TINATANAW ni Abel an saiyang aripumpon nin mga karnero na matuninong na nagsasabsab sa may bakilid. Dangan, tibaad nagtitingkalag pa siya sa harayo tanganing aninawon an sarong lugar na medyo may liwanag. Aram niyang yaon duman an naglalaad na espadang naglalabad-labad, na daing untok sa pag-itok, asin inuulang an agihan palaog sa hardin nin Eden. Dating nakaistar duman an mga magurang niya, pero dai na sinda ngunyan makakalaog pati na an mga aki ninda. Imahinara na pabanggi na asin hinuhuyop-huyop nin duros an buhok ni Abel mantang minatingag siya asin hinuhurop-hurop an manungod sa saiyang Kaglalang. Ikakabalik pa daw sa dati an naraot na relasyon nin tawo sa Diyos? Iyan nanggad an gustong mangyari ni Abel.

Kinakaulay ka ngunyan ni Abel. Nadadangog mo daw siya? Tibaad sabihon mong imposible iyan. Kun sa bagay, haloy nang gadan an ikaduwang aking ini ni Adan. Haloy nang mayo an bangkay niya asin suminalak na sa kabo-kabo kan daga sa laog nin haros 60 siglo. Kun manungod sa mga gadan, itinutukdo sa sato kan Bibliya: ‘Sinda mayo nin naaaraman.’ (Parahulit 9:5, 10, BPV *) Dugang pa, mayo ni sarong itinaram si Abel na isinurat sa Bibliya. Kaya paano niya kita kakaulayon?

Pinasabngan si apostol Pablo na sabihon kun sa paanong paagi si Abel “minsan gadan na, nagtataram pa.” (Hebreo 11:4) Paagi sa ano nagtataram si Abel? Paagi sa pagtubod. Si Abel an pinakainot na tawong nakapatalubo kan marahayon na kuwalidad na iyan. Ipinahiling niya an pagtubod sa mapuwersang paagi kaya buhay an halimbawa niya, sarong marahayon na pamantayan na maaarog ta ngunyan. Kun makakanuod kita sa pagtubod niya asin maghihinguwang arugon iyan, garo man sana nagtataram sa sato an rekord ni Abel sa buhay na marhay asin epektibong paagi.

Pero, ano an manunudan niyato ki Abel asin sa pagtubod niya kun kadikiton an nasambitan sa Bibliya manungod sa saiya? Hilingon niyato.

Ipinangaki si Abel sa kapinunan kan kasaysayan nin tawo. Kan huri, ikinonektar ni Jesus si Abel sa panahon kan ‘paglalang [“pagkaestablisar,” NW] kan kinaban.’ (Lucas 11:50, 51) Minalataw na an pinanunungdan ni Jesus iyo an kinaban nin mga tawo na may paglaom na balukaton sa kasalan. Mantang si Abel an ikaapat na tawong nabuhay, minalataw na siya an inot na tawong nahiling nin Diyos na angay na balukaton. * Malinaw nanggad, nagdakula si Abel na mayo nin marahay na arugan.

Minsan ngani nagpupuon pa sana an kinaban, mamundo na an kamugtakan kan pamilya nin tawo. Posibleng marhay na magagayon asin makukusog na tawo an mga magurang ni Abel na si Adan asin Eva. Pero dakulaon an nagin pagkakasala ninda, asin aram ninda iyan. Dati sindang perpekto asin may paglaom na mabuhay nin daing sagkod. Dangan, nagrebelde sinda sa Diyos na Jehova asin pinalayas sinda sa Paraisong istaran ninda sa hardin nin Eden. Huli ta ininot ninda an sadiri nindang mga pagmawot—na dai lamang ngani inisip an  mga pangangaipo kan magigin mga aki ninda—nawara ninda an pagigin perpekto asin an buhay na daing sagkod.—Genesis 2:15–3:24.

Huling pinalayas sa hardin, nagin masakit an buhay ni Adan asin Eva. Alagad, kan mamundag an inot nindang aki, nginaranan ninda siyang Cain, o “Sarong Bagay na Ipinangaki,” asin ipinahayag ni Eva: ‘Nagkaigwa akong aking lalaki huli ki Jehova.’ Ipinapahiling kan saiyang mga tataramon na tibaad an iniisip niya iyo an ipinanuga ni Jehova sa hardin, na ihinuhula an manungod sa sarong babayi na magkakaigwa nin “banhi,” na pag-abot nin aldaw iyo an magadan sa saro na maraot na naglagalag ki Adan asin Eva. (Genesis 3:15; 4:1) Inisip daw ni Eva na siya an babayi sa hula asin si Cain an ipinanugang “banhi”?

