Shi kɛya he ni ato saneyitsei lɛ anaa yɛ lɛ

Shi kɛya he ni ato saneyitsei lɛ anaa yɛ lɛ

Bɔ ni Fee ni Hana Toiŋ Jɔ Lɛ

Bɔ ni Fee ni Hana Toiŋ Jɔ Lɛ

Bɔ ni Fee ni Hana Toiŋ Jɔ Lɛ

YOO anɔkwafo ko wó egbee nɔ yɛ sɔlemɔ mli kɛjie Yehowa yi. Enu he akɛ Nyɔŋmɔ ewo enɔ kɛjɛ sũ mli ni eha ewerɛhoyeli etsɔ mliflimɔ.

Yoo lɛ gbɛi ji Hana. Mɛni ha enu he akɛ awo enɔ kɛjɛ sũ mli ni ewerɛhoyeli etsɔ mliflimɔ lɛ? Mɛni kɛ emlifilimɔ lɛ ba? Mɛni wɔbaanyɛ wɔkase kɛjɛ eniiashikpamɔ lɛ mli? Nyɛhaa wɔsusua Hana sane lɛ he kɛtaoa sanebimɔi nɛɛ ahetoo.

Weku Ko kɛ Emli Naagba

Elkana ni ji Levinyo ni hi Efraim lɛ yɛ ŋamɛi enyɔ, ni amɛteŋ mɔ kome ji Hana. (1 Samuel 1:1, 2a; 1 Kronika 6:33, 34) Eyɛ mli akɛ shishijee lɛ, ejeee Nyɔŋmɔ yiŋtoo akɛ nuu kɛ yoo fe ekome ahi shi moŋ, shi Mose Mla lɛ ŋmɛ enɛ feemɔ gbɛ, ni akɛ ehe gbɛtsɔɔmɔ ha yɛ nakai Mla lɛ mli. Elkana kɛ eweku lɛ jáa Yehowa, shi taakɛ bei pii ebaalɛ lɛ, yei babaoo kɛ shihilɛ haa béi hiɔ weku mli, ni Elkana weku lɛ he sane maa enɛ nɔ mi.

Hana ji kene, shi ebienyɛ Penina ni ji Elkana ŋa kroko lɛ yɛ bii.—1 Samuel 1:2b.

No beaŋ lɛ kɛ́ Israel yoo ji kene lɛ abuɔ lɛ akɛ eji musu, ni ákɛ eji okadi ni tsɔɔ akɛ mɔ lɛ bɛ Nyɔŋmɔ hiɛ duromɔ. Shi nɔ ko kwraa etsɔɔɔ akɛ kene ni Hana ji lɛ yeɔ he odase akɛ Nyɔŋmɔ bɛ ehe miishɛɛ. Shi kɛlɛ, yɛ nɔ najiaŋ ní Penina aaashɛje Hana mii lɛ, ekɛ bii ni efɔ lɛ tswa ebienyɛ lɛ mpoa ni no ha ewerɛ ho ehe yɛ shihilɛ mli.

Amɛfãa Gbɛ Kɛyaa Yehowa He Krɔŋkrɔŋ Lɛ

Yɛ naagbai nɛɛ fɛɛ asɛɛ lɛ, daa afi lɛ Elkana kɛ eweku lɛ faa gbɛ kɛyaa Shilo ni amɛyashãa afɔle yɛ Yehowa he krɔŋkrɔŋ lɛ. * He nɛɛ yaa kɛbaa jɛkɛmɔ aaafee kilomitai 60, ni ekã shi faŋŋ akɛ amɛnyiɛɔ. Hana naaa afɔlei ni ayashãa lɛ ogbɔjɔ, ejaakɛ kɛ́ aaja shidaa afɔle lɛ, ahaa Penina kɛ ebii lɛ babaoo, shi lɛ lɛ mɔ kome gbɛnaa pɛ ahaa lɛ. Penina tsɔɔ no nɔ ewoɔ Hana mli la, ni ehaa eyeɔ awerɛho, ejaakɛ etamɔ nɔ ni Yehowa “eŋa emusu naa.” Hana kɛ haomɔ nɛɛ kpeɔ daa afi, ni ehaa eyeɔ awerɛho ni eyeee nii. Gbɛfaai ni kulɛ esa akɛ eha ená miishɛɛ lɛ batsɔ tsuiyeli moŋ kɛha lɛ. Fɛɛ sɛɛ lɛ, kɛ́ aaya Yehowa he krɔŋkrɔŋ lɛ Hana yaa eko.—1 Samuel 1:3-7.

