1. W jaki szczególny sposób Jehowa dał się poznać Mojżeszowi i dlaczego jest to ważne?

PEWNEGO razu Bóg w rozmowie z Mojżeszem oznajmił mu swoje imię i przymioty. Wśród nich wymienił najpierw miłosierdzie i łaskawość, inaczej mówiąc współczucie (odczytaj Wyjścia 34:5-7). Jehowa mógł podkreślić swoją moc lub mądrość. Ale Mojżesz chciał się upewnić, że może liczyć na Jego wsparcie. Dlatego Bóg zwrócił uwagę na przymioty, które dowodzą, że chętnie pomaga swoim sługom (Wyjścia 33:13). Czy nie porusza cię, że wymienił te ujmujące cechy jako pierwsze? W tym artykule skupimy się na współczuciu, czyli dostrzeganiu czyjegoś cierpienia połączonym z pragnieniem niesienia mu ulgi.

2, 3. (a) Co dowodzi, że współczucie jest częścią ludzkiej natury? (b) Dlaczego powinieneś się dowiedzieć, co o współczuciu mówi Biblia?

² Ludzie zostali stworzeni na obraz Boga. Ponieważ przejawia On współczucie, interesowanie się dobrem innych jest częścią ludzkiej natury — często okazują je nawet osoby, które nie znają Jehowy (Rodz. 1:27). W Biblii znajdujemy wiele relacji podkreślających znaczenie współczucia. Przypomnij  sobie historię dwóch prostytutek, które przyszły do króla Salomona z małym dzieckiem. Chciały, żeby rozstrzygnął, która z nich jest jego prawdziwą matką. Kiedy król rozkazał rozciąć chłopca na pół, współczucie prawdziwej matki pobudziło ją do działania — była nawet gotowa oddać syna tej drugiej kobiecie (1 Król. 3:23-27). Albo pomyśl o córce faraona, która uratowała małego Mojżesza. Chociaż wiedziała, że niemowlę jest dzieckiem Hebrajczyków i nie powinno pozostać przy życiu, „wezbrało w niej współczucie” i postanowiła je adoptować (Wyjścia 2:5, 6).

³ Dlaczego temat współczucia powinien cię interesować? Bo Biblia zachęca do naśladowania Jehowy (Efez. 5:1). Co prawda ludzie zostali tak stworzeni, by przejawiać współczucie, ale odziedziczona po Adamie niedoskonałość skłania nas do samolubstwa. Czasami może nam być trudno ustalić, czy pomóc innym, czy zrobić coś dla siebie. Dla niektórych zachowywanie równowagi pod tym względem to niemałe wyzwanie. Co ci pomoże rozwijać zainteresowanie innymi i wciąż je okazywać? Po pierwsze, rozmyślaj o tym, jak Jehowa okazuje współczucie oraz jak robiły to inne osoby. Po drugie, zastanawiaj się nad tym, jak możesz naśladować Boga i jakie przyniesie to korzyści.

4. (a) Dlaczego Jehowa wysłał aniołów do Sodomy? (b) Czego uczymy się z przeżyć Lota i jego córek?

⁴ W Biblii opisano wiele sytuacji, w których Jehowa okazywał współczucie. Pomyślmy o tym, co zrobił dla Lota. Ten prawy człowiek był „wielce udręczony” niegodziwym postępowaniem mieszkańców Sodomy i Gomory. Ludzie ci byli tak zepsuci, że Bóg postanowił ich zgładzić (2 Piotra 2:7, 8). Żeby ostrzec Lota i jego rodzinę, wysłał aniołów, którzy kazali im opuścić miasto. „Kiedy [Lot] się ociągał, (...) z uwagi na to, że Jehowa mu współczuł, [aniołowie] chwycili go za rękę i żonę jego za rękę oraz dwie jego córki za ręce i wyprowadzili go, i postawili za miastem” (Rodz. 19:16). Czy nie wynika z tego, że Jehowa dobrze wie, w jak trudnej sytuacji czasami znajdują się Jego słudzy? (Izaj. 63:7-9; Jak. 5:11; 2 Piotra 2:9).