Kun iyo, sala nanggad siya. Lalo na kun itinanom ninda ni Adan an ideyang iyan sa isip ni Cain mantang nagdadakula ini, siguradong ginibo kaiyan na orgulyoso an bakong perpektong si Cain. Pag-abot nin panahon, ipinangaki ni Eva an ikaduwa niyang aking lalaki, pero mayo kitang mababasa na siring kamapag-orgulyong pananaram manungod sa aking ini. Nginaranan ninda siyang Abel, na tibaad nangangahulogan “Alisngaw,” o “Mayong Halaga.” (Genesis 4:2) An pagpili daw kan ngaran na iyan nagpapahiling na mayong gayo sindang inaasahan, na garo baga dai sindang malalauman ki Abel kisa ki Cain? Dai niyato aram.

Sa paano man, dakul an manunudan kan mga magurang ngunyan sa inot na mga magurang na idto. Pinupukaw daw kan saindong pagtaram asin paggawi an tendensiya kan saindong aki na magin orgulyoso, ambisyoso, asin makasadiri? O tutukduan daw nindo sinda na mamutan si Jehova Diyos asin makiamigo sa saiya? Makamumundo, dai iyan nagibo kan inot na mga magurang. Alagad, may paglaom para sa mga nagin aki ninda.

Mantang nagdadakula an magtugang, posibleng marhay na sinanay sinda ni Adan sa trabahong makakasustento sa pamilya. Si Cain nagin parauma asin si Abel nagin pastor nin mga karnero.

Minsan siring, may ginibo si Abel na mas mahalaga nanggad. Sa laog nin dakul na taon, nakapatalubo siya nin pagtubod—sarong magayon na kuwalidad na isinurat ni Pablo kan huri. Isip-isipa iyan. Mayong tawong maaarog si Abel. Kun siring, paano siya nakapatalubo nin pagtubod sa Diyos na Jehova? Estudyare an tulong bagay na diyan posibleng masarig na nakabasar an pagtubod ni Abel.

Mga linalang ni Jehova.

Totoo, isinumpa ni Jehova an daga, kaya nagkaigwa nin mga tunok asin binit na nagpadipisil sa pagtanom. Pero, an daga abunda pa man giraray na nagtao nin kakanon na nakasustenir sa pamilya ni Abel. Asin dai man isinumpa an mga hayop, kaiba an mga gamgam asin sira; ni an kabukidan, danaw, salog, asin kadagatan; ni an kalangitan, panganuron, saldang, bulan, asin bituon. Dawa sain maghiling si Abel, nahihiling niya an ebidensiya kan dakulaon na pagkamuot, kadunungan, asin karahayan nin Diyos na Jehova, an naglalang kan gabos na bagay. (Roma 1:20) Napakusog an saiyang pagtubod huli sa mapag-apresyar na paghurop-hurop sa siring na mga bagay.

Siguradong nagtao si Abel nin panahon na hurop-hurupon an mga bagay manungod sa Diyos. Imahinara na inaataman niya an saiyang mga karnero. Kaipuhan  sa sarong pastor na magparalakaw. Ginigiyahan niya an mga karnero sa mga bulod, sa mga kababan, asin sa pagbalyo sa mga salog—na pirmeng naghahanap nin mga lugar na may pinakaberdeng duot, pinakamarahay na maiinuman nin tubig, asin pinakaligtas na pahingaluan. Sa gabos na linalang nin Diyos, an mga karnero an garo baga daing kalaban-laban, na garo dinisenyo na may pangangaipo nin paggiya asin proteksiyon nin tawo. Narealisar daw ni Abel na kaipuhan man niya an paggiya, proteksiyon, asin pag-ataman nin Saro na mas madunong nanggad asin mas makapangyarihan kisa sa siisay man na tawo? Daing duda na ihinayag niya sa saiyang pamibi an dakul sa siring na mga kaisipan, asin huli kaiyan padagos na nagtalubo an pagtubod niya.

Mga panuga ni Jehova.

Siguradong iinistorya ni Adan asin Eva sa mga aki ninda an mga nangyari sa hardin nin Eden na nagresulta sa pagpalayas sa sainda. Kaya, dakul an puwedeng hurup-hurupon ni Abel.

