Bai na kontenido

Bai na kontenido

Kon Mi Por Stòp Mi Frei di Maltratá Mi?

Kon Mi Por Stòp Mi Frei di Maltratá Mi?

Hóbennan Sa Puntra . . .

Kon Mi Por Stòp Mi Frei di Maltratá Mi?

“Awe mi frei a bati mi pa promé biaha. El a pidi mi despensa, pero awor mi no sa kiko mi tin ku hasi.”—Stella. *

“APROKSIMADAMENTE 1 di kada 5 studiante femenino . . . a bisa ku nan a ser físikamente i/òf seksualmente maltratá dor di un mucha hòmber ku nan ta sali kuné,” segun un artíkulo den The Journal of the American Medical Association. Den un sondeo ku nan a tene na Alemania entre hóbennan di 17 pa 20 aña, mas ku un kuart di e mucha muhénan a bisa ku nan a ser obligá di tin kontakto seksual indeseá ku a bai akompañá pa violensia físiko, preshon verbal, droga òf alkohòl. Segun un sondeo tené na Merka, 40 porshento di e tinernan ku nan a entrevistá a yega di mira nan kompañeronan di klas “insultá e hende ku nan ta sali kuné na un manera masha kruel.” *

Abo ta un adulto hóben ku tin pensá di kasa ku un persona ku ta insultá bo òf grita bo òf rebahá bo, pusha bo, stot bo òf dal bo wanta? Un artíkulo anterior den e seri aki a mustra ku tal tipo di maltrato ta alarmantemente komun. * Tambe e artíkulo a mustra ku hende ku ta papia òf hasi kos di abusu ku otro hende no tin Yehova Dios su aprobashon, i ku e víktimanan no mester aseptá tal mal komportashon komo normal òf ku ta nan mes falta ku nan ta ser tratá asina. (Efesionan 4:31) Pero tòg no ta fásil pa sa kiko pa hasi den un situashon asina. Kisas ainda bo tin hopi kariño pa bo frei, apesar di su komportashon. Òf pió ainda, kisas bo tin miedu di e manera ku lo e reakshoná si bo kritik’é. Kiko bo mester hasi?

Evaluá e Situashon

Na promé lugá, bo tin ku kalma bo mes i evaluá na un manera ophetivo loke a sosodé. (Eklesiastés 2:14) Bo ta realmente un víktima di maltrato mediante palabranan ofensivo? Bo frei tabata deliberadamente malisioso, òf simplemente el a “papia sin pensa”? (Proverbionan 12:18) Kuantu biaha esaki a sosodé? Ta un eror di un biaha so ku bo por djis ignorá? Òf el a tuma pa kustumber pa bisa kosnan ku ta rebahá bo òf insultá bo?

Si bo no tin sigur di bo sintimentunan den e asuntu aki, papia ku un otro hende—no ku un di bo pareunan sino ku un hende mas grandi i mas sabí. Kisas bo por konfia e asuntu na bo mayornan òf na un kristian maduro. Tal kòmbersashon por yuda bo determiná si bo a reakshoná demasiado emoshonal òf si di bèrdat tin un problema serio.

Si ta parse safe pa hasi esei, hasi areglo pa papia ku bo frei tokante e asuntu. (Proverbionan 25:9) Splik’é na un manera trankil kon su komportashon ta laga bo sinti. Bisa spesífikamente ta kiko a ofendé bo. Fiha bon kla kiko ta e kosnan ku lo bo no tolerá. Kon e ta reakshoná ora bo papia kuné? E ta rechasá na un manera brutu loke bo ta bisa òf e ta rabia i ta kuminsá papia mas ko’i abusu? Kualke un di e reakshonnan aki ta un señal bon kla ku e no ta dispuesto pa kambia.

