“Ang Gubat Dili Imo, Kondili sa Diyos”

SUMALA SA GIASOY NI W. GLEN HOW

Sulod sa miaging unom ka dekada, ang mga Saksi ni Jehova nakigbugno ug daghang legal nga mga gubat sa Canada. Ang ilang kadaogan namatikdan sa legal nga komunidad. Sa bahin nga akong gidula diha sa pipila niini nga mga pakigbisog, di pa dugay gihatagan ako ug Award for Courageous Advocacy, sa American College of Trial Lawyers. Sa seremonya sa paghatag sa pasidungog, gipahayag nga ang mga kaso nga naglangkit sa mga Saksi ni Jehova “nagtukod ug hinungdanong mga depensa batok sa paghinobra sa estado . . . , kay kini nagmugna ug mga lagda sa mga katungod sa tawo nga giila ug gipasabot sumala sa hustisya, usa nga nag-ila ug nanalipod sa mga kagawasan sa tanang Canadiano.” Tugoting ipaambit ko kaninyo ang mga detalye sa pipila niining mga kasoha sa korte ug iasoy kaninyo kon sa unsang paagi ako nalangkit sa balaod ug sa mga Saksi ni Jehova.

SA 1924, si George Rix, usa ka Estudyante sa Bibliya, sumala sa pagtawag kaniadto sa mga Saksi ni Jehova, miduaw sa akong mga ginikanan sa Toronto, Canada. Ang akong inahan, si Bessie How, nga usa ka gamayng babaye, nagdapit kaniya alang sa usa ka panaghisgot. Ako singko anyos, ug ang akong igsoon, si Joe, tres anyos.

Sa wala madugay si Mama nagsugod pagtambong sa mga tigom sa mga Estudyante sa Bibliya sa Toronto. Sa 1929 nahimo siyang payunir, o bug-os-panahong ministro, ug nagpadayon sa maong kalihokan hangtod sa 1969, sa dihang natapos niya ang iyang yutan-ong dalan. Ang iyang determinado ug daw walay-pagkakapoy nga ministeryo naghatag ug maayong panig-ingnan alang kanamo ug nakatabang sa daghan nga makadangat sa kahibalo sa kamatuoran sa Bibliya.

Ang akong amahan, si Frank How, hilomon nga tawo kinsa sa sinugdan supak sa relihiyosong mga kalihokan ni Mama. Apan, maalamon niyang gidapit ang nagapanawng mga ministro, sama kang George Young, sa pagduaw ug pagpakigsulti kaniya. Ngadtongadto, nausab ang tinamdan ni Papa. Samtang napanid-an niya ang benepisyo sa kamatuoran sa Bibliya diha sa iyang pamilya, nahimo siyang mapaluyohon kaayo, bisan tuod wala gayod siya ma-Saksi.

Pagdesisyon nga Moalagad sa Diyos

Sa 1936, migraduwar ako sa hayskul. Sa katuigan sa akong pagkatin-edyer, dili kaayo ko interesado sa espirituwal nga mga butang. Diha kami sa taliwala sa Dakong Depresyon, ug lisod ang pagpangitag trabaho. Busa mieskuyla ako sa University of Toronto. Sa 1940, mihukom ako sa pagkuhag abogasiya. Kining desisyona wala makapatingala sa akong inahan. Sa dihang bata pa ko, sa kasuko siya kasagarang moingon: “Kanang bilyakong bata makiglalis sa bisan unsang butang! Lagmit mahimo siyang abogado!”

Sa Hulyo 4, 1940, una pa ako misugod sa pagkuhag abogasiya, ang gobyerno sa Canada nagdili sa mga Saksi ni Jehova nga walay pasidaan. Mao kadto ang hinungdanong yugto sa akong kinabuhi. Sa dihang ang bug-os nga gahom sa gobyerno gitumong niining gamayng organisasyon sa inosente, mapainubsanong mga tawo, nakapakombinsir kini kanako nga ang mga Saksi ni Jehova mao ang matuod nga mga sumusunod ni Jesus. Sama gayod sa iyang gitagna, sila maoy “mga dulumtanan sa tanang kanasoran gumikan  sa [iyang] ngalan.” (Mateo 24:9) Ako mihukom nga moalagad sa Langitnong Gahom nga nagpaluyo niining organisasyon. Sa Pebrero 10, 1941, akong gisimbolohan ang akong pahinungod kang Jehova nga Diyos pinaagi sa pagpabawtismo sa tubig.

