Go na content

Go na table of contents

Den meti di Yehovah meki e gi en glori

Den meti di Yehovah meki e gi en glori

Den meti di Yehovah meki e gi en glori

TE WI e luku den meti, dan wi kan si krin taki Yehovah bigi srefisrefi. Neleki fa Gado e sorgu gi libisma, na so a e sorgu bun gi den meti tu (Psalm 145:16). A no ben o de wan bun sani srefisrefi, te wi ben o krutu a Sma di meki libisma nanga meti! Aladi Yob ben de wan opregti man, toku a ben feni taki „en eigi sili regtfardiki, moro . . . leki Gado”. Fu dati ede Yob ben abi fu leri wan tu sani!—Yob 32:2; 33:8-12; 34:5.

Den eksempre di e taki fu meti, ben sori Yob taki libisma no abi a reti fu tweifri na a fasi fa Gado e du sani. Wi e si dati krin te wi e luku san Yehovah ben taigi en futuboi Yob!

Den meti no abi a yepi fu libisma fanowdu

Yob no ben man gi piki di Gado aksi en sani di abi fu du nanga a fasi fa meti e libi (Yob 38:39-41). A de krin taki Yehovah e sorgu gi a lew nanga a raaf sondro a yepi fu libisma. Aladi raaf e frei go suku nyanyan, toku na Gado e gi den nyanyan.—Lukas 12:24.

Yob no ben man piki di Gado aksi fu den busimeti (Yob 39:1-8). Nowan libisma man kibri den ston-bokoboko nanga den umadia. Iya, a muilek srefi fu kon krosibei fu den ston-bokoboko! (Psalm 104:18) Na Gado meki na umadia so, taki a e go kibri na ini busi te a musu meki en pikin. Na umadia e sorgu bun gi den pikin fu en, ma te den pikin „kon tranga” kaba, den ’e gowe èn den no e drai kon baka’. Dan den musu sorgu gi densrefi.

A zebra e lon go pe a wani, èn a sabana na a presi pe a werdri buriki e tan. Yob no ben man gebroiki werdri buriki fu tyari lai. Te a e waka na tapu den pikin bergi, dan a e waka suku „ala sortu grun grasi” fu nyan. A meti disi no sa gowe libi a sabana pe a man waka fri, soso fu kan feni nyanyan makriki na ini den foto. „A babari fu na ontiman a no e yere srefisrefi,” bika a werdri buriki e lon gowe te wan libisma e kon na ini a kontren pe a e libi.

Now Gado e taki fu a werdri mankaw (Yob 39:9-12). Austen Layard, wan Ingrisi sabiman di e ondrosuku owruten sani, ben skrifi: „Te yu e luku den furu prenki di sma meki fu a werdri mankaw na tapu ston-skotu, dan yu e si taki a ben tranga pikinmoro leki wan lew; neleki fa sma ben e onti a lew, na so den ben e onti a werdri mankaw disi tu. Furu prenki de di e sori fa a kownu e suku fu kisi a werdri mankaw, èn fa fetiman di e sidon na tapu asi, noso di e waka nanga futu, e pruberi fu kisi en” (Nineveh and Its Remains, 1849, Pisi 2, bladzijde 326). Ma nowan koni man e pruberi fu dwengi a werdri mankaw disi di sma no man basi.—Psalm 22:21.

Meti di man frei e gi Yehovah glori

Baka dati Gado e aksi Yob sani di abi fu du nanga den meti di man frei (Yob 39:13-18). A nengrekopu e frei hei na loktu nanga den tranga frei fu en (Yeremia 8:7). Aladi a struisfowru e naki nanga en frei, toku a no man opo frei. A nengrekopu e meki eksi na ini wan nesi di a bow na ini wan bon, ma a struisfowru no e du dati (Psalm 104:17). A e diki wan olo na ini santi, èn drape a e poti den eksi fu en. Ma a fowru disi no e gowe libi den eksi. A struisfowru e tapu den eksi nanga santi, so taki den kan tan waran, aladi a manfowru nanga na umafowru e luku den eksi.

Kande a gersi leki a struisfowru e ’handri don’ te a e si taki wan meti wani kon nyan den eksi fu en, èn te a e du leki a e lon gowe. Ma wan buku e taki: „Disi na wan fasi fa den e pruberi fu kori tra meti: den [struisfowru] o du sani so taki wan meti, noso wan sma di wani du wan sani nanga den eksi, kan si den wantewante. Den o naki den frei fu den fu hari a prakseri fu a meti noso a sma. Na so fasi den struisfowru e meki taki a meti noso a sma no e luku den eksi moro” (An Encyclopedia of Bible Animals).

San a wani taki dati a struisfowru „e lafu na asi nanga a sma di e rèi na asi”? Wan buku e taki: „A struisfowru no man frei, ma sma sabi taki a man lon bun tranga. Den langa futu fu en man meki stap fu sowan 4,6 meter aladi a man lon sowan 64 kilometer na ini wán yuru” (The World Book Encyclopedia).