Sinabi ni Jehova na isusumpa an daga. Siguradong nahiling ni Abel an mga tunok asin binit bilang kautuban kan mga tataramon na iyan. Ihinula man ni Jehova na masasakitan si Eva sa pagbados asin pangangaki. Kan ipinangaki an mga tugang ni Abel, siguradong napatunayan niyang totoo an mga tataramon na idto. Patiinot na nahiling ni Jehova na magigin bakong rasonable si Eva sa paghagad nin atensyon asin pagkamuot sa agom niya asin huli kaiyan, duduminaron siya ni Adan. Nahiling mismo ni Abel an mamundong katunayan na iyan. Sa gabos na kamugtakan, nahiling ni Abel na lubos na masasarigan an tataramon ni Jehova. Huli kaini, may masarig na mga dahilan si Abel na magtiwala sa panuga nin Diyos manungod sa “banhi” na pag-abot nin panahon iyo an magtatanos kan mga sala na nagpuon sa Eden.—Genesis 3:15-19.

Mga lingkod ni Jehova.

Mayong marahay na tawong maaarog si Abel. Pero kan panahon na idto, bako sanang mga tawo an mga linalang na may intelihensiya na yaon sa daga. Kan pinalayas si Adan asin Eva sa hardin, sinigurado ni Jehova na sinda asin an mga aki ninda dai makakalaog sa Paraisong daga. Tanganing mabantayan an laugan, nagpuwesto si Jehova nin mga kerubin—mga anghel na halangkawon an posisyon—pati nin sarong naglalaad na espada na daing untok sa pag-itok.—Genesis 3:24.

Imahinara an aki pang si Abel na nahihiling an mga kerubin na idto na nagsulot nin pisikal na hawak. Siguradong mahihiling sa saindang itsura kun gurano sinda kamakapangyarihan. Asin kahanga-hanga man na marhay an ‘espadang’ idto, na padagos na naglalaad asin nag-iitok. Mantang nagdadakula si Abel, nahiling niya lamang daw an mga kerubin na idto na nalangkag asin naghali sa puwesto ninda? Dai. Aldaw asin banggi, an intelihente asin makapangyarihan na mga linalang na idto dai naghali sa puwesto ninda, dawa pa naglihis an mga taon asin dekada. Huli kaiyan, nanudan ni Abel na may matanos asin maimbod na mga lingkod an Diyos na Jehova. Nahiling ni Abel sa mga kerubin na idto an kaimbudan asin pagigin makinuyog ki Jehova na dai niya mahiling sa sadiri niyang pamilya. An halimbawa na idto kan mga anghel siyertong nakapakusog sa pagtubod niya.

Huli sa paghurop-hurop sa gabos na ihinayag ni Jehova manungod sa saiyang sadiri paagi sa mga linalang, panuga, asin halimbawa kan mga lingkod Niya, mas kuminusog pang marhay an pagtubod ni Abel. Bako daw na dakul kitang manunudan sa halimbawa niya? Nakakapakusog sa buot na maaraman, partikular na kan mga hoben, na puwede sindang makapatalubo nin tunay na pagtubod sa Diyos na Jehova, ano man an ginigibo kan kapamilya ninda. Huli sa kahanga-hangang mga linalang na nakapalibot sa sato asin sa bilog na Bibliya na magagamit niyato ano man na oras, saka sa dakul na halimbawa nin pagtubod nin mga tawo, igwa kita ngunyan nin igong basehan na mapatalubo an pagtubod niyato.

Mantang nagtatalubo an pagtubod ni Abel ki Jehova, naghanap siya nin paagi na ikapahiling an saiyang pagtubod paagi sa gibo. Pero, ano man an ikakatao nin sarong ordinaryong tawo sa Kaglalang kan uniberso? Siguradong dai kaipuhan nin Diyos an ano man na regalo o tabang hali sa mga tawo. Pag-abot nin panahon, nasabutan ni Abel an hararom na katotoohan: Kun iaatang niya ki Jehova an pinakamarahay na ikakatao niya na may tamang motibo, mauugma an mamumuton niyang Ama sa langit.

Kaya nagpreparar si Abel tanganing iatang an nagkapirang karnero hali sa saiyang aripumpon. Pinili niya an pinakamarahay, an matuang mga ugbon, asin iinatang an sa hiling niyang pinakapiling parte kaiyan. Miyentras tanto, hininguwa man ni Cain na makua an bendisyon  asin pag-uyon nin Diyos, kaya nagpreparar siya nin iaatang hali sa mga pananom niya. Pero an motibo niya bakong arog kan ki Abel. Malinaw na nahiling an pagkakalain kan mag-atang na an magtugang.

