1. U wila ci ungatwazwa kukolanya imiyele yakwe Leza?

 YEOVA watupeela uwila wa kumanya vino antu yauze yakuyuvwa, nanti cakuti asi sweswe tuli ni ntanzi iiyo. (Welengini Efeso 5:1, 2.) Uzye uwila uu ungatwazwa uli ukukolanya Yeova? U mulandu ci uno tulinzile ukuomvezya ningo uwila uu?

2. Uzye Yeova akauvwa uli nga tukucula?

² Yeova watulaya umi usuma uwaula ukucula. Yonsi kwene apakwe na ‘amfwele na zyuze’ yakaloleela umi wa pe, usi mulandu yalikala ukwiyulu nanti pano nsi. (Yoa. 10:16; 17:3; 1 Kol. 15:53) Lelo Yeova akamanya vino tukuyuvwa ndi cakuti iviipe vyatucitikila ndakai. Mpiti, Yeova uvwanga uyi lino antu yakwe yaculanga. “Wene wayayelanga ulanda, apakuvwa inkuuta yao.” (Masa. 106:44) Nupya lino antu yakwe yakuulanga ing’anda ya kupepelamo, ala yakutiina alwani yao, Yeova wamanyile vino yuvwanga. Wayanenyile ati: “Ali wensi uwazanza mwemwe ala wazanza icintu ca mutengo ukulu cuze kunondi.” (Zaka. 2:8) Wakwe viivi kwene vino nyina watemwa umwana wakwe, Yeova  nawe watemwa aomvi yakwe nupya akalondesya ukuyazwilizya. (Eza. 49:15) Tukaakolanya ukutemwa kwakwe Yeova ndi cakuti tukwezya ukumanya vino yauze yakuyuvwa, kulikuti ukwelenganya kwati sweswe tuli ni ntazi zino yali nazyo.—Masa. 103:13, 14.

3. I cani icikalanga ukuti Yesu wali ni cikuuku?

³ Yesu wamanyanga vino antu yuvwanga ndi yakucula, nanti angala wene atatazile ayepo ni ntazi zino yaali nazyo. Yesu wamanyile ukuti umi watazile sana ku antu aingi. Ya simapepo yasombanga antu nupya yapanzile amasunde aingi aatafumile kuli Leza. Antu yatiinanga ya simapepo kwene yaayo. (Mate. 23:4; Mako 7:1-5; Yoa. 7:13) Nanti icakuti Yesu ataatiinanga ya simapepo nanti ukuzumila ufi wao, wamanyile vino antu yuvwanga. Uvwanga sana uyi ndi walola vino ya simapepo yacuzyanga antu. Yataakweti uwa kuyazwa, yaali “kwati imfwele izitakweti kacema.” (Mate. 9:36) Yesu wasambilile kuli Isi ivya kutemwa antu nu kuya ‘uwaluse nupya uwa cikuku’.—Masa. 103:8.

4. Uzye Yesu uvwanga uli ndi walola antu aaculanga?

⁴ Lino Yesu walolanga antu yakucula, wayaazwanga pano wayatemilwe. Fwandi tungati wakolanyanga Isi. Uwanda umwi lino Yesu waile uku kusimikila na sambi yakwe ukutali, yatonsile sana icakuti yalondanga nu kupuuza uku cifulo ukutaali antu. Lelo Yesu waweni iumba lya yantu ala yakumuloleela. Fwandi nanti icakuti watonsile, wamanyile ukuti antu yaayo yalondekwanga ukwazwiwa, acino watandike “ukuyasambilizya vintu ivingi.”—Mako 6:30, 31, 34.

5, 6. Uzye tungacita uli ndi tukulonda twatemwa antu wakwe vino Yeova wayatemwa? Langililini. (Lolini icikope ca kutandikilako.)

⁵ Ukutemwa kuno twatemwa anji, u kukalanga ukuti tukakolanya ukutemwa kwakwe Leza. Katulangilile: Tuti umulumendo umwi Umwina Klistu uwa cance, wino tumati Alan, akwelenganya pa mukombe umwi wino akacula pa kuwelenga pa mulandu na manso. Nupya umukombe kwene wiyo cikamutalila sana pakuti apite, ukuya uku kusimikila ku ng’anda ni ng’anda. Lyene Alan wiusya amazwi yano Yesu walanzile aakuti: “Vino mungatemwa kuti antu yamucitile avino namwe kwene mwayacitila.” (Luka 6:31) Acino wayuzya umweneco wati, ‘I cani cino ningatemwa ukuti antu yancitile?’ Umwineco wayasukila ukuti, ‘Ningatemwa ukuti tuteyele pamwi bola!’ Nomba uzye vino umwina wiya u mukombe, angateya? Wiusya ukuti amazwi yano Yesu walanzile yakatwazwa ukuti twayuzya sweineco tuti, ‘I vyani vino ningatemwa ukuti antu yancitile ndi cakuti nene naali umukombe?’

