1. Inki mutindu bamfumu ya mabundu salaka mambu na nsungi ya bamvita?

KETI Nzambi ke zolaka nde Bakristu ya kieleka kunwana mvita mpi kufwa bantu ya bansi ya nkaka? Na nsungi ya bamvula 100 ya me katuka kuluta, bantu mingi yina ke kudibingaka Bakristu salaka diambu yai. Mimpe ya Katolika yina ke salaka na bimvuka ya basoda vandaka kusampula basoda mpi minduki ntangu bo vandaka kukwenda kunwanisa bambeni ya bansi ya nkaka, nkutu ti Bakristu ya Katolika yina vandaka kuna. Bapastere ya misioni yina ke salaka na bimvuka ya basoda salaka mpi mutindu mosi. Mvita ya Zole ya Ntoto ya Mvimba ke monisa pwelele mambu yai.

2, 3. Bambangi ya Yehowa salaka nki na nsungi ya Mvita ya Zole ya Ntoto ya Mvimba mpi na nima na yo, mpi sambu na nki?

² Inki mutindu Bambangi ya Yehowa salaka mambu na nsungi ya bamvita? Mikanda ke monisa nde bo kudikotisaka ve na bamvita yina. Inki sadisaka bo? Ntete-ntete, mbandu ya Yezu mpi malongi na yandi. Yezu tubaka nde: “Na diambu yai, bantu yonso ta zaba nde beno kele balongoki na mono, kana beno kele ti zola na kati na beno.” (Yoa. 13:35) Bo sadilaka mpi ndongisila yina ntumwa Polo pesaka Bakristu ya Korinto.—Tanga 2 Bakorinto 10:3, 4.

³ Diaka, Bakristu ya kieleka yina me longaka kansansa na bo na  Biblia, ke nwanaka ve bamvita to ke kudikotisaka ve na mambu ya bitumba. Sambu bo ke buyaka kusala mvita, bamilio ya Bambangi, batoko mpi bambuta, babakala mpi bankento ke kutanaka ti mbangika. Bo niokulaka bampangi mingi na bakan ya bo vandaka kusadisa bantu bisalu ya ngolo mpi na baboloko. Nkutu bo fwaka bampangi ya nkaka na Allemagne, na nsungi ya luyalu ya Nazi. Ata bo kutanaka ti mbangika yina, Bambangi ya Yehowa vilaka ve ata fioti kisalu na bo ya kulonga nsangu ya mbote ya Kimfumu ya Yehowa. Bo salaka yo na kwikama yonso na baboloko, na bakan ya bo vandaka kusadisa bantu bisalu ya ngolo mpi na bansi ya nzenza. * Diaka, na 1994, Bambangi ya Yehowa ya Rwanda buyaka kudikotisa na mvita ya bikanda yina fwaka bantu mingi. Na Yougoslavie, Bambangi ya Yehowa buyaka mpi kudikotisa na mvita mosi yina fwaka bantu mingi.

4. Sambu Bambangi ya Yehowa buyaka kunwana bamvita, bantu yina vandaka kutala bo ndimaka nki?

⁴ Sambu Bambangi ya Yehowa buyaka kudikotisa na mvita, bantu mingi yina vandaka kutala bo na ntoto ya mvimba ndimaka nde bo kele kibeni Bakristu yina kele ti zola ya kieleka ya Nzambi mpi ya nkweno. Na bangogo ya nkaka, bo kele Bakristu ya kieleka. Ya masonga, mambu ya nkaka yina beto ke salaka na lusambu na beto ke ndimisaka bantu mingi nde Bambangi ya Yehowa kele kibeni Bakristu ya kieleka.

5. Yo lombaka nde balongoki ya mvu-nkama ya ntete kusala nki nsoba?

⁵ Yezu monisaka mfunu ya kusamuna nsangu ya mbote ya Kimfumu ya Nzambi banda na luyantiku ya kisalu na yandi ya kusamuna. Yandi ponaka balongoki 12 sambu na kuyantika kisalu yina ta salama na ntoto ya mvimba; mpi na nima yandi pesaka balongoki 70 formasio. (Luka 6:13; 10:1) Balongoki yai bakaka formasio sambu na kulonga nsangu ya mbote na bantu ya nkaka; kansi ntete-ntete na Bayuda. Kansi diambu ya kuyituka salamaka na nima! Balongoki ya Yezu bakaka mpi ntuma ya kukwenda kulonga nsangu ya mbote na bantu ya makanda yina bo me yotisaka ve. Yo vandaka nsoba ya nene sambu na balongoki yina vandaka Bayuda mpi vandaka kusamuna na kikesa!—Bis. 1:8.