Gusto kong magpayunir dayon. Apan, si Jack Nathan, kinsa maoy nanguna sa buluhatong pagsangyaw sa Canada, nagdasig kanako sa pagtapos sa akong pagbansay sa pamalaod. Busa gitapos ko gayod, ug ako migraduwar sa Mayo 1943, nga human niana nagsugod ako pagpayunir. Sa Agosto, gidapit ako nga mag-alagad sa sangang buhatan sa Watch Tower Society sa Toronto ug motabang sa mga kaso nga giatubang sa mga Saksi ni Jehova. Pagkasunod bulan nadawat ako sa kapunongan sa mga abogado sa Ontario, Canada.

Legal nga Nagdepensa sa Maayong Balita

Nagpadayon ang Gubat sa Kalibotan II, ug ang mga Saksi gidili gihapon sa Canada. Ang mga lalaki ug mga babaye gipamilanggo tungod lamang sa pagka-Saksi ni Jehova. Ang mga bata gipalagpot sa tunghaan, ang uban gani gipasagop. Tungod kini kay wala sila moapil sa nasyonalistikanhong mga dagway sa pagsimba, sama sa pagsaludar sa bandera o pag-awit sa nasodnong awit. Si Propesor William Kaplan, kinsa misulat sa libro nga nag-ulohang State and Salvation: The Jehovah’s Witnesses and Their Fight for Civil Rights, nag-ingon nga ang “mga Saksi gitamay sa publiko ug maoy tumong sa pagpanghilabot sa estado ug sa pribadong mga pag-atake sa dili-matinugotong gobyerno ug dayag nga mabatokong mga lungsoranon nga nagumon sa mga pagbati ug patriotismo sa gubat.”

Ang mga Saksi naningkamot nga kuhaon ang pagdili apan wala molampos. Sa kalit lang, sa Oktubre 14, 1943, kini gikuha. Bisan pa niana, ang mga Saksi nabilanggo gihapon ug anaa sa mga kampo sa pinugos nga pagtrabaho, ang mga bata wala gihapon tugoting moeskuyla sa publikong mga tunghaan, ug ang pagdili nagpadayon batok sa Watch Tower Bible and Tract Society ug sa International Bible Students Association, usa ka korporasyon nga maoy naghupot sa titulo sa among propiedad sa Toronto.

Sa ulahing bahin sa 1943, mibiyahe ako sa New York uban ni Percy Chapman, nga mao ang alagad sa sangang buhatan sa Canada niadto, aron pagkonsulta kang Nathan Knorr, presidente niadto sa Watch Tower Society, ug kang Hayden Covington, ang bise presidente ug abogado sa Sosyedad. Dako kaayog kasinatian sa pamalaod si Brader Covington. Sa kataposan nakadaog siya sa makapahinganghang 36 gikan sa 45 ka apelasyon atubangan sa Korte Suprema sa Tinipong Bansa.

Hinayhinayng miabot ang kahupayan sa mga Saksi sa Canada. Sa 1944 ang propiedad sa sanga sa Toronto napasig-uli, ug kadtong nag-alagad didto una pa sa pagdili nakabalik. Sa 1945 ang kinatas-ang korte sa probinsiya sa Ontario nagpahayag nga ang mga bata mahimong dili pugson sa  pagpakig-ambit sa mga tulumanon nga supak sa ilang tanlag. Kini nagmando nga ang mga bata nga gipalagpot sa eskuylahan dawaton pag-usab. Sa kataposan, sa 1946 ang gobyerno sa Canada nagpagawas sa tanang Saksi gikan sa mga kampo sa pinugos nga trabaho. Ubos sa paggiya ni Brader Covington, nakakat-on ako sa pagpakigbugno niini nga mga isyu uban ang kaisog ug determinasyon apan, labaw sa tanan, uban sa pagsalig kang Jehova.

