Ang “Duta nga Nagailig sing Gatas kag Dugus”

SANG ginluwas ni Jehova nga Dios ang mga Israelinhon sa Egipto, nagpromisa sia nga dal-on sila sa “dutang maayo kag malapad, sa duta nga nagailig sing gatas kag dugus.”—Exodo 3:8.

Pag-abot sang mga Israelinhon sa Ginsaad nga Duta, nagsagod sila sing mga baka, karnero, kag mga kanding, gani bastante ang gatas. Pero diin sila makuha sing dugos? Nagapati ang iban nga nagapatuhoy ini sa syrup nga ginahimo halin sa bunga sang palma, igos, ukon ubas. Kag ang kalabanan nga ginsambit sa Biblia nga dugos sang putyukan naghalin sa talon kag indi sa ginasagod nga mga putyukan. (Hukom 14:8, 9; 1 Samuel 14:27; Mateo 3:1, 4) “Nagailig” gid bala ang dugos kag gatas sa sini nga lugar?

Sining karon lang, may nakutkutan sa Israel ang mga arkeologo nga magapaathag sini. Ang Hebrew University nagreport: “Amo ini ang pinakadugay nga kolonya sang mga balay sang putyukan nga nakutkutan sa Ancient Near East, siling ni Propesor (Amihai) Mazar. Ginabulubanta nga ginhimo ini sang ika-10 asta sa ika-9 nga siglo B.C.E.”

Nakutkutan sang mga arkeologo ang sobra sa 30 ka balay sang putyukan nga tatlo ka raya, kag ginabulubanta nga sa sini nga lugar may mga 100 ka balay sang putyukan. May nakita man sila nga pila ka parte sang lawas sang buyog, kag mga kabulay (beeswax) nga nagkalabilin. Ginabulubanta sang mga iskolar nga “mga tunga sa tonelada nga dugos ang matipon kada tuig halin sa sining mga balay sang putyukan.”

Sang una, luwas nga manamit ang dugos, ang kabulay gingamit sa pag-obra sang mga produkto nga metal kag panit. Ginabutang man ang kabulay sa ibabaw sang mga sululatan nga kahoy, para puede matunaw kag magamit liwat. Ano ang masiling sang mga arkeologo sa ila nakutkutan?

“Bisan pa wala ginsambit sa Biblia ang pagsagod sang putyukan sa Israel sadto,” padayon sang report, “ang nadiskobrehan nga balay sang mga putyukan sa Tel Rehov nagapamatuod nga ang pagsagod sang putyukan kag ang pagkuha sang dugos kag balay sini isa ka matin-ad nga negosyo sang panahon pa sang Una nga Templo [ni Solomon]. Gani, posible gid nga ang ‘dugos’ nga ginsambit sa Biblia, nagapatuhoy sa dugos sang putyukan.”

[Picture Credit Line sa pahina 15]

Institute of Archaeology/Hebrew University © Tel Rehov Excavations