Pero kiko si e desplegá berdadero humildat i remordimentu? Anto e ora ei tin e posibilidat di skapa e relashon. Pero tene kuidou! Hende ku ta abusá di otro hende ku palabranan ofensivo hopi bes ta bin ku ekspreshonnan masha elaborá di supuesto remordimentu ora nan kaba di ofendé un persona; pero e siguiente biaha ku nan rabia atrobe nan ta bolbe papia ko’i abusu. Pues ta tempu ku dia lo mustra kon sinsero e ta pa hasi kambio. Un bon indikashon di su sinseridat lo ta si e ta dispuesto pa buska yudansa serka ansianonan kristian.—Santiago 5:14-16.

Kòrda ku “tur a peka i ta falta e gloria di Dios.” (Romanonan 3:23) Maske kuantu bo buska, nunka lo bo haña un hende ku ta perfekto. Tur pareha kasá lo eksperensiá un sierto grado di “tribulashon” debí na imperfekshon. (1 Korintionan 7:28) Na final di kuenta, ta abo tin ku disidí si e fayonan ku e tin ta kosnan ku bo por biba kuné felismente. Un biaha mas, e manera mas safe pa determiná esaki ta dor di laga poko tempu pasa.

Kiko pa Hasi Ora Tin Violensia

Pero ta un otro asuntu si ora bo frei rabia, e papiamentu di ko’i abusu ta akompañá pa palabra malu òf menasanan di violensia òf si e ta maltratá bo físikamente, kisas dor di pushá bo, stot bo òf dal bo wanta. Esaki ta indiká un falta peligroso di dominio propio; e situashon fásilmente por eskalá den aktonan mas serio di violensia.

Pa kuminsá, ta mihó pa parehanan ku no ta kasá evitá di ta huntu nan so na lugánan isolá. Pero si bo haña bo di un manera òf otro bo so ku un hòmber violento, no “paga malu ku malu.” (Romanonan 12:17) Kòrda: “Un kontesta suave ta kita rabia, ma un palabra skèrpi ta lanta rabia.” (Proverbionan 15:1) Keda trankil. Pidié hiba bo kas. Si ta nesesario, kana bai òf kore bai!

Kiko si un hòmber ta purba fòrsa un mucha muhé pa hasi aktonan seksual? Klaru ku ta sabí pa un pareha—for di komienso di nan namorashon—fiha bon kla te kon leu nan lo ekspresá kariño na otro. (1 Tesalonisensenan 4:3-5) Si un mucha hòmber ta pone preshon riba un mucha muhé pa kibra prinsipionan bíbliko, e mucha muhé mester dun’é di komprondé bon kla ku lo e no entregá na esei. (Génesis 39:7-13) Anne, kende a entregá na tal preshon seksual, ta roga: “Keda para duru riba un nò. Respetá bo mes. Por fabor, no hasi e fout aki, ni maske kuantu bo stim’é!” Si e no ta hasi kaso di bo “nò,” bis’é ku si e sigui lo bo konsiderá su intentonan komo violashon. Si ainda e no ke stòp, grita ousilio i purba resistié meskos ku lo bo a hasi ku kualke hende ku ke violá bo. *

Den e dos kasonan menshoná ariba, e konseho di Beibel na Proverbionan 22:24 ta na su lugá: “No sera amistat ku hende ku ta gusta rabia, i no anda ku hende di mal genio.” Bo no tin ningun obligashon di keda den un relashon ku ta kousa bo daño físiko òf mental. Ta mas ku klaru ku lo ta ko’i prufiá pa topa un kaminda bo so ku un hòmber abusadó djis pa bis’é ku bo ta kibra kuné. Probablemente e mihó kos pa hasi ta di konta bo mayornan kiko a pasa. Naturalmente nan lo ta rabiá i molestiá p’e echo ku el a maltratá bo. Pero nan por yuda bo determiná ki pasonan mas bo mester tuma. *

Tratando na Kambi’é

Di tur manera, no ta bo responsabilidat pa pone bo frei kambia. Irena a atmití: “Bo ta pensa ku bo stim’é, ku lo bo por hèndel e situashon i ku bo por yud’é. Pero simplemente bo no por.” Nadine tambe a konfesá: “Mi ta blo pensa ku mi por kambi’é.” Realidat ta ku ta e so por ‘transformá su mente’ i kambia. (Romanonan 12:2) Anto esei ta un proseso largu i difísil.