Ang Gubat sa Quebec

Bisan tuod ang relihiyosong kagawasan sa mga Saksi ni Jehova gitahod na niadtong tungora sa kadaghanang dapit sa Canada, dihay usa ka eksepsiyon​—ang Pranses nga Katolikong probinsiya sa Quebec. Kining probinsiyaha direktang gikontrolar sa Romano Katolikong Iglesya sulod sa kapin sa 300 ka tuig. Ang mga tunghaan, ospital, ug kadaghanang publikong mga serbisyo gipadagan sa klero o kaha gikontrolar nila. Diha pa ganiy trono alang sa Katolikong kardinal tupad sa lingkoranan sa tigpamaba diha sa lehislatura sa Quebec!

Ang primer ministro ug abogado heneral sa Quebec, si Maurice Duplessis, maoy usa ka diktador kinsa, sumala sa historyano sa Quebec nga si Gérard Pelletier, nagpahamtang sa probinsiya ug “bayente ka tuig nga pagmando diha sa kabakakan, inhustisya ug korapsiyon, sa sistematikong pag-abuso sa gahom, sa pagdominar sa mga kortog hunahuna ug sa kadaogan sa kabuangan.” Gihiusa ni Duplessis ang iyang politikanhong gahom pinaagi sa suod nga pagpakigtambayayong sa Romano Katolikong Kardinal Villeneuve.

Sa unang bahin sa katuigang 1940, dihay 300 ka Saksi sa Quebec. Daghan, lakip sa akong igsoon nga si Joe, ang mga payunir gikan sa ubang dapit sa Canada. Samtang nag-uswag ang buluhatong pagsangyaw sa Quebec, ang lokal nga kapolisan, ilalom sa pagpit-os sa klero, mibalos pinaagi sa pagsamok sa mga Saksi pinaagig sublisubling pagpangdakop ug pinaagi sa sayop nga pagpadapat sa komersiyal nga mga lagda ngadto sa among relihiyosong mga kalihokan.

Magbiyahean ako tali sa Toronto ug Quebec nga sa ngadtongadto giasayn ako nga mobalhin sa Quebec aron moabag sa dili-Saksing mga abogado nga naghawas sa among Kristohanong mga igsoong lalaki ug babaye. Kada adlaw ang akong unang trabaho mao ang pagsusi kon pila ang nadakpan sa miaging adlaw ug magdali pag-adto sa lokal nga korte aron hikayon ang piyansa. Maayo na lang, usa ka maayong pagkabutang nga Saksi, si Frank Roncarelli, naghatag sa piyansa sa daghan niining mga kasoha.

Gikan sa 1944 hangtod sa 1946, ang gidaghanon sa mga sumbong alang sa gihunahunang paglapas sa mga lagda miusbaw gikan sa 40 ngadto sa 800! Wala lamang padayong gidakop ug gisamok sa publikong mga awtoridad ang mga Saksi kondili ang magubtanong mga tawo, nga gihulhogan sa Katolikong klero, nag-atake usab kanila.

Sa Nobyembre 2 ug 3, 1946, usa ka espesyal nga miting ang gihimo sa Montreal aron hisgotan kining maong krisis. Si Brader Knorr mihatag sa kataposang pakigpulong, nga nag-ulohang “Unsay Angay Natong Buhaton?” Ang tanang nanambong nalipay sa pagkadungog sa iyang tubag​—gibasa niyag kusog ang makasaysayanhong dokumento karon nga Quebec’s Burning Hate for God and Christ and Freedom Is the Shame of All Canada. Usa kadto ka mainit upat-ka-panid nga tract​—usa ka detalyadong pagyagyag sa mga ngalan, mga petsa, ug mga dapit sa gihulhogan-sa-klero nga mga rayot, kabangisan nga gihimo sa polis, pagpangdakop, ug kapintasan sa magubtanong  mga tawo batok sa mga Saksi ni Jehova sa Quebec. Ang pagpanagtag nagsugod latas sa Canada 12 lamang ka adlaw sa ulahi.

