Mga Batan-on Nangutana . . .

Angay Bang May Suginlan Ako nga Ako Masulub-on Kaayo?

“Sa dihang ako masulub-on kaayo, sa sinugdan palabihon kong dili mosulti bahin niana kay basin ang mga tawo maghunahuna nga ako problema nga bata. Apan unya ako makaamgo nga angayng ako may ikaestorya aron katabangan.”​—Alejandro, 13 anyos.

“Sa dihang ako masulub-on kaayo, dili ako modangop sa akong mga higala kay sa akong hunahuna dili sila makatabang kanako. Yagayagaan lang unya nila ako.”​—Arturo, 13 anyos.

HALOS tanan mobati usahay ug kasub-anan. * Bisan pa niana, tungod kay ikaw bata pa ug walay kasinatian, ikaw daling mobati nga nabug-atan sa mga kalisdanan sa kinabuhi. Ang mga gikinahanglan sa imong mga ginikanan, mga higala, ug mga magtutudlo; ang lawasnon ug emosyonal nga mga kausaban sa pagkaulitawhay o paghinalaga; o ang pagbati nga pakyas ka tungod sa gamayng kakulangan​—kining tanan makapabati kanimog kamamingawon ug kasub-anan.

Sa dihang kana mahitabo, maayo nga may kasumbongan. “Kon wala akoy kasuginlan sa akong mga problema, sa akong hunahuna ako mobuto,” matod sa 17-anyos nga si Beatriz. Apan, ikasubong isulti, iluom sa daghang batan-on ang ilang mga suliran​—ug kasagarang sila sa inanay maunlod nga mas lalom ug mas lalom ngadto sa kawalay-paglaom. Si María de Jesús Mardomingo, usa ka propesor sa Medical Faculty of Madrid, nagpahayag nga ang mga batan-ong modangat sa puntong mosulay sa paghikog kasagarang mamingawon kaayo. Daghang batan-ong naluwas gikan sa mga pagsulay sa paghikog miingon nga sila wala makakaplag ug usa ka tawong hamtong nga ilang kaestoryahan ug ilang kasumbongan.

Komosta ka man? Aduna ka bay kaestoryahan sa dihang mobati kag kasub-anan? Kon wala, kinsa kahay imong kadangpan?

Pakigsulti sa Imong mga Ginikanan

Si Alejandro, nga gikutlo sa sinugdan, nagbatbat kon unsay iyang ginabuhat sa dihang siya mobatig kasub-anan: “Modangop ako sa akong inahan kay sukad sa akong pagkatawo, siya mapaluyohon kanako, ug siya nagahatag kanakog pagkamasaligon. Modangop usab ako sa akong amahan kay siya nakaagig mga kasinatiang susama sa akoa. Kon ako masulub-on ug walay kasuginlan, niana ang akong kasub-anan mosamot.” Si Rodolfo, usa ka 11-anyos, mahinumdom: “May panahong ang akong magtutudlo motamay kanako ug mangasaba kanako, mao nga ako masubo pag-ayo. Moadto ako sa kasilyas aron mohilak. Unya, sa ulahi, nakigsulti ako sa akong inahan, ug siya mitabang kanako sa  pagsulbad sa suliran. Kon wala ako makigsulti kaniya, mas masulub-on unta ako.”

Nakahunahuna ka ba sa pagpakig-estorya nga kinasingkasing sa imong mga ginikanan? Tingali ikaw mobati nga basin dili sila makasabot sa imong mga suliran. Apan tinuod ba gayod kana? Mahimong dili sila bug-os makasabot sa tanang kapit-osan nga ginaatubang sa mga batan-on sa kalibotan karong adlawa; bisan pa niana, dili ba tinuod nga lagmit sila mas nakaila kanimo kay ni bisan kinsa sa kalibotan? Si Alejandro nag-ingon: “Usahay dili masayon alang sa akong mga ginikanan nga magmabination kanako ug makasabot kon unsay tinuod kong gibati.” Bisan pa niana, siya miangkon: “Ako nahibalo nga ako makadangop kanila.” Kasagaran ang mga batan-on matingala sa pagdiskobre nga ang ilang mga ginikanan nakasabot gayod sa ilang mga suliran! Kay sila mas gulang ug mas daghag kasinatian, sila kasagarang makahatag ug mapuslanong tambag​—kini tinuod ilabina kon sila may kasinatian sa pagpadapat sa mga prinsipyo sa Bibliya.