Gado e gi na asi krakti

Now Gado e aksi Yob sani di abi fu du nanga na asi (Yob 39:19-25). Na ini owruten, fetiman ben e rèi asi te den ben e feti, èn asi ben e hari asiwagi nanga wan sma di ben e rèi a wagi, èn kande tu srudati ben de na ini a wagi sosrefi. Wan feti-asi e bari èn a e naki nanga futu na tapu a gron fu di a no man wakti fu go na feti. A no e frede èn a no e drai baka fu di wan feti-owru de na en pasi. Te a feti-asi e yere a babari fu a tutu, dan a gersi leki a e taki: „Ai!” Te a e lon gowe esi-esi, dan a gersi leki a e ’swari a gron’. Ma toku a feti-asi e gi yesi na a sma di e rèi en.

Layard, a sabiman di e ondrosuku owruten sani, e taki wan srefi sortu sani: „A no muilek fu dwengi wan Arabia asi fu di a abi safufasi neleki wan pikin skapu. Yu abi soso wan tu titei fanowdu fu tyari en. Ma te na asi disi e yere a babari di den sma fu a lo e meki te den e go na feti, èn te a e si fa a lansri fu na asi-tyariman e seki, dan den ai fu na asi e bigin brenki leki faya. A redi noso fu en e bradi opo, èn a e boigi en neki neleki wan bo. A e opo a tere nanga den neki-wiwiri fu en, e bradi den na ini a winti.”—Discoveries Among the Ruins ofNineveh and Babylon, 1853, bladzijde 330.

Luku a valk nanga na aka

Now Yehovah e poti prakseri na tra fowru (Yob 39:26-30). Den valk ’e opo go na loktu èn den e bradi den frei gi a winti’. Wan buku e taki dati a ’slechtvalk’, wan sortu aka, e frei moro esi leki ala tra fowru. A buku e taki tu dati a fowru disi „man frei kefalek esi te a de bun hei na loktu, èn e frei wantronso kon na ondro fu sori tra fowru taki den no musu frei na ini a kontren fu en, noso te a e fanga wan tra fowru leti drape na ini a loktu fu nyan en” (The Guinness Book of Records). Sma si kaba pe a fowru disi frei sowan 349 kilometer na ini wán yuru di a ben e frei kon na ondro!

Aka de di frei moro leki 130 kilometer na ini wán yuru. Yob ben agersi a fasi fa a libi e kon na wan kaba so esi, nanga a fasi fa wan aka e frei te a e suku wan meti fu nyan (Yob 9:25, 26). Te Gado e gi wi krakti fu horidoro, dan a gersi leki wi de na tapu den frei fu wan aka di e frei na loktu (Yesaya 40:31). Te wan aka e frei, dan a e gebroiki a waran winti di e opo en go na loktu moro nanga moro. Te na aka doro moi hei kaba, dan a e gebroiki a waran winti baka fu opo go moro hei, èn na so a e tan frei na loktu furu yuru langa nanga pikinso krakti nomo.

Wan aka „e bow en nesi bun hei” na presi pe meti nanga libisma no man go so makriki, so taki noti no kan pasa nanga den pikin fu en. Na Yehovah meki na aka na so wan fasi, taki a e du a sani disi. Gado meki taki na aka man si heri bun, so taki „den ai fu [na aka] e tan luku go farawe”. Na aka man drai en ai esi-esi go na ala sei fu man si wan sani moro krin. Fu dati ede a de so taki te a e frei go na ondro a man tan luku pe a sani de di a wani nyan, soleki wan meti, noso a dedeskin fu wan meti. Na aka kan nyan a dedeskin fu meti, èn na so yu kan taki dati a de „pe den dedewan de”. A fowru disi e fanga pikin meti di a e tyari go na den pikin fu en.

Yehovah e piri-ai gi Yob

Fosi Gado e aksi Yob moro sani di abi fu du nanga meti, dan a e piri-ai gi Yob. San Yob e du? A e sori sakafasi èn a de klariklari fu teki moro rai.—Yob 40:1-14.

A pisi disi di skrifi nanga yepi fu santa yeye èn di e fruteri san Yob ondrofeni, e leri wi wan tumusi prenspari sani. Disi na san wi kan leri: Nowan libisma abi a reti fu krutu na Almakti Gado. A fasi wi e taki èn e du sani musu plisi wi hemel Tata. Boiti dati, a moro prenspari sani, na taki wi musu meki a nen fu Yehovah kon santa èn taki wi musu sori taki en abi a reti fu tiri wi.