6. Inki pusaka Piere na kutuba nde Yehowa ke pona-ponaka ve?

⁶ Mpeve santu nataka ntumwa Piere na nzo ya Korneye, Muntu ya Makanda yina vandaka ya kukonda kuyotisa. Na nima, Piere bakisaka nde Nzambi ke pona-ponaka ve. Korneye ti bantu ya dibuta na yandi bakaka mbotika. Na ntangu yina Bukristu kumaka na bisika mingi; bantu ya makanda yonso lendaka kuwa nsangu ya kieleka mpi kundima yo. (Bis. 10:9-48) Bakristu yantikaka mpi kusamuna na ntoto ya mvimba.

7, 8. Inki ngidika organizasio ya Yehowa me bakaka? (Tala kifwanisu yina kele na luyantiku ya disolo.)

⁷ Na bilumbu na beto, bampangi yina ke twadisaka kisalu ke siamisaka beto na kulonga mpi kusamuna nsangu ya mbote na ntoto ya mvimba. Bubu yai, kiteso ya bamilio nana ya Bambangi ke salaka bikesa sambu na kusamuna nsangu ya Kristu na bandinga kuluta 600, mpi bandinga ya nkaka ke landa kaka kuyikama! Bo ke samunaka nzo na nzo mpi na babala-bala; bantangu ya nkaka, bo ke sadilaka mpi bamesa ya kutanda mikanda na bala-bala to bashario yina bo ke tulaka mikanda.

⁸ Bambaludi kuluta 2 900 me bakaka formasio ya mbote sambu na kubalula Biblia mpi mikanda ya nkaka. Bo ke balulaka yo ve kaka na bandinga yina bantu mingi ke tubaka. Bo ke salaka bikesa sambu na kubalula mpi na tubandinga yina me zabanaka mingi ve, kansi yina bamilio ya bantu ke tubaka. Mu mbandu, na mbanza Catalogne na insi Espagne, ndinga yina bantu ke tubaka mingi kele Catalan. Nkutu  bubu yai, bantu me kumaka diaka kutuba Catalan mingi mpi tubandinga ya nkaka yina me katukaka na Catalan, yina bo ke tubaka na babwala yai: Andorre, Alicante, bisanga ya Baléares, mpi na Valence. Bubu yai, Bambangi ya Yehowa ke basisaka mikanda na ndinga Catalan, mpi bo ke salaka balukutakanu na ndinga yai ya ke simbaka kibeni ntima ya bantu.

9, 10. Inki ke monisa nde organizasio ya Yehowa ke tulaka dikebi na bampusa ya kimpeve ya bantu?

⁹ Beto me bakaka mpi ngidika yai ya kubalula mikanda mpi ya kulonga nsangu na bandinga ya nkaka. Na Mexique bo ke tubaka Kiespaniole, kansi bo kele mpi ti tubandinga mingi yina bantu ke tubaka. Mu mbandu ndinga Maya. Fililale ya Mexique me tindaka kimvuka ya bambaludi ya ndinga Maya na kukwenda kusala na kisika yina bantu ke tubaka mingi ndinga yina. Bo bakaka ngidika ya nkaka sambu na ndinga Népali, ndinga yina bo ke tubaka na insi Népal yina kele ti bantu bamilio 29. Na insi yai, bantu ke tubaka bandinga kiteso ya 120, mpi bantu kuluta bamilio kumi ke tubaka Népali. Ata bantu yina ke tubaka bandinga ya nkaka, bantangu ya nkaka bo ke tubaka mpi Népali. Bubu yai, mikanda na beto ke basikaka mpi na Népali.

¹⁰ Organizasio ya Yehowa ke lungisaka mbote mukumba na yo ya kulonga nsangu ya Kimfumu ya Nzambi na ntoto ya mvimba. Kisalu yina bambaludi ke salaka na ntoto ya mvimba ke monisa yo. Bambangi ya Yehowa me kabulaka bamilio ya batrakiti, tumikanda mpi bazulunalu ya ofele na ntoto ya mvimba. Sambu na kulungisa kisalu yai, Bambangi ya Yehowa ke pesaka makabu ya luzolo; mpidina bo ke sadilaka ntuma yai ya Yezu: “Beno me baka ya ofele, beno pesa mpi ya ofele.”—Mat. 10:8.

