Jehová “Diosmin kallpayqa”

Joan Coville kawsayninmanta willariwanchik

Huddersfield (Inglaterra) llaqtapi 1925 watamanta, julio killapi paqarikurqani. Tatasniypata, sapan wawa karqani. Chantapis manchay unquli karqani, chayrayku tatayqa niwaq: “Qantaqa ni wayrallapis phukuykusunkimanchu, imaraykuchus unquwaqpacha”, nispa. Chayta nispaqa chiqata parlachkarqa.

CHAY wataspi, llulla religionta apaykachaqkunaqa Diosmanta mana maqanakuykuna kananpaq mañakuq kanku, chaywanpis segunda guerra mundial qallarisqantawanqa Diosmanta maqanakuypi atipanankupaq mañakurqanku. Chaymantapacha chay religionpi mana anchata creerqanichu. Chaypachataq Annie Ratcliffe wasiykuman chayamurqa, tiyakuq kayku chayniqpiqa, sapan Jehovamanta sutʼinchaq karqa.

Chiqa yachachiyta tariyku

Hermana Annieqa kay Salvación nisqa librota saqiwarqayku, chantapis mamayta, wasinpi Bibliamanta yachakunapaq tantakuyman waqyarirqa. * Mamaytaq pusawarqa, ñuqaqa yuyarqani mana allinchu kananta, chaywanpis mana jinachu karqa. Chay risqaykupi, kacharichisqa kanamanta parlakusqanta yuyakullanipuni. Chantapis wakin tapuykunasniyman kutichiykunata tarirqani. Qhipan semanataq, Jesús imatachus qhipa pʼunchaykunamanta, nisqanta yachakurqayku. Chay yachakusqaykumanjina, kay pachapi tukuy ima llakiykuna kasqanta qhawarispa, mamaywan, chiqa yachachiyta tarisqaykuta nirqayku. Chantapis Tantakunapaq Wasiman waqyariwarqayku.

Tantakunapaq Wasipitaq hermana Joyce Barberta, wak sipaskuna precursorastawan, riqsirqani. Joyceqa, Peter Elliswan kasarakurqa, kunantaq Londres Betel wasipi llamkʼachkanku. Chantá ñuqaqa yuyarqani tukuy precursores kasqankuta. Chayrayku escuelallapiraq kachkaspa Diosmanta willaypi, sapa killa 70 horasta willayta qallarirqani.

Chaymanta phichqa killanman kay 11 febrero 1940 watamanta, Bradford llaqtapi, mamaywan khuska, chay asamblea de zona (kunanqa sutikun iskay pʼunchaymanta jatun tantakuy) nisqapi bautizakurqayku. Tatayqa cristiano kasqaykuta allinpaq qhawaspapis, mana Jehovamanta sutʼinchaqman tukurqachu. Bautizakusqay tiempopitaq callespi willayta qallarikuchkarqa. Willaymantaq, jatuchaq papelpi qillqasqasta churaykukuspa, bolsapitaq revistasta apaq kayku. Juk sábado maypichus ranqhaq kanku chayman kachawarqanku. Chaypi willaytaqa mana atillarqanichu, imaraykuchus runaman willaytaqa, manchachikurqani. Chantapis yachaywasimanta compañerosniy, willachkarqani chay pʼunchayqa chayniqtapuni purispajinarqanku. Kay 1940  watapi qutuchakuyniyku tʼaqakurqa, qutuchakuyniypiqa, mana juk sipasllapis qhipakurqachu. Chayrayku qutuchakuyniymanta siervo (superintendente presidente) nisqaman, mana allinchu kasqanta nirqani. Paytaq niwarqa: “Kay qutuchakuypi sipaskuna kananta munanki chayqa, wak sipaskunaman Bibliamanta yachachimuy, paykuna kay qutuchakuyman jamunankupaq”, nispa. Chaytataq ruwarqani. Pisi tiemponmantaq Elsie Nobleta, Diosmanta yachachiyta qallarirqani, payqa may sumaq amigayman tukurqa.

Precursora kasqaymanta tʼinkas

Jatun Yachay wasipi yachakuyta tukuytawantaq, juk contadorpaq llamkʼarqani. Chantá precursores may kusisqa kasqankuta rikuspa, ñuqapis jinata Jehovapaq llamkʼayta munarqani. Kay 1945 watapi mayo killapi precursora especial kayta qallarirqani. Yuyakunitaq precursora especial kayta qallarichkaptiy, chay pʼunchay mayta parachkasqanta. Jina parapipis may kusisqa willayman rirqani. Chantapis sapa pʼunchay bicicletapi willayman lluqsisqay, mana unqusqa kanaypaq yanapawarqa. Chaywanpis 42 kiloslla [90 libras] pesarqani, jina kaptinpis precursora kaytaqa manapuni saqirqanichu. Watas pasasqanmanjinataq Jehová Diosmin ‘kallpachawaqniy’ kasqanta rikurqani (Isa. 12:2).