Behemot e gi Gado glori

Gado e poti prakseri baka na den meti di a meki, èn a e aksi Yob sani fu Behemot, wan meti di sma sabi moro furu leki a nijlpaard, wan bun bigi sortu watrabofru (Yob 40:15-24). Wan nijlpaard di gro kon bigi kaba kan langa sowan fo te feifi meter èn a kan wegi sowan 3600 kilo. „A krakti fu [Behemot] de na ini den dyonku fu en”, noso den titei fu a bakapisi fu en skin. A bun taki a buba fu a bere fu Behemot deki, bika te a syatu-futu meti disi e waka na tapu a gron fu wan liba, dan en skin e srepi na tapu den ston na ini a liba. A de seiker taki libisma no man feti nanga Behemot di abi wan bun bigi skin, wan bigi mofo, nanga wan tranga kakumbe.

Behemot e kren komoto na ini a liba fu go nyan „grun grasi”. Iya, a gersi leki ala a grasi di e gro na tapu wan bergi de fanowdu fu furu a bere fu Behemot! Ibri dei a meti disi e nyan sowan 90 te 180 kilo grasi nanga tra wiwiri. Te Behemot nyan en bere furu, dan a e go didon na ondro den lotus-bon, noso na ini a kowrupe fu den populier-bon. Efu a watra fu wan liba e pasa abra a syoro èn a nijlpaard de na ini, dan a man hori en ede na tapusei fu a watra èn a man swen pasa wan frudu. Efu Yob ben o kisi fu du nanga a bigi mofo fu Behemot èn nanga den bigi tifi fu en, dan a no ben o prefuru fu fasi wan aka na ini a noso fu a meti disi.

Lefiatan e prèise Gado

Now Yob e yere fu Lefiatan (Yob 41:1-34). A Hebrew wortu disi abi fu du nanga „wan meti di a buba fu en skin draidrai na so wan fasi taki a gersi leki a buba fowfow”. Kande disi abi fu du nanga wan kaiman. Yob ben sa meki pikin-nengre plèi nanga Lefiatan? Kwetikweti! Nofo tron sma kisi bigi mankeri di den tuka nanga a meti disi. Iya, efu wan sma ben o pruberi fu kisi Lefiatan, dan a sma ben o abi fu meki someni muiti taki kande a no ben o du a sani disi noiti moro!

Te Lefiatan e opo en ede kon na tapusei fu a watra te son e opo, dan den ai fu en e brenki „leki a son di e skèin te a dei e opo”. A skin fu Lefiatan lai nanga sani di gersi fisibuba èn di e tapu a skin fu en heri bun. Fu di pikinpikin plaat fu bonyo fasi na a buba fu en skin, meki kugru no man boro pasa a skin fu en makriki, èn feti-owru nanga lansri no man boro pasa srefisrefi. Te wan kaiman e waka na tapu den tokotoko syoro fu a liba, dan den srapu pisi buba fu en bere e libi marki na baka di gersi den marki fu „wan wrokosani di sma e gebroiki fu masi aleisi”. Te a e rigeri na ini a watra, dan wan deki skuma e opo kon. Fu di Lefiatan bigi so, èn fu di a abi sani di yu kan agersi nanga fetisani, namku wan mofo nanga tifi di kan kiri sma, nanga wan tranga tere, meki a no e frede noti.

Yob e taki dati a no abi leti

Yob ben fruklari taki a ’ben taki, ma a no ben frustan den sani di ben de tumusi fruwondru gi en’ (Yob 42:1-3). Baka di a meki Gado piri-ai gi en, a sori taki a no abi leti èn a abi berow. Gado piri-ai gi den mati fu en tu, ma Yob ben kisi bigi blesi.—Yob 42:4-17.

A de wan koni sani trutru fu no frigiti san Yob ben ondrofeni! Wi no man piki ala den aksi di Gado poti gi en. Ma wi man èn musu sori warderi gi den furu difrenti moi sani di e gi Yehovah glori.

[Prenki na tapu bladzijde 13]

Ston-bokoboko

[Prenki na tapu bladzijde 13]

Raaf

[Prenki na tapu bladzijde 13]

Umalew

[Prenki na tapu bladzijde 14]

Zebra

[Prenki na tapu bladzijde 14]

A struisfowru e waka gowe fu den eksi fu en, ma a no e gowe libi den

[Prenki na tapu bladzijde 14]

Struisfowru eksi

[Prenki na tapu bladzijde 14, 15]

A slechtvalk

[Sma di abi a reti fu a prenki]

Falcon: © Joe McDonald/Visuals Unlimited

[Prenki na tapu bladzijde 15]

Na Arabia asi

[Prenki na tapu bladzijde 15]

A steenarend (wan aka)

[Prenki na tapu bladzijde 16]

Sma sabi Behemot moro furu leki a nijlpaard, wan bigi sortu watrabofru

[Prenki na tapu bladzijde 16]

Sma denki taki Lefiatan na a tranga kaiman