⁶ Alan asi mukombe, lelo welenganya vino angauvwa ndi cakuti wali u mukombe. Akaitemelwa ukuya pamwi nu mukombe wiya nu kukutika sana lino akuvwanga. Lyene watandika ukumanya ukuti umwina kwene wii umukombe, cikamutalila sana pakuwelenga Baibo alino na pa kupita ukuya umu kusimikila ku ng’anga ni ng’anda. Alan walola ukuti alinzile ukwazwilizya umwina wiya umukombe nupya akulondesya ukumwazwa. Ndi tukumanya vino antu yakuvwa alino nu kuyalanga icitemwiko, ala tukukolanya Yeova.—1 Kol. 12:26.

7. I cani icingatwazwa ukumanya ningo antu yauze na vino yakuvwa?

⁷ Citaangupala ukumanya ivikucuzya  antu. Kwaya ivintu ivingi ivikacuzya antu ivitatala vyatucitikila. Yamwi yaalemala pa mulandu nu kucisika, indwala, nanti pa mulandu nu kukota. Yauze nayo yakacula sana umu melenganyo pa mulandu nu kuya ni cikonko, ukusakamikwa, nanti pa mulandu wa kucuziwa uku yantu yauze. Lyene kwaya ni ndupwa zino cila muntu pa ng’anda wakwata kuno akapepa alino ni ndupwa izyaya nu muvyazi wenga sile. Cila muntu wakwata intazi zimwi, nupya ilingi intazi zizyo swe yamwi tutatala twayapo nazyo. Uzye tungacita uli pakuti twakolanya ukutemwa kwakwe Leza umu vintu vya musango uu? Ndi tukusumba sana amano uku yantu nu kumanya ivikuyacuzya, tulamanya ivya kwazwa antu yaayo. Cii cilalenga kuti twakolanya ukutemwa kwakwe Yeova nu kwazwa antu ukulingana ni vikulondekwa. Vino antu yakalonda vya pusana-pusana, lelo tungayakomelezya ukuomvya Baibo nu kuyapeelako vimwi ivikulondekwa.—Welengini Loma 12:15; 1 Pet. 3:8.

8. I cani icalenzile kuti Yesu auvwila antu uluse?

⁸ Yesu wavwanzile ati: “Leza uwa Papelapela. . . . akacita visuma kuli yano yasitaizya na aipe kwene.” (Luka 6:35) Yesu wali nu luse wakwe Leza. I cani icavwilizye Yesu ukuti aacita vivyo? Uvwilanga antu uluse nupya imicitile yakwe iya vintu ni mivwangile yakwe yali isuma uku yantu. Pa nsita imwi umwanaci uwamanyikwe ukuti wali a kacita wa viipe, wizile afukama pa ngazo zyakwe Yesu ala akulila, ni ngazo zyakwe Yesu iziomba pa mulandu na minsozi. Yesu wilwike ukuti umwanaci wiya walapiile. Nupya Yesu wamanyile ukuti amuzinga, umwanaci wiya nga uvwile uyi sana. Yesu wataizye mama wiya nu kumweleela. Lino umu Faliseo umwi walangiizye ukuti ataatemilwe pali vino vyacitiike, Yesu wavwanzile cikuuku-cikuuku uku muntu wiya.—Luka 7:36-48.

9. Uzye tungacita uli pakuti twaya ni cikuuku kuli yauze wakwe vino Leza akaacita? Langililini.

⁹ Uzye tungaya uli ni cikuuku wakwe Leza? Umutumwa Paulo walemvile ukuti: “Muomvi wa mwene atalinzile kulemanila. Wene alinzile kuya uwa luse kuli onsi, nupya aye kasambilizya musuma akateeka mwenzo.” (2 Tim. 2:24) Elenganyini vino mungalanga icikuuku umu vintu vya musango uu: Ndi cakuti kuno tukaomba, aakatwangalila asikuomba ningo. Uzye mungacita uli? Umwina uwata ukwiza uku kulongana walolekela ala patipatita nu mwezi. A mazwi ci yano mungamuneena? Lino mukusimikila, wino mukulonda musimikile walanda ukuti, “Natimpamviwa sana.” Uzye mungamulangulukilako? Lino muli apa ng’anda, uwinu wamuneena ukuti, “I cani cino mutaneenile vino mwapekinye ukuti avino mulaacita pa Ciwelusi cii?” Uzye mungamwasuka ni cikuuku? Ndi cakuti tukulangulukilako yauze nu kwelenganya pali vino imivwangile itu ingayacisa, tungauvwila yauze uluse wakwe vino Yeova akacita.—Welengini Mapinda 15:28.