“Sa dihang makigsulti ako sa akong mga ginikanan, makadawat akog pagdasig ug praktikal nga mga kasulbaran sa akong mga suliran,” matod ni Beatriz, nga gikutlong sayosayo. Nan, nga may balidong katarongan, ang Bibliya naghatag niining tambaga alang sa mga batan-on: “Bantayi, Oh anak ko, ang sugo sa imong amahan, ug ayaw talikdi ang balaod sa imong inahan. Pamati sa imong amahan nga nanganak kanimo, ug ayaw tamaya ang imong inahan tungod lang kay siya tigulang na.”​—Proverbio 6:​20; 23:22.

Siyempre, lisod ang pagsugilon ug sekreto nganha sa imong mga ginikanan kon dili maayo ang imong relasyon uban kanila. Sumala ni Dr. Catalina González Forteza, ang usa ka pagtuon nga gidumala taliwala sa mga estudyante sa hayskul nagpakita nga kadtong miingon nga misulay sila sa paghikog may mga pagbati sa ubos nga pagtamod-sa-kaugalingon ug dili maayong relasyon uban sa ilang mga ginikanan. Sa kasukwahi, ang mga batan-ong naglikay nianang mopatay-sa-kaugalingon nga panghunahuna kasagarang mao “kadtong nagpahimulos ug maayong relasyon uban sa ilang inahan ug amahan.”

Busa, sa kamaalamon paningkamoti nga maugmad ang maayong relasyon uban sa imong mga ginikanan. Batasana ang regular nga pagpakig-estorya kanila. Suginli sila kon unsay nagakahitabo sa imong kinabuhi. Sukitsukita sila. Ang maong masadyaong mga pakigsulti basin magpahinabo nga sila mas sayong duolon sa dihang ikaw may seryosong suliran.

Pakigsulti sa Usa ka Higala

Apan dili ba mas sayon ang pagduol sa usa ka isigkaingon bahin sa imong mga suliran? Aw, maayo nga adunay mga higala nga masaligan nimo. Ang Proverbio 18:​24 nag-ingong “adunay higala nga mounong labaw pa kay sa usa ka igsoon.” Apan bisan pag ang mga isigkaingon makasimpatiya ug makapaluyo kanimo, sila dili kanunayng makahatag sa labing maayong tambag. Kon buot sabton, kasagarang ang ilang kasinatian dili labaw kay sa imong kasinatian. Nakahinumdom ka ba kang Rehoboam? Siya maoy usa ka hari sa kapanahonan sa Bibliya. Inay motuo sa tambag sa eksperyensiyado, hamtong nga mga lalaki, nagpatalinghog siya sa iyang mga isigkaingon. Ang sangpotanan? Katalagman! Si Rehoboam nawad-an sa pagpaluyo sa kadaghanan sa iyang nasod ug sa pag-uyon sa Diyos.​—1 Hari 12:​8-19.

Ang laing suliran sa pagsugilon sa mga isigkaingon adunay kalabotan sa sekretong mga impormasyon. Si Arturo, nga gikutlo sa sinugdan, miingon: “Kadaghanan sa mga batang lalaki nga akong nailhan mosulti sa ilang mga higala sa dihang sila masulub-on. Apan sa ulahi, ang ilang mga higala magbutyag sa tanang butang ngadto sa uban ug magbugalbugal kanila.” Ang 13-anyos nga si Gabriela may susamang kasinatian. Siya nag-ingon: “Usa ka adlaw akong nadiskobrehan nga ang akong higala nagsugilon sa personal kong mga kalihokan ngadto sa usa niya ka higala, mao nga wala na ako mosugilon kaniya. Oo, makigsulti ako sa mga tawong sama nakog edad, apan ako maningkamot nga sila dili suginlan sa mga butang nga makadaot kanako kon isulti nila kini sa uban.” Busa kon ikaw nagapangitag tabang, hinungdanon ang  pagpangitag usa ka tawo nga ‘dili magbutyag sa kompidensiyal nga sulti sa laing tawo.’ (Proverbio 25:9) Ang maong tawo mas lagmit nga mas gulang kay kanimo.

