Go na content

Go na table of contents

Edepenti fu a buku Tu Samuel

Edepenti fu a buku Tu Samuel

A Wortu fu Yehovah de libilibi

Edepenti fu a buku Tu Samuel

YU DENKI taki wan sma di e si Yehovah leki a Moro Hei Tiriman, musu gi yesi na En sondro fu meki wan fowtu? A de so taki wan man di e hori en soifri retifasi, e du ala ten san reti na ini Gado ai? Sortu sma e ’plisi na ati fu a tru Gado’? (1 Samuel 13:14) A Bijbel buku Tu Samuel e gi bun piki tapu den aksi disi.

Den skrifiman fu a buku Tu Samuel, na den profeiti Gad nanga Natan, di ben de bun mati fu Kownu David fu owruten Israel. * A buku disi kaba skrifi na a ten fu 1040 b.G.T., na a kaba fu den 40 yari di David tiri leki kownu. A moro bigi pisi fu a buku disi e taki fu David èn fu a banti di a ben abi nanga Yehovah. A span pisi tori disi e fruteri fa wan deki-ati kownu e meki wan nâsi di prati, tron wan kownukondre pe wánfasi de èn pe sani e waka bun srefisrefi. A moi tori disi e fruteri furu fu den dipi firi fu libisma.

DAVID E KISI ’MORO NANGA MORO MAKTI’

(2 Samuel 1:1–10:19)

A fasi fa David e handri te a e yere taki Saul nanga Yonatan dede, e sori san a e firi gi den èn gi Yehovah. Na ini Hebron, den e poti David leki kownu fu a lo fu Yuda, èn den e poti Isboset, a manpikin fu Saul, leki kownu fu den tra lo fu Israel. David e „kisi moro nanga moro makti” èn sowan seibi nanga afu yari baka dati, den e meki a tron kownu fu heri Israel.​—2 Samuel 5:10.

David e puru Yerusalem na den anu fu den Yebus-sma èn a e meki a foto disi tron a mamafoto fu a kownukondre fu en. A fosi leisi te a e pruberi fu tyari na ark fu a frubontu go na Yerusalem, sani no e waka bun kwetikweti. Ma a di fu tu leisi, sani e waka bun, èn David e dansi fu prisiri. Yehovah e seti wan frubontu nanga David fu gi en wan kownukondre. David e wini ala den feanti fu en fu di Gado e tan na en sei.

Piki tapu den aksi fu Bijbel:

2:18—Fu san ede Bijbel e taki dati Yoab nanga den tu brada fu en, na den dri manpikin fu Seruya, a mama fu den? Nofo tron te den Hebrew Buku fu Bijbel e kari den pikin nanga bakapikin na ini wan famirilin, dan den e kari a nen fu den papa nomo. Ma a kan taki a masra fu Seruya dede frukufruku, noso kande a no ben fiti fu kari en nen na ini den Santa Buku. A kan tu taki den kari a nen fu Seruya fu di a ben de wan sisa, noso afu-sisa fu David (1 Kroniki 2:15, 16). A wan-enkri sani di den taki fu a papa fu den dri brada disi, abi fu du nanga a presi pe den ben beri en na Betlehem.​—2 Samuel 2:32.

3:29—San den wortu ’wan man di e meki titei fu meki krosi’ wani taki? Nofo tron na den umasma ben gwenti fu brei titei kon tron wan pisi krosi. Fu dati ede, den wortu disi kan sori go na mansma di no ben fiti fu du son wroko, soleki fu go feti na ini orloku; dati meki den ben musu du wroko di umasma ben gwenti fu du.

5:1, 2—O langa baka di den kiri Isboset, David tron kownu fu heri Israel? Isboset ben de kownu tu yari langa, èn soleki fa a sori, dan a bigin tiri syatu baka di Saul dede, na a srefi ten di David bigin tiri na Hebron. David ben de na Hebron e tiri Yuda seibi nanga afu yari langa. Syatu baka di a tron kownu fu heri Israel, a meki Yerusalem tron a mamafoto fu a kondre. Sobun, baka di Isboset dede, feifi yari pasa fosi David tron kownu fu heri Israel.​—2 Samuel 2:3, 4, 8-11; 5:4, 5.

