1, 2. Ki diferan lopinyon dimoun i annan konsernan paradi?

EN KANTITE frer ek ser ki sorti dan diferan pei ti’n vin Seoul, Kore, pour lasanble. Pandan ki zot ti pe kit stad, bann Temwen dan sa pei ti rasanble otour zot. I ti en moman vreman emosyonnel anmezir ki plizyer parmi zot ti fer salanm e dir avek kanmarad: “Na zwenn dan Paradi!” Ki paradi ou krwar zot ti pe koz lo la?

² Ozordi dimoun i annan diferan lopinyon lo paradi. Serten i dir ki paradi i zis en rev. Lezot i dir ki paradi i nenport landrwa kot zot ere. En zonm lafen ki asiz devan en gran latab ranpli avek manze i kapab santi ki i dan paradi. Plizyer lannen pase, en madanm ki ti vwar en zoli vale ranpli avek fler maron, ti sitan enpresyonnen ki i ti dir, “Pa sa i en paradi!” Ozordi, sa landrwa i ankor ganny apele Paradi menm si i ganny plis ki 15 met lanez sak lannen. Me ou, ki ou krwar Paradi i ete? Eski ou annan lespwar ki paradi pou vini?

3. Kan ki Paradi ti ganny mansyonnen pour premye fwa dan Labib?

³ Labib i koz lo en paradi ki ti egziste dan lepase e en  paradi ki pou egziste a lavenir. Nou lir konsernan Paradi pour premye fwa dan sa premye liv Labib. Dan Labib Katolik Douay Version ki ti ganny tradwir apartir Laten, Zenez 2:8 i dir: “Senyer Bondye ti’n plant en paradi plezir depi o konmansman: kot i ti met zonm ki i ti’n formen.” (Nou ki’n met an gro lekritir nwanr.) An Ebre, sa verse i dir ‘zarden Edenn.’ Sa mo “Edenn” i vedir “Plezir” e sa zarden ti vreman en bon landrwa. I ti vreman zoli, i ti annan en kantite manze e bann imen ek zannimo ti viv anpe avek kanmarad.​—Zenez 1:29-31.

4. Akoz nou kapab refer avek zarden Edenn konman en paradi?

⁴ Sa mo Ebre pour “zarden” i ganny tradwir konman pa·raʹdei·sos an Grek. Sa Cyclopaedia par M’Clintock and Strong i dir ki ler en Grek i tann sa mo pa·raʹdei·sos, i pou imazin en gran zarden, byen zoli, ranpli avek bann gran pye dibwa ki prodwir en varyete fri. I osi annan bann pti larivyer prop avek zerb pe pouse tou dilon, kot bann antilop ek mouton i kapab manze e i en landrwa proteze kont danze.​—Konpar Zenez 2:15, 16.

5, 6. Akoz Adan ek Ev ti perdi sa privilez pour viv dan en Paradi e ki serten i kapab demande?

⁵ Zeova ti met Adan ek Ev dan sa kalite zarden, setadir en paradi. Me vi ki zot ti dezobei Zeova, zot ti perdi sa privilez pour zot ek zot zanfan viv dan Paradi. (Zenez 3:23, 24) Menm si i ti nepli annan okenn imen ki ti pe viv dan sa Paradi, i paret ki i ti ankor egziste ziska Deliz ki ti arive dan letan Noe.

⁶ Serten i kapab demande, ‘Eski i pou annan Paradi lo later ankor?’ Ki levidans i montre? Si ou annan lespwar pour viv avek bann dimoun ki ou kontan dan Paradi, eski ou annan bann bon rezon pour annan sa lespwar? Eski ou kapab eksplike akoz nou kapab asire ki i pou annan en paradi a lavenir?

7, 8. (a) Ki promes Bondye ti fer avek Abraam? (b) Ki sa promes ti’n kapab fer Abraam mazin lo la?

⁷ Sa pli bon landrwa pour trouv larepons pour bann kestyon konsernan Paradi i dan Labib, parski sa liv i sorti kot Zeova, sa enn ki ti kree sa premye Paradi. Annou vwar sa ki Bondye ti dir avek son zanmi Abraam. Bondye ti dir ki i ti pou fer desandans Abraam vin en kantite “parey bann gren disab lo bor lanmer.” Apre Zeova ti fer sa promes enportan avek Abraam: “Atraver ou desandans, tou nasyon lo later pou ganny beni, akoz ou’n ekout mon lavwa.” (Zenez 22:17, 18, nou ki’n met an gro lekritir nwanr.) Pli tar, Bondye ti repet sa menm promes avek garson ek pti zanfan Abraam.​—Lir Zenez 26:4; 28:14.

