Pagpangita sa mga Takos sa Kenya

ANG Kenya maoy nasod nga sa kinaiyanhon maanindot kaayo. Ang labong nga mga lasang, halapad kaayong kapatagan, hilabihan ka init nga mga desyerto, ug natabonan sa yelo nga kabukiran nagdayandayan niining matahom nga nasod. Pinuy-anan kini sa kapin sa usa ka milyong wildebeest ug sa nameligrong mapuo nga rhino. Ang usa makakita usab ug dagkong mga panon sa mga giraffe nga nagtadlastadlas sa mga kasagbotan.

Dunay daghan usab nga mga linalang sa kahanginan, gikan sa kusgan, nagalupad nga mga agila ngadto sa nagkalidadis nga mabulokong mga langgam nga nanag-awit ug masadyang mga honi. Ug kinsay dili makamatikod sa mga elepante ug mga leyon? Ang mga talan-awon ug mga tingog sa Kenya dili malimtan.

Apan, dunay laing tingog nga madungog sa tanang dapit niining maanindot nga nasod. Mao kini ang tingog sa libolibong tawo nga nagmantala sa mensahe sa paglaom. (Isaias 52:7) Kining maong mga tingog nakaabot sa mga tawo gikan sa kapin sa 40 ka tribo ug mga pinulongan. Niini nga diwa, ang Kenya maoy yuta usab sa espirituwal nga katahom.

Ang kadaghanang tawo sa Kenya maoy relihiyoso ug andam nga makighisgot bahin sa espirituwal nga mga butang. Bisan pa niini, ang pagpangitag mga tawo nga ikasulti nahimong usa ka hagit, kay ang Kenya, sama sa daghang ubang mga nasod, nakasinati ug kausaban.

Ang lisod nga kahimtang sa ekonomiya nagpugos sa daghan sa pagpasibo sa ilang paagi sa pagkinabuhi. Ang mga babaye, nga sa naandan nagtrabaho sa balay, sa pagkakaron nagtrabaho na sa mga opisina o sa daplin sa kadalanan nga namaligyag mga prutas, utanon, isda, ug linala nga mga basket. Ang mga lalaki nagtrabaho ug daghang oras nga naningkamot nga matagan-an ang ilang mga pamilya. Bisan ang mga bata, nga ang ilang gagmayng mga bukton napuno sa mga pakete sa sinangag nga mani ug linapwaang itlog, naglakawlakaw sa kadalanan nga namaligya sa ilang tinda. Ang resulta mao nga pipila lang ka tawo ang anaa sa balay sa maadlaw. Tungod niining maong kahimtang kinahanglan nga mohimog pagpasibo ang mga magmamantala sa maayong balita sa Gingharian.

Ang mga kongregasyon sa mga Saksi ni Jehova gitambagan nga hatagan ug dugang pagtagad ang mga tawo nga anaa sa gawas sa ilang mga balay, nga nagahimo sa ilang adlaw-adlawng kalihokan, maingon man ang mga higala, paryente, negosyante, ug mga kauban sa trabaho. Ug ang mga igsoon misanong, nga nakigsulti sa mga tawo bisan asa sila makaplagi. (Mateo 10:11) Kini bang paningkamot sa pagpasangkad nagpatunghag mga resulta? Oo! Tagda ang pipila ka panig-ingnan.

 Mga Paryente—Atong Kinasuorang mga Silingan

Ang kaulohan sa Kenya, ang Nairobi, dunay mga tulo ka milyong molupyo. Sa sidlakang bahin sa siyudad nagpuyo ang usa ka retiradong medyor sa kasundalohan kinsa dugay nang nagdumot sa mga Saksi ni Jehova, bisan pag, sa iyang dakong kalagot, ang iyang kaugalingong anak nga lalaki maoy usa ka Saksi. Usa ka Pebrero niana ang retiradong opisyal mibiyaheg 160 kilometros ngadto sa balay sa iyang anak sa lungsod sa Nakuru sa Rift Valley. Panahon sa iyang pagduaw, ang anak nga lalaki naghatag kaniyag regalo—ang librong Kahibalo nga Motultol sa Kinabuhing Walay Kataposan. a Gidawat kana sa amahan ug milakaw.