¹¹ Sambu Bambangi ya Yehowa kele Bakristu yina me kudipesaka na kisalu ya kulonga mpi kusamuna nsangu ya mbote, bo ke ndimaka nde bo kele na kieleka mpi bo ke salaka bibansa ya nene sambu na kuzabisa bantu ya bikanda ya nkaka nsangu ya mbote. Bampangi mingi me kumisaka luzingu na bo pete, me longukaka bandinga ya nkaka, mpi me yikanaka na mutindu ya nkaka ya kuzinga sambu na kulonga nsangu ya mbote yina kele kisalu ya mfunu ya Bakristu. Kisalu ya kulonga mpi kusamuna nsangu yina ke salama na ntoto ya mvimba kele diambu ya nkaka yina ke ndimisaka bantu nde Bambangi ya Yehowa kele balongoki ya kieleka ya Yezu.

11, 12. Bantu mingi ke tubaka nki sambu na kisalu ya kusamuna yina beto ke salaka?

 ¹² Bambangi ya Yehowa ke salaka mambu yai yonso sambu bo me bakisaka nde bo kele na kieleka. Kansi, inki diambu ya nkaka ke ndimisaka bamilio ya bantu nde Bambangi ya Yehowa kele na kieleka?—Tanga Baroma 14:17, 18.

13. Inki mutindu Bambangi ya Yehowa ke taninaka bunkete ya dibundu?

¹³ Beto lenda baka mambote ya mambu yina Bakristu yina me salaka bamvula mingi na kieleka ke tubaka. Mpangi mosi yina kele Mbangi ya Yehowa tuka bamvula mingi tubaka nde: “Bikesa ya mingi ke salamaka sambu organizasio ya Yehowa kubikala bunkete mpi yo ke ponaka ve muntu yina bo fwete pesa ndongisila to disipline.” Inki mutindu bo ke salaka sambu na kutanina bunkete ya dibundu? Bo ke landaka mambu yina kele na Ndinga ya Nzambi mpi mambu yina Yezu mpi balongoki na yandi tubaka. Yo yina, na mabundu ya Bambangi ya Yehowa, bo me basisaka bampangi ya nkaka na dibundu sambu bo zitisaka ve minsiku ya Nzambi. Kansi, bampangi mingi, ata bayina salaka mambu yina sepedisaka ve Nzambi, kansi me sobaka, bo yonso ke pesaka mbandu ya mbote mpi ke zingaka luzingu ya bunkete.—Tanga 1 Bakorinto 6:9-11.

14. Inki diambu ya mbote bampangi ya nkaka yina bo basisaka na dibundu me salaka, mpi nki mambote yo me basisaka?

¹⁴ Inki beto lenda tuba sambu na bampangi yina bo me basisaka na dibundu, na kuwakana ti ntuma yina kele na Masonuku? Mingi na kati na bo me balulaka ntima, me sobaka kimuntu na bo, mpi me vutukaka na dibundu. (Tanga 2 Bakorinto 2:6-8.) Kuzinga na mutindu yina Masonuku ke siamisaka Bakristu, me sadisaka mabundu na kuvanda bunkete mpi yo ke salaka nde Bakristu kutudila bampangi na bo ntima. Ntangu Bambangi ya Yehowa ke zitisaka minsiku ya Nzambi, bo ke monisaka nde bo me swaswana kibeni ti bantu ya mabundu mingi yina ke zitisaka ve minsiku ya Nzambi. Mutindu na beto ya kuzinga me ndimisaka bantu mingi nde beto kele Bakristu ya kieleka.

15. Inki me ndimisaka mpangi-bakala mosi nde beto kele na kieleka?

¹⁵ Sambu na nki Bambangi yina me salaka bamvula mingi na organizasio ke ndimaka nde bo kele na kieleka? Mpangi-bakala mosi yina kele ti bamvula kuluta 50 ke tuba nde: “Banda mono vandaka leke, mono ke zabaka nde lukwikilu na mono me simbamaka na mambu tatu: (1) Nzambi kele; (2) bo sonikaka Biblia na nsadisa ya mpeve na yandi; (3) bubu yai, yandi ke sadilaka dibundu ya Bambangi ya Yehowa mpi ke sakumunaka yo. Na nsungi ya bamvula mingi, mono ke zikisaka mambu yina beto ke longukaka sambu na kumona kana yo ke wakana ti mambu tatu yina me simba lukwikilu na mono. Konso mvula mono ke monaka banzikisa yina ke ndimisaka mambu yango, yo ke salaka nde lukwikilu na mono kukuma ngolo mpi mono ke ndimaka nde beto kele na kieleka.”