⁸ Napa nanryen dan Labib ki donn sa nide ki Abraam ti krwar ki imen ti pou ganny en rekonpans final dan en paradi dan lesyel. Alor ler Bondye ti promet ki “tou nasyon lo later” ti pou ganny beni, Abraam ti pou’n mazinen ki sa bann benediksyon ti pou lo later.  Me eski sa i sa sel levidans dan Labib ki montre ki i pou annan en paradi lo later?

9, 10. Ki bann promes ki ti ganny fer pli tar ki donn nou rezon pour krwar ki i pou annan en paradi a lavenir?

⁹ Bondye ti enspir David, ki ti enn bann desandans Abraam, pour koz lo en letan dan lavenir ler “bann malfeter pou disparet.” (Psonm 37:1, 2, 10) Plito, “bann dimoun ki annan limilite pou ganny donnen later e zot pou trouv bokou plezir dan labondans lape.” David ti osi predir: “Bann dimoun drwat pou ganny donnen later e zot pou reste lo la pour touzour.” (Psonm 37:11, 29, NWT; 2 Samyel 23:2) Ki lefe ou krwar sa bann promes ti annan lo bann dimoun ki ti anvi fer lavolonte Bondye? Sa ti donn zot en rezon pour krwar ki en zour zis bann dimoun drwat ki ti pou reste lo later e ki later ti pou revin en paradi parey zarden Edenn.

¹⁰ Avek letan, laplipar Izraelit ki ti swadizan pe servi Zeova ti rezet li ek vre ladorasyon. Alor Bondye ti permet bann Babilonnyen pour konkerir son pep, detri zot landrwa e pran en kantite parmi zot konman prizonnyen. (2 Kronik 36:15-21; Zeremi 4:22-27) Me bann profet Bondye ti predir ki son pep ti pou retourn dan zot pei apre 70 an. Sa bann profesi ti vin vre. Me sa bann profesi i osi annan sinifikasyon pour nou ozordi. Anmezir ki nou diskit serten sa bann profesi, remarke ki mannyer zot donn nou rezon pour krwar ki a lavenir i pou annan en paradi lo later.

11. Ki mannyer Izai 11:6-9 ti ganny son premye lakonplisman, me ki kestyon nou ankor kapab demande?

¹¹ Lir Izai 11:6-9. Atraver profet Izai, Bondye ti predir ki ler bann Izraelit ti pou retourn dan zot pei, i ti pou annan lape dan zot pei. Personn pa ti pou per pangar zot ganny atake avek bann zannimo ouswa dimoun. Zenn konman vye ti pou an sekirite. Eski sa i fer ou mazin sa lape ki ti egziste dan zarden Edenn? (Izai 51:3) Izai ti osi predir ki, “parey delo sale i ranpli losean, konnesans [Zeova] pou ranpli” later antye, pa zis nasyon Izrael. Kan ki sa ti pou arive? I kler ki sa ti pou ariv a lavenir.

12. (a) Ki benediksyon bann ki ti retournen sorti an egzil Babilonn ti gannyen? (b) Kwa ki montre ki Izai 35:5-10 ti pou osi ganny akonplir dan lavenir?

¹² Lir Izai 35:5-10. Remarke ki ankor enn fwa Izai ti predir ki bann Izraelit ki retournen sorti Babilonn pa ti pou ganny atake avek zannimo ouswa dimoun. I ti dir ki zot pei ti pou prodwir en kantite bon manze parski i ti pou annan bokou delo zis parey dan zarden Edenn. (Zenez 2:10-14; Zeremi 31:12) Eski sa profesi ti pou ganny akonplir zis dan letan sa bann Izraelit? Remarke  ki sa profesi ti osi dir ki bann aveg, bann ki bwete ek bann sourd ti pou ganny geri. Me sa pa ti arive avek bann Izraelit ki ti retournen sorti Babilonn. O kontrer, Bondye ti pe montre ki i ti pou geri tou maladi a lavenir.

