1. Ovolandu api a komõhisa amalẽhe valua va siata oku kuata?

TU KASI kotembo yimue yovolandu a komõhisa. Momo, omanu valua va kasi oku iya vefendelo liocili okuti, kosimbu ci sule. (Esit. 7:9,10) Amalẽhe valua, va siata oku kuata esanju omo liovolandu a komõhisa a tunda koku kuatisa omanu oku kuata elomboloko liocili ci sangiwa Vembimbiliya. (Esit. 22:17) Amalẽhe vamue va kasi oku longisa Embimbiliya komanu, loku va kuatisa oku kuata esanju komuenyo. Kulivo amalẽhe vamue va siata oku lilongisa elimi likuavo, oco va kundile olondaka viwa, vovikanjo vina okuti omanu vaco va vangula alimi o kolofeka vikuavo. (Osa. 110:3; Isa. 52:7) Nye o sukila oku linga, oco o kuatise kupange waco u nena esanju?

2. Ongangu ya Timoteo yi lekisa ndati okuti Yehova o sanjukila oku eca ovikele kamalẽhe? (Tala elitalatu kefetikilo liocipama cilo.)

² Omo okuti ove umalẽhe, o pondola oku nõla onjila yimue okuti, yi ku kuatisa oku linga upange wa Yehova. Timoteo wo kofeka yo Lustra, wa nõla onjila yimue yiwa eci a kala umalẽhe. Kuenje, eci a tẽlisa ci pitahãla 20 kanyamo, wa tambula ocikele coku kala omisionaliu. (Ovil. 16:1-3) Citava okuti noke yolosãi vimue, upostolo Paulu wa pinga ku Timoteo oco a ende kekongelo liokaliye lia kala ko Tesalonike, kuna vamanji va kala oku lambalaliwa. Paulu wa vetiya Timoteo oku tiukila ko Tesalonike oco a pamise ekolelo lia vamanji. (Ovil. 17:5-15; 1VaTes. 3:1, 2, 6) O pondola hẽ oku sokolola ndomo Timoteo a kala eci a tambula ocikele caco?

3. Onjila yipi ya velapo o pondola oku nõla komuenyo wove, kuenda o ci linga otembo yipi?

³ Ene amalẽhe, yilo oyo otembo yoku nõla onjila ya velapo. Pole, onjila ya velapo komuenyo, oku vumba Yehova okuti ovina viosi vi sule. Otembo yipi o pondola oku ci linga? Yehova wa popia hati: ‘Ivaluka Ululiki wove voloneke viove viutila.’ (Uku. 12:1) Onjila ya velapo yoku ‘ivaluka’ Yehova, oku u vumba lutima wove wosi. (Esin. 10:12) Oku vumba Yehova lutima wove wosi, oco ocina ca velapo, momo ci pondola oku ku kuatisa komuenyo wove.—Osa. 71:5.

4. Ovina vipi vi pondola oku ku kuatisa oku vumba Yehova Suku?

⁴ Onjila wa nõla yoku vumba Yehova hayoko lika yi ka ku kuatisa koloneke viokovaso. Citava okuti, o pondolavo oku nõla nda o yongola oku kuela, ale sio, oku sokolola omunu o kuela, kuenda upange woku sanda eteku. Ndaño okuti ovina viaco vi kuete esilivilo, pole, ocina catete o sukila oku pitisa kovaso, onjongole yove yoku vumba Yehova. (Esin. 30:19, 20) Momo lie? Momo ovina viaco, vi kuete elitokeko. Nda kua nõlele ciwa catiamẽla koku kuela, ale kupange woku sanda eteku, o nyõla ukamba wove la Yehova. (Sokisa lelivulu lia Luka 14:16-20.) Onjongole yove yoku vumba Yehova, oyo yi ku kuatisa oku nõla ciwa omunu o yongola oku kuela, ale upange woku sanda eteku. Omo liaco, nõla lutate onjila o yongola oku kuama komuenyo wove.—VaFil. 1:10.