Sa pipila lamang ka adlaw, gipahibalo ni Duplessis sa publiko ang usa ka “pakiggubat nga walay-kokaluoy” batok sa mga Saksi ni Jehova. Apan sa wala tuyoa milihok siya pabor kanamo. Sa unsang paagi? Pinaagi sa pagmando nga si bisan kinsa nga nanagtag sa Quebec’s Burning Hate isumbong ug pagrebelde sa gobyerno​—usa ka grabe kaayong krimen nga motultol kanamo gikan sa mga korte sa Quebec ngadto sa Korte Suprema sa Canada. Sa iyang kasuko, sa kawalay-pag-amping gibalewala ni Duplessis ang maong sangpotanan. Dayon personal niyang gimando ang pagkanselar sa lisensiya ni Frank Roncarelli sa pagbaligyag alkoholikong ilimnon, kinsa maoy among pangunang tuboran sa piyansa. Sanglit walay ikabaligyang bino, ang maayong restawran ni Brader Roncarelli sa Montreal gisirhan sulod lamang sa pipila ka bulan, ug nahapay ang iyang negosyo.

Midaghan ang pagpangdakop. Imbes 800 ka sumbong, sa wala magdugay nag-atubang kami ug 1,600. Daghang abogado ug mga huwes nagreklamo nga kining tanang kaso sa mga Saksi ni Jehova nagpahuot sa mga korte sa Quebec. Sa pagtubag, mosugyot kami ug sayon nga solusyon: Ipadakop sa mga polis ang mga kriminal inay ang mga Kristohanon. Magsulbad kana sa suliran!

Duha ka maisogong Hudiyong mga abogado, si A. L. Stein sa Montreal ug si Sam S. Bard sa Quebec City, mitabang pinaagi sa paghawas kanamo diha sa daghang kaso, ilabina sa dihang wala pa ko madawat sa kapunongan sa mga abogado sa Quebec sa 1949. Si Pierre Elliott Trudeau, nga sa ulahi maoy primer ministro sa Canada, misulat nga ang mga Saksi ni Jehova sa Quebec “gibugalbugalan, gilutos, ug gidumtan sa among enterong katilingban; apan sa legal nga paagi nakahimo sila sa pagpakigbugno sa Simbahan, gobyerno, nasod, kapolisan, ug publikong opinyon.”

Ang tinamdan sa mga korte sa Quebec makita diha sa pagtratar sa akong igsoon, si Joe. Gisumbong siya nga nagtugaw sa kalinaw. Ang tigrekord nga si Jean Mercier nagsentensiya kang Joe sa kinatas-ang silot nga 60 ka adlaw nga pagkabilanggo. Dayon, bug-os nga nawad-an sa pagpugong, misinggit siya gikan sa lingkoranan sa huwes nga nangandoy siya nga ikapabilanggo niya si Joe sa tibuok kinabuhi!

Usa ka mantalaan nag-ingon nga si Mercier nagmando sa kapolisan sa Quebec sa “pagdakop dihadiha sa tanang nailhan o gidudahan nga Saksi.” Ang maong panggawi nagpamatuod lamang sa mga sumbong sa among tract nga Quebec’s Burning Hate. Ang mosunod mao ang pipila sa kasagarang mga ulohang balita sa mga mantalaan sa Canada sa gawas sa Quebec: “Ang Mangiob nga mga Panahon Mibalik sa Quebec” (The Toronto Star), “Pagbalik sa Inkwisisyon” (The Globe and Mail, Toronto), “Ang Kabaho sa Pasismo” (The Gazette, Glace Bay, Nova Scotia).

Pagdepensa sa Sumbong nga Pagrebelde sa Gobyerno

Sa 1947, gitabangan nako si G. Stein sa among unang kasong gihusay maylabot sa pagrebelde sa gobyerno, kadtong iya ni Aimé Boucher. Si Aimé nanagtag ug pipila ka tract duol sa iyang balay. Sa paghusay kang Aimé among gipamatud-an nga ang Quebec’s Burning Hate walay kabakakan kondili migamit lamang kinig kusganong pinulongan aron ireklamo ang grabeng mga kapintasan batok sa mga Saksi ni Jehova. Among gipakita nga walay mga sumbong sukad batok niadtong naghimo niining maong mga kapintasan. Si Aimé nakombikto tungod lamang sa  pagmantala niana. Ang sukaranang gipasabot sa baroganan sa tigdemanda mao kini: Nahimong krimen ang pagsulti sa kamatuoran!

