swojego miasta: Chodzi o Kafarnaum — bazę wypadową Jezusa w Galilei (Mt 4:13; Mk 2:1). To miasto leżało niedaleko Nazaretu, w którym Jezus dorastał, Kany, gdzie zamienił wodę w wino, Nain, w którym wskrzesił syna wdowy, a także Betsaidy, w okolicach której cudownie nakarmił jakieś 5000 mężczyzn i przywrócił wzrok niewidomemu.

Widząc ich wiarę: Użycie zaimka w liczbie mnogiej („ich”) wskazuje, że Jezus zauważył, jak silną wiarę przejawiała cała ta grupa, a nie tylko sparaliżowany człowiek.

synu: Dosł. „dziecko”. Użyte przez Jezusa słowo wyraża czułość (2Tm 1:2; Tyt 1:4; Flm 10).

Co jest łatwiej: Łatwiej byłoby po prostu powiedzieć, że się przebacza grzechy, bo nie wymagałoby to dostarczenia widocznego dowodu na potwierdzenie takich słów. Ale powiedzenie: Wstań i chodź wymagało dokonania cudu, który pokazałby wszystkim, że Jezus ma władzę przebaczać grzechy. Według tej relacji oraz Iz 33:24 choroby są związane z naszym grzesznym stanem.

Syn Człowieczy: Lub „Syn Ludzki”. W Ewangeliach to określenie występuje jakieś 80 razy. Jezus odnosił je do siebie — najwyraźniej chciał podkreślić, że naprawdę jest człowiekiem, urodzonym przez kobietę, i jako odpowiednik Adama może odkupić ludzkość z grzechu i śmierci (Rz 5:12, 14, 15). To wyrażenie wskazywało też, że Jezus jest Mesjaszem, czyli Chrystusem (Dn 7:13, 14; zob. Słowniczek pojęć).

Syn Człowieczy: Zob. komentarz do Mt 8:20.

przebaczać grzechy: W języku greckim to zdanie jest niedokończone. Jezus nagle je przerywa, a potem dobitnie potwierdza swoje słowa, publicznie uzdrawiając chorego.

Mateusza: Greckie imię oddawane jako Mateusz prawdopodobnie jest skróconą formą hebrajskiego imienia Mattitiasz (1Kn 15:18), które znaczy „dar Jehowy”.

Mateusz: Znany też jako Lewi (zob. komentarze do Mk 2:14 i Łk 5:27).

Bądź moim naśladowcą: Grecki czasownik występujący w tym zaproszeniu znaczy przede wszystkim „iść za kimś; towarzyszyć komuś”, ale tutaj oznacza „naśladować kogoś jako jego uczeń”.

Mateusz: Zob. komentarze do słowa „Mateusza” i Mt 10:3.

kantorze podatkowym: Lub „punkcie pobierania podatków”. Mógł to być mały budynek lub zwykła budka, gdzie siedział poborca podatkowy i pobierał podatki od towarów eksportowanych, importowanych lub przewożonych przez dany kraj przez kupców. Kantor podatkowy Mateusza znajdował się w Kafarnaum lub gdzieś w pobliżu.

Bądź moim naśladowcą: Zob. komentarz do Mk 2:14.

jadł (...) posiłek: Lub „półleżał przy stole”. Zajmowanie z kimś miejsca przy stole wskazywało na bliskie relacje z tą osobą. Żydzi w czasach Jezusa z reguły nie półleżeli przy stole z nie-Żydami, czyli z nimi nie jadali.

poborcy podatkowi: Zbieraniem podatków dla władz rzymskich zajmowało się wielu Żydów. Ludzie nimi gardzili nie tylko za kolaborowanie ze znienawidzonym okupantem, ale też dlatego, że żądali więcej, niż wynosiła stawka podatku. Żydzi zazwyczaj unikali poborców podatkowych i stawiali ich na równi z grzesznikami i prostytutkami (Mt 11:19; 21:32).