16. Inki ke sepedisaka mpangi-nkento mosi tuka yandi me zabaka kieleka?

 ¹⁶ Mpangi-nkento mosi yina ke salaka na New York na biro na beto ya ke twadisaka kisalu na ntoto ya mvimba tubaka nde: “Organizasio ya Yehowa kele organizasio mosi kaka yina me bakaka lukanu ya kuzabisa zina ya Yehowa na kwikama yonso. Beto kele na kiese kibeni na kumona nde zina ya Nzambi kele na Biblia mbala kiteso ya 7 000! Mono ke sepelaka ti mambu yina kele na 2 Bansangu 16:9: ‘Mfumu Nzambi ke talaka bantu yonso ya nsi-ntoto ya mvimba sambu na kusadisa bayina me kudipesaka na yandi mpenza.’” Yandi ke yika nde: “Kuzaba kieleka me sadisaka mono na kutudila Yehowa ntima ya mvimba; ebuna, yandi lenda monisila mono ngolo na yandi kukonda mpasi. Diambu ya kuluta mfunu sambu na mono kele kuvanda na bangwisana ya mbote ti Yehowa. Mono ke sepelaka mpi na mukumba ya Yezu, ya kupesa beto nzayilu ya siki-siki ya Nzambi yina ke taninaka mono.”

17. Mpangi mosi yina vandaka ntete kundima ve nde Nzambi kele ndimaka nki diambu, mpi sambu na nki?

¹⁷ Mpangi mosi yina vandaka ntete kundima ve nde Nzambi kele, ke tuba nde: “Luyalanganu me ndimisaka mono nde Nzambi ke zolaka nde bantu kuzinga na kiese, mpi yandi ta bika ve nde bampasi kulanda kuniokula bantu kimakulu. Diaka, ata bantu ya nsi-ntoto ke landa na kusala mambu ya mbi, bansadi ya Yehowa ke landa na kuyedisa lukwikilu, kikesa mpi zola. Mpeve santu ya Yehowa ke sadisaka bansadi na yandi na kumonisa bikalulu yai.”—Tanga 1 Piere 4:1-4.

18. Inki mutindu nge ke kudiwa sambu na mambu yina bampangi-babakala zole tubaka?

¹⁸ Mpangi ya nkaka yina me salaka bamvula mingi na organizasio, monisaka bikuma yina ke salaka nde yandi ndima bakieleka yina beto ke longaka: “Mambu yina mono me longukaka bamvula mingi me ndimisaka mono nde, Bambangi me salaka bikesa ya mingi sambu na kusala diaka mambu mutindu Bakristu ya mvu-nkama ya ntete vandaka kusala. Ntangu mono salaka banzietelo, mono monaka bumosi ya Bambangi ya Yehowa ya ntoto ya mvimba. Kieleka ya Biblia me pesaka mono kiese ya mingi.” Ntangu bo yulaka mpangi-bakala mosi yina kele ti bamvula kuluta 60, kikuma yina ke ndimisaka yandi nde yandi kele na kieleka, yandi tubilaka mingi-mingi mambu ya me tala Yezu Kristu mpi tubaka nde: “Beto me longukaka mbote-mbote luzingu ya Yezu, kisalu yina yandi salaka mpi beto ke landaka mbandu na yandi. Beto me sobaka mutindu na beto ya kuzinga sambu na kukwenda pene-pene na Nzambi na nzila ya Yezu Kristu. Beto ke ndimaka nde nkudulu ya kimenga ya Yezu me gulusaka beto. Beto ke ndimaka mpi nde yandi futumukaka. Beto kele mpi ti banzikisa ya bantu yina monaka kibeni mambu yango.”—Tanga 1 Bakorinto 15:3-8.

19, 20. (a) Polo bendaka dikebi ya Bakristu ya Roma na nki mukumba? (b) Inki dibaku Bakristu yina me kudipesaka na Yehowa kele na yo?

¹⁹ Sambu beto kele Bakristu yina ke monisaka zola ya nkweno, beto lenda bumba ve nzayilu ya kieleka kaka sambu na beto mosi. Polo zabisaka bampangi ya dibundu ya Roma nde: “Kana nge ke tuba na meso ya bantu yonso ‘ndinga yina na munoko na nge mosi,’ nde Yezu kele Mfumu, mpi nge ke monisa lukwikilu na ntima na nge nde Nzambi tedimisaka yandi na bafwa, nge ta guluka. Sambu, muntu ke monisaka lukwikilu sambu na lunungu ti ntima, kansi yandi ke zabisaka nsangu ya luguluku na meso ya bantu ti munoko.”—Bar. 10:9, 10.

²⁰ Sambu beto kele Bambangi yina me kudipesaka na Yehowa, beto ke ndimaka nde beto kele na kieleka mpi beto ke zabaka nde beto kele na dibaku ya kulonga bantu ya nkaka nsangu ya mbote ya Kimfumu ya Nzambi yina ke yala. Ntangu beto ke lungisa mukumba na beto ya kulonga nsangu, bika nde bantu kuyituka kaka ve na mambu ya Biblia yina beto ke longa kansi mpi na lukwikilu na beto ya ngolo.