8:2—Omeni Moabsma den Israelsma ben kiri baka di Moab ben kon feti nanga den? A kan taki sma ben marki omeni sma ben musu dede, na presi fu teri den sma disi. Soleki fa a sori, dan David ben meki den Moabsma didon sei na sei na tapu a gron. Baka dati, a gebroiki wan spesrutu titei fu marki a lin fu den Moabsma di ben e didon na gron. A sori leki den ben kiri tu lin-marki, noso tu di fu dri pisi fu den Moabsma, èn wán lin-marki, noso wan di fu dri pisi fu den ben tan na libi.

Sani di wi kan leri:

2:1; 5:19, 23. David ben suku rai na Yehovah bifo a go tan na Hebron èn bifo a go feti nanga den feanti fu en. Wi musu suku rai na Yehovah tu bifo wi teki bosroiti di o abi krakti tapu a yeyefasi fu wi.

3:26-30. Te wan sma e pai ogri fu ogri, dan dati e tyari takru bakapisi kon.​—Romesma 12:17-19.

3:31-34; 4:9-12. David na wan bun eksempre gi wi fu di a no ben e pai ogri fu ogri èn a no ben e hori sma na feanti.

5:12. Noiti wi musu frigiti taki Yehovah leri wi den pasi fu en, èn taki na en meki taki wi kan abi wan bun banti nanga en.

6:1-7. Na wan bun sani David ben wani du di a pruberi tyari na Ark go na wan tra presi. Ma a no ben du dati na a yoisti fasi, fu di a ben de teige a komando fu Gado fu tyari na Ark na ini wan wagi. Dati meki sani no ben waka bun srefisrefi (Exodus 25:13, 14; Numeri 4:15, 19; 7:7-9). A tori fu Usa di grabu na Ark hori, e sori tu taki Gado no o gi pasi taki wi pasa den komando fu en, awinsi na wan bun sani wi wani du.

6:8, 9Di David ben de na ini wan muilek situwâsi, dan a atibron, èn baka dati a bigin frede; kande a ben prakseri srefi taki na Yehovah ben meki a sani dati pasa. Wi musu luku bun fu no krutu Yehovah taki na en e meki taki son problema e miti wi, aladi na wisrefi e meki den problema kon te wi no hori wisrefi na den komando fu en.

7:18, 22, 23, 26. David ben abi sakafasi, a ben e dini Yehovah wawan, èn a ben e du muiti fu hei a nen fu Gado. Wi musu du muiti fu kon abi den srefi fasi disi tu.

8:2. Wan profeititori di ben taki sowan 400 yari na fesi, e kon tru (Numeri 24:17). San Yehovah taki, e kon tru ala ten.

9:1, 6, 7David ben du san a pramisi. Wi sosrefi musu meki muiti fu du san wi pramisi.

YEHOVAH E MEKI RAMPU MITI A SALFUWAN FU EN

(2 Samuel 11:1–20:26)

„Luku, mi e tyari rampu kon gi yu, komoto fu yu eigi oso”, na so Yehovah e taigi David, „èn mi sa teki den wefi fu yu puru leti na yu fesi èn mi sa gi den na wan tra man, èn fu tru, a sa didon nanga den wefi fu yu leti na fesi den ai fu a son disi” (2 Samuel 12:11). Fu san ede Yehovah taki a sani disi? Na fu di David ben sondu nanga Batseiba. Aladi Yehovah e gi David pardon fu di a abi berow, toku David no man wai pasi gi den bakapisi fu a sondu di a du.

A fosi sani di e pasa, na taki a pikin di Batseiba e kisi, e dede. Dan Amnon e go didon nanga tranga na en afu-sisa Tamar, wan umapikin fu David di noiti no ben didon nanga wan man ete. Te Absalom, wan tra manpikin fu David di abi a srefi mama leki Tamar, e yere san Amnon du nanga en sisa, dan a e kiri Amnon. Baka dati Absalom e opo ensrefi teige en eigi papa, èn na ini Hebron a e poti ensrefi leki kownu. David abi fu lowe komoto na ini Yerusalem. Ne Absalom e go didon na tin fu den uma fu en papa, di en papa ben libi na baka fu luku na oso fu en. Baka te den kiri Absalom fosi, David e kisi kownumakti baka. Dan Seba, wan man fu a lo fu Benyamin, e lasi en libi te a e pruberi fu opo ensrefi teige David.