13, 14. Ki mannyer Izai 65:21-23 ti ganny akonplir ler bann Izraelit ti retournen sorti Babilonn, me ki parti sa profesi ki ankor bezwen ganny akonplir? (Vwar portre o konmansman sa lartik.)

¹³ Lir Izai 65:21-23. Ler bann Zwif ti retourn dan zot pei, i ti napa bann lakaz konfortab ouswa bann plantasyon ki’n fini kiltive ek bann plantasyon rezen. Me vi ki Bondye ti beni zot, keksoz ti sanze avek letan. Imazinen ki mannyer bann dimoun ti ere ler zot ti konstri bann lakaz e reste ladan e ler zot ti manz bann bon manze ki zot menm zot ti’n plante!

¹⁴ Remarke ki dapre sa profesi, nou lavi “pou dire parey en pye dibwa.” Serten pye dibwa i viv pour plizyer milye lannen. Pour viv sa kantite letan, bann imen ti pou bezwen vreman an bonn sante. An plis, si zot ti kapab viv dan sa zoli lanvironnman anpe ki Izai ti predir, sa ti pou vreman en paradi! Sa profesi pou definitivman ganny akonplir!

15. Ki serten benediksyon ki ganny mansyonnen dan liv Izai?

¹⁵ Mazin lo ki mannyer sa bann promes ki nou fek diskit lo la i montre ki i pou annan en paradi a lavenir. Later antye pou ranpli avek bann dimoun ki Bondye in beni. Personn pa pou enkyet ki zot pou ganny atake avek zannimo ouswa bann dimoun vyolan. Bann aveg, sourd ek bann ki bwete pou ganny geri. Dimoun pou konstri zot prop lakaz e prodwir zot prop manze. Zot pou viv pli lontan ki bann pye dibwa. Labib i donn levidans ki en tel paradi pe vini. Me serten dimoun ki nou koz avek i kapab dir ki sa bann profesi pa vedir ki i pou annan en paradi lo later. Ki ou ti pou dir zot? Ki rezon valab ou annan pour esper avek enpasyans pour en vre paradi lo later? Zezi, ki ti sa pli gran zonm ki’n deza egziste, ti donn nou en rezon valab.

16, 17. Kan ki Zezi ti koz lo Paradi?

¹⁶ Menm si Zezi ti inosan, i ti ganny kondannen e kloute lo en poto pour mor avek de kriminel Zwif akote li. Enn parmi zot ti realize ki Zezi ti en lerwa e i ti dir: “Zezi, mazin mwan ler ou vin Lerwa.” (Lik 23:39-42) Sa promes ki Zezi ti fer avek sa kriminel i annan en lefe lo ou lavenir. Sa bann parol Zezi i ganny trouve dan Lik 23:43. Serten spesyalis Labib i met en virgil avan sa mo “ozordi” e tradwir sa ki Zezi ti dir konman: “Laverite mon dir ou, ozordi ou pou avek mwan dan Paradi.” I annan diferan lopinyon lo kote sa virgil i devret ganny plase dan sa fraz. Me ki Zezi ti pe dir ler i ti dir “ozordi”?

¹⁷ Dan en kantite langaz ozordi, virgil i ganny servi pour fer sans en fraz kler. Me dan bann pli vye kopi Labib an Grek pa toultan ki ponktyasyon ti ganny servi. Alor nou kapab mazinen: Eski Zezi ti pe dir, “Mon dir ou, ozordi  ou pou avek mwan dan Paradi”? Ouswa eski i ti pe dir, “Mon dir ou ozordi, ou pou avek mwan dan Paradi”? Bann tradikter i plas sa virgil swa avan ouswa apre “ozordi” dapre sa ki zot zot krwar Zezi ti pe dir e ou kapab vwar tou le de fason dan bann Labib ozordi.

18, 19. Ki mannyer nou kapab konpran sa ki Zezi ti pe esey dir?

¹⁸ Par kont, rapel sa ki Zezi ti dir son bann disip konsernan son lanmor. I ti dir: “Garson zonm pou dan vant later pour trwa zour ek trwa lannwit.” I ti osi dir: “Garson zonm pou ganny trair par son lennmi, zot pou touy li e trwazyenm zour i pou resisite.” (Matye 12:40; 16:21; 17:22, 23; Mark 10:34) Zapot Pyer ti dir ki sa ti arive. (Akt 10:39, 40) Alor Zezi pa ti al dan Paradi sa zour ki li ek sa kriminel ti mor. Labib i dir ki Zezi ti dan “Latonm” pour trwa zour ziska ler Bondye ti resisit li.​—Akt 2:31, 32. * (Vwar not.)

