Kunanakas utji uk yatiñataki

Skip to table of contents

Jan wali amuyunakar atipjañasawa

Jan wali amuyunakar atipjañasawa

JAN wali amuyunakaw pʼeqesan utjaspa. Supay jachʼa enemigosajj kunayman kʼari yatiyäwinakampiw jan walinak amuyayañ munistu.

Supayan kʼari yatiyäwinakapajj kunjamsa jan waltʼayistaspa uk sumwa apóstol Pablojj amuyäna, ukampis mayni cristianonakajj janiw ukham amuyapkänti. Sañäni, Corinto markankir cristianonakajj jupanak pachparuw confiyasipjjäna, Diosar serviñan suma saytʼatätanwa, janiw tinkkañäniti sasaw amuyapjjäna (1 Cor. 10:12). Ukatwa apóstol Pablojj jupanakar akham säna: “Nayajj wal ajjsarayasta, kunjamtï asirojj Evar kʼarinakampi engañjkänjja, ukhamarakiw maynejj jumanakar engañjapjjeristam, amuyunakam mayjtʼayasaw Cristor taqe chuyma arkañatsa qʼoma jakañatsa apaqapjjeristam” sasa (2 Cor. 11:3).

Pablon uka arunakapajja, jan walinakat amuyasiña, jiwas pachpar jan confiyasiñ yatichistu. Supayan kʼari yatiyäwinakapajj kunjamsa amuyusar jan waltʼayaspa uk amuyasiñasawa, jan wali amuyunakatsa jarkʼaqasiñasawa.

KʼARI YATIYÄWINAKAJJ KUNJA JAN WALISA

Kʼari yatiyäwinakajj jaqer engañjañatakiwa, ukhamat amuyunakap mayjtʼayañataki, jan walinak lurapjjañapatakiraki. Propaganda and Persuasion librorjamajja, kʼari yatiyäwinakajj “ajjtaskaña, jan waltʼayiri, ina chʼusat kʼarintiri” ukhamawa. ‘Uka kʼari yatiyäwinakajj jaqen amuyup munañaparjam apnaqeri ukhamawa’ sasaw jaqenakajj sapjjaraki.

Kʼari yatiyäwinakajj venenon jewqʼëkaspas ukhamawa, janiw uñjaskisa ni muktʼaskisa. Jukʼat jukʼatwa conciencias mayjtʼayistaspa. Vance Packard sociologojja, uka yatiyäwinakajj “jan amuykayakiw waljanir jan waltʼayistu, munañaparuw apnaqarakistu” sasaw qhanañchi. Yatjjattʼat yaqha chachajja, chachanakasa, warminakasa “sinti jan walinak lurañar chʼamañchataw uñjasipjje” ukhamïpansti, jaqe jiwarayañanaka, guerranaka, yaqha kast jañchinïtap layku uñisisiñanaka, religionat jan kuns yatiñ munirinaka, yaqha ukham jan wali lurañanakaw utji sasaw saraki (Easily Led—A History of Propaganda).

Jiwasjam jaqenakakiw jan wali yatiyäwinakamp engañjistu, ukhamajj ¿janit Supayajj jukʼamp facilaki engañjkistaspa? Jaqenakajj kunjamäpjjesa uk qalltatpachwa Supayajj sum yatjjati. Akapachajj Supayan munañapankiwa, ukhamajj kunatï ukan utjki ukanak toqew kʼarinak yatiyaspa (1 Juan 5:19; Juan 8:44). Jichhakamajja, waljaniruw amuyunakap chʼamaktʼayi. Bibliajj akham siwa: ‘Aka oraqen taqe jakirinakaruw engañjaski’ sasa (Apo. 12:9; 2 Cor. 4:4). ¿Kunjamatsa Supayat jarkʼaqassna?

JANIPUN EÑGAÑJAYASIÑÄNITI

Kunjamsa Supayan kʼari yatiyäwinakapat jarkʼaqassna uk Jesusaw yatichäna, akham sänwa: “Kunatï cheqäki ukwa uñtʼapjjäta, ukaw libre jakasiñ churapjjarakïtam” sasa (Juan 8:31, 32). Mä guerranjja janiw khitis cheq parljjeti sasaw sapjje. Enemigonakajj kʼarinak parlasaw maysa toqenkir soldadonakar engañjapjje. Jan engañjayasiñatakejj khitikis cheq yatiyi ukwa mä soldadojj yatiñ muni. Jiwasajj enemigonakasat jarkʼaqasiñatakejja, ukhamarakiw khitikis cheq yatiyistaspa uk yatiñ muntanjja. Jehová Diosakiw kunatï cheqäki uk Biblia toqe yatiyistu. Ukanwa kunjamsa Supayan kʼari yatiyäwinakapat jarkʼaqassna uksa yaticharakistu (2 Tim. 3:16, 17).