Ang mga korte sa Quebec nagsalig sa dili-klaro, 350-anyos nga paghubit sa “pagrebelde sa gobyerno,” nga nagsugyot nga si bisan kinsa nga nagsaway sa gobyerno makombikto sa usa ka krimen. Si Duplessis usab nagsalig nianang maong kahubitan aron santaon ang pagsaway sa iyang rehimen. Apan sa 1950 ang Korte Suprema sa Canada midawat sa among giduso nga mga rason nga sa modernong demokrasya, ang “pagrebelde sa gobyerno” nagkinahanglan ug paghulhog ug kapintasan o pag-alsa batok sa gobyerno. Ang Quebec’s Burning Hate wala niana nga mga paghulhog ug busa usa ka legal nga matang sa kagawasan sa pagsulti. Niining usa ka hinungdanong desisyon, ang tanang 123 ka kaso nga pagrebelde sa gobyerno gidismis! Nakita nako mismo kon sa unsang paagi si Jehova naghatag sa kadaogan.

Pagpakig-away Maylabot sa Pagsensor

Ang Quebec City dunay lagda nga nagdili sa pagpanagtag ug literatura nga walay permiso gikan sa hepe sa kapolisan. Kini maoy direktang pagsensor ug busa usa ka paglapas sa relihiyosong kagawasan. Si Laurier Saumur, kaniadto nag-alagad ingong nagapanawng magtatan-aw, nabilanggo sulod na sa tulo ka bulan ilalom niining lagdaa ug nag-atubang ug ubang mga sumbong ilalom niana.

Sa 1947 usa ka sibil nga kiha ang gipayl sa ngalan ni Brader Saumur aron did-an ang Quebec City sa pagpatuman sa lagda niini batok sa mga Saksi ni Jehova. Ang mga korte sa Quebec nagpakanaog ug hukom batok kanamo, ug sa makausa pa miapelar kami sa Korte Suprema sa Canada. Sa Oktubre 1953, human sa pito-ka-adlaw nga husay atubangan sa tanang siyam ka huwes nianang maong Korte, ang among hangyo sa usa ka mando gitugot. Ang Korte miila nga ang publikong pagpanagtag sa pinatik nga mga sermon sa Bibliya maoy sukaranang bahin sa Kristohanong pagsimba sa mga Saksi ni Jehova ug busa gipanalipdan sa balaod gikan sa pagsensor.

Busa ang kaso ni Boucher mihukom nga ang giingon sa mga Saksi ni Jehova maoy legal; apan ang Saumur nga desisyon nag-establisar kon sa unsang paagi kini isulti ug diin kini mahimong isulti. Ang kadaogan sa Saumur nga kaso misangpot ngadto sa pagdismis sa kapin sa 1,100 ka sumbong maylabot sa lagda sa Quebec. Kapin sa 500 ka sumbong sa Montreal ang giatras usab tungod sa bug-os nga kakulang sa ebidensiya. Sa wala madugay gidismis ang tanang kaso​—wala nay nahibiling mga demanda sa Quebec!

Kataposang Pag-atake ni Duplessis

Sanglit wala nay mga balaod nga nahibilin nga magamit batok sa mga Saksi ni Jehova, sa sayong bahin sa Enero 1954, gilakip ni Duplessis sa lehislatura ang usa ka bag-ong balaod, Balaodnon Num. 38, nga gihubit sa palaumagian sa balita ingong ‘kontra sa mga Saksi ni Jehova nga balaod.’ Kini nagpakita nga kadtong nagduda nga dunay bisan kinsang tawo nga may tuyo nga mohimog pahayag nga “maabusohon o mainsultohon” mahimong mopayl ug reklamo nga dili na kinahanglang mohatag ug ebidensiya. Ingong abogado heneral, si Duplessis makakuha dayon ug mando nga did-an ang akusado sa paghimog bisan unsang pahayag sa publiko. Sa dihang ang mando giluwatan na batok sa usa ka tawo, ang tanang membro sa iglesya sa maong tawo sama rang gidid-an sa pagsulti. Dugang pa, ang tanang Bibliya ug relihiyosong literatura nga iya sa maong iglesya sakmiton ug daoton, ug ang tanang dapit sa pagsimba niini sirhan hangtod nga madesisyonan ang kaso, nga mahimong dangtag mga tuig.