Oona nɔkwɛmɔnɔ kpakpa ni Hana fee efɔ̃ shi eha wɔ? Kɛ́ sane ko haaa omii ashɛ ohe lɛ, te ofeɔ onii ohaa tɛŋŋ? Ani otsiɔ ohe kɛjɛɔ onanemɛi heyelilɔi ahe ni okɛ amɛ kpaa bɔɔ? Hana efeee nakai. Ekɛfee esu akɛ ekɛ mɛi ni jáa Yehowa lɛ baabɔ. Esa akɛ wɔ hu wɔfee nakai, ekɔɔɔ he eko naagbai ni wɔkɛbaakpe.—Lala 26:12; 122:1; Abɛi 18:1; Hebribii 10:24, 25.

Elkana bɔ mɔdɛŋ koni eshɛje Hana mii ní eha egba lɛ nɔ̃ diɛŋtsɛ ni gbaa enaa. Ebi lɛ akɛ: “Hana, mɛɛba ofóɔ? ni mɛɛba oyeee nii? ni mɛɛba hu oyeɔ otsui? Ani mihiii mihaaao fe bihii nyɔŋma?” (1 Samuel 1:8) Ekolɛ Elkana leee akɛ Penina mli joɔ yɛ Hana nɔ, ni eeenyɛ ebalɛ hu akɛ Hana sumɔɔɔ ni etsĩɔ tã etsɔɔ lɛ. Yɛ fɛɛ mli lɛ, Hana tsɔɔ akɛ eyɛ hemɔkɛyeli yɛ Yehowa mli, ni efee nakai kɛtsɔ sɔlemɔ ni esɔle eha lɛ koni eye ebua lɛ ni etoiŋ ajɔ lɛ lɛ nɔ.

Hana Wo Shi

No mli lɛ ayeɔ shidaa afɔlei lɛ yɛ Yehowa he krɔŋkrɔŋ lɛ. Hana shi asa lɛ nɔ he ni ayeɔ nii yɛ lɛ, ni eyasɔle eha Nyɔŋmɔ. (1 Samuel 1:9, 10) Ekpa lɛ fai akɛ: “Yehowa Zebaot! Kɛji oookwɛ oweyoo amanehulu nɛɛ, ni oookai mi, ni ohiɛ kpaŋ oweyoo nɔ, shi moŋ oooha oweyoo binuu lɛ, no lɛ maŋɔ lɛ maha Yehowa ewala gbii fɛɛ, ni asooyi naa esaŋ eyiteŋ.”—1 Samuel 1:11.

Hana sɔle yɛ nɔ ko pɔtɛɛ he. Ebi ni aduro lɛ binuu, ni ewo shi akɛ ebaajɔɔ bi ni abaaduro lɛ nɔ eha Yehowa koni esɔmɔ lɛ ewala gbii abɔ fɛɛ akɛ Nazirnyo. (4 Mose 6:1-5) Ni Hana nyɛŋ atsu eshiwoo lɛ he nii kɛ́ ewu Elkana efuaaa eshiwoo lɛ sɛɛ, ni kɛlɛ ewu nifeemɔ yɛ sɛɛ mli tsɔɔ akɛ efĩ eŋa ni esumɔɔ lɛ lɛ sɛɛ ni etsu eshiwoo lɛ he nii.—4 Mose 30:6-8.

