¿Yacharqankichu?

¿Imaraykutaq Diosmanta mañakuytawan “amén” nispa ninchik?

Hebreo simimanta amén rimayqa, españolpi, griegopi ima, kikillanpuni qillqakun, ninayantaq “ajina kachun” chayri “chiqamanta”. Unayqa, juk qutu runas Diosmanta mañakuytawan, juk juramentota ruwaytawan, bendeciytawan chayri maldeciytawan amén nispa niq kanku. Kunan tiempopipis juk hermano Diosmanta mañapuwasqanchiktawan amén nispa nillanchiktaq, jinamanta, juk libro nisqanmanjina, imatachus mañapuwasqanchik “chiqapuni” kasqanta rikuchinchik. Chantá ñawpa tiempopi pillapis juraytawan chayri juk tratota ruwaytawan amén nispa nillaqtaq chay nisqanta juntʼanantapuni chayri mana juntʼaptin ima castigotapis japʼikunantapuni rikuchinanpaq (Deuteronomio 27:15-26).

Jesuspis wakin kutispi, amén rimayta uqhariq, imatachus ninanta chiqapuni kasqanta rikuchinanpaq. Chay kutispi amén rimayta uqharisqantaqa “cheqamanta” nisqa rimayman tikrakun (Mateo 5:18; 6:2, 5; Qheshwa Biblia). Chantá wakin kutispi Jesusqa, iskay kutita amén rimayta uqhariq. Kay kutispi amén rimayta uqharisqantaqa “cheqamanta cheqamanta” nisqa rimayman tikrakun (Juan 1:51, Qheshwa Biblia).Yachakusqanmanjina, Jesuslla kayjinamanta amén nisqa rimayta uqhariq.

Griego Qillqakunapi, Jesustaqa “Amén”, nispa sutichakun. Kaytaq “cheqanta willaj cheqa testigo” ima kasqanta rikuchin (Apocalipsis 3:14).

Kay Urim, Tumin ima nisqa, ¿imataq karqa?

Ichá kay Urim, Tumin ima nisqaqa, iskay rumisitusjina kanman karqa, kaykunatataq Israelmanta sacerdoteslla ‘pecherasninkupi’ apaykachaq kanku, Israel suyupaq, kamachiqninpaq ima, imachus Diospa munaynin kasqanta yachanankupaq (Éxodo 28:15, 16, 30). Bibliaqa, kay Urim, Tumin ima, imaynapunichus kasqanta, imaynatapunichus apaykachakusqantataq, mana sutʼinchanchu. Chaywanpis wakin pʼitikunaqa, suertesta chuqanapaq apaykachakuq kasqanta rikuchiwanchik, juk tapuyman imatachus Jehová kutichisqanta yachanapaq. Wakin kutispi Jehovaqa “arí”, chayri “mana”, nispa kutichiq, wakin kutispitaq ni imata kutichiqchu.

Sutʼinchanapaq, David, Abiatarman kuraq kaq sacerdotep efod pʼachanta, maypichus chay Urim, Tumin ima nisqa kachkarqa chayta apamunanta nirqa. Chantá Diosta tapurisqa: “Saulqa maskʼawaj jamonqapunichu? Chantá kay Queilá llajtapi tiyakojkunaqa payman jaywaykuwanqankuchu?”, nispa. Diostaq “arí” nispa kutichirqa. Jinamanta Davidqa imatachus ruwananta akllarqa (1 Samuel 23:6-12).

Wak kutipiña Saulqa, iskay kutita kay Urim, Tumin ima nisqaniqta juk chʼampaymanta pichus juchayuq kasqanta yachayta maskʼarqa (1 Samuel 14:40-42). Aswan qhipamantaq Diospa ñawpaqinpi manaña allinpaq qhawasqa kasqanrayku Saulqa, imatachus ruwananta Diosta tapuptin “Dios[qa] mana kuticherqachu ni mosqoypi, nitaj Urimnejtapis, nillataj profetasnejtapis” (1 Samuel 28:6).

Judiospa ususninkumanjina kay Urim, Tumin ima nisqaqa, 607 qayna pacha watapi Diospa templon thuñikusqantawan manaña apaykachakuqchu.

[27 paginapi dibujo/foto]

“Amén” (Apocalipsis 3:14). Códice Alejandrino (siglo v)