Supayajj uk sum yati. Ukatwa akapachan utjki ukanakampi jaqenakar tiempo apaqe, ukhamat Bibliat jan yatjjatapjjañapataki. Janipuniw jiwasajj engañjayasiñasäkiti (Efe. 6:11). Diosan arunakap ‘sum amuytʼañatakiw’ chʼamachasiñasa (Efe. 3:18). Noam Chomsky yatichirejj siski ukat amuytʼañasawa, jupajj akham siwa: “Kunatï cheqäki ukjja, janiw khitis pʼeqesar uskkaspati, jiwasaw thaqañasa” sasa. Ukhamajj kunatï cheqäki uk yatiñatakejja, jiwas pachpaw ‘wali amuyumpi Qellqatanakat sapüru yatjjatañasa’ (Hech. 17:11).

Supayan kʼari yatiyäwinakapajj kunjamsa amuyusar jan waltʼayaspa uk amuyasiñasawa, jan wali amuyunakatsa jarkʼaqasiñasawa.

Ak amtañasawa: Supayajj jan sum amuytʼasis kuns lursna ukwa muni. ¿Kunatsa? Jaqenakajj jan sum amuytʼasis kuns lurapjje ukhaw kʼari yatiyäwinakampi engañjatäpjje, sasaw mä qellqatajj qhanañchi (Media and Society in the Twentieth Century). Ukhamajj sum amuytʼasiñasawa, janiw taqe kun creyiñasakïkiti (Pro. 14:15). Diosajj amuytʼasirwa lurawayistu, ukaw cheqa yatichäwinakapat jan pächasiñatak yanaptʼistani (Pro. 2:10-15; Rom. 12:1, 2).

SUPAYAJJ TʼAQANOQTAYAÑ MUNISTU

Mä guerranjja, enemigonakajj kʼari yatiyäwinakampiw soldadonakar aynachtʼayapjje. Ukhamat pachpa tropankir soldadonakajj nuwasipjjañapataki, jan ukajj tʼaqanoqtapjjañapataki. Alemania markankir mä generalajja, kunatsa Primera Guerra Mundialan atipjayasipjjäna uka toqetjja, akham siwa: “Enemigonakan kʼari yatiyäwipaw jaqenakarojj jan amuyasir tukuyäna, kunjamtï asirojj mä wankʼur sonsoraykejja ukhama” sasa. Supayajj niya ukar uñtasitwa luraraki, congregacionan tʼaqanoqtayasaw atipjañ munistu. Ukatakejj jilat kullakanak purwa chʼajjwayaspa, chuyma ustʼatäpki, jan ukajj ina chʼusat jan waltʼayatjam amuyasipki ukanakarojj Diosan markapatwa jitheqtayaspa.

¡Janipun engañjayasiñäniti! Jehová Diosan Aruparjamaw sarnaqañasa. Mä wawaki sarnaqañatakejja, “taqe chuyma perdonasipjjarakim” sasaw Bibliajj ewjjtʼistu, jankʼak sumankthapiñasatakiw ewjjtʼarakistu (Col. 3:13, 14; Mat. 5:23, 24). Congregacionat yaqhaqtasajj kuna jan walinsa uñjassna uksa Bibliajj amtayarakistuwa (Pro. 18:1, NM). Supayan kʼari yatiyäwinakapajj aynachtʼayistuti janicha uk sum amuytʼasiñasawa. Akham jisktʼasiñasawa: ¿Jichhak chuym ustʼayapkitäna ukhajj kunjamakiyätsa? ¿Akapachankir jaqenakjamat colerayätjja, jan ukajj Jehová Diosjamach paciencianiyätjja? sasa (Gál. 5:16-26; Efe. 2:2, 3).

JANIPUNIW PÄCHASIÑASÄKITI

Mä soldadotï comandantepat pächasispajja, janiw sum nuwasjjaspati. Ukatwa kʼari yatiyäwinak apnaqerinakajj soldadonakar tropat jitheqtayañatak chʼamachasipjje. Akham sapjjewa: “Janiw pʼeqtʼirinakamar confiyapjjañamajj wakiskiti”, “¡jiwañaruw purtʼayapjjätam!” sasa. Pʼeqtʼirinakapajj pantjasipjje ukhajja, jankʼakiw soldadonakar yatiyapjje, ukhamat ukajj cheqäkaspas ukham amuyapjjañapataki. Supayajj uka pachpwa luraraki. Jehová Diosajj markap pʼeqtʼapjjañapatak confiykañ chachanakar uttʼayki uka jilatanakar jan confiyañasatakiw wal chʼamachasi.

