1-3. Inki bangyufula bantu kekudiyulaka na yina metala lufwa, mpi nki bamvutu mabundu mingi kepesaka?

YAI kele bangyufula yina bantu keyindulaka banda bamvula mingi. Yo kele bangyufula ya mfunu. Yo vanda beto kele bantu ya nki mutindu to beto kezingaka na wapi, bamvutu na bangyufula yai ketadila konso muntu na kati na beto.

² Na kapu yina meluta, beto tubilaka mutindu kimenga ya nkudulu ya Yezu Kristu kukangulaka nzila ya luzingu ya mvula na mvula. Beto monaka mpi nde Biblia kuzabisaka na ntwala nde kele ti ntangu “lufwa ta vandaka diaka ve.” (Kusonga 21:4) Na ntwala nde ntangu yina kulunga, beto yonso kefwaka. Ntotila ya mayele Salomo kutubaka nde: “Bantu yina ke na moyo, bo ke zaba nde bo ta fwa.” (Longi 9:5) Ata beto kesalaka ngolo sambu na kuzinga bamvula mingi, beto kesosaka kuzaba mambu yina takumina beto kana beto mefwa.

³ Ntangu bantu ya beto kezolaka kefwaka, beto kevandaka na mawa. Beto lenda kudiyula nde: ‘Inki mekumina bo? Keti bo kemona mpasi? Keti bo ketaninaka beto? Keti beto lenda sadisa bo? Keti beto tamona bo dyaka?’ Mabundu ya inza kepesaka bamvutu ya kuswaswana na bangyufula yai. Bankaka kelongaka nde kana nge kele muntu ya mbote, nge takwenda na zulu kansi kana nge kele muntu ya mbi, nge tapya tiya na kisika mosi ya mpasi mingi. Mabundu yankaka kelongaka nde na lufwa, bantu kekwendaka na insi ya bampeve sambu na kuzinga ti bankaka na bo. Kansi mabundu yankaka dyaka kelongaka nde bafwa  kekwendaka na insi ya bafwa sambu bo sambisa bo mpi na nima bo butuka dyaka na nitu yankaka.

4. Inki dibanza mabundu mingi kendimaka na yina metala lufwa?

⁴ Malongi ya mabundu yai yonso kendimaka dibanza yai: kitini mosi ya nitu na beto kelandaka kuzinga ntangu nitu ya kinsuni kefwaka. Na kutadila mabundu mingi ya ntama mpi ya bilumbu na beto, na mutindu mosi buna, beto kezingaka kimakulu mpi beto kelandaka kumona, kuwa, mpi kuyindula. Kansi, inki mutindu yo lenda salama? Biwilu mpi mabanza na beto kele na kuwakana ti mutindu butomfu na beto kesalaka. Na lufwa, butomfu keyambulaka kusala. Mabanza, mawi, mpi biwilu na beto kelandaka ve na kusala na mutindu mosi ya kuyituka. Yo kelandaka ve na kuzinga na lufwa ya butomfu na beto.

5, 6. Inki Biblia kelongaka na yina metala nkadilu ya bafwa?

⁵ Mambu yina kesalamaka na lufwa kele ve dyambu ya mpasi sambu na Yehowa, Ngangi ya butomfu. Yandi mezaba mambu yina kelutaka, mpi na Ndinga na yandi, Biblia, yandi ketendulaka nkadilu ya bafwa. Biblia kelongaka pwelele nde: Kana muntu mefwa, yandi kezingaka dyaka ve. Lufwa kele kukonda luzingu. Bafwa kemonaka ve, kewaka ve, mpi keyindulaka ve. Nkutu, kele ve ti ata kima mosi na kati na beto yina kelandaka kuzinga kana nitu mefwa. Beto kele ve ti moyo to mpeve yina kefwaka ve. *