Pag-abot niya sa balay, gihatag sa kanhing opisyal sa iyang asawa ang libro, kinsa misugod sa pagbasa niana, nga wala makaamgo nga kana gipatik sa mga Saksi ni Jehova. Sa hinayhinay, ang kamatuoran sa Bibliya misugod pagtandog sa iyang kasingkasing, ug gipaambit niya ang impormasyon sa iyang bana. Tungod sa pagkamaukiton, ang bana misugod usab pagbasa sa libro. Sa dihang nadiskobrehan nila kon kinsa ang magpapatik, sila nanghinapos nga wala sila tug-ani sa tinuod bahin sa mga Saksi ni Jehova. Gikontak nila ang mga Saksi sa ilang dapit, ug nasugdan ang usa ka pagtuon sa Bibliya. Sa ilang pagbasa sa libro, ilang naamgohan nga dili-kristohanon ang paggamit o pagbaligyag tabako. (Mateo 22:39; 2 Corinto 7:1) Sa walay pag-ukon-ukon, giwagtang nila ang tanang sigarilyo sa ilang tindahan. Human sa pipila ka bulan kuwalipikado na sila nga mahimong di-bawtismadong mga magmamantala, ug sa wala madugay nabawtismohan sila sa usa ka distritong kombensiyon.

Basura Nagpatunghag Bahandi

Sa pipila ka bahin sa distrito sa kaulohan, dunay nagkatag nga mga baryo nga gipuy-an sa gatosan ka libong tawo. Dinhi makita ang daghang laray sa mga balay nga hinimo sa lapok, kahoy, mga piraso sa metal, o mga sin. Sa dihang nihit ang trabaho sa mga industriya ug mga pabrika, ang mga tawo mag-ayom-ayom na lang. Ang jua kali (Swahili nga hubad sa “hilabihan ka init nga adlaw”) nga mga trabahador magtrabaho ilalom sa init sa adlaw, nga maghimog mga sandalyas gikan sa daang mga ligid sa trak o mga suga nga kingki gikan sa linabay nga mga lata. Ang uban mangukay sa nagtipun-og nga mga basura ug mga basurahan nga mangitag papel, mga lata, ug mga botelya aron gamiton pag-usab.

Makapatungha bag bahandi ang basura? Oo! Usa ka igsoon nahinumdom: “Usa ka kusgan, naglago, ug bagis-tan-awon nga tawo nga nagdalag dakong plastik nga sako nga puno sa linabay nga mga mantalaan ug mga magasin ang misulod sa nataran sa among Assembly Hall. Human ako sultihi nga ang iyang ngalan mao si William, siya nangutana: ‘Duna ka bay bag-ong mga isyu sa Ang Bantayanang Torre?’ Medyo nahadlok ko, nga naghunahuna kon unsa kahay iyang tuyo. Sa dihang gipakitaan nako siya ug lima ka kopya sa magasin, iyang gitan-aw ang kada usa niana ug miingon: ‘Kuhaon ko ning tanan.’ Natingala, misulod ako sa akong lawak ug mibalik dala ang librong Ikaw Mabuhing Walay Kataposan sa Paraiso sa Yuta. b Akong gipakita kaniya ang hulagway sa Paraiso ug gipatin-aw nga among tun-an ang mga tawo sa Bibliya nga walay bayad. Dayon misugyot ako: ‘William, nganong dili ka moanhi ugma, ug magsugod ta pagtuon?’ Mao gayod kanay iyang gibuhat!

