Het mysterie van  Cahokia

WANNEER u aan historische steden denkt, welke namen schieten u dan te binnen? Rome, Londen, Parijs? Of Cahokia? ’Cahokia?’, vraagt u misschien. Ja, Cahokia, gelegen in Illinois, dertien kilometer ten oosten van Saint Louis (Missouri, VS). * Cahokia — groot, ontwikkeld en goed ontworpen — gold 500 jaar lang als een bijzondere, Amerikaans-indiaanse stad. Rond 1150, op het hoogtepunt van zijn beschaving, was het groter dan het Londen of Rome van die tijd.

Cahokia, dat volgens één bron ruim dertien vierkante kilometer besloeg, „was ongetwijfeld de grootste prehistorische stad ten noorden van Mexico” (Encyclopedia of North American Indians). Bovendien zijn er in de hele Mississippivallei overblijfselen van aarden heuvels — stille getuigen van het feit dat hier ooit een bloeiende beschaving was. Saint Louis kreeg zelfs de bijnaam Heuvelstad voordat de 26 heuvels binnen zijn grenzen door de stadsuitbreiding werden vernield.

Een beschermde historische plek

Volgens sommige inheemse Amerikanen kunnen veel stammen hun oorsprong terugvoeren op Cahokia. Het boek The Native Americans zegt dat „de afstammelingen van de bevolking die langs de Mississippi woonde en aardheuvels bouwde, de Chickasaw, de Seminole en de Choctaw werden”. Een andere bron zegt dat ze de voorouders waren van de Creek, de Cherokee, de Natchez en anderen.

Aanvankelijk bestond Cahokia uit 120 aarden heuvels. Maar nu, na vele jaren van landbouw en stadsuitbreiding in het gebied, zijn er nog maar 80 over. Hiervan liggen er 68 binnen de grenzen van het gebied dat tegenwoordig 890 hectare omvat.

Cahokia staat sinds 1925 op de monumentenlijst van de staat Illinois. In 1982 werden de aarden heuvels van Cahokia vanwege hun belang voor het begrip van de vroege geschiedenis van Noord-Amerika ook op de Werelderfgoedlijst van de UNESCO geplaatst.

Waarom hier?

Het gebied rond Cahokia werd al in 700 door indianen van de late Woodlandcultuur bewoond. De aarden heuvels werden echter pas 200 jaar later gebouwd. Waarom werd Cahokia hier gebouwd? Om dezelfde redenen als waarom Saint Louis in deze streek verrees. De plek ligt vlak bij de plaats waar drie grote rivieren samenkomen — de Mississippi, de Missouri en de Illinois — in de vruchtbare, regelmatig overstroomde riviervlakte die geologen de American Bottom noemen.

De rivieren en hun zijrivieren zaten vol vis en trekkende watervogels. De bosrijke streek eromheen voorzag niet alleen in hout, maar ook in dieren voor de jacht, vooral witstaartherten — die een belangrijke bron van vlees waren. Van het nabijgelegen Ozarkplateau kwamen andere rijkdommen, zoals basalt, rode oker, galeniet en graniet. En de aangrenzende prairies verschaften een overvloed aan hoge grassoorten voor de bouw van huizen en andere bouwwerken voor een bevolking die op haar hoogtepunt misschien wel uit 20.000 of meer personen bestond. De riviervlakte zorgde voor overvloedige oogsten van bijvoorbeeld maïs, amarant, pompoenen, kalebassen en zonnebloemen. De Cahokianen konden ook pecannoten, bitternoten, bramen en wilde pruimen verzamelen. Bovendien maakte de aanwezigheid van de rivieren het mogelijk om in alle richtingen uitgebreid handel te drijven. In Cahokia zijn schelpen uit de Golf van Mexico, koper uit het gebied rond de Noord-Amerikaanse Grote Meren en mica uit de Appalachen aangetroffen.

Het leven en de geloofsovertuigingen van de Cahokianen

In het informatiecentrum op het terrein is een levensgrote display van typische, dagelijkse activiteiten in Cahokia te zien, zoals het villen van een hert en het malen van maïs. Kennis van maïsteelt, gecombineerd met toegang tot andere natuurlijke rijkdommen, was de pijler van de Cahokiaanse beschaving.