⁶ Na nima ya kubakisa nde bantu yina kele na luzingu tafwa, Salomo kusonikaka nde: “Kansi bantu ya kufwa kuzaba kima ve.” Yandi landaka na kutendula kyeleka yina ntangu yandi tubaka nde bafwa lenda zola ve, bo lenda vanda na kimbeni ve, mpi nde “[na mazyamu] kisalu kele ve, ngindu kele ve, mayele mpi kele ve.” (Tanga Longi 9:5, 6, 10) Mutindu mosi, Nkunga 146:4 ketuba nde kana muntu kufwa, ‘bangindu na yandi yonso kesukaka.’ Beto kefwaka mpi kelandaka ve na kuzinga kana nitu na beto mefwa. Luzingu na beto kele bonso tiya ya buzi. Kana tiya ya buzi mefwa, yo kekwendaka ve ata kisika mosi. Yo kefwaka kimakulu.

7. Inki mutindu Yezu kutendulaka lufwa?

⁷ Yezu Kristu kutubilaka nkadilu ya bafwa. Kilumbu mosi, bo songaka yandi nde Lazare, muntu mosi ya yandi zabaka mbote, kufwaka. Yezu kuzabisaka balongoki na yandi nde: “Nduku na beto Lazare me lala mpongi.” Balongoki kuyindulaka nde Yezu kesonga bo nde Lazare vandaka kulala mpongi sambu na kupema, na mpila nde nitu kuvutuka dyaka ngolo sambu yandi mekatuka kubela. Kansi, yo vandaka mutindu yina ve. Yezu kutendulaka nde: “Lazare me fwa.” (Tanga Yoane 11:11-14) Simba nde Yezu kufwanisaka lufwa ti kupema mpi mpongi. Lazare kuvandaka ve na zulu to na bilungi ya tiya. Yandi kwendaka ve kukutana ti bawanzyo to bankaka. Lazare kubutukaka dyaka ve bonso muntu yankaka. Yandi vandaka kupema na lufwa, bonso nde yandi vandaka na mpongi ya ngolo kukonda bandosi. Baverse yankaka mpi kefwanisaka lufwa ti mpongi. Mu mbandu, ntangu bo taka longoki Etiene matadi tii na lufwa, Biblia ketuba nde yandi “lalaka mpongi.” (Bisalu 7:60, NW) Mutindu mosi, ntumwa Polo kusonikaka sambu na bantu yankaka ya bilumbu na yandi yina “kulalaka mpongi” na lufwa.​—1 Korinto 15:6, NW.

8. Inki mutindu beto mezaba nde lukanu ya Nzambi kuvandaka ve nde bantu kufwa?

⁸ Keti lukanu ya Nzambi ya ntete kuvandaka nde bantu kufwa? Ata fyoti ve! Yehowa kugangaka muntu sambu yandi zinga kimakulu na ntoto. Mutindu beto monaka yo na luyantiku ya mukanda yai, Nzambi kutulaka bankwelani ya ntete na paladisu mosi ya kitoko. Yandi pesaka bo mavimpi ya kukuka. Yehowa vandaka kuzola kaka mambu ya mbote sambu na bo. Keti kele ti kibuti mosi ya zola yina lenda zola nde bana na yandi kumona mpasi ya kimununu mpi ya lufwa? Ata fyoti ve! Yehowa  vandaka kuzola bana na yandi mpi yandi vandaka kuzola nde bo vanda na kyese ya kukonda nsuka na ntoto. Sambu na yina metala bantu, Biblia ketuba nde: “Ata ntangu ya kukonda nsuka [Yehowa] metulaka yo na ntima na bo.” (Longi 3:11, NW) Nzambi kugangaka beto ti mpusa ya kuzinga kimakulu. Mpi yandi mebakaka bangidika sambu na kulungisa mpusa yina.