“Usa ka Dominggo niana mitambong siya sa iyang unang tigom. Ako maoy nagpahayag sa pakigpulong publiko sa maong adlaw. Pagsulod ni William, mipasiplat siya sa mga nanambong, nakakita nako diha sa plataporma, ug midali paggawas sa tigomanan. Gipangutana nako siya sa ulahi kon nganong migawas siya. Maulawon siyang mitubag: ‘Ang mga tawo limpiyo kaayo. Ginerbiyos ko.’

“Samtang nagpadayon si William sa iyang pagtuon, ang kamatuoran sa Bibliya nagsugod pagbag-o  sa iyang kinabuhi. Siya naligo, nagpatupi, nagsul-ob ug hinlo nga mga besti, ug sa wala madugay regular nang nagtambongan sa mga tigom. Sa dihang giluwatan ang librong Kahibalo nga Motultol sa Kinabuhing Walay Kataposan, gisugdan namo kana pagtuon. Sa kasamtangan, nakapahayag na siya ug duha ka pakigpulong sa Tunghaan sa Teokratikanhong Ministeryo ug nahimo nang di-bawtismadong magmamantala. Nalipay ako sa pag-abiabi kaniya ingong akong espirituwal nga igsoon sa dihang nabawtismohan siya sa adlaw sa espesyal nga asembliya.”

Diin unang nakita ni William ang pagkabililhon sa magasing Bantayanang Torre? “Nakakita ko ug pipila ka isyu uban sa gipanglabay nga mga papel diha sa basurahan.” Oo, nakaplagan niya ang bahandi nianang talagsaong paagi!

Pagpamatuod Diha sa Trabahoan

Kanunay ba kitang alisto sa mga kahigayonan alang sa di-pormal nga pagsangyaw diha sa atong trabahoan? Si James, ansiyano sa usa ka kongregasyon sa Nairobi, nakakat-on sa kamatuoran sa Bibliya nianang paagiha. Sa baylo, nahimo siyang hanas sa paggamit niini nga paagi aron masangyawan ang uban. Pananglitan, sa usa ka higayon, nakita ni James ang usa ka kaubang trabahante nga misulod sa opisina nga nagsul-ob ug badge nga gisulatan sa mga pulong nga “Si Jesus Nagaluwas.” Gisundog ang ebanghelisador nga si Felipe, gipangutana ni James ang iyang kauban sa trabaho: “Nasabtan mo ba gayod ang kahulogan nianang mga pulonga?” (Buhat 8:30) Kanang pangutanaha misangpot sa usa ka maayong panaghisgot. Usa ka pagtuon sa Bibliya ang nasugdan, ug ang lalaki sa ulahi nabawtismohan. Milampos ba si James sa uban? Pasaysaya siya:

“Si Tom ug ako nagtrabaho sa usa ra ka kompaniya. Kasagaran magkakuyog kami sa pagsakay sa bus alang sa mga empleyado. Usa ka buntag niana, nagkatapad mi sa lingkoranan. Nagbasa ako sa usa sa atong mga libro, ug gikuptan ko kana sa paagi nga seguradong makita kana ni Tom. Sumala sa akong gidahom, nadani ang iyang pagtagad, ug gipahulam dayon nako niya ang akong libro. Nagustohan kaayo niya ang iyang nabasa ug miuyon nga magtuon sa Bibliya. Karon siya ug ang iyang asawa maoy bawtismadong mga alagad ni Jehova.”