jadł (...) posiłek: Zob. komentarz do Mk 2:15.

domu: Chodzi o dom Mateusza (Mk 2:14, 15; Łk 5:29).

poborców podatkowych: Zob. komentarz do Mt 5:46.

grzeszników: Z Biblii wynika, że wszyscy ludzie są grzesznikami (Rz 3:23; 5:12). Jednak tutaj określenie to ma węższe znaczenie i odnosi się do osób znanych z grzesznego postępowania — z niemoralności lub popełniania przestępstw (Łk 7:37-39; 19:7, 8). Słowem „grzesznik” określano też nie-Żydów, a faryzeusze używali go w stosunku do Żydów, którzy nie trzymali się tradycji rabinicznych (Jn 9:16, 24, 25).

Miłosierdzia (...), a nie ofiary: Jezus dwa razy odwołał się do tych słów z Oz 6:6 (tu i w Mt 12:7). Mateusz, pogardzany poborca podatkowy, który został bliskim współpracownikiem Jezusa, jako jedyny ewangelista zapisał te słowa Jezusa oraz przykład o bezlitosnym niewolniku (Mt 18:21-35). Ewangelia według Mateusza pokazuje, jak często Jezus zwracał uwagę na to, że oprócz ofiar Bóg wymaga od nas miłosierdzia.

pościcie: Chodzi o powstrzymywanie się od jedzenia przez określony czas (zob. Słowniczek pojęć, „Post”). Jezus nigdy nie kazał swoim uczniom pościć, ale też tego nie zabraniał. W czasie, gdy obowiązywało Prawo Mojżeszowe, Żydzi pościli, kiedy prosili Jehowę o pomoc i chcieli okazać szczerą skruchę za grzechy (1Sm 7:6; 2Kn 20:3).

pościmy: Zob. komentarz do Mt 6:16.

goście pana młodego: Dosł. „synowie komnaty weselnej”, idiom odnoszący się do gości weselnych, a w szczególności do przyjaciół pana młodego.

bukłaków (...) wina: W czasach biblijnych wino zazwyczaj przechowywano w skórzanych bukłakach (1Sm 16:20). Wykonywano je z całej skóry jakiegoś zwierzęcia domowego, np. owcy lub kozy. Skóra starych bukłaków stawała się twarda i traciła elastyczność. Natomiast nowe bukłaki mogły się rozciągać i powiększać, dzięki czemu wytrzymywały ciśnienie wywołane fermentacją młodego wina (zob. Słowniczek pojęć, „Bukłak”).

złożył mu hołd: Lub „pokłonił mu się; okazał mu szacunek”. W Pismach Hebrajskich wspomniano o osobach, które kłaniały się prorokom, królom i innym przedstawicielom Boga (1Sm 25:23, 24; 2Sm 14:4-7; 1Kl 1:16; 2Kl 4:36, 37). Trędowaty najwyraźniej wiedział, że spotkał Bożego przedstawiciela, który ma moc leczyć ludzi. Złożenie pokłonu było stosownym wyrazem szacunku wobec osoby wyznaczonej przez Jehowę na Króla (Mt 9:18; dodatkowe informacje na temat użytego tu gr. słowa: zob. komentarz do Mt 2:2).

pewien dostojnik: Imię tego „dostojnika” (gr. árchon), Jair, podano w równoległych sprawozdaniach Marka i Łukasza, w których został on nazwany przełożonym synagogi (Mk 5:22; Łk 8:41).

złożył mu hołd: Lub „pokłonił mu się; okazał mu szacunek” (zob. komentarz do Mt 8:2).

krwotoków: Najprawdopodobniej chodzi o przewlekłe krwawienie z dróg rodnych. Według Prawa Mojżeszowego kobieta w takim stanie była ceremonialnie nieczysta i nie wolno jej było nikogo dotykać (Kpł 15:19-27).

