No Apay a Mamati iti Dios ti Dadduma a Sientista

KANAYON nga ipaawat ti siensia dagiti baro a palimed ti uniberso ken dagiti agbibiag iti planetatayo. Nupay kasta, agpadpada dagiti sientista ken ordinario a tattao a maipasango kadagitoy kangrunaan a saludsod: Kasano a timmaud ti uniberso? Ania ti naparsua sakbay ti uniberso? Apay nga agparang a nadisenio ti uniberso a mangsuportar iti biag? Kasano a timmaud ti biag ditoy daga?

Talaga a saan pay laeng a masungbatan ti siensia dagita a saludsod. Agduadua ti dadduma a tao no masungbatanto pay dayta. Adu ngarud ti mapilit a mangamiris manen kadagiti panangmatmat ken patpatienda. Amirisentayo ti tallo kadagiti narigat a maawatan a banag a pagpampanunotan dagiti sientista maipapan iti kaadda ti maysa a Namarsua.

Nakaur-urnos nga Uniberso​—Naiparna?

Ti maysa kadagiti kangrunaan a saludsod ket mainaig iti nakaur-urnos nga unibersotayo. Apay nga addaan ti uniberso kadagiti di agbalbaliw a linteg ti nakaparsuaan a maibagay unay a mangsuportar iti planetatayo ken ti biag nga adda iti dayta?

Ania ti kayattayo a sawen iti nakaur-urnos? Amirisem kas pagarigan ti umiso a pannakaipasdek ti uppat a kangrunaan a pisikal a puersa: ti elektromagnetismo, grabidad, ti nabileg a nuklear a puersa, ken ti nakapuy a nuklear a puersa. * Apektaran dagitoy a puersa ti tunggal banag iti uniberso. Umiso unay a naipasdek ken natimbeng a naan-anay dagitoy ta mabalin a mapukaw ti biag iti uniberso no adda uray bassit laeng a panagbalbaliwda.

Para iti adu a nainkalintegan ti panagpampanunotda, saan laeng a basta pannakaiparna ti mangilawlawag iti daytoy. Kinuna ti dati a pisiko a ni John Polkinghorne iti Cambridge University: “No maamirismo a masapul a nakaur-urnos dagiti linteg ti nakaparsuaan tapno tumaud ti makitatayo nga uniberso, dayta ti mamagpanunot kadatayo a saan a basta timmaud lattan ti unibersotayo, no di ket adda la ketdi panggep dayta.”

Dayta met laeng ti impatuldo ti Australiano a pisiko a ni Paul Davies: “Awan duadua nga adu a sientista ti . . . di mamati iti kapanunotan nga adda Dios, wenno uray ti prinsipio a panamarsua.” Kinunana pay: “Saan a kasta ti kapanunotak. . . . Diak mamati a naiparna lattan a timmaud daytoy uniberso, . . . kellaat a rimsua ti agsasaruno a pasamak.”

Ti Karit a Kinakomplikado

Mainaig ti kinakomplikado ti lubong iti aglawlawtayo ti maikadua a parikut a mangkarkarit itatta kadagiti sientista. Ibaga kadatayo ti sentido komon a no ad-adda a komplikado ti maysa a  pasamak, ad-adda a saan a naiparna laeng dayta. Amirisem ti maysa a pagarigan.

Adda riniwriw a kemikal a panagbalbaliw a masapul a siuumiso a maaramid tapno maporma ti DNA, dagiti kasapulan a mangpataud iti biag. Tallo a dekada ti napalabasen, pinattapatta ni Dr. Frank Salisbury iti Utah State University, E.U.A., dagiti posibilidad tapno natural a mapataud ti simple a molekula ti DNA a nasken tapno tumaud ti biag. Impamatmat dagiti pattapatta a nagbassit ti tsansa ta maibilang nga imposible a maaramid sigun iti matematika. *

Nangnangruna a makita ti kinakomplikado no komplikado dagiti paset ti sibibiag nga organismo a nalabit agbalin nga awan serbina no awan ti dadduma a komplikado a pasetna. Ipamaysatayo ti pagarigan a panagpaadu.