Gbɛ nɔ ni Hana tsɔ esɔle lɛ ha Osɔfonukpa Eli yasusu akɛ etɔ dãa. Akɛni no mli lɛ Hana miisɔle yɛ etsui mli hewɔ lɛ, Eli na ni eetsɔ́mɔ enaabu shi enuuu egbee. Esɔle kɛjɛ etsuiŋ diɛŋtsɛ. (1 Samuel 1:12-14) Beni Eli sháa Hana hiɛ akɛ etɔ dãa lɛ, kwɛ bɔ ni ebaadɔ lɛ aha! Kɛlɛ, ekɛ bulɛ gbala nibii amli eha osɔfonukpa lɛ. Beni Eli nále akɛ Hana miisɔle yɛ “[e]kɔmɔ kɛ [e]mlila ní awoɔ sɔŋŋ” hewɔ lɛ, Eli kɛɛ lɛ akɛ: “Israel Nyɔŋmɔ lɛ aaahao onibimɔnii ni obi lɛ lɛ!” (1 Samuel 1:15-17) Yɛ no sɛɛ lɛ, Hana yiŋ etee, ni eyaye nii ni “ehiɛ efeee tɔtɔɔtɔ dɔŋŋ.”—1 Samuel 1:18.

Mɛni wɔkaseɔ kɛjɛɔ enɛɛmɛi fɛɛ amli? Kɛ́ wɔkɛ wɔnaagbai miifɔ Yehowa hiɛ yɛ sɔlemɔ mli lɛ, wɔbaanyɛ wɔha ele nɔ ni wɔsusuɔ, ni wɔjɛ wɔtsuiŋ wɔkɛ wɔnibimɔ lɛ afɔ̃ ehiɛ. Kɛ́ wɔnyɛɛɛ wɔkɛ wɔnibimɔ lɛ afɔ ehiɛ ɛnaagba lɛ he nɔ ko dɔŋŋ wɔfee lɛ, no lɛ esa akɛ wɔshi wɔha lɛ. Enɛ ji gbɛ ni hi fe fɛɛ ni wɔbaanyɛ wɔkɔ.—Abɛi 3:5, 6.

Kɛ́ Yehowa tsuji jɛ amɛtsuiŋ amɛsɔle amɛha lɛ lɛ, amɛtoiŋ baanyɛ ajɔ amɛ taakɛ ebalɛ yɛ Hana gbɛfaŋ lɛ. Beni bɔfo Paulo wieɔ sɔlemɔ he lɛ, eŋma akɛ: “Nyɛkahaoa yɛ nɔ ko nɔ ko he, shi moŋ nɔ fɛɛ nɔ mli lɛ nyɛkɛ sɔlemɔ kɛ faikpamɔ kɛ shidaa atsĩa nyɛtutɔmɔi lɛ atã yɛ Nyɔŋmɔ hiɛ; ni Nyɔŋmɔ hejɔlɛ ni fe jwɛŋmɔi fɛɛ lɛ aaato nyɛtsuii kɛ nyɛjwɛŋmɔi lɛ yɛ Kristo Yesu mli!” (Filipibii 4:6, 7) Kɛ́ wɔshɛ wɔjatsu lɛ wɔfɔ̃ Yehowa nɔ lɛ, esa akɛ wɔŋmɛ lɛ gbɛ ni etere eha wɔ. Kɛkɛ lɛ, taakɛ Hana fee lɛ, ehe ehiaaa ni wɔye wɔtsui yɛ he dɔŋŋ.—Lala 55:23.