5, 6. Lombolola ndomo oku nõla ciwa onjila ya sunguluka, ci tu nenela esanju kovaso yoloneke. (Tanga ocipama losapi hati: “Onjila Nda nõla, Eci Nda Kala Umalẽhe,” ci sangiwa Vutala ulo Wondavululi.)

⁵ Omo okuti wa nõlapo oku vumba Yehova, o pondola oku linga ovina a yongola, kuenda oku nõla ndomo u vumba. Manji umue o tukuiwa hati, Yuichiro wo kofeka yo Japãu, wa soneha ndoco: “Eteke limue eci nda endele kupange woku kunda lukulu umue wekongelo, wa limbuka okuti sia kuatele esanju. Kotembo yaco nda kuata 14 kanyamo. Kuenje, wa ndi sapuila hati: ‘Kuende konjo, kuenda ka sokolole ciwa ovina Yehova a siata oku ku lingila.’ Omo liaco, nda pokola kondaka yaye. Kuenje, nda fetika oku sokolola lutate ovina viaco, kuenda nda likutilila vokuenda kuoloneke vimue. Noke, nda pongolola ocituwa cange, kuenje nda fetika oku kuata esanju lioku vumba Yehova. Nda kuatavo esanju lialua eci nda tanga ovolandu atiamẽla kolomisionaliu, kuenje, nda fetika oku sokolola, oco ndi vokiye otembo yange kupange wa Yehova.”

⁶ Manji Yuichiro wa amisako hati: “Nda nõlapo onjila yimue okuti, eteke limue ndi kala ukulu wekongelo. Omo liaco, nda lilongisa elimi Liongelesi. Eci nda mala oku lilongisa kosikola yaco, nda linga ulongisi welimi Liongelesi okuti, ndi talavaya lika komẽle, ale kekumbi, oco nda amameko lupange wakundi votembo yosi. Eci nda tẽlisa 20 kanyamo, nda lilongisa elimi lio Mongolianu, kuenje, nda kuata epuluvi lioku nyula ocimunga ca vamanji va vangula elimi liaco. Eci pa pita anyamo avali, kunyamo wo 2007, nda nyula ofeka yaco. Eci nda endele kupange woku kunda kumue lakundi vamue votembo yosi, nda limbuka okuti, omanu va lekisa onjongole kesapulo tua va kundila, kuenje, ca ndi vetiya oku ilukila kofeka yaco, oco ndi va kuatise. Omo liaco, nda tiukila kofeka yo Japãu, oco ndi linge esokiyo liwa. Ndi kasi kupange wakundi votembo yosi kofeka yo Mongolia, tunde kosãi ya Kupupu, yunyamo wo 2008. Vofeka yaco, ka ca lelukile oku landa ovina omunu a sukila. Pole, omanu va lekisa onjongole kolondaka viwa, kuenda nda siata oku va kuatisa, oco va kuate ukamba la Yehova. Omo liaco, nda limbuka okuti, nda nõla onjila yiwa komuenyo wange.”

7. Onjila yipi tu sukila oku nõla, kuenda, ongangu ya Mose yi tu longisa nye?

⁷ Omunu lomunu pokati ketu, o sukila oku linga esokiyo liwa, oco a limbuke ndomo a pondola oku vumba Yehova komuenyo  waye. (Yeh. 24:15) Ka tu pondola oku ku sapuila nda wa nõlapo oku kuela, kuenda omunu o yongola oku kuela, ale upange woku sanda eteku o sukila oku linga. Ove hẽ, o yongola oku nõlapo upange una okuti, ku kala otembo yalua loku pindisiwa? Kuli vamanji vamue amalẽhe okuti, va kasi vovaimbo muli uhukũi, pole, vakuavo va kasi valupale ana okuti, muli ukuasi walua. Ocili okuti, omunu lomunu o kuete ovituwa via litepa, ovoloño, lovolandu a litepa, ovina a yongola oku linga, kuenda ekolelo lia litepa. Citava okuti, o kuete ekalo lia litepa, ndeci ca pita lamalẽhe va Heveru, va kala kofeka Yegito okuti, va kuata ekalo lia litepa leli lia Mose, eci a kala umalẽhe. Momo, wa kuatele epuluvi lioku talavaya konjo ya soma, pole, apika vakuavo va Heveru, ka va kuatele epuluvi liaco. (Etu. 1:13, 14; Ovil. 7:21, 22) Ovo, va kala kotembo kua tẽlisiwa ovolandu a komõhisa, ndeci ci kasi oku pita love koloneke vilo. (Etu. 19:4-6) Pole, omunu lomunu pokati kavo, wa nõlele eci a sukilile oku linga komuenyo waye. Mose, wa nõlele oku linga ocipango ca Yehova.—Tanga VaHeveru 11:24-27.