Musuq qutuchakuykuna astawan yapakunanpaq, maypichus mana Jehovamanta sutʼinchaqkuna karqankuchu, chayman kachawarqanku. Ñawpaqtaqa 3 watasta Inglaterrapi karqani, 3 watastataq Irlanda suyupi. Kay Lisburn (Irlanda) llaqtapi, precursora kachkaspa, llulla religionta apaykachaq yanapaqninman, Bibliamanta yachachirqani. Chay runa Bibliamanta yachakusqanmanjina, chay religionninmanta kaqkunaman yachachillarqataq. Chayrayku chay religionmanta wakinqa, pastorninkuman quejakusqanku, paykunataq tapurqanku imaraykuchus jinata yachachisqanta, paytaq nirqa pantasqa yachachiyta sutʼinchachkasqanta. Chay runap familianqa, mana Jehovamanta sutʼinchaq kananta munarqankuchu, chaywanpis payqa bautizakurqa, wañupunankamataq Diosman chiqa sunqu karqa.

Kay 1950 watapi, Irlanda suyumanta, Larne llaqtaman kachawarqanku, compañeraytaq Nueva York llaqtaman, jatun tantakuy, “Aumento de la Teocracia” nisqaman rirqa, ñuqapis chayman riyta munarqani. chaywanpis 6 semanasta sapay qhipakurqani. Chaypachaqa mana allinchu sientekurqani, chaywanpis willaypi allin riwarqa. Chaypacha, willaypi, juk machu runata tarirqani, payqa juk folletota 20 watastajinaña japʼisqa. Chay tiempokamataq achkha kutitaña ñawirisqa, chayrayku chay folletomanta yaqha tukuyninta yuyayninpi japʼisqa. Chantá pay, wawasninwan ima, Diosmanta yachakuyta qallarirqanku.

Misionero kanaypaq wakichiwasqanku

Kay 1951 watapi, Inglaterramanta chunka precursores, ñuqapiwan ima, kay clase 17 de la Escuela de Galaad nisqaman waqyariwarqayku, chaytaq South Lansing (Nueva York) nisqapi tarikun. ¡Chay killaspi Bibliamanta, yachakusqaykumanta may sunqu juntʼasqa karqani! Chay tiempopaqqa Diosmanta Willayta Yachanapaq tantakuypi, hermanasqa discursota mana ruwaqchu kanku; chaywanpis chay yachakuchkarqayku chaypiqa ruwanayku karqa, chayrayku ñawpaq kutipi mayta manchachikurqani,  makisniypis mayta kharkatirqa. Yachachiwaqniyku Maxwell Friend, jinata niwarqa: “Tukuy sumaqta umallirichiqkunajina qallariymantapacha manchachikuchkarqanki, chaywanpis qamqa tukuchanaykikama kharkatinki”, nispa. Chaypi yachakuqkunataq, mana manchikuspa tukuypaq ñawpaqinpi parlayta yachakurqayku. Chay yachachiwasqaykuqa yuyasqaykumanjinaqa, pisi tiempopi tukukurqa. ¿Maymantaq kachawarqanku? ¡Tailandia suyuman!

“Kusirikunapaq suyu”

Astrid Anderson compañeray kasqanqa Jehovamanta juk sumaq tʼinkay karqa. Chay suyumanqa juk barcopi 7 semanasta chʼusarqayku. Chay Bangkok llaqtaman chayaspataq, mayta tʼukurqayku, imaraykuchus mercadosninpiqa may juntʼa runas karqa, yakusniyuq canalesnintapis, runasqa barcospi callestajina purichkarqanku. Kay 1952 watapi, Tailandia suyupi yaqha 150 Diospa Reinonmanta willaqkuna karqanku.

