Omaundjiro​—Hapo tjiri ye vatera?

Daniel wa ri nozombura omurongo uriri nu aa kondjo nomutjise wokangera oure wombura. Ozonganga ze na imba mba ri popezu na ye kava ri nomaundjiro kutja ma veruka. Posi yokutja Daniel wa ri nomaundjiro. Eye wa ri nongamburiro kutja me kuru na karira omukonḓonone ngu ma kavatera okumuna omuti mbu mau verukisa okangera eyuva rimwe. Eye wa ri nomaundjiro indu tja zuva kutja ma kuya onganga ndji nounongo wokupanga okangera ndja ri na yo. Meyuva ndo omuinyo weyuru wa ri omuvi, nu ombwa tjita kutja onganga ndjo ai he ya. Daniel tjiri wa wire momuinyo, nu ya ri otjikando otjitenga ku ye okurihahiza. Eye wa ṱa kombunda yomayuva omasupi.

Ehungi ra Daniel ra serekarerwa i yomuungure wouveruke ngwa konḓonona omuano omaundjiro nomerihahiziro mu ye ṱuna kouveruke womundu. Ngahino ove wa rora okuzuva omahungi otja ingo. Otjotjihorera, rumwe pe kara omukurundu ngu ri pokukoka nu ngu nonḓero okumuna otjiṋa tja undja orure tjimuna okuyekuvarurwa i yomusuverwa we poo okukara neyuva romazemburukiro kaaṋi. Nu indu otjiṋa ho tji tja tjitwa omundu ngo u hakahana okuṱa. Hapo otjikeṋa tji tji tjita nao? Omaundjiro onge tjita kutja pe kare nao tjimuna tjiva tji ve kambura?

Ovakonḓonone tjiva morupa rwouveruke ve tja oumune ouwa, omaundjiro, nouripura warwe ouwa vi ṱuna kehupo nouveruke womundu. Posi yokutja ovandu ovengi kave munu nao. Ovakonḓonone tjiva ve nakaura oumune otja imbo. Owo ve muna kutja omitjise morutu vi notjiṋa kuviza.

Otjiperi kutja, okuhina okukara nongamburiro momaundjiro katjiṋa otjipe. Ozombura ozengi nḓa kapita omurumendu Omugrike wena Aristotle wa ningirwa okukahurura omaundjiro, nu wa tja: “oruroto omundu ndwe kara na rwo momuinyo.” Benjamin Franklin ngwa tura moAmerica katjisupi wa tja: “omundu ngu riyameka komaundjiro ma koka nokuhina ombatero.”

Nu hapo omaundjiro otjikeṋa? Hapo otjiṋa tji tu zera otjovandu, okumuna omahuhumiṋino moturoto twa kauriri? Poo pe nepu rarwe esemba ndi mari tu raere kutja omaundjiro karuroto uriri, otjiṋa atuhe tji matu hepa kutja tu kare nouveruke nondjoroka, poo otjiṋa tji matji tu etere ouwa?