Ake Yehowa Binuu

Nyɔŋmɔ bo Hana sɔlemɔ lɛ toi; ená musu ni efɔ binuu. (1 Samuel 1:19, 20) Sane nɛɛ fata saji fioo komɛi ni Biblia lɛ bɔ he amaniɛ akɛ Nyɔŋmɔ ha afɔ aŋkroaŋkroi komɛi ní batsɔmɔ etsuji yɛ sɛɛ mli lɛ ahe. Samuel ni ji Elkana kɛ Hana binuu lɛ batsɔ Yehowa gbalɔ, ni etsu gbɛfaŋnɔ ko ni he hiaa waa he nii yɛ Israelbii lɛ amaŋtsɛwomɔ mli.

Ŋwanejee ko bɛ he akɛ Samuel gbekɛbiiashi tɔ̃ɔ ni Hana bɔi lɛ Yehowa he nibii atsɔɔmɔ. Shi, ani ehiɛ kpa eshiwoo lɛ nɔ? Kɔkɔɔkɔ! Hana wie akɛ: “Ja atse gbekɛ lɛ fufɔ dani mikɛ lɛ aaatee, ní eyapue yɛ Yehowa hiɛ, ní ehi jɛi kwraa.” Beni Hana tse Samuel fufɔ lɛ ekolɛ no mli lɛ gbekɛ lɛ eye aaafee afii etɛ loo nɔ̃, ni eŋɔ lɛ kɛtee Yehowa he krɔŋkrɔŋ lɛ taakɛ ewo shi lɛ.—1 Samuel 1:21-24; 2 Kronika 31:16.

Beni Hana kɛ ewu eshã afɔle amɛha Yehowa sɛɛ lɛ, amɛkɛ Samuel yaha Eli. Hana kɛ Eli wie, ni eeenyɛ efee akɛ beni ekɛ lɛ wieɔ lɛ no mli lɛ ehiɛ gbekɛ lɛ nine shi, ni ekɛɛ Eli akɛ: “O, minuŋtsɔ, gbii abɔ ni osusuma hiɛ kã nɛɛ, minuŋtsɔ, mi ji yoo lɛ ni badamɔ omasɛi yɛ biɛ nɛɛ, ní ekpa Yehowa fai lɛ. Nɛkɛ gbekɛ nɛɛ he fai mikpa lɛ; ni Yehowa eha mi nɔ ni miba lɛ lɛ. No hewɔ lɛ mi hu mikɛ lɛ eke Yehowa; akɛ lɛ eke Yehowa ewala gbii abɔ fɛɛ!” Nɛkɛ gbɛ nɔ tsɔ Samuel bɔi Nyɔŋmɔ sɔɔmɔ yɛ gbɛ krɛdɛɛ nɔ ewala gbii abɔ fɛɛ.—1 Samuel 1:25-28; 2:11.

Hana hiɛ kpaaa Samuel nɔ. Ŋmalɛi lɛ kɛɔ akɛ: “Enyɛ kpɛɔ atade yuu pɛmpɛoo ko ehaa lɛ, ni ekɛ bahaa lɛ daa afi, kɛ ekɛ ewu ba afi afɔleshaa lɛ.” (1 Samuel 2:19) Hana tee nɔ esɔle eha Samuel. Ŋwanejee bɛ he akɛ daa afi kɛ́ etee lɛ saramɔ lɛ, ewoɔ lɛ hewalɛ koni eya nɔ ekɛ anɔkwayeli asɔmɔ Nyɔŋmɔ.

Be ko beni Samuel fɔlɔi tee lɛ saramɔ lɛ Eli jɔɔ amɛ, ni ekɛɛ Elkana akɛ: “Yehowa ahao seshibii kɛjɛ nɛkɛ yoo nɛɛ mli yɛ nɔ ni nyɛkɛ-bake Yehowa nɛɛ hewɔ!” Nɔ ni ekɛɛ lɛ lɛ ba mli nakai, ni aduro Hana kɛ Elkana bii enumɔ krokomɛi—hii etɛ kɛ yei enyɔ.—1 Samuel 2:20, 21.

