Issi bitanee Geeshsha Maxaafaa nabbabi simmidi wotti denttidi qoppees

SINTTA HUUPHE YOHUWAA | GEESHSHA MAXAAFAA QOFAY TUMUPPE XOOSSAY YOOTOBEE?

Geeshsha Maxaafaa​—⁠I Yootiyoobay Ubbay Tuma

Geeshsha Maxaafaa​—⁠I Yootiyoobay Ubbay Tuma

Saynisiyaara Gayttidaagan Yootiyoobay Tuma

GEESHSHA MAXAAFAY saynisiyaa tamaarissiyo maxaafa gidana xayikkonne, meretaabaa yootiyo ubbay tuma. Carkkuwaa hanotaa xinaatiyaappenne yeletaa laataabaa xinaatiyaappe amarida leemisota beꞌa.

CARKKUWAA HANOTAA XINAATIYAA—IRAY WAANI MERETTII?

Haattay penttidi, irxxidi, qassi duge wodhidi zaarettidi haatta gidees

CARKKUWAA HANOTAA XINAATIYA

Geeshsha Maxaafay, “Xoossai haattaa sa7aappe pude saluwaa efees; efiidi yan ira kessees. He irai shaaraappe [kiyees]” yaagees.—Iyyooba 36:27, 28.

Ha xiqisee haattay heezzutoo laametti laametti simmidi haatta gidiyoogaa qonccissees. Awaappe kiyiya hoꞌꞌuwaa Pulttoy, Xoossay (1) penttuwan “haattaa sa7aappe pude saluwaa efees.” Pude kiyida haattaa penttoy (2) irxxidi, shaara kiyees; qassi he shaaray irawu woy harabawu laamettidi (3) duge wodhees. Carkkuwaa hanotaa xannaꞌiyaageetikka iray waani merettiyaakko wurssi erokkona. Geeshsha Maxaafay, “SHaarai waani yuuyiyaakko, . . . ooninne erenna” yaagees. (Iyyooba 36:29) SHin Medhidaagee iraabaa erees; qassi i Geeshsha Maxaafaa xaafee hegaa xeelliyaagan tumaa xaafanaadan oottiis. Saynisee hegaa xeelliyaagan amaridabaa qonccissanaappe daro wodiyaa kasetidi i hegaa yootiis.

YELETAA LAATAABAA XINAATIYAA—MACCAASAA ULUWWAN SHAHAARAY DICCIYOOGAA

Uluwwan shahaaray dicciyo hanotaa

YELETAA LAATAABAA XINAATIYAA

Geeshsha Maxaafaa xaafee Kawuwaa Daawiti Xoossawu, “Yelettibeenna ta bollaa ne aifee be7iis. . . . Ubbati ne mazggafan xaafettidosona” yaagiis. (Mazamure 139:16) Daawiti shahaaray uluwan dicciyoy kasetidi ‘xaafettidaagaadan’ woy halchettidaagaadan gidiyoogaa leemisuwan yootiis. Hegee xaafettidoy 3,000 gidiya layttappe kase gidiyoogee garamissiyaaba!

SHin, Osttriyaa biittan saynisiyaa erancha gidida, Gregor Mendeli yeletaa laataabaa amarida higgiyaa koyro demmidoy 1860 heeraana. Qassi xannaꞌiyaageeti asaa bollay diccanawu yeletaa laataaban koshshiya ubbabaa maaraa (human genome), Hosppune 2003 gakkanaashin wurssi eribookkona. Saynttistteti yeletaa laataabaa kemikaale higgee issi doonaa pitaletun xaafettida qaalati kumido dikshineeriyaa mala gidiyoogaa yootoosona. He qaalati yeletaa laataabaa yootiya kaaletota. Guuggiyaa, wozanaa, goofiniyaanne kushiyaa tohuwaa mala, shahaaraa giddo bollaa qommoti he kaaletuwaadan banttawu bazzido kayaaninne wodiyan diccoosona. Saynttistteti yeletaa laataaban koshshiya maaraa “deꞌuwaa maxaafaa” giidoogee bessiyaaba. Geeshsha Maxaafaa xaafee Daawiti hegaa mala tumabaa waatidi xaafana danddayidee? I bana kawushshidi, “GODAA Ayyaanai ta baggaara haasayees; a qaalai ta inxxarssan de7ees” yaagiis.—2 Sameela 23:2.

Sinttappe Hananabaa Tumaa Yootees

KAWOTETTATINNE katamati awude, waanidinne ayba hanotan eqqanaakko woy kunddanaakko erana danddayettennaba gidana xayikkonne, hegaa eriyoogee keehi deexxiyaaba. SHin, Geeshsha Maxaafay gita kawotettatinne katamati xayanaagaa loytti qonccissidi kasetidi yootiis. Naaꞌꞌu leemisota ane beꞌoos.

