Adda Nagan ti Dios!

Ania ti nagan ti Dios? Adda personal a nagan ti amin a tao. Ket adu a tattao ti mangpanagan pay ketdi kadagiti tarakenda! Saan kadi a nainkalintegan laeng nga adda met nagan ti Dios? Ti kaadda ken panangusar kadagiti personal a nagan ket awan duadua a napateg a paset iti relasion ken panaglalangen ti tattao. Naiduma koma aya no maipapan iti pannakirelasiontayo iti Dios? Maisupadi ketdi, kaaduan kadagiti agkunkuna a mamati iti Dios a nangipaltiing iti Biblia ti di mangus-usar iti personal a naganna. Ngem, rinibu a tawenen a nayam-ammo ti nagan ti Dios. Bayat ti panangbasam iti daytoy a serye dagiti artikulo, maammuam no kaano nga inusar ti adu a tattao ti nagan ti Dios. Napatpateg pay, maammuam no ania ti kuna ti Biblia maipapan iti kinapateg ti panangammo iti nagan ti Dios.

IDI maika-17 a siglo, sumagmamano a pagilian iti Europa ti agar-aramid kadagiti sinsilio a pakakitaan iti nagan ti Dios. Sipapatak a mabasa ti nagan a Jehova iti maysa a sinsilio ti Alemania a naaramid idi tawen 1634. Silalatak a naawagan dagitoy a sinsilio kas pirak a sinsilio ni Jehova, wenno dagiti sinsilio ni Jehova, ket nausar dagitoy iti pinullo a tawen.

Jehova * ti mabigbigbig a patarus ti nagan ti Dios iti rinibu a tawenen. Ti nagan ket agparang nga uppat a konsonante, יהוה, iti lenguahe a Hebreo, a mabasa manipud kannawan nga agpakannigid. Tetragrammaton ti pangawag kadagitoy uppat a letra​—a madeletiar a YHWH iti sabali a lenguahe. Pinulpullo a tawenen a nakasurat met ti kastoy a porma ti nagan ti Dios kadagiti sinsilio ti Europa.

Masarakan met ti nagan ti Dios kadagiti pasdek, monumento, ken obra ti arte agraman iti adu nga himno iti simbaan. Sigun iti Brockhaus nga ensiklopedia ti Alemania, adda idi tiempo a dagiti prinsipe a Protestante ket kadawyan nga agusarda iti simbolo a sinan-init ken ti Tetragrammaton. Ti simbolo, a nausar met kadagiti bandera ken sinsilio, ket naawagan kas Jehova-Init. Nabatad nga ammo dagiti relihioso a taga Europa idi maika-17 ken maika-18 a siglo nga adda nagan ti Mannakabalin-amin a Dios. Napatpateg pay, dida mabuteng a mangusar iti dayta.

Saan met a misterio ti nagan ti Dios idi panawen a nakolonia ti America. Usigem a pagarigan ti Americano a Rebolusionario a soldado a ni Ethan Allen. Sigun iti pakasaritaanna idi 1775, imbilinna a sumuko dagiti kabusorna “iti nagan ti Naindaklan [a Dios] a ni Jehova.” Kalpasanna, idi nagpresidente ni Abraham Lincoln, sumagmamano kadagiti mamalbalakadna ti masansan a nangdakamat ken Jehova kadagiti suratda ken Lincoln. Dadduma pay a dokumento iti pakasaritaan ti America a naglaon iti nagan ti Dios ti magun-odan iti adu a libraria tapno marepaso ti publiko. Dagitoy ti sumagmamano laeng a pagarigan no kasano a rinibu a tawenen a sibabatad a naipakita ti nagan ti Dios.

Iti ngay kaaldawantayo? Nalipatan kadin ti nagan ti Dios? Saan. Nadumaduma a patarus ti Biblia ti nagusar iti personal a nagan ti Dios  iti adu a bersikulo. Ti apagbiit nga isasarungkar iti libraria wenno sumagmamano a minuto a panagsukimat iti diksionariom ti mabalin a pakakitaam a ti nagan a Jehova ti nasaknap a maawat a katupag ti Tetragrammaton iti lenguahem. Kas pagarigan, nalawag nga ipakita ti Encyclopedia International a ti nagan a Jehova ti “moderno a porma ti Hebreo a sagrado a nagan ti Dios.” Ilawlawag ti nabiit pay nga edision ti The New Encyclopædia Britannica a Jehova ti us-usaren dagiti “Judio ken Kristiano a nagan ti Dios.”

‘Ngem,’ mabalin a pampanunotem, ‘interesado aya dagiti tattao ita iti nagan ti Dios?’ Maipakpakita pay laeng ti nadumaduma a porma ti nagan ti Dios iti adu a pangpubliko a lugar. Kas pagarigan, naisurat ti nagan a Jehova iti bato a pasuli ti maysa a pasdek idiay New York City. Iti dayta met la a siudad, masarakan met ti Hebreo a nagan iti nagduduma ti kolorna a mosaic a nangarkos iti okupado nga estasion ti subway. Ngem nalabit umiso no maibaga a kadagiti rinibu a tattao a limmabas kadagitoy a lugar, manmano ti nakadlaw iti kinapateg dagitoy a naisurat.

Napateg kadi ti nagan ti Dios kadagiti kalugaram? Wenno kaaduan kadi a tukoyenda ti Namarsua kas ti “Dios,” a kas man la daytoy a titulo ti pudno a naganna? Iti personal a kapaliiwam, mabalin nga adu a tattao ti di man la makapanunot nga adda nagan ti Dios. Sika ngay? Us-usarem kadi ti personal a nagan a Jehova?

[Footnote]

[Kahon/Ladawan iti panid 4]

Ari a Nangiwaragawag iti Nagan ni Jehova

Idi 1852, napan kadagiti isla ti Micronesia ti maysa a grupo dagiti misionero a naggapu iti Hawaii. Awitda ti surat a mangyam-ammo kadakuada nga addaan iti opisial a selio ni Ari Kamehameha III, ti agturay idi kadagiti isla ti Hawaii. Daytoy ti naisurat idi iti lenguahe dagiti taga Hawaii nga agpaay iti nadumaduma nga agturay kadagiti isla ti Pacifico. Kastoy ti sumagmamano a nailanad iti dayta: “Adda sumagmamano a mannursuro ti Kangatuan a Dios a ni Jehova a dandanin umay kadagiti islayo tapno ipakaammoda ti Saona nga agpaay iti agnanayon a pannakaisalakanyo. . . . Para kaniak, maiparbeng a padayawan ken makigayyemkayo kadagitoy naimbag a mannursuro ket bagbagaankayo nga imdenganyo dagiti pannursuroda. . . . Ibalakadko nga ibellengyon dagiti idoloyo, sa awaten, dayawen, ken ayatenyo ni Apo Jehova kas Diosyo, tapno bendisionan ken ispalennakayo.”

[Ladawan]

Ni Ari Kamehameha III

[Credit Line]

Hawaii State Archives

[Ladawan iti panid 3]

Ti Tetragrammaton a kaipapananna “uppat a letra,” ti mangbukel iti personal a nagan ti Dios iti Hebreo