“Ayaw Gayod Kalimti ang Pagsangyaw sa Balay-Balay”

Sumala sa giasoy ni Jacob Neufeld

“Bisan unsa pay mahitabo, ayaw gayod kalimti ang pagsangyaw sa balay-balay.” Akong gipamalandong kanang mga pulonga, samtang akong gibaktas ang lima ka kilometros nga kinadul-ang baryo. Pag-abot nako didto, nawad-an kog kaisog sa pagduol sa unang balay. Kay nalisdan ko, miadto ko sa kakahoyan ug hugot nga miampo sa Diyos nga hatagan ko niyag kaisog aron makasangyaw. Sa kataposan, milampos ra gyod ko sa akong pagsangyaw sa unang balay.

NGANONG nakaabot man ko nianang baryoha sa desyerto sa Paraguay nga nag-inusara sa pagsangyaw? Paasoya una ko sugod sa sinugdan. Natawo ako niadtong Nobyembre 1923 sa baryo sa Kronstalʹ sa Ukraine, diha sa usa ka komunidad sa Aleman nga Mennonite. Sa ulahing bahin sa katuigan sa 1700, milalin ang mga Mennonite gikan sa Alemanya ngadto sa Ukraine ug sila gihatagag ubay-ubayng pribilehiyo, lakip na ang kagawasan sa pagsimba (apan dili mangombertir), paglatid ug kaugalingon nilang balaod sa komunidad, ug eksemsiyon sa pagserbisyo sa militar.

Sa dihang nagsugod ang pagmando sa Partidong Komunista, gibawi ang maong mga pribilehiyo. Sa ulahing bahin sa katuigan sa 1920, ang dagkong mga umahan sa Mennonite gidumala na sa gobyerno. Ang mga tawo dili hatagag pagkaon kon dili sila makigkooperar sa gobyerno, ug kon adunay dili magpasakop kanila, ila kining silotan. Sa katuigan sa 1930, daghang lalaki ang kalit nga gipanguha sa KGB (Soviet State Security Committee). Kasagaran, himoon nila kini magabii, hangtod nga diyutay na lang kaayong lalaki ang nahibilin sa mga baryo. Pagka 1938, sa nag-edad kog 14, si Papa gikuha sa KGB ug sukad niadto wala na nako siya igkita ug wala na usab koy balita bahin kaniya. Duha ka tuig sa ulahi, gikuha usab ang akong magulang nga lalaki.

Pagka 1941, giokupar sa mga sundalo ni Hitler ang Ukraine. Para namo, kagawasan kadto gikan sa pagmando sa Komunista. Bisan pa niana, walo ka Hudiyong pamilya nga nagpuyo sa among baryo ang kalit lang nawala. Kining mga hitaboa nakapatugaw gayod kanako. Nganong nahitabo man kining mga butanga?

Naluwas Tungod sa Pagkamatinud-anon

Niadtong 1943 miatras ang mga sundalong Aleman, ug ilang gidala ang kadaghanan sa pamilyang Aleman​—lakip na ang nahibiling membro sa akong pamilya—​aron sa pagpaluyo sa gubat. Nianang panahona, gitawag ako sa  pagkasundalo ug giasayn sa Alemang SS (Schutzstaffel, piniling guwardiya ni Hitler) sa Romania. Niining higayona, usa ka gamayng panghitabo ang nakaapektar ug dako sa akong kinabuhi.

Gustong sulayan sa hepe sa among yunit ang akong pagkamatinud-anon. Iya kong gisugo nga ipadry-clean ang iyang uniporme. Sa usa sa mga bulsa niana siya nagbutang ug kuwarta, ug ako ning nakit-an. Sa dihang giuli nako kini, iya kong giingnan nga wala siyay nabilin sa iyang uniporme. Apan miinsistir ko nga ako kining nakit-an sa bulsa sa iyang uniporme. Wala madugay human niana, iya kong gihimong asistant niya ug nagsilbing klerk ug tesorero sa among yunit. Ako usab ang gipadumala sa pag-asayn ug mga guwardiya.

Usa ka gabii niana, nadakpan sa mga sundalong Ruso ang among yunit gawas kanako; nahibilin ko sa opisina kay dihay gipahuman kanako nga trabaho ang among hepe. Sa akong nasayran, ako ra gyod ang wa madakpi, ug tungod kadto sa akong pagkamatinud-anon ug pagkadawat nianang linain nga asaynment. Kay kon dili pa tungod niana, seguradong nadakpan sab ko.