9. Inki nsiku Yehowa kupesaka Adami, mpi sambu na nki yo vandaka mpasi ve na kuzitisa?

⁹ Sambu na nki bantu kefwaka? Sambu na kuzwa mvutu,  beto fwete tadila mambu yina kusalamaka ntangu bakala mosi mpi nkento mosi mpamba kuvandaka na ntoto. Biblia ketendula nde: “Nzambi kunaka banti ya mutindu na mutindu; yo menaka, yo vandaka kitoko, yo butaka mpi bambuma ya mbote na kudia.” (Kuyantika 2:9) Kansi, yandi pesaka nsiku mosi. Yehowa kuzabisaka Adami nde: “Nge lunga kudia bambuma ya konso nti yina kele na kilanga yai, kansi nge lunga kudia ve bambuma ya nti yai ke pesaka mayele sambu na kuzaba mambu ya mbote ti mambu ya mbi. Kilumbu ya nge ta dia yo, kilumbu yo yina nge ta fwa.” (Kuyantika 2:16, 17) Yo vandaka mpasi ve na kuzitisa nsiku yai, sambu yo vandaka ti banti mingi yankaka yina Adami ti Eva lungaka kudya bambuma na yo. Kansi, nsiku yina kupesaka bo dibaku ya mbote ya kumonisa ntonda na bo na Muntu yina kupesaka bo bima yonso, yika mpi luzingu ya kukuka. Bulemfu na bo zolaka mpi kumonisa nde bo vandaka kuzitisa kiyeka ya Tata na bo ya zulu mpi nde bo vandaka kuzola lutwadisu na yandi ya zola.

10, 11. (a) Inki mutindu bankwelani ya ntete kukolamaka na Nzambi? (b) Sambu na nki kukolama ya Adami na Eva kuvandaka dyambu mosi ya nene?

¹⁰ Yo ke mawa na kumona nde bankwelani ya ntete kuponaka na kukolama na Yehowa. Satana kutubaka na nsadisa ya nyoka, mpi yandi yulaka Eva nde: “Keti ya kieleka, Nzambi songaka beno nde beno dia ve bambuma ya konso nti yina kele na kati ya kilanga?” Eva kuvutulaka nde: “Beto lunga kudia bambuma ya konso nti yina kele na kilanga, kansi bambuma ya nti yina kele na kati-kati ya kilanga, beto lenda kudia yo ve. Sambu Nzambi tubilaka beto nde, beto lenda kudia bambuma ya nti yina ve, beto lenda simba yo mpi ve, kana ve beto ta fwa.”​—Kuyantika 3:1-3.

¹¹ Satana kutubaka nde: “Luvunu! Beno ta fwa ve. Nzambi tubaka mpidina sambu yandi zaba nde kilumbu ya beno ta dia yo, meso na beno ta kanguka, beno ta vanda bonso yandi Nzambi, beno ta zaba mambu ya mbote ti mambu ya mbi bonso yandi.” (Kuyantika 3:4, 5) Satana vandaka kuzola nde Eva kundima nde yandi tabaka mambote kana yandi dya mbuma yina Nzambi kubuyisaka. Na mabanza ya Satana, yandi lendaka kupona  yandi mosi mambu ya mbote mpi mambu ya mbi; yandi lendaka kusala mambu yonso ya yandi vandaka kuzola. Satana kutubaka mpi nde Yehowa kukusaka na yina metala mambu yina zolaka kukumina bo kana bo dya mbuma yina. Eva kukwikilaka Satana. Yo yina, yandi bakaka ndambu ya mbuma mpi yandi dyaka yo. Na nima yandi pesaka ndambu na bakala na yandi, ebuna yandi mpi kudyaka ndambu na yo. Bo dyaka yo na luzolo yonso. Bo zabaka nde bo vandaka kusala mpenza dyambu yina Nzambi kuzabisaka bo nde bo fwete sala ve. Na ntangu bo dyaka mbuma, bo kululaka na luzolo yonso nsiku mosi ya pete mpi ya mbote. Bo kondaka luzitu na Tata na bo ya zulu mpi na kiyeka na yandi. Ngangi na bo ya zola lendaka ve ata fyoti kulolula kukonda luzitu ya mutindu yina!