Posibleng naggamit nin altar asin kalayo sa pag-atang an duwang aking lalaking ini ni Adan. Tibaad nag-atang sinda sa lugar kun sain nahihiling kan mga kerubin, na iyo sanang buhay na mga representante ni Jehova na yaon sa daga kan panahon na idto. Mababasa niyato an nagin reaksiyon ni Jehova: ‘Liningoy ni Jehova [na may] kaugmahan si Abel asin an saiyang dulot.’ (Genesis 4:4) Dai sinabi sa rekord kun paano ipinahiling ni Jehova an pag-uyon niya. Pero taano ta inuyunan niya si Abel?

Huli daw sa mismong iinatang ni Abel? Nag-atang siya nin buhay, naghahangos na linalang, na pinapabulos an mahalagang marhay na dugo kaiyan. Aram daw ni Abel kun magigin gurano kahalaga an siring na pag-atang? Pagkalihis nin dakul na siglo pagkagadan ni Abel, ginamit ni Jehova an pag-atang nin kordero na mayong diperensiya tanganing iladawan an atang kan Saiya mismong perpektong Aki, ‘an Kordero nin Diyos,’ na mag-aatang kan saiyang dugong daing sala. (Juan 1:29; Exodo 12:5-7) Minsan siring, siguradong dai aram ni Abel an manungod sa bagay na iyan.

Sarong bagay an siyerto: Iinatang ni Abel an pinakamarahay na ikakatao niya. Inuyunan ni Jehova bako sana an iinatang kundi an mismong nag-atang kaiyan. Napahiro si Abel huli sa pagkamuot niya ki Jehova asin sa tunay na pagtubod niya sa Saiya.

Bakong arog kaiyan ki Cain. Si Jehova ‘dai nagkiling ki Cain asin sa saiyang dulot.’ (Genesis 4:5) Bako man iyan dahil sa may diperensiya an saiyang atang; kan huri, sinabi sa Ley nin Diyos na an produkto kan daga puwedeng iatang. (Levitico 6:14, 15) Pero sinasabi kan Bibliya na “an mga gibo ni Cain maraot.” (1 Juan 3:12, BPV) Arog kan dakul sa panahon niyato ngunyan, minalataw na inisip ni Cain na igo na an pangluwas na pagpahiling nin debosyon sa Diyos. An kawaran niya nin tunay na pagtubod o pagkamuot ki Jehova tulos na nagin risang-risa sa mga iginawi niya.

Kan marisa ni Cain na dai siya inuyunan ni Jehova, naghinguwa daw siyang makanuod sa halimbawa ni Abel? Dai. Luminaad an saiyang kaanggutan asin pagkaungis sa tugang niya. Nahiling ni Jehova kun ano an nasa puso ni Cain kaya mapasensiya Siyang nakipangatanusan ki Cain. Pinatanidan Niya si Cain na puwedeng magresulta sa magabat na kasalan an ginigibo kaini, asin sinabing magkakamit si Cain nin ‘kaumawan’ kun mabago ini.—Genesis 4:6, 7.

Binaliwala ni Cain an patanid nin Diyos. Imbes, inagda niya an nagtitiwalang tugang na mag-iba sa saiya sa kapatagan. Duman dinaguso ni Cain si Abel asin ginadan ini. (Genesis 4:8) Kaya, si Abel an masasabing nagin inot na biktima nin pagpersegir dahil sa relihiyon, an inot na martir. Gadan na siya, pero dai pa tapos an istorya kan buhay niya.

Sa piguratibong pagtaram, an dugo ni Abel nagkurahaw sa Diyos na Jehova para sa pamamalos, o hustisya. Sinigurado nin Diyos na makamtan ni Abel an hustisya paagi sa pagpadusa sa maraot na si Cain huli sa krimen kaini. (Genesis 4:9-12) An mas mahalaga, an rekord kan pagtubod ni Abel nagtataram sa sato ngunyan. An lawig kan buhay niya—tibaad mga sanggatos na taon—halipot sana para sa mga tawo kan panahon na idto, pero ginamit niya iyan sa paaging nakakapaugma sa Diyos. Kan magadan siya, aram niyang namumutan asin inuuyunan siya kan saiyang Ama sa langit, si Jehova. (Hebreo 11:4) Kun siring, makakasiyerto kita na ligtas siya sa daing limiteng memorya ni Jehova, na naghahalat na buhayon liwat sa paraisong daga. (Juan 5:28, 29) Magkakahilingan daw kamo duman? Iyo, kun determinado kang magdangog mantang nagtataram si Abel asin kun aarugon mo an saiyang pambihirang pagtubod.