Dagiti Pagdaksan iti Panangikagumaan nga Agpapintas

ANIA dagiti pakaibasaran ti pudno a kinapintas? “Ti kinapintas agpannuray iti panangmatmat ti kumitkita,” sigun iti nalatak a pagsasao. Kinapudnona, kaaduanna a maibasar ti kinapintas iti panangmatmat wenno opinion imbes nga iti agpaypayso a langa. Maysa pay, nagduduma ti pagarup ti kaaduan no ania ti makuna a kinapintas sigun iti kultura ken iti panawen.

Kinuna ni Jeffery Sobal, maysa kadagiti propesor iti nutritional sciences idiay Cornell University, E.U.A.: “Bayat ti maika-19 a siglo, dandani amin a kagimongan ti mangibilang a natan-ok ti maysa a tao no nalukmeg. Maibilang a pagilasinan iti kinasaliwanwan ken kinasalun-at ti dakkel a pammagi, ngem ti kinakuttong kaipapananna a napanglaw ti maysa a tao ket dina kabaelan ti gumatang iti umdas a taraonna.” Maiparangarang dayta a kapanunotan kadagiti impinta ti adu a pintor idi a tiempo, ta dagiti modeloda​—a kaaduan ket babbai​—dadakkel ti pammagida, ken nalukmeg dagiti takiag, gurong, bukot, ken patongda. Adu kadagitoy a lamina ti ladawan dagiti agpaypayso a tattao a naibilang a modelo idi ti kinapintas.

Makita pay laeng dayta a panangmatmat itatta, nupay saan laeng a ti kinalukmeg wenno kinakuttong ti ramanen ti kinapintas. Ngem uray ita, iti dadduma a kultura iti Abagatan a Pacifico, maipatpateg ti kinalukmeg. Iti dadduma a lugar iti

 Africa, agnaed dagiti manamnama a nobia kadagiti “pagpalukmegan.” Sadiay a mapakanda iti adu a natataba a taraon ta pagarupenda nga ad-addanto pay a pumintasda. Kinuna ti makinkua iti maysa a nightclub idiay Nigeria: “Nabaked ti kadawyan nga Africana . . . Napintas ti nabaked. Dayta ti ibilangmi a napintas iti kulturami.” Maipatpateg met ti kinabaked iti adu a gagangay a kultura ti Espania kas pagilasinan iti kinasaliwanwan ken balligi.

Nupay kasta, iti adu pay a lugar, saan a maibilang a napintas ti nabaked. Apay? Ngamin, kuna ti dadduma a gapu ta kadawyanen ti panagsisinnukat dagiti pagilian kadagiti tagilako ken gapu iti industrialisasion, ad-adun dagiti suplay a taraon ken nalawlawa ti nakaiwarasanda, isu a dagiti “napanglaw” makapangandan kadagiti taraon a magun-odan laeng idi dagiti babaknang. Isu a ti kinalukmeg ket saan unayen a maibilang a napintas. Iti kasumbangirna, ti kinalukmeg ket inaig ti dadduma a relihion iti kinabuklis. Dayta ti nakaigapuan ti nalaad a panangmatmat iti kinalukmeg. Kasta met nga adda impluensia dagiti takuat ti siensia maipapan kadagiti pagpeggadan iti salun-at a mainaig iti sobra a kinalukmeg. Dagitoy ken ti dadduma pay a banag ti nakaigapuan dagiti nagbalbaliw nga opinion maipapan iti makuna a napintas, ket iti pinulpullo a tawenen, adu a paset ti lubong ti nangitandudon iti kinakuttong kas pagibasaran iti kinapintas.

Adu ti naaramidan ti media a nangisaknap iti kastoy a kapanunotan. Gagangay a nakuttong ken atletiko ti pammagi dagiti tattao a maiparang kadagiti billboard ken iti telebision. Nausar dagiti langada a mangipabigbig a mariknam a natalged ken agballigika no agusarka kadagiti produkto nga us-usarenda. Kasta met laeng ti mensahe nga ipaay dagiti artista kadagiti sine ken telebision.

Kasano a maimpluensiaan dagiti ordinario a tattao iti daytoy, agraman dagiti agtutubo? Ipamatmat ti maysa a nabiit pay nga artikulo maipapan iti langa nga “inton agturpos ti kadawyan nga Americana iti haiskul, nakabusbosen iti 22,000 nga oras a panagbuya iti telebision.” Iti kaaduan dayta a tiempo, nakabuya iti ladawan dagiti makaallukoy a babbai a “napintas” ti pammagida. Kuna pay ti artikulo: “No kanayon a makitada dagiti ladawan ti napintas a pammagi, inaig dagiti babbai daytoy iti dayaw, kinaragsak, ayat ken balligi.” Di ngarud pakasdaawan a kalpasan a makitada ti ladawan dagiti modelo iti magasin, 47 a porsiento kadagiti babbai a nasurbey ti napilitan nga agpakuttong, idinto ta 29 a porsiento laeng kadagitoy ti talaga a nakaluklukmeg.

Dakkel met ti impluensia ti industria ti uso maipapan iti panangmatmat ti tattao iti kinapintas. Kuna ni Jennifer a taga Venezuela a modelo nga agtartrabaho idiay Mexico City: “Masapul a napintas ti agbalin a modelo, ket ita, kaipapananna a masapul nga agbalinka a nakuttong.” Kuna ti Pranses a modelo nga agnagan iti Vanessa: “Saanda met a kalkalikaguman nga agbalinka a nakuttong, ngem kayatmo a nakuttongka. Uso iti intero a lubong ti panagbalin a nakuttong.” Iti maysa a surbey kadagiti agtutubo a babbai, impudno ti 69 a porsiento a ti panangmatmatda iti ibilangda a napintas a pammagi ket  naimpluensiaan kadagiti modelo a makita kadagiti magasin.