¹⁹ Alor Zezi ti servi sa lekspresyon “Laverite mon dir ou ozordi” konman en lentrodiksyon pour sa promes ki i ti pe al fer avek sa kriminel. En kantite dimoun ti koz koumsa, menm dan  letan Moiz. En fwa Moiz ti dir: “Gard dan ou leker, tou sa bann komannman ki mon pe donn ou ozordi.”​—Deterononm 6:6; 7:11; 8:1, 19; 30:15.

20. Kwa ki fer nou pli byen konpran sa ki Zezi ti dir?

²⁰ En tradikter Labib dan Mwayenn Oriyan ti dir: “Lanfaz dan sa verse i lo sa mo ‘ozordi’ e i devret ganny lir, ‘Laverite mon dir ou ozordi, ou pou avek mwan dan Paradi.’ Sa promes ti ganny fer sa zour e i ti pou ganny akonplir pli tar.” Sa menm tradikter ti osi dir ki dimoun dan sa landrwa i abitye koz koumsa e i donn sa nide ki “sa promes ti ganny fer en serten zour e sirman i pou ganny garde.” En versyon Siryak dan senkyenm syek ti tradwi sa verse: “Amenn, mon dir ou ozordi ki ou pou avek mwan dan Zarden Edenn.” Nou tou nou devret ganny ankouraze avek sa promes.

21. Kwa ki pa ti arive avek sa kriminel e akoz?

²¹ Ler Zezi ti koz avek sa kriminel lo Paradi, i pa ti pe koz lo en paradi dan lesyel. Ki mannyer nou konn sa? En rezon se ki sa kriminel pa ti ni menm konnen ki Zezi ti’n fer en lalyans avek son bann zapot fidel pour zot diriz ansanm avek li dan lesyel. (Lik 22:29) Osi, sa kriminel pa ti ankor ni menm ganny batize. (Zan 3:3-6, 12) Alor ler Zezi ti fer sa promes avek sa kriminel, i bezwen ki i ti pe koz lo en paradi lo later. Plizyer lannen pli tar, zapot Pol ti koz konsernan en vizyon ki i ti gannyen kot en zonm ti “ganny anmennen dan paradi.” (2 Korentyen 12:1-4) Menm si Pol ek lezot zapot ti ganny swazir pour al dan lesyel e diriz ansanm avek Zezi, Pol ti pe koz lo en paradi dan lavenir. Eski sa paradi pou lo later? Eski ou kapab al dan sa paradi?

22, 23. Ki lespwar ou kapab annan?

²² Rapel ki David ti koz konsernan en letan kot “bann dimoun drwat pou ganny donnen later.” (Psonm 37:29, NWT; 2 Pyer 3:13) David ti pe refer avek en letan kot tou dimoun lo later ti pou obei bann prensip drwat Bondye. Sa profesi dan Izai 65:22 i dir: “Lavi mon pep pou dire parey en pye dibwa.” Sa i montre ki dimoun ki servi Zeova dan son nouvo lemonn pou viv pour plizyer milye lannen. Eski ou kapab krwar ki sa pou arive? Wi, parski Revelasyon 21:1-4 i dir ki Bondye pou beni limanite e enn parmi sa bann benediksyon i, “pou nepli annan ni lanmor.”

²³ Sa ki Labib i dir lo Paradi i kler. Adan ek Ev ti perdi sa privilez pour viv pour touzour dan Paradi, me later pou revin en Paradi. Parey Bondye in promet, i pou beni bann dimoun ki lo later. David ti dir ki bann ki annan limilite ek bann ki drwat pou reste lo later e viv lo la pour touzour. Bann profesi dan liv Izai i ed nou pour esper avek enpasyans sa letan kot nou pou profit lavi dan en zoli paradi lo later. Kan ki sa pou arive? Ler sa promes ki Zezi ti fer avek sa kriminel i ganny akonplir. Ou osi ou pou kapab viv dan sa Paradi. Sa letan, sa ki sa bann frer ek ser ti dir kot sa lasanble Kore pou vin vre: “Na zwenn dan Paradi!”