12. Inki lenda sadisa beto na kubakisa mutindu Yehowa kudiwaka ntangu Adami ti Eva kukolamaka na yandi?

 ¹² Beto baka mbandu: Inki mutindu nge zolaka kudiwa kana nge sansaka mpi nge sungiminaka mwana mosi ya bakala to ya nkento, mpi na nima yandi kukolamaka na mutindu mosi ya kumonisaka nde yandi vandaka ve ti luzitu to zola sambu na nge? Yo zolaka kupesa nge mpasi mingi na ntima. Ntangu yai, yindula mpasi yina Yehowa kuwaka ntangu Adami ti Eva kukolamaka na yandi.

13. Yehowa kutubaka nde nki takumina Adami na lufwa, mpi yo ketendula inki?

¹³ Yehowa kuvandaka ve ti kikuma ya kubika nde Adami ti Eva, yina kukolamaka, kulanda na kuzinga kimakulu. Bo fwaka, kaka mutindu yandi tubaka. Adami ti Eva kuyambulaka na kuzinga. Bo kwendaka ve kuzinga bonso bigangwa ya kimpeve na kisika yankaka. Beto mezaba dyambu yai sambu na mambu yina Yehowa kusongaka Adami na nima ya kusambisa yandi sambu na kukolama na yandi. Nzambi kutubaka nde: “Nge ta vutuka na ntoto yina ya mono salaka nge. Sambu nge kele ntoto, nge ta vutuka mpi na ntoto.” (Kuyantika 3:19) Nzambi kusalaka Adami na putulu ya ntoto. (Kuyantika 2:7) Na ntwala ya kuganga yandi, Adami kuvandaka ve na luzingu. Yo yina, ntangu Yehowa kutubaka nde Adami zolaka kuvutuka na putulu, Yandi vandaka kutuba nde Adami zolaka kuyambula na kuzinga. Adami zolaka kuvanda ya kukonda luzingu bonso putulu yina bo sadilaka yandi.

14. Sambu na nki beto kefwaka?

¹⁴ Adami ti Eva lendaka kuvanda na luzingu bubu yai, kansi bo fwaka sambu bo ponaka na kukolama na Nzambi mpi bo salaka disumu. Beto kefwaka sambu Adami kubikisilaka bana na yandi yonso disumu mpi lufwa. (Tanga Roma 5:12) Disumu yango kele bonso maladi mosi ya ngolo yina bana kebakaka na bibuti, mpi yina ata muntu mosi ve lenda tina. Lufwa kele ndola ya disumu yina, mpi yo kele kusinga. Lufwa kele mbeni, kansi nduku ve. (1 Korinto 15:26) Beto fwete pesa mpenza ntonda na Yehowa mutindu yandi pesaka nkudulu sambu na kukatula beto na maboko ya mbeni yai ya mbi!

15. Sambu na nki kuzaba kyeleka na yina metala lufwa kepesaka beto kikesa?

¹⁵ Mambu yina Biblia kelongaka na yina metala nkadilu ya bafwa kepesaka kikesa. Mutindu beto mekatuka kumona yo, bafwa kemonaka ve mpasi to mawa na ntima. Mfunu ya kuwa bo boma kele ve, sambu bo lenda monisa beto ve mpasi. Bo kele ve na mfunu ya lusadisu na beto, mpi bo lenda sadisa beto ve. Beto lenda solula ti bo ve, mpi bo lenda solula ti beto ve. Bantwadisi mingi ya mabundu kekusaka nde bo lenda sadisa bantu yina mefwaka, mpi bantu yina kekwikilaka bo kepesaka bo mbongo. Kansi kuzaba kyeleka ketaninaka beto sambu bantu yina kelongaka malongi ya luvunu ya mutindu yai kukusa beto ve.