Kwɛ nɔkwɛmɔnɔ kpakpa ni Elkana kɛ Hana fee amɛfɔ shi amɛha fɔlɔi Kristofoi! Kɛ́ wɔɔkɛɛ lɛ, nyɛmɛi kɛ tsɛmɛi babaoo jɛɔ amɛsuɔmɔ mli amɛkɛ amɛbihii kɛ amɛbiyei keɔ Yehowa kɛtsɔ hewalɛ ni amɛwoɔ amɛ ni amɛkɛ amɛhe woɔ be fɛɛ sɔɔmɔ nitsumɔ lɛ mli lɛ nɔ, ni amɛyasɔmɔɔ yɛ hei krokomɛi. Fɔlɔi ni asumɔɔ nɛɛ sa yijiemɔ yɛ nibii ni amɛkɛshãa afɔle lɛ hewɔ, ni Yehowa baajɔɔ amɛ.

Hana Kɛ Mlifilimɔ Sɔle

Kwɛ miishɛɛ ni Hana ni kulɛ eji kene lɛ ná! Yei asɔlemɔ fioo ko pɛ atsi tã yɛ Ŋmalɛi lɛ mli. Shi kɛlɛ, awie Hana sɔlemɔi aaafee enyɔ ahe yɛ mli. Klɛŋklɛŋ nɔ lɛ ji sɔlemɔ ni esɔle beni awoɔ emlila ni ahaoɔ lɛ lɛ, ni nɔ ni ji enyɔ lɛ ji shidaa sɔlemɔ ni ekɛ mlifilimɔ sɔle lɛ. Hana je sɛɛkpee sɔlemɔ lɛ shishi akɛ: “Mitsui mli efili lɛ yɛ Yehowa mli.” Emli fili lɛ akɛ “kene lɛ efɔ,” ni ejie Yehowa yi akɛ “ewoɔ mɔ nɔ, ni eteeɔ ohiafo shi kɛjɛɔ sũ mli.” Yɛ anɔkwale mli lɛ, “ewóɔ mɔ ni efĩ lɛ nɔ kɛjɛɔ tumu nɔ.”—1 Samuel 2:1-10.

Hana sane ni Nyɔŋmɔ tsɔ emumɔ lɛ nɔ eha aŋma afɔ̃ shi lɛ haa wɔnaa akɛ akɛni adesai yeee emuu hewɔ lɛ, mɛi krokomɛi anifeemɔi baanyɛ agba wɔnaa aloo hetsɛ̃ baanyɛ aha amɛfee nibii ni baaye wɔ awui. Kɛlɛ, esaaa akɛ wɔhaa naagbai ni tamɔ nakai fiteɔ miishɛɛ ni wɔkɛsɔmɔɔ Yehowa lɛ. Eji sɔlemɔ Toibolɔ kpeteŋkpele, ni kɛ́ enɔkwa tsuji bolɔ amɛtsɛ lɛ lɛ eboɔ amɛtoi, ni ejieɔ amɛ kɛjɛɔ amanehului amli, ni ehaa amɛtoiŋ jɔɔ amɛ ni ejɔɔ amɛ babaoo.—Lala 22:24-27; 34:7-9; 65:3.

[Shishigbɛ niŋmaa]

^ kk. 9 Biblia lɛ tsɛɔ he ni akɛ he woɔ anɔkwa jamɔ mli yɛ nɛɛ akɛ Yehowa “sɔlemɔwe.” Shi yɛ no beaŋ yɛ Israel lɛ, no mli lɛ kpaŋmɔ adeka lɛ kã he eyɛ buu loo kpeebuu lɛ mli. Sɛɛ mli yɛ Maŋtsɛ Salomo nɔyeli beaŋ ni ama sɔlemɔwe diɛŋtsɛ aha Yehowa, no ji klɛŋklɛŋ nɔ̃ ni ama.—1 Samuel 1:9; 2 Samuel 7:2, 6; 1 Maŋtsɛmɛi 7:51; 8:3, 4.

[Mfoniri ni yɔɔ baafa 17]

Hana kɛ Samuel ke Yehowa