P’esei sea firme den bo desishon, i no hasi kaso di ningun esfuerso ku lo e por hasi pa traha riba bo emoshon. Purba keda mas leu posibel for di dje, tantu emoshonalmente komo físikamente. No lag’é papia bo, roga bo òf menasá bo pa kambia di opinion i drenta bèk kuné. Ora Irena a kibra ku su frei violento, e frei a menasá di mata su kurpa. Ta bisto ku un persona asina tin mester di yudansa, pero no bo yudansa. Bo ta yud’é dor di para firme kontra komportashon ku no ta kristian. Si e ke kambia, e ta liber pa bai buska yudansa.

Sin embargo, tin hende ta pensa ku matrimonio lo resolvé e problema. Segun un investigadó: “Hende muhé ku ta kasa ku nan frei abusadó i hende hòmber ku ta kasa ku nan mucha muhé abusadó por lo general ta keda sorprendí ora nan deskubrí ku e violensia no ta stòp. Hopi hende ta kere e mito ku unabes nan firma riba e papel di kasamentu, tur e tipo di problemanan ei ta disparsé. No kere e kos ei.” Echo ta ku maltrato físiko ku kuminsá durante namorashon muy probablemente lo sigui den matrimonio.

Beibel ta bisa: “Un hende prudente ta mira maldat i ta skonde.” (Proverbionan 22:3) Ta duru pa kibra ku un hende ku bo stima. Pero haña bo atrapá den un matrimonio di maltrato ta hopi mas duru. Ademas, bo no mester tin miedu ku nunka mas lo bo haña un partner adekuá. Ku e komprondementu mas penetrante ku bo a haña, lo bo ta mas inkliná ku nunka pa buska un persona suave, bondadoso i ku tin dominio propio.

Kon pa Kura e Heridanan Emoshonal

Bira víktima di maltrato físiko òf verbal por ta un kos devastador. Un víktima ku yama Mary a konsehá: “Buska yudansa, konta un hende mesora. Ami a pensa ku mi mes lo por a resolvé e problema, pero loke a yuda mi ta di papia ku otro hende.” Konfia e asuntu na bo mayornan, òf na un amiga maduro òf un ansiano kristian. *

Tambe tin hende ku a nota ku ta útil pa mantené nan mes okupá den aktividatnan manera lesamentu di literatura sano, deporte òf hòbi. Irena ta kòrda: “Loke tabata mas importante ta studia Beibel i asistí na reunionnan kristian.”

Klaramente, Yehova no ta aprobá pa hende papia òf hasi ko’i abusu ku otro hende. Ku su yudansa, bo por protehá bo mes di ser maltratá.

[Nota]

^ par. 3 A kambia algun nòmber.

^ par. 4 Ounke tantu mucha hòmber komo mucha muhé por ser maltratá físikamente òf ku palabranan ofensivo, e Sentro Merikano pa Kombatí i Prevení Enfermedat ta bisa ku “hende muhé ta sufri hopi mas tantu leshon ku hende hòmber.” Den e artíkulo aki pa mas simpel nos lo referí na e abusadó komo hende hòmber.

^ par. 5 Wak e artíkulo “Hóbennan Sa Puntra . . . Dikon E Ta Trata Mi Asina Malu?” den e Spièrta! di 8 di yüni 2004.

^ par. 15 Spièrta! na spañó di 8 di mart 1993, tin informashon enkuanto kon pa resistí violashon seksual.

^ par. 16 Den algun kaso, manera por ehèmpel intento di violashon seksual, bo mayornan por disidí di bai polis. Esaki lo por evitá ku otro mucha muhé ta pasa dor di e mesun eksperensia teribel.

^ par. 23 Den kaso ku un hende keda ku trouma, nan por disidí pa laga un dòkter òf profeshonal di salú mental trata nan.

[Plachi na página 24]

Maltrato durante namorashon probablemente lo sigui den matrimonio

[Plachi na página 25]

No laga niun hende fòrsa bo ekspresá kariño na maneranan inapropiá