10, 11. Uzye tungacita uli pakuti tusambilile kuli Yeova nu kuya na mano? Langililini.

¹⁰ Yeova waya sana na mano, nupya angasoolola ukumanya ivilacitika uku nkoleelo. Nanti icakuti tutamanya ivilacitika uku nkoleelo, tungaya na mano. Tungacita uli? Lino tutatala twapingulapo ukucita cimwi, tungelenganya pali vino vilatucitikila na vino yauze yaluvwa. Tutalinzile ukuya wa ina Izlaeli. Yatelenganyanga pali vino vyali nu kuyacitikila ndi yata ukuvwila Yeova. Nupya yatelenganyanga pali ucuza wao  na Leza na vino wayacitiile. Mose wamanyile vii, nupya wamanyile ukuti aina Izlaeli yaali nu kucita iviipe. Walanzile ati: “Izlaeli uluko ulusielenganya ningo. Yene yatakwata amano nanti panono. Yene yaposiwa ukulola icalenzile kuti yayacimvye. Yene yatanga yalooke impela yao vino ilaya.”—Malan. 31:29, 30; 32:28, 29.

¹¹ Ndi cakuti mwatandika ukwizizyanya na umwi, mulinzile ukwiusya ukuti ndi mwatemwa umwi, cikatala sana ukuikaanya nu kusenka uku ulalelale. Fwandi kusi kwezya ukucita ivingalenga mute ukuya pali ucuza na Leza! Lelo, mulinzile ukuya na mano nu kusenka uku ntazi. Mwauvwila ukusoka kwakwe Yeova ukwakuti: “Umuntu wamano akacevya uzanzo ungamuzana nu kuutuka autuka, lelo iciwelewele cene cikaitwala sile umu mazanzo.”—Mapi. 22:3.

12. Uzye vino tukaelenganyapo vingatuletela uli uzanzo?

¹² Umuntu wa mano, wamanya ukuti ukwelenganya pali vimwi, kwaya wa moto. Ndi cakuti umoto waomviwa ningo, ukaazwa sana, ungaomviwa nu kwelekelako ivya kulya. Nomba umoto ungaleta uzanzo ndi cakuti mwautazyela, nupya ungoca ing’anda kumwi na antu alimo. Umu nzila iliyonga kwene, ukwelenganya pali vimwi kukatwazwa ndi kukutulenga ukukolanya Yeova. Lelo, kungaleta uzanzo ndi cakuti tukwelenganya pa vintu iviipe. Ndi tukwelenganya pa kucita uluyembu, cingalenga ukuti tukacite vino tukwelenganyapo. I cumicumi, ukwelenganya pa vintu iviipe kungonoona ukapepa witu!—Welengini Yakobo 1:14, 15.

13. Uzye uumi wa musango ci uno tungati limwi Eva welenganyangapo?

¹³ Elenganyini pali vino umwanaci wakutandikilako, Eva, watandike ukukuumbwa ukulya uku “muti uno ukapeela amano ya kumanya visuma ni viipe.” (Utan. 2:16, 17) Inzoka yaamunenyile ukuti: “mutalafwa awe. Pano Leza wamanya vino uwanda uno mulalyako iviseekwa vivyo mulalingana na aliwe nu kumanya visuma ni viipe.” Eva “alola usuma wa muti ni viseekwa vyakweo vino vyalolekanga nu mulyo.” I cani icacitiike? Eva watoozile “iviseekwa vimwi alya, nga atoola iviseekwa vimwi apeela iya nga nawe kwene alya.” (Utan. 3:1-6) Eva watandike ukukuumbwa pa mulandu na mazwi yano Satana waomvizye. Mu cifulo ca kuti yaamuneena icisuma ni ciipe, Eva wali nu kutandika ukuipingwila umwineco. Ukwelenganya kwa musango uuwa kwalesile sana intazi! Ni cacitike icakuti, “iifyo lingile muno nsi pa mulandu wa muntu wenga, nga ni iifyo lyakwe i lyaleta imfwa.”—Loma 5:12.