BAABILOONE KUNDDETTAANNE XAYUWAA

Beni Baabiloonee arggo Isiyan daro xeetu layttawu haarida wolqqaama kawotettaayyo waanna katama. Issi wode a keena gita katami alamiyan baawa. SHin, Qiiroosa giyo uri Baabiloone xoonanaagaanne he katamay guyyeppe merinawu baysa gidanaagaa, Xoossay 200 gidiya layttappe kase, Geeshsha Maxaafaa xaafee Isiyaasi hiraagaa yootanaadan denttettiis. (Isiyaasa 13:17-20; 44:27, 28; 45:1, 2) Tumuppe hegaadan hanidee?

Beni Baabiloone katamay laalettidaagaa

TAARIKIYAA

Xiqimita 539 K.K. issi qamman Gita Qiiroosi Baabiloone xooniis. Heeran deꞌiya aradda biittaa ushshiya zara haattati xeelliya uri baynna gishshawu guyyeppe melidosona. He heeray 200 M.Ln baysa gididoogee odettees. Ha wodiyan, Baabiloonee muleera laaletti xayiis. Baabiloonee Geeshsha Maxaafay “muleera qolettana” giidi kasetidi yootidoogaadan haniis.—Ermmaasa 50:13.

Ha Geeshsha Maxaafaa xaafee sinttappe hanana taarikiyaa kasetidi waati eridee? “Amoxa na7aa Isiyaasayyo GODAI Baabiloonebaa qonccissin be7idoogee hagaa” gidiyoogaa Geeshsha Maxaafay yootees.—Isiyaasa 13:1.

‘NANAWEE MELA BAZZO’ MALA GIDANA

Asoore Kawotettawu waanna katamay Nanawee maalaaliyaabaa keexxiyo hiillan erettidaagaa. He katamay aaho ogetun, asay allaxxiyo ataakiltte sohotun, bete maqidasetuuninne gita kawo keettatun keehi erettees. SHin, hananabaa yootiya Sofonaasi ha gita katamay “mela bazzodan, baisa soho” gidanaagaa kasetidi yootiis.—Sofonaasa 2:13-15.

Baabiloonetunne Meedoonatu olanchati issippe laappuntta xeetu layttan K.K. Nanawe muleera xayssidosona. Issi xuufee ha xoonettida katamay hegaappe simmin “2500 layttawu dogettidoogaa” yootees. Daro layttawu, Nanawe katamay tumuppe deꞌidaakkonne asay siriis! Biittaa bookkidi xannaꞌiyaageeti laalettidi xayida Nanawe katamaa 1850 heeran demmidosona. Ha wodiyan he heeray moorettiiddinne buquray xayiiddi deꞌiyo gishshawu, Global Heritej Fend giyo dirijjitee, “Nanaweppe beni attidabay zaarettidi merinawu moogettana danddayees” yaagiis.

Sofonaasi hegaa kasetidi waati eridee? I ‘GODAA qaalay akko yiidoogaa’ yootiis.—Sofonaasa 1:1.

Geeshsha Maxaafay Nuuni Denttiyo Gita Oyshata Zaarees

Issi bitanee Geeshsha Maxaafaa nabbabidi, wurssetta gallassaa haniiddi deˈiyaabaa qoppees

NUUNI denttiyo gita oyshatussi loꞌꞌo zaaroy Geeshsha Maxaafan deꞌees. Kaalliya leemisota beꞌa.

HA ALAMIYAN IITATETTAYNNE TUGGAY KEEHI DARIDOY AYBISSEE?

Geeshsha Maxaafay iitatettaanne tuggaa xeelliyaagan darobaa yootees. Geeshsha Maxaafay hagaadan gees:

  1. “Asi bau de7iya haariyo maataa hara asa qohanau [goꞌettees].”Eranchchaa 8:9.

    Asa haaroy olaa, danobaanne koshaa kaalettiis

    Haaranawu danddayenna ammanettenna asaa haaroy tuggay daranaadan oottiis.

  2. “Ubbaikka qaadainne wodee oottoogaadan hanees.”Eranchchaa 9:11.

    Hospitaaliyan zinˈˈida ura

    Wolqqaama sahuwaa, daafabaa, woy bashshaa mala qoppibeennabay oonakka, awankka, awudekka gakkana danddayees.

  3. “Nagarai ha sa7aa issi asa baggaara geliis; he nagarai banaara haiquwaa ehiis.”Roome 5:12.

    Koyro bitaneenne maccaasiyaa merettido wode, nagaraynne hayqoy baawa. Eti banttana medhidaagawu eriiddi azazettennan ixxido wode, nagaray ‘ha saꞌaa geliis.’

Geeshsha Maxaafay asay tuggatiyo gaaso xallaa gidennan harabaakka yootees. Xoossay iitatettaa xayssidi “eta aifiyaappe afutta ubbaa quccana. Hagaappe sinttanau haiqoinne kayyoi woi waasoinne sahoi” deꞌennaagaa Geeshsha Maxaafay yootees.—Ajjuutaa 21:3, 4.

