Ñawiriqkuna yachayta munanku

¿Piwantaq Caín warmichakurqa?

▪ “Adanwan Evawanqa, iskay churisniyuqlla karqanku, juknin Caín, juknintaq Abel. Ajina kaptin, ¿piwantaq Caín warmichakurqa?” Chay tapuyta, Diospi mana creeqkuna, pantachiyta munaspa, ruwayta yachanku. Bibliaqa, sutʼita kay tapuyman kutichin.

Génesis libromanta 3, 4 tʼaqapi ima, kayta yachakusunman: 1) Evaqa, “tukuy kawsajkunaj maman” kanan karqa. 2) Caín, Abelta wañuchinan tiempokamaqa, achkha watasña pasarqa. 3) Cainqa, wikchʼuchiskusqanmanta, ‘puriskiriman tukurqa, mana jaykʼaq samarikuyta tariq’. Wañuchinankuta manchachikusqanrayku. 4) Dios, Cainman juk señalta churasqanqa, Cainpa hermanosnin chayri wak familiasnin, wañuchiyta munasqankuta rikuchin. 5) Chantá, ‘Cainqa, Nod jallpʼapi tiyakuchkaspa, warminwan puñuykurqa’ (Génesis 3:20; 4:3, 12, 14-17).

Nisunman, Cainpa warminqa, Evap mirayninmanta karqa, manataq yachakunchu ima tiempopichus nasikusqan, Génesis 5:4 nin: “Adanqa kawsarqa pusaj pachaj watastawan, wawasnintaj aswan karqankuraj qharis, chantá warmis”. Chaywanpis Bibliaqa, juknin hermananwanpuni casarasqantaqa, mana sutʼinchanchu. Imaraykuchus Caín jallpʼamanta wikchʼusqa kasqanta ñawpaqta nin. Chantaraq warmichakusqanmanta parlan. Chaytaq, achkha tiempo pasasqanta rikuchiwanchik. Jina kaptintaq, ichapis Adanpa juknin allchhinwan casararqa. Chayrayku, kay Comentario Bíblico Moody nin: “Cainpa warminqa, Adanpa mirayninmanta karqa”.

Adam Clarkeqa, Bibliamanta sumaqta yachaq runa, XIX siglopi kawsarqa. Payqa, imaraykuchus Dios, Cainpaq juk señalta churasqanmanta, nirqa: “Cainqa, wañuchisqa kayta manchachikurqa, imaraykuchus Adanpa mirayninqa, achkhayarqa. Ichá, achkha llaqtasta sayachinankupaqjinaña karqanku”, nispa.

Kay tiempopi runasqa, Caín, hermananta chayri pillatapis familianmanta, warmichakusqantaqa, millaypaq qhawanku. Imaraykuchus chay ruwayqa, mana allinpaqchu qhawasqa. Chantapis, ajinata casaraq runaspa wawasninku, unqusqa nacekunankuta manchachikunku. Chaywanpis, Frank LaGard Smithqa, La Biblia Cronológica nisqa libronpi, nin: “Ichá paykunaqa, hermanospura casarakuyta, mana millaypaqchu qhawarqanku. Aswan qhipaman, chaytayqa, manaña allinpaqchu qhawakuq”. Qayna pacha 1513 watapiraq, Moisesniqta Israelman, leyta qurqa. Maypichus Diosqa, juk runa, mayqin qaylla familianwanpis puñuykunanqa, jucha kasqanta nirqa (Levítico 18:9, 17, 24).

Ñawpa tatasninchikpa tiemponkumanta, kunankamaqa, waranqa waranqa watasña pasan. Qallariypi juntʼa runas karqanku. Ichapis chay tiempopiqa, kunanjina unquy mana karqachu. Kay Journal of Genetic Counseling, nisqa revista, nin: primo hermanos, wawasniyuq kankuman chayqa, ichapis pisilla unqusqa nacenkuman. Arí, chay chʼampayqa, ichá Adanpa tiemponmanta Noep tiemponkamaqa mana rikukurqachu. Chayrayku, Caín, warmin ima, juk familiallamanta kasqankuta nisunman.