Sigun kadagiti teoria ti ebolusion, agtultuloy nga agpataud dagiti sibibiag a banag bayat nga agbalinda nga ad-adda a komplikado. Ngem iti adu a kita, iti sumagmamano a tukad, masapul nga agpataud ti kabaian kadagiti agpaadu a selula a makasapul iti pertilisasion ti kalakian nga addaan met kadagiti agpaadu a selula. Tapno maipaay ti umno a kaadu dagiti chromosome iti anak, masapul a lumasat dagiti agpaadu a selula ti kada nagannak iti nakaskasdaaw a proseso a maawagan iti meiosis. Iti daytoy a proseso, mabaybay-an dagiti selula a kagudua laeng ti bilang dagiti chromosome-da ngem iti gagangay a bilangda. Daytoy a proseso lapdanna ti annak a maaddaan iti adu unay a chromosome.

Siempre, dadduma a kita ti mabalin a makasapul met iti kasta a proseso. Kasano ngarud nga agpaadu ti “umuna nga ina” iti tunggal kita babaen iti kompleton nga “umuna nga ama”? Kasano a kellaat a guduaen ti dua a nagannak ti bilang ti chromosome kadagiti agpaadu a selulada iti pamay-an a kasapulan tapno maaddaanda iti nasalun-at nga anak nga addaan iti kababalin a kapadpada ti kababalinda? Ken no in-inut a timmaud dagitoy a pamay-an ti panagpaadu, kasano a nagtalinaed a sibibiag ti kalakian ken kabaian iti kada kita no saan pay unay a napatanor dagita a nasken a pamay-an?

Uray pay iti maymaysa a kita, imposible a naiparna laeng nga agpataud ti kalakian ken kabaian kadagiti agtinnulong a selula ti panagpaadu. Saan a nainkalintegan a mailawlawag a naiparna laeng a timmaud dayta iti adu a nagduduma a kita. Mailawlawag kadi ti ebolusion a naibasar laeng iti teoria ti kasta a komplikado unay nga agkakanaig a proseso? Kasano nga agbalin a komplikado unay nga agkakawing a proseso ti naiparna laeng, di naiplano, ken awanan panggep a pasamak? Nagadu ti kalidad dagiti sibibiag a banag a mangipakita iti kinamanagsakbay ken panagplano​—isu nga adda maysa a nalaing a Nagplano.

Kasta ti konklusion ti adu nga eskolar. Kas pagarigan, insurat ti matematiko a ni William A. Dembski a ti “nagsayaat a disenio” a nalawag a “makita iti nakaparsuaan . . . umiso a mailawlawag laeng babaen iti panangbigbigtayo iti nalaing a namarsua.” Ti molekular a biokemiko a ni Michael Behe kastoy ti pananggupgopna iti ebidensia: “Mabalin a naimbagka a Katoliko ken mamatika iti Darwinismo. Ngem ti biokemika ti namagbalin a nakarigrigat ti panagbalin a managpanunot a sientista sa mamati iti Darwinismo.”

 Agsisimparat a Fossil Record

Mainaig iti fossil record (timmangken a tedda dagiti nabiag a banag) ti maikatlo a pakariruan ti dadduma a sientista. No nagtultuloy ti ebolusion iti nakaun-undayen a panawen, manamnamatayo a nagadu koman dagiti organismo a mangikawing kadagiti kangrunaan a kita ti sibibiag a bambanag. Ngem makaupay ti nagadu a fossil a nakali sipud pay idi panawen ni Darwin. Talaga nga awan dagiti mapukpukaw a kawing!

Adu ngarud a sientista ti nagkuna a nakapuy unay ken agsisimparat ti ebidensia ti ebolusion a mangpaneknek a timmaud lattan ti biag. Insurat ti inheniero iti panagdisenio ken panagpataud kadagiti lugan iti law-ang a ni Luther D. Sutherland iti librona a Darwin’s Enigma: “Ipakita dagiti sientipiko nga ebidensia nga idi damo a nagparang ti aniaman a naiduma a kangrunaan a kita ti biag ditoy Daga, manipud iti maymaysa-selula a protozoa agingga iti tao, kompleton dayta ken kompleto dagiti paset ken estruktura ti bagina isu a naan-anayen nga agbiag. Ditay maliklikan ti konklusion nga ipakita daytoy a  kinapudno nga adda maysa a nalaing a nagplano sakbay a damo a nagparang ti biag ditoy Daga.”

