Ir al contenido

Ir al índice

¿Cielopi kaj imas jinallamantachu rikhurerqa?

¿Cielopi kaj imas jinallamantachu rikhurerqa?

Cientificosqa cielopi kaj imasmanta yachakuspa tʼukulla qhepakunku. Imajtinchus kay tiempopi chay imasta yachanankupaj ashkha yanapasniyoj kanku. ¿Imatataj yachakorqanku?

Cielopi kaj imasqa lugarninpi kashan. Chaymanta parlaspa uj revista nerqa: “Cielopi kaj estrellasqa mana patan uranchu kashan, manachayqa maychus kananpi churasqa kashan”, nispa. ¿Imajtintaj ajina churasqa kashan? Científicos nisqankuman jina, ajina churasqa kashan materia oscura nisqa kasqanrayku. Chay materia oscura nisqaqa uj armazón jina kasqanta ninku, maypichus may chhika estrellas tantasqa kashanku.

¿Pitaj cielopi kaj imasta lugarcitunman churarqa? Chayri, ¿jinallamantachu lugarninpi rikhurerqa? Imatachus uj rejsisqa científico Allan Sandage nisqanpi piensarina. Payqa Diospi creerqa.

Pay nerqa: “Má creenichu tukuy imapis jinallamanta rikhurisqanta. Pipunichá lugarcitunman churarqa”, nispa.

Cielopis jallpʼapis maychus kananpi kashan kausay kananpaj jina. Científicos imatachus intimanta nisqankupi piensarina. Paykuna ninku inti sapa día kʼajanallanpajpuneqa uj kallpa jina kasqanta. Chay kallpa aswan pisilla kanman chayqa inti mana kanmanchu. Sichus chay kallpa aswan fuerte kanman chaytaj, inteqa unayña chinkapunman karqa.

Chantapis mana chay kallpallachu kausay kananpaj yanapan. Cielopi, jallpʼapipis waj imas kallantaj, mana chaykunawanqa mana kausay kanmanchu. Chaymanta parlaspa Anil Ananthaswamy sutiyoj runa jinata nin: “Cielopi chay kallpas uj jina kanman chayqa, mana jaykʼaj estrellas, planetas, waj imaspis kanmanchu karqa. Arí kausayqa nipuni kanmanchu karqa”, nispa.

Jallpʼaqa runas kausakunankupaj jina ruwasqa kashan. Jallpʼapeqa tiyan aire, yaku, chaykunataj mana ashkhachu nitaj pisichu kanku. Chantapis killa kallantaj mayqenchus jallpʼata yanapan maychus kananpi kananpaj. Uj revista jinata nin: “Ni mayqen lugarpi jina jallpʼallapi animales, plantas, runaspis kausayta atinku”, nispa. *

Uj yachayniyoj runa nerqa: “Sistema solar kashan chaypeqa ni imapis kanchu”, nispa. Jinapis sistema solar estrellasmanta karupi kasqanrayku, jallpʼapi kausay tiyan. Waj estrellaspa qayllanpi jallpʼanchej kajtintaj kausayqa má kanmanchu. Jinapis jallpʼanchejqa maychus kananpi kashan, kausay kananpaj jina.

Paul Davies pichus chay imasmanta yachan, nerqa: “Cielota, jallpʼatapis pipunichá ruwarqa. Ni creenichu jinallamanta rikhurinankuta [...]. Nichá qhasitachu kausashanchej”, nispa. * Paul Davies mana yachachinchu Diospuni cielota, jallpʼata, runatapis ruwasqanta. Jinapis, ¿imatá qan chaymanta ninki? Reparanchej jina cielopis jallpʼapis kausay kananpaj jina ruwasqa kashanku. Pero, ¿pitaj chay imasta ruwanman karqa?

^ párr. 8 Chay revistaqa mana nishanchu Diospuni jallpʼata, runastapis ruwasqanta. Astawanqa parlashan kay jallpʼanchej tiyakunapaj may sumaj kasqanmanta.

^ párr. 10 Paul Davies: La mente de Dios (trad. Lorenzo Abellanas Rapun), 1993.