5. W jaki sposób Słowo Boże uczy okazywać współczucie?

⁵ Jehowa nie tylko sam okazuje współczucie, ale również uczy tego swoich sług. Zwróćmy uwagę na prawo dane Izraelitom dotyczące wzięcia w zastaw czyjegoś ubrania (odczytaj Wyjścia 22:26, 27). Pożyczkodawca mógłby chcieć zatrzymać ubranie dłużnika i zostawić go na noc bez okrycia. Jednak Jehowa uczył swoich sług, żeby wystrzegali się takiej bezduszności. Mieli okazywać współczucie. Czy zasada, na której opierało się to prawo, nie powinna pobudzać nas do działania? Czy zostawimy naszego brata lub siostrę w potrzebie, jeśli możemy im pomóc? (Kol. 3:12; Jak. 2:15, 16; odczytaj 1 Jana 3:17).

6. Czego się uczymy ze sposobu, w jaki Jehowa okazywał współczucie Izraelitom?

⁶ Jehowa współczuł Izraelitom nawet wtedy, gdy grzeszyli. W Biblii czytamy: „Jehowa, Bóg ich praojców, ciągle posyłał im ostrzeżenia za pośrednictwem swych posłańców, posyłając raz po raz, żywił bowiem współczucie dla swego ludu i dla swego mieszkania” (2 Kron. 36:15). Czy nie powinniśmy w podobny sposób współczuć osobom, które  mogą jeszcze okazać skruchę za swoje grzeszne postępowanie i zyskać uznanie Boże? Jehowa nie chce, żeby ktokolwiek zginął, kiedy będzie wykonywał wyrok (2 Piotra 3:9). Dopóki to nie nastąpi, nadal przekazujmy Jego wynikające ze współczucia ostrzeżenie.

7, 8. Dlaczego pewna rodzina wierzy, że Jehowa okazał jej współczucie?

⁷ O Bożym współczuciu świadczą przeżycia wielu osób. Rozważmy, co się przytrafiło rodzinie 12-letniego chłopca, którego nazwiemy Milan. Wszystko działo się w czasie konfliktu na tle etnicznym na początku lat dziewięćdziesiątych XX wieku. Milan, jego brat, rodzice i inni Świadkowie Jehowy jechali autobusem z Bośni do Serbii. Chcieli dotrzeć na kongres, na którym rodzice Milana mieli przyjąć chrzest. Ale ponieważ rodzina ta miała inne pochodzenie etniczne, na granicy żołnierze kazali jej wysiąść, a reszcie pozwolili jechać dalej. Żołnierze przetrzymywali Milana i jego rodzinę dwa dni, a potem oficer dowodzący skontaktował się ze swoim zwierzchnikiem, żeby zapytać, co powinien z nimi zrobić. Ponieważ rozmowa odbywała się w ich obecności, wszyscy słyszeli odpowiedź: „Po prostu ich wyprowadź i zastrzel!”.

⁸ Kiedy oficer rozmawiał z żołnierzami, do rodziny tej podeszło dwóch nieznajomych, którzy dyskretnie poinformowali, że są Świadkami. O tym, co się stało, usłyszeli od pasażerów autobusu. Powiedzieli Milanowi i jego bratu, żeby wsiedli do ich samochodu. Dzieci mogły w ten sposób przekroczyć granicę, ponieważ nikt nie sprawdzał im dokumentów. Następnie bracia poprosili rodziców, żeby obeszli posterunek graniczny i spotkali się z nimi po drugiej stronie. Milan nie wiedział, czy śmiać się, czy płakać. Jego rodzice zapytali: „I myślicie, że pozwolą nam tak po prostu odejść?”. Ale kiedy się oddalali, wydawało się, że żołnierze wcale ich nie widzą. Cała rodzina spotkała się po drugiej stronie granicy. Kontynuowali podróż na kongres, przekonani, że Jehowa odpowiedział na ich błagania o pomoc. Z Biblii wiemy, że Jehowa nie zawsze chronił swoich sług w bezpośredni sposób (Dzieje 7:58-60). Jednak Milan tak opowiadał o tym, co przeżył: „Miałem wrażenie, że aniołowie zaślepili żołnierzy i że to Jehowa nas uratował” (Ps. 97:10).