8. Pi amalẽhe va pondola oku sanga olonumbi vi va kuatisa oku nõla ciwa onjila va yongola oku kuama?

⁸ Yehova oku kuatisa oku nõla onjila ya sunguluka, osimbu o kasi umalẽhe. Eye o ku longisa olonumbi Viembimbiliya vi ku songuila oku nõla onjila o yongola oku kuama. (Osa. 32:8) Olonjali viove okuti Akristão vocili, kumue lakulu vekongelo, va pondola oku ku vetiya oku limbuka ndomo o kapako olonumbi viaco. (Olosap. 1:8, 9) Omo liaco, tu konomuisi olonumbi vitatu Viembimbiliya, vi pondola oku tu kuatisa oku nõla ciwa onjila tu yongola oku kuama okuti, yi ka tu kuatisa kovaso yoloneke.

9. (a) Yehova wa tu ĩha ndati elianjo lioku nõla ovina tu yongola oku linga? (b) Oku sandiliya tete Usoma, ci tu ĩha epuluvi lioku linga nye?

⁹ Sandiliya tete Usoma wa Suku, kuenda esunga liaye. (Tanga Mateo 6:19-21, 24-26, 31-34.) Yehova wa tu ĩha elianjo lioku nõla ovina tu yongola oku linga. Eye ka tu kisika etendelo liolowola tu sukila oku eca kupange woku kunda Usoma waye. Pole, Yesu wa tu ĩha onumbi yi tu kuatisa oku pitisa kovaso Usoma wa Suku. Nda wa kapako onumbi yaco, o kuata epuluvi lioku lekisa ocisola ku Suku, poku kuatisa omanu, kuenda oku sanjukila elavoko liomuenyo ko pui tu ka kuata. Anga hẽ, onjila o nõla yatiamẽla koku kuela, kuenda kupange woku sanda eteku, yi lekisa okuti, wa velisapo ovokuasi okuti, oku sandiliya tete Usoma wa Suku kuenda esunga liaye ci sule?

10. Nye ca vetiya Yesu oku kuata esanju? Nye o sukila oku linga, oco o kuatevo esanju?

¹⁰ Sanjukila oku kuatisa omanu. (Tanga Ovilinga 20:20, 21,24,35.) Yesu wa tu longisa onumbi ya velapo tu sukila oku kuama komuenyo. Eye wa kuata esanju lialua omo lioku linga ocipango ca Isiaye okuti olonjongole viaye ci sule. Yesu wa kuatelevo esanju, eci a mola omanu va lekisa onjongole kolondaka viwa. (Luka 10:21; Yoa. 4:34) Citava okuti, ove wa kuatelevo esanju omo lioku kuatisa omanu. Nda wa kapako olonumbi via Yesu poku nõla onjila o yongola oku kuama, o kuata esanju, kuenda Yehova o sanjukavo.—Olosap. 27:11.