Ñawpaq kutipi La Atalaya nisqata, Tailandia simipi qhawariytawan tapurikurqayku, imaynatataq kayta parlayta yachasunri, nispa. Chay simipi, parlaytaqa, mana atillarqaykuchu. Chay simipiqa khaù rimayta ñañullamanta parlayta qallarispa, allinllawan parlayta tukuchasqaqa, “arroz” ninayan. Kay rimayllatataq rakhumanta parlaqtinchik “allin” chayri “willaykuna” ninayan. Chayrayku qallariypiqa runaman willachkaspa: “Allin willayta apanpuchkayki” ninaykumantaqa: “Allin arrozta apanpuchkayki”, niq kayku. Chaywanpis, pantasqasniykumanta asikuspa, chay simipi parlaytaqa yachakurqayku.

Tailandiamanta kaqkunaqa kʼachas kanku. Chayraykuchá, Tailandiataqa “kusikunapaq suyu” nispa sutichanku. Iskay watastaqa kay Khorat (Najon Ratchasima) llaqtapi karqayku, chaymantataq Chiang Mai llaqtaman kachawarqayku. Kay Tailandiapi kawsakuqkunaqa yaqha tukuy budistas kanku, chayrayku mana Bibliata riqsinkuchu. Kay Khorat llaqtapi correo oficinapi llamkʼaqkunamanta, kamachiq runawan, Bibliamanta yachachirqani. Juk pʼunchay, Diospa kamachin Abrahanmanta parlachkarqani. Chay runataq chay sutita yachasqanrayku kusirikurqa. Chaywanpis chay runaqa Estados Unidospi ñawpaq kamachiq Abraham Lincoln, nisqapi yuyachkasqa. ¡Chaymá pantachikuyqa!

Tailandiapi runasman Bibliamanta yachachiyqa, may sumaq karqa. Paykunamantataq yachakurqayku, kapuwasqallaykuwan kusisqa kawsakuyta. Chayta yachakusqaykutaq yanapawarqayku, imaraykuchus Khorat llaqtapi, misionerospaq wasipi mana, luz, nitaq yaku, karqachu. Chaypi kasqaykupiqa yachakurqayku ‘imaynachus wakchajina, jinallataq tukuy imayuq kawsakuy kasqantapis’. Chantapis Isaias nisqanqa may chiqapuni kasqanta, pay nirqa: “[Jehová] saykʼusqa kajta astawan kallpachan, pisi kallpayojmampis kallpata qon” nispa, chay nisqan chiqapuni kasqanta rikurqayku (Fili. 4:12, Isa. 40: 29).

Casarakuni, chantá wakniqmanñataq kachawayku

Astawan ñawpaqta kay 1945 watapi, Londresman rirqani. Chay risqaypitaq precursoreswan, betelpi llamkʼaqkunawan ima, Museo Británico nisqaman rirqayku. Chaypitaq hermano Allan Coville ñuqaykuwan rirqa, chaymanta pisi tiemponmantaq kay clase 11 de Galaad nisqaman rirqa. Chaymantataq Francia suyuman, Bélgica suyuman ima kachasqanku. * Chaymanta tiempomantaq, Tailandiapi misionerajina kachkaptiy, paywan casarakunaypaq parlapayawarqa.

Bruselas llaqtapi (Bélgica) kay 9 julio 1955 watapi casarakurqayku. Ñuqaqa yuyarqanipuni casarakuytawan qusaywanqa París llaqtaman riyta, chayrayku qusayqa casarakusqaykumanta semananman, París llaqtaman rinaykupaq wakichirqa, chay risqaykupitaq juk jatun tantakuymanwan rinayku karqa. Chaywanpis chayasqaykutawan qusayta, chay jatun tantakuypi umallirichiykunata wak qalluman tikrachinanta nirqanku. Chayrayku sapa paqarin chay tantakuyman tutamanta ñuqamanta aswan ñawpaqta rinan karqa, chantapis ancha tutaña maypichus kachkarqayku chayman kutimuq kayku. Jinata Parispi iskaynillayku kayta munasqayqa juntʼakurqa, chaywanpis chay jatun tantakuypiqa, qusaytaqa karullamanta plataformapi qhawarqani. Chaywanpis, kusisqa kachkarqani qusay hermanosninchikrayku llamkʼasqanmanta.  Chantapis yacharqani Jehovata casarasqa kawsayniykupi ñawpaqman churaptiykuqa, kusisqa kanaykuta.

Chaymantataq Bélgica suyuman kachawarqayku. Chay suyumantaqa, jatuchaq maqanakuykuna kasqallanta yacharqani. Chaywanpis, chay suyupi runasqa, yaqha tukuy, sunqu tiyasqa kasqankuta yacharqani. Chaypitaq francés qallupiwan parlayta yachanay karqa, chaytataq, chay suyumanta uraniqpi parlaq kanku.