Busa, niadtong 1944, gitugotan ko sa pagbakasyon. Mipauli ko aron duawon ang akong inahan. Samtang naghulat kog asaynment, nag-aprentis ko sa usa ka mason, ug ang maong pagbansay nahimo gayong mapuslanon sa ulahi. Sa Abril 1945, giokupar sa mga sundalong Amerikano ang among lungsod duol sa Magdeburg. Usa ka bulan sa ulahi natapos ang gubat. Buhi kami. Daw sanag ang among kaugmaon.

Usa niana ka adlaw sa Hunyo, among nadunggan ang tigpahibalo sa lungsod nga nag-ingong, “Mipahawa na gabii ang mga sundalong Amerikano, ug moabot karong alas 11:00 s.b. ang mga sundalong Ruso.” Nahugno ang among paglaom kay nahibalo kami nga mailalom na sab mi sa mga Komunista. Dihadiha, giplano dayon namo sa akong ig-agaw ang pag-ikyas. Pagkatunga-tunga sa ting-init, nakaabot kami sa dapit nga giokupar sa mga Amerikano. Dayon, pagka Nobyembre, bisag lisod ug kuyaw kaayo, mibalik kami sa dapit nga giokupar sa mga Ruso ug sekreto namong gitabok sa utlanan ang among mga pamilya.

“Pamati Pag-ayo, ug Itandi Kini”

Mipuyo kami sa dapit nga sakop nianang panahona sa Kasadpang Alemanya. Paglabay sa pipila ka panahon, nainteres ako sa Bibliya. Ma-Dominggo, moadto ako sa kakahoyan aron mobasag Bibliya, apan wala kaayo ko makasabot sa akong gibasa tungod kay ang mga asoy niini dugay na kaayong nahitabo. Nagtambongan sab kog mga klase sa katekismo aron mabawtismohan ko ingong Mennonite. Nakurat ko dihang akong nabasa sa ilang libro kining mga pulonga: “Ang Amahan Diyos, ang Anak Diyos, ug ang Espiritu Santo Diyos,” nga gisundan sa pangutana nga: “Tulo ba ang Diyos?” Ang tubag mabasa sa ubos nga nag-ingon: “Dili, kining tulo usa lang.” Akong gipangutana ang ministro kon sa unsang paagi nahimong posible kana. Ang iyang tubag mao, “Dong, ayaw nag liboga ang imong utok anang mga butanga kay ang uban nalisoan sa ilang pangisip tungod sa paghinunahuna niana.” Niadtong tungora, nakadesisyon ko nga di na magpabawtismo.

Pipila ka adlaw sa ulahi, may nadunggan akong tawo nga nakig-estorya sa akong ig-agaw. Kay naikag sa ilang giestoryahan, gisukna nako siyag pipila ka pangutana. Wala ko mahibalo niadtong tungora nga kining tawhana mao si Erich Nikolaizig, nga naluwas didto sa kampo konsentrasyon sa Wewelsburg. Iya kong gipangutana kon buot ba nakong magtuon ug Bibliya. Sa dihang mitando ko, iya kong gipasaligan nga ang tanan niyang itudlo kanako pamatud-an sa akong Bibliya mismo.

Human lamang sa pipila ka pagduaw, gidapit ko ni Erich sa pagtambong sa usa ka kombensiyon sa mga Saksi ni Jehova, nga sa akong pagtuo maoy usa sa unang mga asembliya nga gipahigayon human sa gubat. Ako nakadayeg pag-ayo ug nagsulat sa matag teksto nga basahon o hisgotan sa mga mamumulong. Wala madugay akong nasabtan nga ang pagtuon sa Bibliya magdalag pipila ka responsibilidad, busa nakadesidir ko nga moundang sa akong pagtuon. Dili usab nako madawat nga aduna lay usa ka matuod nga relihiyon.  Sa dihang nakita ni Erich nga porsigido kong mobalik sa akong kanhing relihiyon, iya kong gitambagan, “Pamati pag-ayo, ug itandi kini.”

Duha ka higayon ra nakong giduaw ang mga ministro sa akong relihiyon ug human niadto akong natimbang-timbang nga wala sila makasabot sa ilang gipanulti ug wala gayod kanila ang kamatuoran. Akong gisulatan ang ubay-ubayng mga klerigo ug gipangutana sila bahin sa Bibliya. Ang usa kanila mitubag, “Wala kay katungod nga tun-an ang Bibliya kay di ka born again.”

Usa ka dalaga nga akong gipangulitawhan ang nagpugos kanako sa paghimog lisod nga desisyon. Membro siya sa usa ka sekta sa born-again nga mga Mennonite. Kay nagpadaog sa pagpit-os sa iyang pamilya, kinsa nagdumot sa mga Saksi ni Jehova, iya kong giingnan nga kon dili nako biyaan kining bag-ong relihiyon, dili na siya makigkita kanako. Nianang tungora, tin-aw na kanako kon unsay angay nakong buhaton​—wala na ko makigkita kaniya.