Piki tapu den aksi fu Bijbel:

14:7—San den wortu ’a brenki di den faya krofaya fu mi e brenki’ wani taki? A brenki di krofaya e brenki te a e bron pikinso ete, e sori go na bakapikin di de na libi ete.

19:29—Fu san ede David handri na so wan fasi baka di a yere san Mefibosèt ben abi fu taki? Di David yere san Mefibosèt ben abi fu taki, dan a ben musu fu frustan taki a meki wan fowtu di a bribi wantewante san Siba taki (2 Samuel 16:1-4; 19:24-28). Kande a sani disi ben e fruferi David, èn a no ben wani yere noti moro fu a tori disi.

Sani di wi kan leri:

11:2-15. A pisi tori disi di e fruteri krin sortu swakifasi David ben abi, e sori taki Bijbel na a Wortu fu Gado di skrifi nanga a krakti fu santa yeye.

11:16-27. Te wi e du wan seryusu sondu, dan wi no musu pruberi fu kibri en leki fa David ben du. Na presi fu dati, wi musu fruteri Yehovah sortu sondu wi du èn wi musu suku yepi na den owruman na ini a gemeente.​—Odo 28:13; Yakobus 5:13-16.

12:1-14. Natan na wan moi eksempre gi den man di poti leki owruman na ini a gemeente. Te wan sma du wan sondu, dan den owruman musu yepi en fu poti en libi kon reti baka. Den owruman musu tyari a frantwortu disi na wan koni fasi.

12:15-23. Fu di David ben abi a yoisti denki fu den sani di ben e pasa nanga en, meki a ben man handri na a yoisti fasi te tesi ben e miti en.

15:12; 16:15, 21, 23. Di a gersi leki Absalom ben o tron kownu, dan Akitofel, wan bun koni raiman, kon tron wan toriman, fu di a ben abi heimemre èn fu di a ben wani kisi wan moro hei posisi. Te wan sma koni, ma a no abi sakafasi èn a no de loyaal, dan a kan fadon na ini tesi.

19:24, 30. Mefibosèt ben warderi en trutru taki David sori lobi bun-ati gi en. A ben de klariklari fu saka ensrefi èn fu gi yesi na a bosroiti di a kownu ben teki na ini a tori fu Siba. A warderi di wi abi gi Yehovah nanga en organisâsi, musu meki wi abi sakafasi.

20:21, 22. A koni fu wán sma kan kibri furu sma gi rampu.​—Preikiman 9:14, 15.

MEKI WI FADON „NA INI NA ANU FU YEHOVAH”

(2 Samuel 21:1–24:25)

Saul ben kon kisi brudu-paiman fu di a ben kiri den Gibeonsma, èn fu dati ede angriten ben kon de na ini a kondre dri yari langa (Yosua 9:15). Den Gibeonsma e aksi fu kiri seibi fu den manpikin fu Saul, so taki a brudu-paiman kan pai. David e gi den Gibeonsma san den wani, èn a langa dreiten e kaba te wan bigi alen fadon. Fo bigiskin man fu Filistia e dede fu di ’David nanga den futuboi fu en kiri den man dati’.​—2 Samuel 21:22.

David e du wan seryusu sondu te a e meki sma teri a pipel, aladi a wet no ben gi en primisi fu du en na a fasi dati. A e sori berow èn a e bosroiti fu libi ensrefi „na ini na anu fu Yehovah” (2 Samuel 24:14). Leki bakapisi, 70.000 sma e dede fu wan pestsiki. Te David e gi yesi na a komando fu Yehovah, dan Yehovah e puru a pestsiki.

Piki tapu den aksi fu Bijbel:

21:8—Fa a kan taki Mikal, na umapikin fu Saul, ben abi feifi manpikin, aladi 2 Samuel 6:23 e taki dati a dede sondro fu meki pikin? Furu sma e denki taki den manpikin disi ben de fu a sisa fu Mikal, Merab, di ben trow nanga Adrièl. Soleki fa a sori, dan fu di Merab dede frukufruku, meki Mikal, di no ben abi pikin, kweki den manpikin fu Merab.