NUUNI HAYQQIYO WODE WAANIYOO?

Duufuwaa heeran kayyottiya asata

Asi hayqqidi aynne qoppananne oottana danddayennaagaa Geeshsha Maxaafay yootees. Eranchchaa 9:5y, “Paxa de7iya asati issitoo haiqqanau de7iyoogaa eroosona; shin haiqqidaageeti aibanne erokkona” yaagees. Hayqqiyo wode nu “halchchoi ubbai . . . atti aggees.” (Mazamure 146:4) Hegaa gishshawu, nuuni hayqqiyo wode, nu bessibollaa oosuwaa gujjin, nu guuggiyaa ooso ubbay atti aggees. Yaatiyo gishshawu nuuni hayqqidi, oottana woy qoppana danddayokko.

SHin, Geeshsha Maxaafay hayqqidaageetu hanotaa xallaa gidennan harabaakka yootees. Geeshsha Maxaafay asay wolqqaama xiskkuwaa mala gidida hayquwaappe denddana, ufayssiya hidootaakka yootees.—Hoose7a 13:14; Yohaannisa 11:11-14.

DEꞌUWAWU HALCHIDOBI AYBEEE?

Geeshsha Maxaafay Xoossaa Yihooway a attumaasaanne maccaasaa medhidoogaa yootees. (Doomettaabaa 1:27) Koyro bitanee, Addaamee “Xoossaa na7aa” geetettiis. (Luqaasa 3:38) Asay saluwan deꞌiya ba Aawaara dabbotaa medhanaadan, qassi saꞌan naata yelidi ufayttidi merinawu deꞌanaadan merettiis. Yaananawu, Xoossay asay abaa tamaariyo ayyaanaabaa koshshay deꞌanaadan oottidi medhiis. Geeshsha Maxaafay, “Bantta ayyaanan hiyyeesa gididoogaa eriyaageeti anjjettidaageeta” yaagees.—Maatiyoosa 5:3.

Qassi Geeshsha Maxaafay hagaadan gees: “Anjjettidaageeti Xoossaa qaalaa siyidi, he qaalai azaziyoogaadan oottiyaageeta.” (Luqaasa 11:28) Geeshsha Maxaafay Xoossaabaa tamaarissiyoogaa xallaa gidennan nuuni ufayssiya deꞌo deꞌanaadan maaddees; qassi nuuyyo hidootay deꞌanaadan oottees.

Geeshsha Maxaafaa Xaafissidaagaakko SHiiqa

KUMETTA saꞌan deꞌiya miilooniyan qoodettiya asati he naqaashata pilggi simmidi Geeshsha Maxaafay beni xuufe xalla gidennaagaa akeekidosona. Geeshsha Maxaafay Xoossay nena gujjin, asa ubbawu ba qofaa yootido maxaafaa gidiyoogaa eti ammanoosona! Xoossay neeni a eranaadaaninne a dabbo gidanaadan ha maxaafan shoobbees. Geeshsha Maxaafay, “Xoossaakko shiiqite; ikka inttekko shiiqana” yaagees.—Yaaqooba 4:8.

Geeshsha Maxaafaa pilggiyoogee ufayssiyaabaa demissees. Hegee aybee? Issi maxaafaa nabbabiyoogee hegaa xaafidaagaa qofaa akeekanaadan oottiyoogaadan, Geeshsha Maxaafaa nabbabiyoogeekka Xaafissida Xoossaa qofaa akeekanaadan oottees. Hegee nena waati goꞌꞌana danddayiyaakko qoppa. Nena Medhidaagawu siyettiyaabaa erana danddayaasa! Geeshsha Maxaafay kaallidi deꞌiyaabaakka qonccissees:

Gujjada eranawu koyay? Yihoowa Markkati nena ufayssan maaddana. Miishshaa qanxxissennan eti nena Geeshsha Maxaafaa xannaꞌissana. Hegee Geeshsha Maxaafaa Xaafissida Xoossaa Yihoowakko neeni kaseegaappe aaruwan shiiqanaadan maaddees.

Ha huuphe yohoy Geeshsha Maxaafaa Xoossay xaafissidoogaa bessiya amarida naqaashaa qonccissiis. Gujo qofaa demmanawu, Yihoowa Markkati attamissido, www.jw.org/wal sayttiyan deꞌiya Tumuppe Geeshsha Maxaafay Tamaarissiyoy Aybee? giyo maxaafaa shemppo 2 xeella; woy ha kooddiyaa iskaane ootta

Qassi www.jw.org/wal sayttiyan deꞌiya Geeshsha Maxaafaa Xaafissiday Oonee? giyo biiduwaa beꞌana danddayaasa

XUUFETA > BIIDUWAA xeella

a Geeshsha Maxaafay koyro xaafettido doonan Xoossaa sunttay Yihoowa.