Ang Balaodnon Num. 38 nagkopya sa usa ka balaod nga gihimo sa ika-15ng siglo panahon sa Inkwisisyon sa Katsila ilalom ni Torquemada. Ang akusado ug ang tanan niyang kauban mawad-an sa tanang sibil nga mga katungod bisag walay pamatuod nga dunay gibuhat nga sayop. Bahin sa Balaodnon Num. 38, ang prensa nagpahibalo nga ang probinsiyal nga kapolisan gisugo sa pagsira sa tanang Kingdom Hall sa mga Saksi ni Jehova ug sa pagsakmit ug pagdaot sa ilang mga Bibliya ug ubang literatura. Nag-atubang niining mapintas nga hulga, ang mga Saksi ni Jehova nagdala sa tanan nilang relihiyosong mga publikasyon sa gawas sa probinsiya. Bisan pa niana, nagpadayon sila sa ilang publikong buluhatong pagsangyaw apan dala lamang ang ilang personal nga mga kopya sa Bibliya.

Ang balaodnon nahimong balaod sa Enero 28, 1954. Sa Enero 29, sa alas 9:​00 s.b., didto ako  sa pultahan sa korte aron mopayl ug demanda nga modepensa sa mga katungod sa tanang Saksi ni Jehova sa probinsiya sa Quebec, nga nangayog permanenteng mando batok niining balaora sa dili pa kini magamit ni Duplessis. Ang huwes wala mohatag ug temporaryong mando tungod kay ang Balaodnon Num. 38 wala pa magamit. Apan miingon siya nga kon ang gobyerno mosulay paggamit niana, mahimo kong mobalik kaniya alang sa panalipod. Ang gisulti sa huwes sa ingon dunay susamang epekto sa temporaryong mando, kay sa dihang mosulay si Duplessis paggamit niining balaora, pugngan unya siya!

Pagkasunod semana, naghulat kami aron masuta kon ang kapolisan molihok ba ilalom niining bag-ong balaod. Walay nahitabo! Aron mahibaloan kon nganong wala, naghikay ko ug usa ka pagsulay. Duha ka payunir, si Victoria Dougaluk (sa ulahi Steele) ug Helen Dougaluk (sa ulahi Simcox), namalaybalay dala ang literatura sa Trois-Rivières, ang lungsod nga natawhan ni Duplessis. Sa makausa pa, walay reaksiyon. Samtang ang mga igsoon okupado kaayo, akong gipadala si Laurier Saumur sa pagtelepono sa probinsiyal nga kapolisan. Nga wala magpaila sa iyang kaugalingon, siya mireklamo nga ang mga Saksi ni Jehova nagsangyaw ug nga ang mga polis wala magpatuman sa bag-ong balaod ni Duplessis.

Naulaw, ang polis nga nagdumala miingon: “Oo, nahibalo kami nga ang balaod gipasaka; apan pagkasunod adlaw ang mga Saksi ni Jehova nakakuhag mando batok kanamo, busa wala kamiy mahimo.” Dihadiha, gidala namo pagbalik ang among literatura ngadto sa probinsiya, ug sulod sa napulo ka tuig nga kining kasoha giapelar sa hataas nga mga korte, ang among buluhatong pagsangyaw nagpadayon nga malamposon.