Bélgica suyupi, kay 1955 watapiqa 4.500 publicadores karqanku. Qusay Allanwan, yaqha 59 watasta, Betelpi, qutuchakuykunata waturispa, chantá superintendente de distrito ima karqayku. Ñawpaq iskay watastaqa bicicletapi, wichayman, uraman, parapi, wayrapi, chiripi ima, purirqayku. Chay wataspiqa, iskay waranqamanta kuraq hermanos wasinkuman, waqyariwarqayku. Chantapis achkha hermanos, hermanas ima, pisi kallpayuq kaspapis Jehovamanta mayta japʼikusqankuta rikurqani. Chaykunata rikusqaytaq, ñuqapis paykunajina Jehovapaq llamkʼanallaypaqpuni yanapawan. Sapa qutuchakuyta waturikusqaykuqa mayta kallpachawarqayku (Rom. 1:11, 12). Qusayqa may allin yanapawaqniy karqa. Chayrayku kay: Eclesiastés 4:9, 10: “Aswan walej iskay ukhu kayqa sapalla kanamanta nisqaqa, [...] Sichus ujnin urman chayqa, ujnin kaj aysarin”, nisqan chiqa kasqanta yachani.

‘Jehovata kallpachawaqniypaq’ qhawasqaymanta tʼinkas

Qusaywan Diospa llaqtanpi achkhata yanapaspa may kusiyta tarirqayku. Yuyakuni kay 1983 watapi Amberes llaqtapi francesa qutuchakuyta waturikusqaykuta. Chaypitaq juk familia waqyariwarqayku, chay wasillapitaq juk hermano Benjamin Bandiwila sutiyuq kachkarqa, (República Democrática, Congo), payqa Zaire llaqtamanta karqa. Benjaminqa jatun yachay wasipi yachakunanrayku Belgicaman jamusqa. Niwarqaykutaq: “¡Qamkunaqa Diospaq may allinta llamkʼachkankichik, ñuqapis qamkunajina kaytaqa mayta munayman nispa! Qusaytaq: “Qamqa ñuqaykujina kayta munasqaykita niwayku, chaywanpis, kay pachapi sumaq llamkʼayniyuq kanaykipaq astawan kallpakuchkanki. ¿Manachu chay yuyasqayki pantasqa kachkan?”, nispa. Jinata qusay kutichisqanqa, Benjaminta imatachus kawsayninpi ruwananpaq allinta tʼukurichirqa. Chayrayku Zaireman kutipuspa, precursor kayta qallarisqa, kunantaq Sucursalpi kamachiqkunamanta juknin kachkan.

Kay 1999 watapi, ukhuypi úlcera rikhuriwasqanmanta operawarqanku, charayku 30 kilosllaña [65 libras] pesani. Ñuqaqa Biblia ninjina ‘tʼuru vasojina’ kasqayta yuyani. Chayrayku Jehovaman, ‘chay may sumaq atiyqa paymanta jamusqanmanta’ yachaspa mayta agradecekuni. Jinata operachikuspapis, qusaywan khuska Diospa llaqtanpi llamkʼaspa tukuyniqman rillarqaykupuni (2 Cor. 4:7). Chantá payqa kay marzo killapi 2004 watapi puñukuchkaspa wañupurqa. Paytaqa mayta faltachani, chaywanpis mayta kusikuni Jehovap yuyayninpi kachkasqanmanta.

Kunanqa 83 watasniyuqña kani, 63 watastañataq Diospaq juntʼamanta llamkʼachkallanipuni. Kunanpis Bibliamanta runaman willachkallanipuni, sapa pʼunchaytaq kallpakuni Jehová imastachus ñuqanchikpaq munasqanmanta willanaypaq. Wakin kutiqa tapukuni, imataq kanman karqa kay 1945 watapi precursora kayta mana qallariptiy, nispa. Chay tiempopiqa unqusqa kasqayrayku ichapis precursora kanaytaqa, mana atisqayta niyman karqa. Chaywanpis mayta kusikuni sipasllaraq kachkaspa precursorajina llamkʼayta qallarisqaymanta. Rikunitaq Jehovap munayninta ñawpaqman churaptinchikqa, pay kallpata quwasqanchikta.

[Sutʼinchaykunasnin]

[18 paginapi dibujo/foto]

Misionerasjina kachkaptiyku, Astrid Anderson (pañanpi kachkan)

[18 paginapi dibujo/foto]

Qusaywan kay 1956 watapi qutuchakuykunata waturikuchkaptiyku

[20 paginapi dibujo/foto]

Qusaywan, 2000 watapi