Wala madugay giduaw ako ni Erich. Iya kong giingnan nga adunay himoon nga bawtismo pagkasunod semana ug iya kong gipangutana kon buot ba nakong magpabawtismo. Nakahinapos ko nga ang mga Saksi ni Jehova maoy nagtudlo sa kamatuoran, ug buot nakong alagaran si Jehova nga Diyos. Busa akong gidawat ang iyang pagdapit ug gibawtismohan ako diha sa usa ka bathtub niadtong Mayo 1948.

Wala madugay human sa akong bawtismo, nakadesisyon ang akong pamilya nga mobalhin sa Paraguay, sa Amerika del Sur, ug gihangyo ako ni Mama sa pagkuyog kanila. Nagpanuko ako kay kulang pa kog kahibalo sa Bibliya ug nagkinahanglan pa ko ug dugang pagbansay. Sa akong pagbisita sa sangang buhatan sa mga Saksi ni Jehova sa Wiesbaden, akong nahimamat si August Peters. Iya kong gipahinumdoman sa akong kaakohan sa pag-atiman sa pamilya. Siya nagtambag usab kanako: “Bisan  unsa pay mahitabo, ayaw gayod kalimti ang pagsangyaw sa balay-balay. Kon imo gani nang kalimtan, sama ra ka sa mga membro sa ubang relihiyon sa Kakristiyanohan.” Hangtod karon, akong nakita ang kahinungdanon sa maong tambag ug ang panginahanglan sa pagsangyaw sa “balay ug balay.”​—Buhat 20:20, 21.

Usa ka “Mini nga Propeta” sa Paraguay

Wala madugay human nako mahimamat si August Peters, milawig mi sa akong pamilya paingon sa Amerika del Sur. Nakaabot kami sa Gran Chaco nga rehiyon sa Paraguay, diha sa usa ka komunidad sa mga Mennonite. Duha ka semana human sa among pag-abot, miadto ako sa silingang baryo aron mosangyaw. Dali kaayong mikaylap ang hulungihong nga dunay “mini nga propeta” sa bag-ong mga lalin.

Panahon na kini nga akong mapuslan ang pagbansay kanako ingong mason, o kantero. Ang matag pamilya sa mga lalin nagkinahanglag puy-anan, ug tukoron kini gamit ang mga tisa ug atopan kinig pawod. Sa misunod nga unom ka bulan, daghan kaayo ang nagpahimo kanako ug daghan sab ang kahigayonan nga ako silang nasangyawan. Matinahoron ang mga tawo, apan sa dihang mapatindog na nako ang upat ka bungbong malipay sila kay mobiya na man ko.

Sa kasamtangan, ang mga barko nagdala pag daghang kagiw nga Mennonite gikan sa Alemanya. Lakip kanila mao ang batan-ong babaye nga si Katerina Schellenberg, kinsa kombinsido nga ang mga Saksi maoy nagtudlo sa kamatuoran bisag kadiyot lang siyang nakapakig-uban kanila. Bisag dili pa siya bawtismado, siya nagpaila na sa iyang kaugalingon nga Saksi ni Jehova samtang anaa sa barko. Tungod niana, wala siya tugoti sa pagbiyahe paingon sa kolonya sa Alemanya. Kay nahibilin man siya sa Asunción, ang kaulohan sa Paraguay, siya nakatrabaho ingong katabang, nakakat-og Kinatsila, nakakaplag sa mga Saksi, ug nabawtismohan. Pagka Oktubre 1950, kining batan-ona nga lig-on ug pagtuo nahimo nakong asawa. Siya nagpaluyo ug nagtabang gayod kanako sa tanan namong naagoman latas sa katuigan.

Sa mubong panahon, nakatigom kog igong salapi nga ipalit ug karwahe ug duha ka kabayo, ug gigamit nako kini sa buluhatong pagsangyaw, nga kanunayng naghunahuna sa tambag ni Brader Peters. Nianang panahona, ang akong igsoong babaye, nga na-Saksi sab, miduyog kanamo. Kami kasagarang mangmata ug alas 4:00 sa kadlawon, mobiyaheg mga upat ka oras, mosangyawg mga duha o tulo ka oras, ug dayon mopauli.