11. Momo lie Baruke ka kuatelele vali esanju? Elungulo lipi Yehova a ecele kokuaye?

¹¹ Esanju lialua tu pondola oku kuata, li tunda koku vumba Yehova. (Olosap. 16:20) Baruke, una wa kala usonehi wa Yeremiya, wa ivaleleko onumbi yaco. Onjanja yimue, ka kuatele vali esanju lioku linga upange wa Yehova. Noke Yehova wo sapuila hati: “O kasi oku li sandela ovina vialua. Ku ka vi sande vali. Momo ndi nena eyambulo komanu vosi, kuenje, ndu ku ĩha omuenyo wove ndohuate yovita kuosi wenda.” (Yer. 45:3,5, NW) Nye o sima catiamẽla kondaka eyi? Nye Baruke a sukilile oku linga oco a kuate esanju? Anga hẽ, oku li sandela ovina vialua, ale oku linga ocipango ca Yehova, oco a popeliwe kenyõleho lio Yerusalãi?—Tia. 1:12.

12. Onjila yipi manji Ramiro a nõla okuti yo nenela esanju komuenyo?

 ¹² Manji umue o tukuiwa hati Ramiro, wa kuata esanju poku kuatisa omanu. Eye wa popia hati: “Epata liange olohukũi, kuenda li kasi Kolomunda vio Andes. Onjanja yimue, nda kuatele epuluvi lioku lilongisila kosikola ya velapo, momo kota liange wa feta olombongo vioku iñila kosikola yaco. Omo okuti otembo yaco oco nda papatisiwa, manji umue ukundi wotembo yosi wa ndi lalekele oco tu ka kundile volupale lumue lutito. Eci tua kala volupale luaco, nda lilongisa uloño woku pemula esinga, noke nda fetika oku linga upange waco vonjo yimue, oco ndi kuate olombongo vioku li tekula. Osimbu tua kala oku longisa Embimbiliya komanu, valua pokati kavo va lekisa onjongole. Noke, ndeya oku tiamẽla kekongelo va vangula elimi nda lilongisa tunde vutila. Nda tẽlisa ekũi lianyamo kupange wakundi votembo yosi. Upange woku longisa omanu olondaka viwa kelimi liavo, u nena esanju lialua, kuenda ka li sokisiwa lesanju li tunda kovopange akuavo.”

13. Momo lie otembo yovomalẽhe oyo yiwa yoku fetika oku vumba Yehova?

¹³ Esanju li tunda koku vumba Yehova otembo yovomalẽhe. (Tanga Ukundi 12:1.) Yuvula ovisimĩlo viokuti, tete o sukila oku sandiliya upange umue uwa, oco o vumba noke Yehova. Otembo yovomalẽhe, oyo yiwa yoku fetika oku vumba Yehova. Amalẽhe valua, va kuete ovikele vitito vioku tata epata, kuenda uhayele wavo, u va ecelela oku tẽlisa ovikele vialua vekongelo. Nye o yongola oku lingila Yehova votembo yovomalẽhe? Citava okuti, o kuete ocimãho coku kala ukundi wotembo yosi, kuenda o yongola oku kundila vocikanjo va vangula elimi liofeka yikuavo. Ale, o pondola oku pesila otembo yalua kupange woku kunda vekongelo o kasi. Ndaño okuti o kuete ovimãho vioku vumba Yehova, pole, o sukila oku talavaya oco o sange eteku. Omo liaco, o sukila oku lipula ndoco: ‘Upange upi ndi ka  nõla? Epindiso lipi ndi sukila oku tambula oco ndi linge upange waco?’

14. Nye omunu a sukila oku linga, poku sandiliya upange weteku?

¹⁴ Olonumbi vitatu Viembimbiliya tua konomuisa, vi pondola oku ku kuatisa oku nõla lutate upange woku sanda eteku. Ocili okuti, alongisi vo kosikola yove ale olombiali, va kũlĩha ovopange a sukila oku lingiwa vimbo o kasi, ale kocitumalo cimue o yongola oku talavaya. Ndaño okuti asapulo aco a pondola oku ku kuatisa oku sanga upange, pole, o sukila oku lavulula. Citava okuti, omanu vana ka va fendela Yehova, va ku vetiya oku sola ovina violuali. (1Yoa. 2:15-17) Ivaluka okuti, utima wove u pondola oku yapuisiwa, eci o mola ovina vi kasi voluali.—Tanga Olosapo 14:15; Yer. 17:9.