Dugang pa sa mando, gipaningkamotan usab namo nga madeklarar ang Balaodnon Num. 38 nga supak sa konstitusyon. Sa pagpamatuod nga kining balaora gitumong gayod sa mga Saksi ni Jehova, mihukom kami sa usa ka maisogong lakang​—pagpadala ug subpina kang Duplessis mismo, nga nagpugos kaniya sa pagtambong sa husay ug paghatag ug ebidensiya. Gisukitsukit ko siya sulod sa duha ka oras ug tunga. Sublisubli kong gisudya kaniya ang iyang publikong mga deklarasyon sa “pakiggubat nga walay-kokaluoy sa mga Saksi ni Jehova” ug ang iyang pahayag nga ang Balaodnon Num. 38 mao na ang kataposan sa mga Saksi ni Jehova sa Quebec. Kay nasuko, iya kong gisinghagan: “Wala kay tahod nga pagkatawo!”

“G. Duplessis,” ako mitubag, “kon maghisgot ta ug mga kinaiya, basin duna sab koy ikasulti bahin nimo. Apan sanglit duna kitay hinungdanong buluhaton nga atimanon, palihog isaysay sa korte kon nganong wala nimo tubaga ang kataposang pangutana.”

Sa 1964, ako nakiglantugi bahin sa Balaodnon Num. 38 nga kaso atubangan sa Korte Suprema sa Canada. Apan wala sila momando bahin sa pagkasubay niini sa konstitusyon tungod kay ang balaod wala gayod magamit. Bisan pa niana, nianang panahona namatay na si Duplessis, ug wala nay nagpakabana sa Balaodnon Num. 38. Wala gayod kini magamit batok sa mga Saksi ni Jehova o kang bisan kinsa.

Wala madugay una mamatay si Duplessis sa 1959, gimandoan siya sa Korte Suprema sa Canada nga mobayad ug danyos kang Brader Roncarelli tungod sa ilegal nga pagkanselar sa iyang lisensiya sa pagbaligyag alkoholikong ilimnon. Sukad niadtong panahona daghan sa mga tawo sa Quebec ang nahimong mahigalaon kaayo. Ang gidaghanon sa mga Saksi didto miuswag gikan sa 300 sa 1943 ngadto sa kapin sa 33,000 karon, sumala sa ihap sa gobyerno. Ang mga Saksi ni Jehova karon gilista ingong ikaupat nga kinadak-ang relihiyosong grupo sa maong probinsiya. Wala nako isipang nakab-ot ni bisan kinsang tawo kining legal nga mga kadaogan o ang kalamposan sa ministeryo sa mga Saksi ni Jehova. Hinunoa, nagpamatuod kini kanako nga si Jehova naghatag sa kadaogan, kay ang pagpakiggubat iyaha ug dili amoa.​—2 Cronicas 20:15.

Mga Kausaban sa Kahimtang

Sa 1954, naminyo ako sa usa ka maanyag nga payunir nga taga-Inglaterra, si Margaret Biegel, ug nagpayunir kami. Nagpadayon ako sa paglaban ug mga kaso diha sa korte alang sa mga Saksi ni Jehova sa Canada ug sa Tinipong Bansa ug sa pag-alagad ingong konsultant sa pipila ka kaso sa Uropa ug Australia. Si Margaret nahimong akong sekretarya ug usa ka bililhong tigpaluyo sulod sa daghang katuigan. Sa 1984, mibalik ako, duyog kang Margaret, sa pagpuyo sa sangang buhatan sa Canada, ug  mitabang ako sa pag-establisar pag-usab ug Legal Department. Ikasubo, sa 1987, si Margaret namatay sa kanser.

Human sa kamatayon sa akong inahan sa 1969, ang akong igsoong si Joe ug iyang asawa, si Elsie, nga parehong nabansay ingong mga misyonaryo sa ikasiyam nga klase sa Watchtower Bible School of Gilead, nagdala sa akong amahan ngadto sa ilang balay ug nag-atiman kaniya hangtod siya namatay 16 ka tuig sa ulahi. Niining nagsakripisyo-sa-kaugalingon nga paagi, ilang gipaposible nga makapabilin ako sa bug-os-panahong pag-alagad, ug niini mapasalamaton gayod ako.