Iti kasumbangirna, ti fossil record dandani kaasping ti pangkaaduan a panagsasaruno ti panagparang dagiti sibibiag a kita a masarakan iti Biblia iti libro a Genesis. Nagkomento ni Donald E. Chittick, maysa a physical chemist a nakagun-od iti degree-na a kinadoktor idiay Oregon State University: “No sukimaten a naimbag ti maysa a tao ti fossil record mabalin a kunaenna nga agpataud dagiti animal sigun iti kakikitada kas kunaen ti Genesis. Saanda nga agbaliw nga agbalin a sabali a kita. Itatta, kas idi kaaldawan ni Darwin, dagiti ebidensia maitunosda iti nailanad iti Genesis a direkta a naparsua. Dagiti animal ken mula agtultuloy nga agpataudda iti kakikitada. Kinapudnona, nagdakkel ti pagsupadian ti paleontolohia (panangadal kadagiti fossil) ken ti Darwinismo ta mangrugin a mamati ti dadduma a sientista a saanto a pulos a masarakan dagiti mapukpukaw a kawing.”

Panangbigbig Kadagiti Ebidensia

Dagiti immunan a naibaga ket sangkabassit laeng a paset dagiti di nasungbatan a saludsod a mangriro kadagidiay mangyaleng-aleng kadagiti ebidensia nga adda maysa a Namarsua. Mabigbig ti dadduma a sientista a ti di panamati dagiti tattao iti Dios ket saan a maigapu kadagiti pudno nga ebidensia ken naannad a panangtingiting, no di ket gapu ta namnamaenda nga agpayso ti pagarup.

Gapuna, kalpasan ti naballigi a nasientipikuan a panagsukisok ken panagtrabaho, kinuna ti astronomo a ni Allan Sandage: “Ti panagadalko iti siensia ti nangpilit kaniak a mangibaga nga ad-adda a komplikado ti lubong ngem iti panangilawlawag ti siensia. Maawatak ti misterio iti biag babaen laeng kadagiti ebidensia nga adda iti ruar ti makita nga uniberso.”

[Footnotes]

[Kahon iti panid 6]

Dagiti saludsod a mangriro kadagiti sientista

▪ Apay a nakaskasdaaw ti panagtutunos ti uppat a kangrunaan a pisikal a puersa, a mamagbalin a posible ti kaadda ti uniberso ken ti biag?

▪ Kasano a mailawlawag ti masansan a di mapasimple a kinakomplikado dagiti sibibiag nga organismo?

▪ Apay a saan a kompleto ti fossil record, ken sadino ti pakakitaan kadagiti organismo a mangikawing kadagiti kangrunaan a kita ti sibibiag a bambanag?

[Kahon iti panid 8]

Naiparna laeng aya?

Iti nabiit pay a panangimaldit ti National Geographic iti makaawis nga akkub a nakaretratuan ti naayat a singgalut ti agina, nagsurat ti maysa a managbasa iti magasin: “Maysa nga obramaestra ti retrato ti agina iti akkub. Diak maawatan no adda siasinoman nga agkuna a naiparna laeng daytoy nakaskasdaaw nga idadakkel no makitana dayta nalibnos nga ubing, a siam a bulan sakbayna, maysa laeng nga itlog a kas iti kadakkel ti ulo ti alpiler.”

Mabalin nga umanamong ti adu. Impadis ti autor ken dati a propesor iti nuklear a pisika a ni Dr. Gerald Schroeder ti posibilidad a naiparna laeng ti itataud ti uniberso ken ti biag iti posibilidad a mamitlo a daras nga agsasaruno a panangabak iti loteria: “Sakbay a maalam ti maikatlo nga inabakmo, maibaludkanton gapu ta nalabit kinusitmo ti resulta. Di nakappapati a mamitlo nga agsasaruno a mangabakka bayat a sibibiagka.”

[Dagiti Ladawan iti panid 7]

No di umiso ken di natimbeng dagitoy uppat a puersa, imposible ti kaadda ti biag ditoy daga

Mataginayon ti naynay ken di agbalbaliw a panagsilnag ti init babaen iti nakapuy a nuklear a puersa

Gapu iti grabidad, agtalinaed dagiti bambanag ditoy daga

Ti nabileg a nuklear a puersa ti mamagtitipon iti nukleo dagiti atomo

Elektromagnetismo ti puersa a mangpataud iti kimat

[Dagiti Ladawan iti panid 7]

Kasano a makapataud dagiti naiparna laeng a puersa iti komplikado unay a banag a kas iti maysa a selula agraman ti DNA-na, nangruna iti tao?

[Dagiti Ladawan iti panid 8]

Saan a napaneknekan ti ‘fossil record’ a timmaud lattan ti biag