Ngem saan la a dagiti babbai ti maimpluensiaan iti makuna a “napintas a pammagi.” Kinuna ti periodiko ti Mexico nga El Universal: “Ita laeng nga adda mailaklako a nagadu a produkto a mangpaguapo kadagiti lallaki.”

“Napintas a Langa”​—Adda Aya Pagimbaganna?

Iti panangikagumaan a mangragpat iti “napintas a langa” wenno tapno agparangda laeng a kapintasan, adu a tattao ti agparetoke. Saanen a nangina ken nadumaduma payen ti kastoy nga operasion. Kasano a nangrugi ti panagparetoke?

Sigun iti Encyclopædia Britannica, timmaud dagiti moderno a pamay-an ti panagparetoke kalpasan ti Gubat Sangalubongan I, idi adda panangikagumaan a mangretoke kadagiti nadadael wenno nasugatan a rupa gapu iti gubat. Sipud idin, nausaren dagitoy a napateg a pamay-an a mangretoke kadagiti nakaro a nadadael a pammagi gapu iti pannakauram, makadidigra a sugat, ken dagiti naisigud a kinalaad. Nupay kasta, kas bigbigen ti Britannica, masansan a ‘maaramid ti panagparetoke tapno pumintas ti langa dagiti nasalun-at a tattao.’ Kas pagarigan, mabalin a maretoke ti agong, maikkat ti agluyloy a kudil iti rupa ken tengnged, mapabassit ti lapayag, maikkat ti taba iti tian ken patong, mapadakkel ti dadduma a paset ti bagi, ken mabalin pay a “papintasen” ti langa ti puseg.

Ngem dagiti ngay mangikagumaan a mangpapintas iti langada uray no agpeggad ti salun-atda? Ania dagiti peggad a maipasango kadakuada? Ilawlawag ni Angel Papadopulos a sekretario iti Mexican Association of Plastic, Aesthetic, and Reconstructive Surgery, a no dadduma, dagiti saan unay a nasanay a tattao ti mangaramid kadagitoy nga operasion, isu nga agresulta dayta iti nakaro a pannakadangran. Adda dagiti klinika a mangipaay kadagiti makadangran a substansia kadagiti pasiente tapno napimpintas ti sukog ti pammagida. Impadamag ti maysa a periodiko nga idi rugrugi ti 2003, adda napasamak nga eskandalo gapu kadagiti makadangran a kasasaad kadagiti puesto a pagpapintasan idiay Canary Islands. Ginasut a babbai sadiay ti nabiktima iti napeggad nga operasion. *

Mabalin met nga agragut dagiti lallaki a maaddaan iti “napintas a pammagi.” Dadduma ti mangbusbos iti adu nga oras iti gym, nga usarenda ti dandani amin a libre a tiempoda iti panagehersisio  tapno agbalin a nabaked ti pammagida. “Inton agangay,” kuna ti magasin a Milenio, “gapu ta masapul nga agehersisioda, manmanodan a makilangen ken makikadua iti sabsabali.” Adu ti mapilitan payen nga agtomar kadagiti substansia agraman dagiti steroid a mabalin a makadangran iti bagi, tapno agbalinda laeng a maskulado.

Gapu iti panagragut ti dadduma nga agtutubo a babbai a maaddaan iti napintas a langa, naaddaanda kadagiti sakit a nainaig iti pannangan, kas iti bulimia ken anorexia nervosa. Dadduma ti agtomar kadagiti pildoras a naibaga a mabiit a pagpakuttong ngem saan nga inaprobaran dagiti mapagtalkan nga institusion a mangay-aywan iti salun-at. Mabalin a makadangran dagita a produkto.

Saan laeng a ti panagsakit dagiti pagpeggadan ti panagragut nga agpapintas. Kuna ni Dr. Katherine Phillips iti Brown University, E.U.A., a dagiti tattao a maseknan unay iti langada mabalin a makapataudda iti sakit ti isip a naawagan iti body dysmorphic disorder, a dagiti agsagsagaba maseknanda unay kadagiti pampanunotenda a pakapilawan iti langada. Mabalin a 1 iti kada 50 a tattao ti agsakit iti kastoy. Kadagidiay naapektaran, “ipapatida a nalaadda isu a suminadan kadagiti gagayyem ken ay-ayatenda,” kunana. “Mabalin a maaddaanda iti depression ken kayatda ti agpakamatay.” Inestoria ni Phillips ti maysa a napintas a balasitang nga addaan iti bassit a kamuro ngem pagarupenna a napno iti abut ti rupana. Gapu ta dina kayat ti agpakita kadagiti tattao, simmardeng a nageskuela idi adda iti maikawalo a grado wenno maikadua a tawen iti haiskul.

Talaga kadi a nakapatpateg ti langa ti maysa a tao ta uray la nga isakripisiona ti salun-at ti isip ken bagina tapno maaddaan iti “napintas a pammagi”? Adda aya napatpateg a kita ti kinapintas a rumbeng nga ikagumaan a ragpaten ti maysa a tao?

[Footnote]

[Blurb iti panid 5]

Para iti 69 a porsiento kadagiti agtutubo a babbai, ti ibilangda a napintas a pammagi ket naimpluensiaan kadagiti modelo a makita kadagiti magasin

[Ladawan iti panid 4]

Dakkel ti impluensia ti panagyanunsio iti maibilang a napintas a langa

[Ladawan iti panid 6]

Dinangran ti dadduma ti bagida babaen iti nalabes a panagparetokeda

[Dagiti Ladawan iti panid 7]

Kasta unay ti panagregget ti dadduma a manggun-od iti tarigagayanda a langa