Busa kon tungod sa usa ka hinungdan dili ka makakaplag ug suportar diha sa balay, maayo nga mangitag usa ka higala nga kasumbongan, apan tinoa nga siya may kasinatian sa kinabuhi ug kahibalo bahin sa mga prinsipyo sa Bibliya. Diha sa lokal nga kongregasyon sa mga Saksi ni Jehova, walay duhaduha nga adunay mga indibiduwal nga mohaom sa maong kabatbatan. Ang 16-anyos nga si Liliana nag-ingon: “Nakasugilon ako sa pipila sa akong Kristohanong mga sister, ug nakapahimuot kini. Sanglit sila mas gulang kay kanako, maayo ang ilang tambag. Sila nahimong akong mga higala.”

Komosta man kon ang imong espirituwalidad nagsugod usab sa pagkadaot? Tingali ikaw masulub-on kaayo nga nagsugod ka sa pagkalimot sa pag-ampo o pagbasag Bibliya. Sa Santiago 5:​14, 15, ang Bibliya naghatag niining tambaga: “Aduna bay masakiton taliwala kaninyo? Ipatawag kaniya ang mga ansiyano sa kongregasyon ngadto kaniya, ug paampoa sila alang kaniya, nga magahaplas kaniya ug lana sa ngalan ni Jehova. Ug ang pag-ampo sa pagtuo magpaayo sa usa nga nagaluya, ug si Jehova magabangon kaniya.” Ang lokal nga kongregasyon sa mga Saksi ni Jehova adunay mga ansiyano nga adunay kasinatian sa pagtabang sa mga tawong naluya o masakiton sa espirituwal. Ayaw pagpanuko sa pagpakigsulti kanila. Ang Bibliya nag-ingon nga ang maong mga tawo mahimong “sama sa usa ka tagoanang dapit gikan sa hangin ug usa ka salipdanang dapit gikan sa bagyo.”​—Isaias 32:2.

“Ipahibalo ang Imong mga Pangaliya sa Diyos”

Ang labing maayong tinubdan sa tabang, hinunoa, mao “ang Diyos sa tanang paghupay.” (2 Corinto 1:3) Kon ikaw masulub-on kaayo, sunda ang tambag sa Filipos 4:​6, 7: “Ayaw kabalaka sa bisan unsang butang, apan sa tanang butang pinaagi sa pag-ampo ug pangamuyo uban ang pagpasalamat ipahibalo ang inyong mga pangaliya sa Diyos; ug ang kalinaw sa Diyos nga labaw sa tanang panghunahuna magbantay sa inyong mga kasingkasing ug sa inyong mga gahom sa pangisip pinaagi kang Kristo Jesus.” Si Jehova kanunayng andam sa pagpatalinghog kanimo. (Salmo 46:​1; 77:1) Ug usahay pag-ampo lamang ang imong gikinahanglan aron mahupay ang imong hunahuna.

Kon magmasulub-on ka kaayo matag karon ug unya, ayaw gayod hikalimti nga ang daghang ubang batan-on may samang mga pagbati. Sa ngadtongadto, kanang mga pagbatia kasagarang mahanaw. Apan kasamtangan, ayaw pag-inusara sa pag-antos. Ipahibalo sa lain nga ikaw may kasakitan. Ang Proverbio 12:​25 nag-ingon: “Ang pagkamabalak-on diha sa kasingkasing sa usa ka tawo maoy magpatikuko niini, apan ang maayong pulong mao ang makapalipay niini.” Sa unsang paagi mabatonan mo kanang “maayong pulong” sa pagdasig? Pinaagi sa pagsulti sa laing tawo​—laing tawo nga may kasinatian, kahibalo, ug diyosnong kaalam aron mohatag kanimo sa kahupayan ug tabang nga imong gikinahanglan.

[Footnote]

[Blurb sa panid 14]

“Sa dihang makigsulti ako sa akong mga ginikanan, makadawat akog pagdasig ug praktikal nga mga kasulbaran”

[Hulagway sa panid 15]

Ang mahadlokon-sa-Diyos nga mga ginikanan, inay ang imong mga isigkaingon, kasagarang maoy labing maayong makatambag kanimo