15, 16. Helie o pondola oku ku kuatisa oku sanga upange woku sanda eteku?

¹⁵ Noke yoku sanga upange o yongola oku linga, o sukila oku sandiliya alungulo a suapo. (Olosap. 1:5) Helie o pondola oku ku kuatisa oku sanga upange u likuata lolonumbi Viembimbiliya? Yevelela lutate kalungulo a vamanji vana va ku kapako, momo va kũlĩha ciwa ekalo liove. Ovo va pondola oku ku kuatisa oku limbuka nda o tẽla oku linga upange waco. Citava okuti ovina va ku sapuila, vi ku kuatisa oku sokolola lutate ovimãho viove. Nda olonjali viove Olombangi Via Yehova, vi pondola oku ku kuatisa oku sanga upange umue wa sunguluka. Akulu vekongelo va pondolavo oku ku kuatisa oku nõla onjila o kuama. Sapelavo lakundi votembo yosi, kuenda vamanji vakuakunyula akongelo, oco va ku lomboluile esunga lieci va nõlelapo oku vumba Yehova. Va pulisa ndoco: Momo lie va nõlelapo oku fetika upange wakundi votembo yosi? Upange upi va siati oku linga, oco va kuate eteku? Asumũlũho api va siata oku tambula kupange woku kunda?—Olosap. 15:22.

¹⁶ Omanu vana va ku kũlĩha ciwa, va pondola oku eca kokuove alungulo o sukila. Citava okuti, o yongola oku tunda kosikola ya pita pokati, oco o fetike upange wakundi votembo yosi. Momo ku yongola oku linga ovopange alua a kisikiwa kolosikola. Omunu una oku sole, oku lomboluila esunga lieci ku sukilila oku liwekapo oku lilongisa kosikola. Momo, elilongiso liaco, li pondola oku ku kuatisa oku vumba Yehova otembo ka yi pui.—Osa. 141:5; Olosap. 6:6-10.

17. Ovina vipi tu sukila oku yuvula poku nõla onjila tu kuama?

¹⁷ Koloneke vilo citava okuti, afendeli va Yehova va liyaka lovitangi vi nyõla ekolelo liavo, kuenje, va liwekapo oku u vumba. (1VaKor. 15:33; VaKol. 2:8) Kuli ovopange amue okuti, a kapa kohele ekolelo liove, pole, akuavo sio. Ove hẽ, wa kũlĩha vamanji vamue va nyõla ekolelo liavo omo liupange umue woku sanda eteku, kuenje, va ‘linga ndocimbaluku ca vomba’? (1Tim. 1:19) Omo liaco, yuvula oku sandiliya upange una u kapa kohele ukamba wove la Yehova.—Olosap. 22:3.

18, 19. Nye o sukila oku linga, nda ku kuete onjongole yoku vumba Yehova?

¹⁸ Nda o yongola oku fendela Yehova, sanjukila epuluvi o kuete lioku u vumba, osimbu o kasi umalẽhe. Nõla onjila yi ku kuatisa oku vumba Yehova lesanju, momo koloneke vilo, ku kasi oku tẽlisiwa ovolandu a komõhisa.—Osa. 148:12,13.

¹⁹ Nye o sukila oku linga, nda ku kuete onjongole yoku vumba Yehova? Ku ka ecelele okuti, cimue ci nyõla ekolelo liove. Upostolo Paulu noke yoku lombolola ovina a linga oco a tambule asumũlũho a Yehova, wa popia hati: “Nda umue pokati kene o kuete ovisimĩlo via litepa, Suku oku vi situluili. Osimbu tu pamisa ekolelo lietu, tu amamiko oku endela vonjila yimuamue.” (VaFil. 3:15, 16, NW) Ivaluka okuti, Yehova oku sole calua, kuenda olonumbi viaye vi kuete esilivilo lia velapo. Omo liaco, ecelela okuti, Yehova oku kuatisa oku nõla onjila ya sunguluka cilo, osimbu o kasi umalẽhe.