Eén archeoloog beschreef Cahokia als „een Noord-Amerikaans Jeruzalem”, omdat het schijnt dat religie in elk aspect van de maatschappij was doorgedrongen. Een andere bron zegt dat „er in Cahokia op zijn hoogtepunt (1000–1150 A.D.) een zeer gecentraliseerde theocratie was gevestigd”. Artefacten die hier zijn gevonden, geven aan  dat religie en maatschappij volgens de zienswijze van de Cahokiaan onlosmakelijk met elkaar verbonden waren. Volgens het boek Cahokia — City of the Sun „was hun wereld er een van tegengestelde krachten — donker en licht, orde en anarchie, het goede dat werd beloond en het kwade dat werd bestraft”.

De Cahokianen geloofden in een hiernamaals. Daarom werden de doden, vooral bij de elite, met eerbetoon en dikwijls uitgebreide plechtigheden begraven. Enkele van hun heuvels werden grafmonumenten en kunnen een soortgelijke rol hebben gespeeld als de piramiden van de Egyptische farao’s.

Een rondleiding langs de heuvels

Laten we de heuvels eens van dichterbij bekijken. Hoewel ze in grootte en vorm verschillen, zijn ze allemaal gemaakt van aarde, die in manden naar de bouwterreinen van de heuvels werd getransporteerd. Al met al werd op deze manier naar schatting 1,5 miljoen kubieke meter aarde verplaatst!

Er zijn drie typen heuvels: langwerpige bergkamheuvels, die als plaatsmarkeringen kunnen hebben gediend, hoewel sommige graven bevatten; kegelvormige heuvels, die ook als graf kunnen zijn gebruikt; en platformheuvels, die in hoogte variëren van één tot dertig meter en als basis dienden  voor de constructie van gebouwen. Boven op de platformheuvels stonden vaak een tempel, een gebouw waar de raad bijeenkwam en/of woningen voor de elite.

We gaan als eerste naar heuvel 72, die boven op drie kleinere grafheuvels werd gebouwd. Hij is 43 meter lang, 22 meter breed en amper 2 meter hoog. Vergeleken met andere heuvels is hij niet erg groot, maar hij heeft wel een ongelooflijke hoeveelheid waardevolle artefacten opgeleverd die licht hebben geworpen op Cahokia. De heuvel bevatte het graf van een man die een prominente leider kan zijn geweest, gemeten naar de bijna 20.000 schelpenkralen afkomstig van de kust van de Golf van Mexico, die onder hem lagen uitgespreid. In zijn graf lagen ook grafgiften, waaronder 800 pijlpunten, 15 holronde stenen die werden gebruikt bij indiaanse spellen, een grote hoeveelheid mica en een koperen rol. Bovendien lagen hier nog 300 andere mensen begraven, voor het merendeel jonge vrouwen — van wie velen mogelijk als mensenoffer.

 Waarom is Monks Mound zo bijzonder?

Laten we nu in noordelijke richting lopen, over het centraal gelegen plein van Cahokia, naar Monks Mound (Monnikenheuvel). Deze aarden heuvel, genoemd naar de trappisten die in het begin van de negentiende eeuw op een steenworp afstand woonden en er zelfs een tuin aanlegden, is de grootste in Cahokia. Hij heeft de vorm van een afgeknotte piramide en heeft vier terrassen op diverse niveaus. Men denkt dat de bouw, die in veertien fases verliep, tussen 900 en 1200 heeft plaatsgevonden. De basis van de heuvel beslaat meer dan zes hectare, „groter dan die van enige piramide in Egypte of Mexico”. De heuvel is 30 meter hoog en meer dan 300 meter lang en daarmee de grootste aarden constructie op het westelijk halfrond die vóór de komst van Columbus werd gebouwd. Aan de zuidkant van Monks Mound ligt een lang talud dat naar de vlakke terrassen leidt. Opgravingen wijzen erop dat zich hier waarschijnlijk trappen hebben bevonden.