córko: Jest to jedyny odnotowany wypadek, kiedy Jezus bezpośrednio zwrócił się do kobiety, używając słowa „córko” — być może dlatego, że sytuacja była delikatna, a kobieta drżała (Łk 8:47). To czułe określenie — forma grzecznościowa niemająca związku z wiekiem tej kobiety — świadczy o życzliwej trosce Jezusa.

nie umarło, tylko śpi: W Biblii śmierć często przyrównuje się do snu (Ps 13:3; Jn 11:11-14; Dz 7:60; 1Ko 7:39; 15:51; 1Ts 4:13). Jezus mógł tak powiedzieć, ponieważ zamierzał wskrzesić dziewczynkę. Chciał pokazać, że podobnie jak można obudzić kogoś z głębokiego snu, tak samo można przywrócić komuś życie. Moc Jezusa potrzebna do wskrzeszenia dziewczynki pochodziła od jego Ojca, „który ożywia umarłych i który mówi o rzeczach nieistniejących, jak gdyby istniały” (Rz 4:17).

nie umarła, tylko śpi: Zob. komentarz do Mk 5:39.

syna Dawida: Jezus pochodził z linii rodowej Dawida i na mocy zawartego z Dawidem przymierza co do Królestwa dziedziczy władzę królewską (2Sm 7:11-16; Ps 89:3, 4).

Dawida, króla: Chociaż w tym rodowodzie wymieniono różnych królów, tylko przy Dawidzie występuje tytuł „król”. Królewską dynastię założoną przez Dawida nazywano „rodem Dawida” (1Kl 12:19, 20). Mateusz w wersecie 1 nazywa Jezusa „synem Dawida”, żeby podkreślić temat Królestwa i pokazać, że to Jezus dziedziczy władzę królewską wynikającą z przymierza zawartego z Dawidem (2Sm 7:11-16).

Synu Dawida: Nazywając Jezusa „Synem Dawida”, mężczyźni ci wyrażają przekonanie, że Jezus jest dziedzicem tronu Dawida, a więc Mesjaszem (zob. komentarze do Mt 1:1, 6).

nauczał (...) oraz głosił: Nauczanie różni się od głoszenia tym, że nauczyciel nie tylko przekazuje wiadomości, ale też udziela wskazówek i wyjaśnień, używa przekonujących argumentów oraz dostarcza dowodów (zob. komentarze do Mt 3:1; 28:20).

dobrą nowinę: Po raz pierwszy pojawia się tu greckie słowo euaggélion, oddawane w niektórych przekładach jako „ewangelia”. Pokrewny grecki wyraz, euaggelistés, tłumaczony na „ewangelizator”, znaczy „głosiciel dobrej nowiny” (Dz 21:8; Ef 4:11, przyp.; 2Tm 4:5, przyp.).

nauczał (...) oraz głosił: Zob. komentarz do Mt 4:23.

dobrą nowinę: Zob. komentarz do Mt 4:23.

litował się: Użyty w tym miejscu grecki czasownik splagchnízomai jest spokrewniony ze słowem splágchna, oznaczającym „jelita”, i wskazuje na uczucia, które przenikają człowieka do głębi, na intensywne emocje. W języku greckim jest to jedno z najmocniejszych słów wyrażających współczucie.

złupione: Występujące tu greckie słowo początkowo oznaczało „obdarty ze skóry”, co przywoływało na myśl owce, których skóra była poszarpana, bo zostały zaatakowane przez dzikie zwierzęta lub poraniły się między cierniami i ostrymi skałami. Z czasem określenia tego zaczęto używać w sensie przenośnym w znaczeniu „zgnębiony; udręczony; zraniony”.

porzucone: Przywołuje to na myśl owce, które zostały porzucone, są bezradne i wyczerpane. W sensie przenośnym chodzi tu o ludzi przygnębionych, zaniedbywanych i bezradnych.