9. Jak Jezus reagował na położenie ludzi, których spotykał? (Zobacz ilustrację tytułową).

⁹ Dużo możemy się też nauczyć od Jezusa. Współczuł ludziom, których spotykał, ponieważ ‛byli złupieni i porzuceni niczym owce bez pasterza’. Do czego go to pobudziło? „Zaczął ich nauczać wielu rzeczy” (Mat. 9:36; odczytaj Marka 6:34). Bardzo różnił się od faryzeuszy, którzy nie mieli zamiaru pomagać zwykłym ludziom (Mat. 12:9-14; 23:4; Jana 7:49). Czy podobnie jak Jezus pragniesz uczyć o Jehowie osoby głodne pod względem duchowym?

10, 11. Czy zawsze należy okazywać współczucie? Wyjaśnij.

¹⁰ Nie znaczy to, że współczucie należy przejawiać zawsze. Jehowa słusznie je okazał we wspomnianych wcześniej sytuacjach. Inaczej było w wypadku króla Saula, który być może myślał, że okazał współczucie, ale tak naprawdę był nieposłuszny. Oszczędził Agaga, wroga ludu Bożego, oraz najlepsze zwierzęta. Z tego powodu Jehowa odrzucił Saula jako króla nad Izraelem (1 Sam. 15:3, 9, 15). Oczywiście Jehowa jest sprawiedliwym  Sędzią. Potrafi czytać w sercach i wie, kiedy okazanie współczucia byłoby nieuzasadnione (Lam. 2:17; Ezech. 5:11). Już wkrótce wykona wyrok na wszystkich, którzy nie są Mu posłuszni (2 Tes. 1:6-10). Nie będzie to czas na okazywanie współczucia osobom uznanym za niegodziwe. Zgładzenie ich dowiedzie współczucia Jehowy wobec prawych, których zachowa przy życiu.

¹¹ Oczywiście nie do nas należy decydowanie, kto ma zginąć, a kto ocaleć. Powinniśmy raczej skupiać się na pomaganiu ludziom. Jak zatem możemy w praktyczny sposób okazywać współczucie? Przeanalizujmy kilka sugestii.

12. Jak możesz okazywać współczucie?

¹² Bądź pomocny. Okazywanie współczucia braciom i siostrom oraz innym osobom jest podstawowym wymaganiem stawianym naśladowcom Jezusa (Jana 13:34, 35; 1 Piotra 3:8). „Współczuć” oznacza między innymi „wspólnie z kimś cierpieć”. Osoba, która współczuje, chce nieść innym ulgę w cierpieniu i szuka okazji, żeby im pomagać. Czy nie mógłbyś na przykład zaproponować komuś, kto jest w potrzebie, że pomożesz mu w obowiązkach domowych albo załatwisz dla niego jakąś sprawę? (Mat. 7:12).

13. Jak słudzy Jehowy pomagają osobom, które ucierpiały wskutek klęsk żywiołowych?

¹³ Weź udział w akcji niesienia pomocy. Wiele osób współczuje ludziom, którzy ucierpieli wskutek klęsk żywiołowych, i pragnie im pomóc. Słudzy Jehowy są znani z niesienia takiej pomocy (1 Piotra 2:17). Pewna siostra z Japonii mieszkała w rejonie, który w 2011 roku został poważnie zniszczony w wyniku trzęsienia ziemi i tsunami. Opowiada, że czuła się bardzo zachęcona i pokrzepiona, widząc, jak wielu ochotników z Japonii i zagranicy wysilało się, żeby naprawiać zniszczone domy i Sale Królestwa. Napisała: „Uświadomiłam sobie, że Jehowa i nasi współwyznawcy się o nas troszczą i że modlą się za nas bracia i siostry na całym świecie”.