Si James nagpadayon: “Kasagaran panahon sa tingpaniudto sa among kompaniya, dunay makaiikag kaayo nga mga kabildohay. Mao kanang higayona nga, sa lainlaing okasyon, nahimamat nako si Ephraim ug Walter. Silang duha nahibalo nga ako usa ka Saksi. Si Ephraim interesadong makasabot kon nganong dunay dakong pagsupak batok sa mga Saksi ni Jehova. Si Walter may mga pangutana bahin sa kalainan sa mga Saksi ug sa ubang mga relihiyon. Silang duha natagbaw sa Kasulatanhong mga tubag nga akong gihatag ug miuyon nga magtuon. Tulin ang pag-uswag ni Ephraim. Ngadtongadto, siya ug ang iyang asawa nagpahinungod sa ilang kinabuhi kang Jehova. Karon nag-alagad na siya ingong ansiyano, ug ang iyang asawa usa ka regular payunir. Apan, si Walter nakaatubang ug hilabihang pagsupak nga gilabay niya ang iyang libro nga tun-anan. Tungod sa akong pagkamalahutayon, hinunoa, mibalik siya pagtuon. Iya usab karon nga gitagamtam ang pribilehiyo sa pag-alagad ingong ansiyano.” Tanantanan, 11 ka tawo ang nahimong matuod nga mga Kristohanon tungod kay gipahimuslan ni James ang mga kahigayonan sa pagpamatuod sa di-pormal nga paagi diha sa iyang trabahoan.

Usa ka Kahibulongan Kaayong Sangpotanan

Sa usa ka gamayng balangay sa kabaybayonan sa Lake Victoria, ang mga higala ug mga partidos nagtigom panahon sa usa ka seremonyas sa paglubong. Lakip sa nanguyog sa paglubong mao ang usa ka tigulang nga Saksi. Giduol niya ang usa ka magtutudlo nga ginganlag Dolly ug gisaysay kaniya ang kahimtang sa mga patay ug ang katuyoan ni Jehova nga wagtangon sa dayon ang kamatayon. Nakamatikod sa iyang maayong sanong, gipasaligan niya ang magtutudlo: “Inigbalik  nimo sa imong lungsod, usa sa among mga misyonaryo ang moduaw kanimo ug magtudlo kanimo sa Bibliya.”

Ang lungsod ni Dolly mao ang ikatulong-kinadak-ang siyudad sa Kenya. Upat lamang ka Saksi nga mga misyonaryo ang nag-alagad didto nianang panahona. Ang tigulang nga igsoon sa pagkatinuod wala magpahibalo sa bisan hain sa mga misyonaryo nga duawon si Dolly. Siya may bug-os lamang nga pagsalig nga mahitabo kana. Ug nahitabo gayod! Sa mubo lamang nga panahon, usa ka misyonaryong igsoong babaye ang nakahimamat kang Dolly ug gisugdan ang pagtuon uban kaniya. Si Dolly karon bawtismado na, ang iyang batan-ong anak nga babaye nakapalista na sa Tunghaan sa Teokratikanhong Ministeryo, ug ang iyang duha ka anak nga lalaki bawtismado na usab. Nasinati gani niya ang kalipay sa pagtambong sa Tunghaan sa Payunir nga Pag-alagad.

Pag-atiman sa Uswag nga Gidaghanon

Ang pagpasiugda sa di-pormal nga pagsangyaw nakapaarang sa libolibo pa nga makadungog sa maayong balita sa Kenya. Kapin sa 15,000 ka magmamantala ang puliki karon niining hinungdanon sa tanan nga buluhaton, ug kapin sa 41,000 ang mitambong sa Memoryal sa kamatayon ni Kristo sa miaging tuig. Sa tibuok Kenya, ang gidaghanon sa manambong sa tigom kasagarang duha ka pilo sa gidaghanon sa mga magmamantala sa Gingharian. Nagmugna kini ug panginahanglan alang sa dugang nga mga Kingdom Hall.

Ang mga Kingdom Hall ginatukod diha sa dagkong mga siyudad ug sa hilit nga mga dapit. Ang usa niini nahimutang sa hilit nga lungsod sa Samburu nga mga 320 kilometros amihanan-sidlakan sa Nairobi. Sa 1934, ang lungsod ginganlag Maralal, nga nagkahulogang “naggilakgilak” sa Samburu nga pinulongan, tungod kay ang unang atop nga sin nga gigamit didto naggilakgilak kon mahayagan sa adlaw. Kan-uman ug duha ka tuig sa ulahi laing tinukod nga inaptan ug sin ang gitukod sa Maralal. Kana usab “nagsidlak” tungod kay mao kana ang lokal nga dapit alang sa matuod nga pagsimba.