16. Nani mekotisaka bupusi na yandi na malongi ya mabundu mingi, mpi na nki mutindu?

¹⁶ Keti malongi yina mabundu mingi kelongaka na yina metala lufwa kewakana ti Biblia? Ve. Sambu na inki? Sambu Satana mekotisaka bupusi na yandi na malongi na bo. Yandi kesadilaka mabundu ya luvunu sambu na kundimisa bantu nde kana nitu na bo kufwa, bo talanda na kuzinga bonso bigangwa ya kimpeve na kisika yankaka. Yai kele luvunu yina Satana kevukisaka ti baluvunu yankaka sambu na kupusa bantu na kuyambula kusadila Yehowa Nzambi. Inki mutindu?

17. Sambu na nki dilongi ya kunyokula bantu kimakulu kepesaka ve Yehowa lukumu?

¹⁷ Mutindu beto tubilaka yo dezia, mabundu yankaka kelongaka nde kana muntu kele muntu ya mbi, na nima ya lufwa yandi takwenda na kisika mosi ya tiya sambu na kunyokwama kimakulu. Dilongi yai kepesaka ve Nzambi lukumu. Yehowa kele Nzambi ya zola mpi yandi lenda bika ve nde bantu kunyokwama mutindu yai. (Tanga 1 Yoane 4:8) Inki mutindu nge tamona muntu mosi yina mepesa mwana yina mekolama ndola na kutulaka maboko na yandi na tiya? Keti nge tazitisa muntu ya mutindu yina? Keti nge tasosa nkutu kuzaba yandi? Ata fyoti ve! Nge tamona nde yandi kele muntu ya nku mpenza. Ata mpidina, Satana kezolaka nde beto kwikila nde Yehowa kenyokulaka bantu na tiya kimakulu!

18. Inki luvunu ya mabundu kesimbaka lusambu ya bafwa?

 ¹⁸ Satana kesadilaka mpi mabundu yankaka sambu na kulonga nde na nima ya lufwa bantu kekumaka bigangwa ya kimpeve yina bantu ya kele na luzingu fwete zitisa mpi kupesa lukumu. Na kuwakana ti dilongi yai, bampeve ya bafwa lenda kuma banduku ya ngolo to bambeni ya ngolo mpenza. Bantu mingi kekwikilaka luvunu yai. Bo ketitaka bafwa mpi bo kepesaka bo lukumu mpi kesambilaka bo. Kansi, Biblia kelongaka nde bafwa kelala mpongi mpi nde beto fwete sambila kaka Nzambi ya kyeleka, Yehowa, Ngangi na beto mpi Muntu kepesaka bima ya beto kevandaka na yo mfunu.​—Kusonga 4:11.

19. Kuzaba kyeleka na yina metala lufwa kesadisaka beto na kubakisa nki dilongi yankaka ya Biblia?

¹⁹ Kuzaba kyeleka na yina metala bafwa ketaninaka nge sambu nge kusama ve na luvunu ya mabundu. Yo kesadisaka nge mpi na kubakisa malongi yankaka ya Biblia. Mu mbandu, kana nge bakisa nde bantu kekwendaka ve kuzinga bonso bigangwa ya kimpeve na kisika yankaka na nima ya lufwa, lusilu ya kuzinga mvula na mvula na paladisu ya ntoto takuma dyambu ya kyeleka sambu na nge.

20. Inki ngyufula beto tatadila na kapu yina kelanda?

²⁰ Bamvula mingi meluta, Yobi, muntu ya lunungu, kuyulaka ngyufula yai: “Kana muntu kufwa, keti yandi ta telama diaka?” (Yobi 14:14) Keti Nzambi lenda vutula dyaka na luzingu muntu mosi ya kukonda luzingu yina kelala mpongi na lufwa? Mambu ya Biblia kelongaka na yina metala dyambu yai kepesaka mpenza kikesa, mutindu kapu ya kelanda tamonisa yo.