Padayon nga Pagpakiggubat

Latas sa katuigan, ang legal nga mga gubat sa mga Saksi ni Jehova nausab. Daghang kaso ang naglangkit sa pagkuhag propiedad ug mga permiso alang sa mga Kingdom Hall ug mga Assembly Hall. Ang uban maoy mga buroka maylabot sa katungod sa pag-atiman sa bata nga niana ang dili-Saksing mga ginikanan migamit ug relihiyosong pagkadili-matugoton aron maangkon ang bug-os nga katungod sa pag-atiman sa bata o pagdili sa mga ginikanang Saksi sa pagpaambit sa mapuslanon relihiyosong mga tinuohan ug mga buhat ngadto sa ilang mga anak.

Usa ka Amerikanang abogada, si Linda Manning, miabot sa sangang buhatan sa Canada sa 1989 aron sa paghatag ug temporaryong tabang maylabot sa pamalaod. Sa Nobyembre nianang tuiga, naminyo kami ug malipayong nag-alagad dinhi nga magkauban sukad niadto.

Sa katuigang 1990, si John Burns, usa ka kaubang abogado dinhi sa sangang buhatan sa Canada, ug ako nagkauban pag-adto sa Hapon ug mitabang sa among Kristohanong mga igsoon didto sa pagdaog sa usa ka konstitusyonal nga kaso nga naglangkit sa kagawasan sa usa ka estudyante nga dili moapil sa martial arts nga mga klase nga gibaod sa tunghaan. Nakadaog usab kami sa usa ka kaso maylabot sa katungod sa usa ka hamtong nga dili magpaabono ug dugo.

Unya sa 1995 ug 1996, si Linda ug ako nakapribilehiyo sa paggugol ug lima ka bulan sa Singapore tungod sa pagdili batok sa mga Saksi ni Jehova sa maong nasod ug sa misangpot nga mga sumbong. Gilabanan nako ang 64 ka lalaki, babaye, ug mga batan-on nga nag-atubang ug mga sumbong kriminal tungod sa pagtambong sa Kristohanong mga tigom ug paghupot ug mga Bibliya ug relihiyosong literatura. Wala kami makadaog sa bisan hain niining mga kasoha, apan nakita namo kon sa unsang paagi si Jehova nagpalig-on sa iyang matinumanong mga alagad sa paglahutay uban ang integridad ug kangaya.

Mapasalamaton nga Nakapakigbahin

Sa edad nga 80, nagmaya ako nga anaa sa maayong panglawas ug makaarang sa pagpadayon sa pagpakigbahin sa pagpakigbugno sa legal nga mga gubat sa katawhan ni Jehova. Andam gihapon kong moadto sa korte ug mobarog dapig sa kon unsay husto. Nalipay ako nga makita ang gidaghanon sa mga Saksi sa Canada nga miuswag gikan sa 4,000 sa 1940 ngadto sa 111,000 sa pagkakaron. Ang mga tawo ug mga hitabo nag-usab-usab, apan si Jehova padayong nagpaabante sa iyang katawhan, nga nagtino nga sila mouswag sa espirituwal.

Duna bay mga suliran? Oo, apan ang Pulong ni Jehova nagpasalig kanato: “Ang bisan unsang hinagiban nga buhaton batok kanimo dili magmalamposon.” (Isaias 54:17) Pinasukad sa kapin sa 56 ka tuig nga akong gigugol sa bug-os-panahong ministeryo nga ‘nagadepensa ug legal nga nagapundar sa maayong balita,’ makapamatuod ako nga tinuod gayod ang tagna ni Isaias!​—Filipos 1:7.

[Hulagway sa panid 19]

Uban sa akong manghod nga lalaki ug sa among mga ginikanan

[Hulagway sa panid 19]

Hayden Covington, abogado

[Hulagway sa panid 19]

Uban kang Nathan Knorr

[Hulagway sa panid 20]

Si Duplessis nga nagluhod atubangan ni Kardinal Villeneuve

[Credit Line]

Photo by W. R. Edwards

[Mga hulagway sa panid 20, 21]

Frank Roncarelli

[Credit Line]

Courtesy Canada Wide

[Mga hulagway sa panid 21]

Aimé Boucher

[Hulagway sa panid 24]

Duyog sa kaubang mga abogado nga si John Burns ug ang akong asawa nga si Linda