Ang 15 ka magmamantala mihimog kahibulongang paningkamot sa pagtukod sa unang Kingdom Hall niining hilit nga dapit sa Kenya. Limitado ang pondong salapi, busa ang mga igsoon kinahanglang magsalig sa lokal nga materyales. Naghimo silag mga bungbong gikan sa pulang yuta nga gibasa sa tubig ug gipabantok tali sa mga haligi. Ang mga bungbong gipalitadahan ug gimasilyahan ug mikskla sa hugaw sa baka ug abo, nga kongkretong tan-awon nga molungtad sa daghang katuigan.

Aron makabaton ug mga haligi alang sa tinukod, ang mga igsoon mikuhag permiso nga mamutol ug mga kahoy. Apan ang kinadul-ang lasang maoy mga 10 kilometros ang gilay-on. Ang mga igsoong lalaki ug babaye kinahanglang molakaw paingon sa lasang, mamutol ug mga kahoy, magpung-ol sa mga sanga niini, ug magpas-an sa mga haligi paingon sa dapit nga gitukoran. Kas-a, sa ilang pagbaktas gikan sa lasang, ang mga igsoon gipahunong sa polis, kinsa nangangkon nga dili balido ang ilang permiso. Giingnan sa polis ang espesyal payunir nga siya bilanggoon tungod sa pagpamutol ug mga kahoy. Usa ka igsoong babaye sa maong dapit, nga ilado sa komunidad ug sa polis, misulti: “Kon dakpon nimo ang among igsoon, kinahanglang dakpon nimo kaming tanan, sanglit kaming tanan namutol ug mga kahoy!” Dayon gibuhian silang tanan sa polis.

Dihay mga ihalas nga mananap sa lasang, busa peligroso ang pagpaingon didto. Usa ka adlaw niana usa ka igsoong babaye ang nagputol ug kahoy. Sa pagkahagsa niini sa yuta, nakita niya ang usa ka hayop nga milukso ug midagan. Naghunahuna siya sa daklit nga pagtan-aw sa tabonon nga kolor nga kadto usa lamang ka impala, apan sa ulahi nakita niya pinaagi sa mga tunob nga kadto usa diay ka leyon! Bisan pa sa maong mga kapeligrohan, natapos sa mga igsoon ang tigomanan, ug kini nagbarog ingong “naggilakgilak” nga tuboran sa pagdayeg kang Jehova.

Ang Pebrero 1, 1963, maoy hinungdanong adlaw sa teokratikanhong kasaysayan sa Kenya. Nianang adlawa ang unang sangang buhatan giablihan, usa lamang ka lawak nga dunay 7.4 metro kuwadrado nga luna. Ang Oktubre 25, 1997, maoy laing hinungdanong hitabo sa teokratikanhong kasaysayan sa Kenya—adlaw sa pagpahinungod sa usa ka bag-ong tinukod sa Bethel nga dunay 7,800 metro kuwadrado nga luna! Ang natapos nga proyekto maoy kinatayuktokan sa tulo ka tuig nga dedikadong paghago. Ang mga boluntaryo gikan sa 25 ka lainlaing mga nasod naghimo sa lapokon, punog sagbot, 3.2-ektarya nga luna nga usa ka matahom samag hardin nga dapit alang sa bag-ong pasilidad sa sanga, nga kapuy-an ug 80 ka membro sa pamilyang Bethel.

Duna gayod kitay katarongan nga magmaya sa nahimo ni Jehova alang sa iyang katawhan. Angay siya nga pasalamatan tungod sa pagtandog sa kasingkasing sa iyang mga alagad sa pagpasangkad ug pagpangita pa sa mga takos sa Kenya, nga naghimo niana nga usa ka nasod sa espirituwal nga katahom.

[Mga footnote]