14. Jak możesz pomagać osobom starszym i schorowanym?

 ¹⁴ Pomagaj osobom starszym i schorowanym. Do okazywania współczucia pobudza nas też obserwowanie skutków grzechu Adama. Nie możemy się doczekać, kiedy znikną choroby i starość, dlatego modlimy się o przyjście Królestwa Bożego. Ale dopóki to nie nastąpi, staramy się wspierać osoby będące w potrzebie. Zobaczmy, jak pewien autor napisał o czymś, co spotkało jego mamę, która była w podeszłym wieku i cierpiała na chorobę Alzheimera. Pewnego dnia zabrudziła swoje ubranie. Kiedy próbowała je wyczyścić, zadzwonił dzwonek do drzwi. Okazało się, że przyszły do niej dwie siostry, które regularnie ją odwiedzały. Zapytały, czy mogłyby jej jakoś pomóc. Kobieta odpowiedziała: „Właściwie tak, chociaż trochę się wstydzę o to prosić”. Siostry pomogły jej wyczyścić ubranie, a potem zrobiły herbatę i spędziły z nią trochę czasu na rozmowie. Syn tej pani był im za to bardzo wdzięczny. Napisał: „Podziwiam Świadków”. I dodał: „Naprawdę stosują się do tego, o czym głoszą”. A czy ty współczujesz osobom starszym oraz schorowanym i starasz się robić wszystko, co możesz, żeby nieść im ulgę w cierpieniu? (Filip. 2:3, 4).

15. Jaką możliwość pomagania innym daje nam służba kaznodziejska?

¹⁵ Pomagaj ludziom pod względem duchowym. Chcemy pomagać innym pod względem duchowym, bo widzimy, jak wiele mają problemów i zmartwień. Najlepszym sposobem jest uczenie ich prawdy o Bogu i o tym, czego dla ludzi dokona Jego Królestwo. Możemy też pomóc im zrozumieć, jak mądrze jest kierować się w życiu zasadami Bożymi (Izaj. 48:17, 18). Czy mógłbyś zwiększyć udział w służbie — w działalności, która przynosi chwałę Jehowie i jest wyrazem twojego współczucia? (1 Tym. 2:3, 4).

16. Jakie korzyści odnosimy z okazywania współczucia?

¹⁶ Zdaniem specjalistów w zakresie zdrowia psychicznego przejawianie współczucia pomaga cieszyć się lepszym zdrowiem, samopoczuciem i relacjami z ludźmi. Kiedy starasz się nieść innym ulgę w cierpieniu, jesteś szczęśliwszy i bardziej optymistyczny, a także mniej samotny i mniej skłonny do negatywnego myślenia. Okazywanie współczucia bez wątpienia wyjdzie ci na dobre (Efez. 4:31, 32). Chrześcijanie, którzy życzliwie starają się pomagać innym, mają czyste sumienie, bo wiedzą, że działają zgodnie z zasadami Bożymi. Taka postawa sprawia, że stajemy się lepszymi rodzicami, małżonkami i przyjaciółmi. Osoby, które często okazują innym współczucie, z pewnością otrzymają pomoc, kiedy same znajdą się w trudnej sytuacji (odczytaj Mateusza 5:7; Łukasza 6:38).

17. Dlaczego chcesz pielęgnować i okazywać współczucie?

¹⁷ Jednak nie chcemy pielęgnować współczucia tylko dlatego, że odnosimy z tego osobiste korzyści. Głównym powodem powinno być pragnienie naśladowania Jehowy oraz przynoszenia Mu chwały (Prz. 14:31). Bóg, jako Źródło miłości i współczucia, daje nam doskonały przykład. Róbmy wszystko, co możemy, żeby Go naśladować — okazujmy współczucie i w ten sposób dbajmy o bliską więź z braćmi i siostrami oraz o dobre relacje z innymi ludźmi (Gal. 6:10; 1 Jana 4:16).