Bisan gamay pa ang imo bata, mahimo matalupangdan na niya nga lain ang pagtratar sang iban nga tawo sa mga tawo nga lain ang kolor sang panit ukon pungsod sangsa ila. Paano mo mabuligan ang imo bata para indi sia maimpluwensiahan sang diskriminasyon sa rasa sang iban nga tawo? Ano ang puede mo himuon kon indi maayo ang pagtrato sa imo bata bangod sang iya rasa?

Sa sini nga artikulo

•  Kon paano mo istoryahon ang imo mga bata parte sa sarisari nga rasa

•  Kon paano mo ipaathag sa imo mga bata ang diskriminasyon sa rasa

•  Kon paano ka mangin maayo nga halimbawa

•  Kon indi maayo ang pagtrato sa imo bata bangod sang iya rasa

 Ang puede mo ipaathag. Sa bilog nga kalibutan, manami tan-awon ang sarisari nga kolor sang panit, hitsura, kag kultura sang mga tawo. Pero kon kaisa, amo man ini ang ginarason sang iban kon ngaa indi maayo ang pagtrato nila sa mga tawo nga lain ang hitsura ukon ang panggawi.

 Ang Biblia nagatudlo nga isa lang ang ginhalinan sang tanan nga tawo. Buot silingon, isa kita tanan ka pamilya.

 “Natalupangdan namon nga kon makig-upod ang amon mga bata sa mga tawo nga sarisari ang rasa, mas maintiendihan nila kon ngaa dapat palanggaon kag respetuhon ang kada tawo.”—Karen.

 Sigurado nga ang imo bata makabati gid sang mga balita parte sa indi maayo nga pagtrato ukon pagpamintas pa gani sa mga tawo bangod lain ang ila rasa. Paano mo ini ipaathag sa imo bata? Nagadepende ini sa iya edad.

•   Wala pa nagaeskwela nga bata. “Ang magagmay nga mga bata makaintiende na kon ano ang insakto kag indi insakto,” siling ni Dr. Allison Briscoe-Smith, sa Parents nga magasin. “Puede mo ini magamit nga kahigayunan para maistorya sila parte sa mga sitwasyon nga wala sing katarungan ukon may pagpasulabi.”

•   Indi pa tin-edyer. Ang mga bata nga ara sa edad nga 6 asta 12 ka tuig gusto makatuon sang madamo nga butang, kag kon kaisa may mga pamangkot sila nga mabudlay sabton. Tinguhai nga masabat ini nga mga pamangkot asta sa masarangan mo. Istoryaha ang imo mga bata parte sa makita nila sa eskwelahan kag sa media, kag gamita ini nga kahigayunan para mapaathag nga sala ang diskriminasyon sa rasa.

•   Tin-edyer. Ang mga tin-edyer makaintiende na sang mas komplikado nga mga isyu. Gani kon tin-edyer na ang imo bata, maayo gid ini nga kahigayunan nga istoryahan ninyo ang mga report parte sa diskriminasyon sa rasa.

 “Ginaistorya namon ang amon mga bata parte sa diskriminasyon sa rasa kay maabot ang tion nga makita ukon maeksperiensiahan gid nila ini bisan diin man sila nagaistar. Kon indi namon ini pag-istoryahan sa balay, mahimo gid nga maimpluwensiahan sila sang mga tawo nga may diskriminasyon nga makilala nila sa gua. Posible may magsugid sa amon mga bata sang sala nga mga impormasyon kag papatihon sila nga amo ini ang matuod.”—Tanya.

 Makatuon ang mga bata paagi sa imo halimbawa, gani importante nga pensaron mo gid bilang ginikanan kon ano ang imo ginahambal kag ginahimo. Halimbawa:

•   Nagalahog ka bala parte sa mga tawo nga lain ang rasa ukon ginainsulto mo sila? “Ginatan-aw ka kag ginapamatian sang imo bata kag natural lang nga sundon nila ang imo ginahimo,” siling sang American Academy of Child and Adolescent Psychiatry.

•   Nanamian ka bala makig-upod sa mga tawo halin sa sarisari nga lugar sa bilog nga kalibutan? Ang pediatrician nga si Alanna Nzoma nagsiling: “Kon gusto mo nga ang imo mga bata . . . makapakig-upod [sing maayo] sa mga tawo nga sarisari ang ginhalinan, dapat makita nila nga ginhimo mo man ini.”

 “Pirme kami may mga bisita halin sa sarisari nga lugar sa bilog nga kalibutan. Natun-an namon ang parte sa ila mga pagkaon kag mga kanta kag nagsuksok pa gani kami sang ila tradisyonal nga mga bayo. Kon nagaistorya kami sa amon mga bata parte sa mga tawo, wala kami nagapokus sa rasa. Kag wala namon ginapabugal ang amon kultura.”—Katarina.

 Bisan pa madamo nga tawo ang nagahambal nga dapat palareho lang kita tanan, grabe gihapon ang diskriminasyon sa rasa sa kalibutan. Buot silingon posible gid nga may magmaltrato sa imo bata, ilabi na kon ginakabig sia nga bahin sang isa ka gamay nga tribo ukon grupo. Kon matabo ina . . .

 Hibalua kon ano ang natabo. Hungod gid bala sang tawo nga himuan sing malain ang imo bata, ukon basi wala lang ginpamensaran sang tawo ang iya ginhambal ukon ginhimo? (Santiago 3:2) Kinahanglan gid bala nga istoryahon ini nga tawo, ukon puede na lang nga palampason ang natabo?

 Importante gid nga mangin rasonable. May maayo gid nga laygay ang Biblia: “Indi ka mangakig dayon.” (Manugwali 7:9) Ang diskriminasyon sa rasa isa ka serioso nga problema, pero indi buot silingon nga kada may mag-insulto ukon may magmaltrato sa imo, ginadumtan na niya ang imo rasa.

 Siempre, sarisari ang kada sitwasyon. Gani hibalua anay kon ano gid ang natabo antes ka magdesisyon kon ano ang himuon.

 Kon nahibaluan mo na kon ano gid ang natabo, pamangkuta ang imo kaugalingon:

•   ‘Ano ang epekto sa akon bata kon hunahunaon niya nga ang tanan nga tawo may diskriminasyon kag kon ginainsulto sia, bangod ini sa iya rasa?’

•   ‘Makabulig bala sa akon bata kon sundon niya ang laygay sang Biblia nga “indi pagpamatii ang tanan nga ginasiling sang mga tawo”?’—Manugwali 7:21.

 Ano ang himuon mo kon hungod nga ginhimuan sang malain ang imo bata? Ipaintiende sa imo bata nga puede mag-ayo ukon maglala ang sitwasyon depende sa iya reaksion. Kon kaisa, ang mga tawo nga nagapanghikay, nagapang-bully, ukon nagapang-insulto gusto lang makita kon ano ang imo mangin reaksion. Kon amo sina, ang pinakamaayo mo nga himuon amo nga indi pagsapakon ang ila ginahimo.

 Pero kon posible kag indi delikado para sa imo bata, puede niya istoryahon ang tawo nga nagamaltrato ukon nagahimo sang malain sa iya. Mahimo magsiling ang imo bata (sa malulo nga paagi), “Para sa akon, daw indi ’to nami ang imo ginhambal (ukon ginhimo).”

 Ano abi kon gusto mo ireport ang natabo? Kon ang seguridad sang imo bata nabutang sa peligro ukon sa pila ka rason nagbatyag ka nga indi dapat pagpalampason ang ginhimo nga pagmaltrato, ireport ini sa mga opisyal sang eskwelahan ukon sa mga pulis kon kinahanglan.