14. I vyani vino Baibo ikatusoka pa ulalelale?

 ¹⁴ Kwene, uluyembu luno Eva wacisile, lutali u kucita ucende. Lelo Baibo ikatusoka ukuti tutalinzile ukwelenganya pa kucita ulalelale. Yesu walanzile ati: “Wino wensi uwalolekesya umwanaci nu kumukumbwa, wene ala walongozya nawe umu mwenzo.” (Mate. 5:28) Paulo nawe wacelwile ukuti: “Tiini kusakamala musango wa untunze nu kuzanzya vilondwa vyauko.”—Loma 13:14.

15. I vyuma ci vino tulinzile ukusumbako sana amano, nupya u mulandu ci?

¹⁵ Baibo ikati tulinzile ukusumba amano pa kuzanzya Yeova nu kuti tutalinzile ukutwalilila ukwelenganya pa kukwata sana icuma. Nanti icakuti umwi wakwata icuma, impiya zitanga zimucingilile. (Mapi. 18:11) Yesu walanzile ukuti umuntu ndi wakwata sana ivyuma ukwaula ukusumba amano uku kuzanzya Leza, ala iciwelewele. Asiya “mukama pa manso yakwe Leza.” (Luka 12:16-21) Ndi twasungila ivyuma “mwiyulu” nu kucita ivintu ivikazanzya Leza, tukamuzanzya nupya naswe kwene tukaya ni nsansa. (Mate. 6:20; Mapi. 27:11) Nupya ucuza witu na Yeova wacindama ukucila ukukwata sana ivyuma.

16. I cani icingatwazwa ndi twasakamikwa sana?

¹⁶ Ndi twakwata sana icuma umu nsi ii, cingalenga tutandike ukusakamikwa sana. (Mate. 6:19) Yesu walanzile ukuti yaayo aakasakamikwa pa mulandu ni mpiya cikayatalila sana ukulonda inkoleelo uwene wakwe Leza. (Mate. 13:18, 19, 22) Antu yamwi yakaelenganya lyonsi pa vintu iviipe ivingayacitikila. Nomba ndi twatandika ukusakamala sana, tungalwala nu kuta ukutaila Leza. Fwandi tulinzile ukutaila ukuti Yeova alatwazwa. Baibo ikaati: “Ukutwisika kwa muntu kwaya ngi cisendo cinyome mu mwenzo wakwe, lelo amazwi ya mutembo yene yakasansamusya.” (Mapi. 12:25) Fwandi ndi pali icikumusakamika, mwanenako umwi aakaombela Yeova nupya uwamumanya ningo. Munganeena umuvyazi, iya winu nanti mama winu, nanti cuza winu aangamwazwa ukutaila Yeova nu kumulenga ukuta ukusakamikwa sana.

17. Uzye Yeova angatwazwa uli ndi twasakamikwa?

¹⁷ Yeova u wamanya sana ivikatusakamika ukuluta umuntu aliwensi nupya angatwazwa ukuteeka umwenzo ndi twasakamikwa. Paulo walanzile ukuti: “Mutasakamikwa pa cintu cili consi, lelo pepini pa mulandu wa vintu vyonsi, mule mukulenga Leza nu kutaizya mu myenzo. Lyene pa mulandu wakuti mwemwe yakwe Klistu, Leza alamupeela mutende uno kusi umuntu nanti wenga angaumanyikisya. Mutende kwene uu, ulaatungulula umi winu ni myelenganyizizye inu.” (Filipi 4:6, 7) Fwandi ndi mwasakamikwa, mwaelenganya pali vino Yeova akamwazwa pakuti mwatwalilila ukuya pali ucuza nawe. Mwaelenganya pali vino akamwazwa ukupitila umu ina na yankazi, ya eluda, muomvi mutailwe, angeli ya cisinka, alino na Yesu.

18. Uzye ukwelenganya pa vintu ivilacitika uku nkoleelo kungatwazwa uli?

¹⁸ Wakwe vino twatitusambilila, tukakolanya Yeova ndi tukwezya na maka ukumanya vino yauze yakuvwa. (1 Tim. 1:11; 1 Yoa. 4:8) Tulaya ni nsansa ndi tukutemwa yauze nu kuya ni cikuuku kuli aliyo, ndi tukwelenganya pa usuma uwaya muli vino tukacita, na lino tusikusakamikwa lyonsi. Lekini lyonsi twaelenganya pali vino umi ulaya lino uwene wakwe Leza ulaateeka insi nu kwezya na maka pakuti twakolanya Yeova.—Loma 12:12.