¿Kunjamsa uka jan walinakat jarkʼaqassna? Janipuniw Jehová Diosan markapat jitheqtañasäkiti, khitinakarutï Jupajj uttʼayki ukanakajj pantjasirïpkchisa, istʼañasapuniwa (1 Tes. 5:12, 13). Janipuniw Diosan markap contra saytʼjjapjje ukanakarusa, ni Diosan markapar uñisipki ukanakarus istʼañasäkiti, kuntï sapki ukanakajj cheqaw sañjamäkchi ukasa (2 Tes. 2:2; Tito 1:10). Timoteor ewjjtʼaskäna uka arunakaruw istʼañasa, kunanaktï Bibliat yateqktan ukarojj taqe chuymaw creyiñasa, Diosan markapan yateqktan ukanaks janiw armañasäkiti (2 Tim. 3:14, 15). Jehová Diosajj patak maranakaw suma phoqeri amuyasir esclavop toqejj arunakap yatichistu, ukat janipuniw pächasiñasäkiti (Mat. 24:45-47; Heb. 13:7, 17).

JANIW AJJSARAÑASÄKITI

Supayajj qhana amuykañwa yantʼarakistu. Ajjsarayañwa awisajj munistaspa, “ukhampunwa nayratpachas lurirïna” (Easily Led—A History of Propaganda). Gran Bretaña markankir Philip Taylor yatichirin arunakaparjamajja, asirionakajj “ajjsarayasa, kʼari yatiyäwinak parlasaw” enemigonakapar atipjapjjerïna. Supayajj ukhamarakiw jaqenakar ajjsarañassa, jan waltʼayañataki arknaqapkistu ukar ajjsarañassa, jiwañar ajjsarañassa, jan ukajj yaqha ukhamanakar ajjsarañassa muni, ukhamat Diosat jitheqtañasataki (Isa. 8:12; Jer. 42:11; Heb. 2:15).

Janipuniw ukanakar ajjsarañasäkiti, ukhamatwa Jehová Diosat janipun jitheqtkañäniti. Jesusajj akham sänwa: “Cuerpo jiwayirinakarojj jan ajjsarapjjamti, ukat jukʼampjja janiw kuns lurapkaspati” sasa (Luc. 12:4). Jehová Diosajj arsutaparjamaw jan walinakat jarkʼaqestani, ukar taqe chuyma confiyañasawa. Jupaw jan ajjsarañatakisa, Jupat jan jitheqtañatakisa “jaqen chʼamapat jilankki uka chʼama” churistani (2 Cor. 4:7-9; 1 Ped. 3:14).

Inas awisajj ajjsarayassna jan ukajj Diosarus jan serviñ munjjsnati. Ukampis kuntï Jehová Diosajj Josué chachar siskäna uk amtañasawa, Jupajj akham sänwa: “Chʼamani saytʼasim, jan ajjsaramti, janirak mayjtʼasimsa. Naya Tatitu Diosamaw jumampïskä kawkharutï sarkäta ukkhanakana” sasa (Jos. 1:9). Llakita uñjasisajj jankʼakiw Jehová Diosar yanaptʼa mayisiñasa, kunatï llakisiykistu ukanaksa yatiyañasa. Ukhamtï lurañänejja, “Diosaw sumankañapjja” churistani, ukaw chuymassa, amuyussa jarkʼaqestani, ukhamatwa Supayan kʼari yatiyäwinakapar jan istʼkañäniti (Fili. 4:6, 7, 13).

Asirionakan reyipajj Rabsaqué chacharuw Diosan markapar kʼari yatiyäwinak yatiyañapatak khitäna ¿uk amttati? Jupajj akham sispachänwa: ‘Asirionakat janiw khitis jarkʼaqapkätamti. Ni Jehová Diosamas yanaptʼapkätamti’ sasa. Ukatsti jiskʼachañatakejj akham sarakïnwa: ‘¡Tatituwa khitanipjjetu aka markar nuwantañataki ukhamarak tukjañajatakisa!’ sasa. Jehová Diosasti akham sasaw Ezequías reyirojj chʼamañchtʼäna: “Jan ajjsaramti Asiriankir reyin uywatanakapan naya toqe arsutanakapatjja” sasa (2 Rey. 18:22-25; 19:6). Uka qhepatjja, Jehová Diosajj mä angelap khitanïna, uka angelajj mä arumanakwa 185.000 asirionakar jiwarayäna (2 Rey. 19:35).

JEHOVÁ DIOSAR ISTʼAÑASAPUNIWA

Inas película uñchʼukkasajj kunjamsa maynejj jaqe masipar jan walinak lurañ amtaski uk uñjirïsta. ¿Uk uñjasajj janit akham sañ munirïkta: “Jan istʼamti, jan wal lurañ munapjjtamjja” sasa? Angelanakajj niya ukhamarakiw “¡Supayampi jan engañjayasimti!” sasin sanipjjestu.

Janipuniw Supayan kʼari yatiyäwinakapar istʼañasäkiti (Pro. 26:24, 25). Jehová Diosarukiw istʼañasa, janipuniw Jupat pächasiñasäkiti (Pro. 3:5-7). Diosajj akham sistuwa: “Munat wawajjay, yatiñanïmaya, nayarojj kusisiyitätawa” sasa (Pro. 27:11). Ukham lurañänejja, amuyusajj Supayan kʼari yatiyäwinakapat jarkʼaqatäniwa, jan wali amuyunakampis janiw atipayaskañäniti.