Akong nabasahan diha sa among dala nga literatura nga adunay gihimong mga pahayag publiko, busa ako naghikay usab niana. Wala pa gyod ko makatambong ug tigom sa kongregasyon didto sa Alemanya, busa ako na lang gibanabana kon unsaon kini paghimo ug naghisgot bahin sa Gingharian sa Diyos. Walo ang mitambong sa maong tigom, ug tungod niana nasuko ang mga ministro sa Relihiyong Mennonite. Sila nag-organisar ug kampanya aron panguhaon ang tanang literatura nga among napahimutang sa mga tawo, ug nagsugo sa mga tawo nga dili na kami tagdon.

Human niana, gipatawag ako sa administratibong hedkuwarter sa komunidad ug sulod sa daghang oras gisukitsukit ako sa tagdumala ug sa duha nila ka miduawng ministro nga gikan sa Canada. Sa kataposan, usa kanila ang miingon, “Dong, naa ra nimo kon unsay gusto nimong tuohan, apan kinahanglang mosaad ka namo nga dili na nimo ipaambit kanang imong tinuohan kang bisan kinsa.” Dili gyod ko makasaad niana. Busa gisultihan ko nila sa pagbiya sa komunidad tungod kay dili sila gustog “mini nga propeta” taliwala sa ilang “matinumanong mga igsoon.” Sa dihang midumili ako, ila akong gitanyagan nga ila kong pletehan ug ang akong tibuok pamilya. Nagpabilin ko sa akong baroganan ug wala ako mobiya.

Nianang ting-init sa tuig 1953, mitambong akog kombensiyon sa Asunción. Didto nakigsulti ako kang Nathan Knorr, nga gikan sa tibuok-kalibotang hedkuwarter sa mga Saksi ni Jehova sa Brooklyn, New York. Siya misugyot nga mobalhin ko sa  kaulohan ug motabang sa gamay nga grupo sa mga misyonaryo nga naasayn didto, ilabina nga dili mabungahon ang among pagsangyaw sa komunidad sa mga Mennonite.

Pag-una sa Gingharian

Niadtong mga panahona, aduna lamay mga 35 ka Saksi sa tibuok Paraguay. Nakigsulti ako sa akong asawa. Bisag dili siya ganahang mopuyo sa dakong siyudad, andam siyang mobalik ug puyo didto. Niadtong 1954, nagtukod mi ni Katerina ug balay nga tisa, sa among libreng panahon. Wala gayod kami mopalta sa mga tigom, ug kanunay namong ipaambit sa mga tawo ang mensahe sa Bibliya sa mga hinapos sa semana.

Usa sa akong mga pribilehiyo mao ang pag-uban sa magtatan-aw sa sirkito, nga usa ka nagapanawng ministro, aron sa pag-alagad ingong tighubad sa dihang moduaw siya sa pipila ka komunidad sa Paraguay nga nagsultig Aleman. Sanglit gamay ra man kog nakamaohan sa Kinatsila, ang akong una nga paghubad ug pakigpulong nga Aleman ngadto sa Kinatsila mao na tingali ang kinalisorang asaynment nga akong nadawat.

Tungod sa panglawas sa akong asawa, milalin kami sa Canada niadtong 1957. Dayon, pagka 1963, mibalhin kami sa Tinipong Bansa. Bisan diin kami mipuyo, kanunay namong gipaningkamotan nga unahon ang intereses sa Gingharian sa among kinabuhi. (Mateo 6:33) Mapasalamaton gayod ako kang Jehova nga Diyos nga iya kong gitugotan nga makakat-on sa kamatuoran nga anaa sa iyang Pulong, ang Bibliya, samtang batan-on pa ako. Ang edukasyon nga akong nadawat gikan sa Bibliya nakatabang gayod kanako sa daghang paagi.

Dako kaayong pribilehiyo ang pagtabang sa uban nga makakat-on sa kahibulongang kamatuoran sa Bibliya nga nakahupay gayod kanako. Nalipay gyod ko nga ang tanan nakong mga anak ug mga apo nakabenepisyo sa pagbansay sa Bibliya sukad sa ilang pagkamasuso. Silang tanan nagsunod sa gitambag ni Brader Peters kanako, “Bisan unsa pay mahitabo, ayaw gayod kalimti ang pagsangyaw sa balay-balay.”

[Blurb sa panid 22]

Nalipay gyod ko nga ang tanan nakong mga anak ug mga apo nakabenepisyo sa pagbansay sa Bibliya sukad sa ilang pagkamasuso

[Mga hulagway sa panid 20, 21]

Ako ug si Katerina, sa hapit na ang among kasal niadtong 1950

[Hulagway sa panid 21]

Kauban sa among unang anak sa among puy-anan sa Paraguay, 1952

[Hulagway sa panid 23]

Kauban sa akong pamilya karon

[Credit Line]

Photo by Keith Trammel © 2000

[Picture Credit Line sa panid 19]

Photo by Keith Trammel © 2000