21:9, 10—O langa Rispa ben koti wakti gi den dedeskin fu den tu manpikin fu en nanga den feifi granpikin fu Saul di den Gibeonsma ben kiri? Den ben anga den seibi man disi „na ini den fosi dei fu a kotiten”, dati wani taki na ini maart noso april. Sma ben libi den dedeskin fu den na tapu wan bergi. Dei nanga neti Rispa ben tan na den seibi dedeskin disi, teleki Yehovah meki a dreiten kon kaba fu sori taki a no ben e atibron moro. A no sori leki wan bigi alen ben o fadon fosi a kaba fu a kotiten na ini oktober. Sobun, a kan taki Rispa koti wakti gi den dedeskin fu den man, sowan feifi noso siksi mun langa. Baka dati David meki sma beri den bonyo fu den man.

24:1—Fu san ede a teri di David meki sma teri a pipel, ben de so wan seryusu sondu? A Wet no ben sori taki na wan fowtu sani fu teri a pipel (Numeri 1:1-3; 26:1-4). Bijbel no e taki fu san ede David ben wani teri a pipel. Ma 1 Kroniki 21:1 e taki dati Satan ben gi en deki-ati fu du disi. Awinsi fa a no fa, Yoab, a legre-edeman fu David, ben sabi taki a bosroiti di David ben teki fu meki sma teri a pipel, no ben bun, èn dati meki a ben pruberi fu tapu David fu du a sani disi.

Sani di wi kan leri:

22:2-51. Na wan moi fasi, a singi fu David e sori taki Yehovah na a tru Gado, di warti fu wi frutrow en dorodoro!

23:15-17. David ben abi so furu lespeki gi a wet fu Gado di abi fu du nanga libi èn brudu, taki na a okasi disi a no ben wani du wan sani di ben o sori leki a pasa a wet dati. Wi musu kon abi a srefi fasi fu denki fu ala den komando fu Gado.

24:10. A konsensi fu David ben meki taki a sori berow. A konsensi fu yu e wroko na so wan fasi, taki a kan meki yu handri neleki David?

24:14. David ben abi na overtoigi taki Yehovah abi moro sari-ati leki libisma. Wi abi na overtoigi dati tu?

24:17. A ben hati David taki a sondu fu en ben meki taki a heri pipel nyan pina. Wan sma di abi berow fu den sondu di a du, musu sori taki a e sari trutru fu a porinen di a sondu fu en tyari kon tapu a gemeente kande.

Wi kan de sma di e ’plisi na ati fu Gado’

A di fu tu kownu fu Israel ben de ’wan man di ben e plisi Yehovah en ati’ (1 Samuel 13:14). Noiti David ben e tweifri na den regtfardiki markitiki fu Yehovah, èn a no ben e suku fu libi sondro Gado. Ibri tron te David ben e meki wan fowtu, a ben taki krin sortu sondu a ben du, a ben teki a piri-ai di Gado ben gi en, èn a ben kenki den fasi fu en. David ben de wan man di tan hori en soifri retifasi. Yu no feni taki a de wan koni sani fu de leki en, spesrutu te wi meki fowtu?

A tori fu a libi fu David e sori krin taki te wi e si Yehovah leki a Moro Hei Tiriman, dan wi musu bribi taki na En abi den yoisti markitiki di e sori san bun èn san no bun. Leki sma di wani hori wi soifri retifasi, wi musu meki muiti fu hori wisrefi na de markitiki dati. Wi kan du disi trutru. Wi kan de nanga tangi trutru te wi e prakseri ala den sani di wi leri fu a buku Tu Samuel! Iya, a boskopu fu a buku disi di skrifi nanga a krakti fu a santa yeye, de libilibi trutru, èn a abi krakti tu.​—Hebrewsma 4:12.

[Futuwortu]

^ paragraaf 2 Aladi Samuel no skrifi nowan pisi fu a buku disi, toku a buku abi a nen fu en, fu di biginbigin den buku Wan Samuel nanga Tu Samuel ben de wán bukulolo nomo na ini den Hebrew Buku fu Bijbel. Samuel skrifi a moro bigi pisi fu a Bijbel buku Wan Samuel.

[Prenki na tapu bladzijde 16]

David tan abi sakafasi fu di a tan hori na prakseri suma ben poti en leki kownu

[Prenki na tapu bladzijde 18]

„Luku, mi e tyari rampu kon gi yu, komoto fu yu eigi oso”

Batseiba

Tamar

Amnon