De gewone man zal geen toestemming hebben gekregen om die trappen te beklimmen. Bovenaan stond een groot gebouw — het huis van de vorst van Cahokia, een hoofdman die bekendstond als de Grote Zon. „Daar verrichtten de hoofdman en zijn priesters waarschijnlijk religieuze rituelen en bestuurlijke taken, overzagen ze hun grondgebied en verwelkomden ze boden uit het binnenland”, zegt Cahokia — City of the Sun. Vanaf dit uitkijkpunt kon de hoofdman ook de verschillende lager gelegen gemeenschapscentra in het oog houden, zoals de ruimte waar de raad bijeenkwam, de graanpakhuizen, de voedselmagazijnen, de stoombaden, de knekelhuizen en de woningen van de burgers.

De hoofdman kon ook de rond de stad gelegen palissade met haar talloze uitkijktorens in de gaten houden. De drie kilometer lange palissademuur werd drie keer herbouwd en voor elke bouw waren wel 20.000 bomen nodig. Sommige archeologen geloven dat die muur als een maatschappelijke barrière heeft gediend. Maar waarschijnlijk werd hij ook gebouwd ter verdediging. Wie de vijanden van de Cahokianen waren, blijft echter een raadsel.

Wat is er met de Cahokianen gebeurd?

Er is nog een raadsel. Zo tegen 1500 was Cahokia verlaten. Wat was er gebeurd? Daar zijn allerlei theorieën over. Uit het tot nu toe opgegraven materiaal blijkt niets wat wijst op een epidemie, invasie of natuurramp. Misschien heeft een combinatie van factoren, zoals klimaatverandering en ontbossing, gezorgd voor droogte, honger en sociale beroering.

Sommige wetenschappers geloven dat Cahokia te lijden kan hebben gehad van veel van dezelfde sociale problemen waardoor hedendaagse steden geteisterd worden — vervuiling, overbevolking, ontoereikende afvalverwerking en misschien zelfs burgerlijke ongeregeldheden. Maar omdat er geen Cahokianen meer zijn die kunnen beschrijven hoe men leefde, blijven we met veel onopgehelderde raadsels zitten.

[Voetnoot]

[Kader/Illustraties op blz. 14, 15]

HOE IS CAHOKIA ONTSTAAN?

Er is veel gespeculeerd over de oorsprong van de Cahokiabeschaving, en deskundigen komen er niet uit. Francis Jennings, ex-directeur van het Newberry Centrum voor de Geschiedenis van de Amerikaanse Indianen, is ervan overtuigd dat de vroege kolonisten uit Meso-Amerika hun maïs en architectuur in de Mississippivallei hebben geïntroduceerd. Hij schrijft: „De kolonisten kregen in commercieel opzicht kennelijk dermate de overhand boven de inheemse stammen in de Mississippivallei dat hun invloedssfeer op de kaart veel gelijkenis vertoont met een rijk. Ze hadden uit Meso-Amerika het gebruik meegenomen om afgeknotte piramiden te bouwen en boven op de hoogste platforms tempels en bestuurscentra neer te zetten.”

Jennings geeft echter toe dat veel onduidelijk blijft. „Archeologen betwisten of de bevolking langs de Mississippi wel uit kolonisten uit Mexico bestond en blijven erover dubben zonder erin te slagen een geloofwaardig alternatief te bieden.”

George E. Stuart zegt in zijn boek Ancient Pioneers — The First Americans: „Voor veel archeologen en kunsthistorici zijn de platformheuvels die zorgvuldig rond pleinen zijn neergezet” en enkele voorwerpen van aardewerk „het bewijs van duidelijke, misschien indirecte, invloeden uit Meso-Amerika — net zoals de maïs- en bonensoorten die ter plekke te vinden zijn.” Met zijn opmerking „er is in het Zuidoosten nog nooit één kunstvoorwerp gevonden dat onbetwist van Meso-Amerikaanse makelij is”, zaait hij echter wel weer twijfel. Dus het mysterie blijft — door wie werden de inwoners van Cahokia beïnvloed? Waren het kolonisten uit Meso-Amerika? Misschien zullen de tijd en de archeologie daar ooit een antwoord op geven.

[Illustraties]

Pijlpunten en stenen van heuvel 72

[Kader/Illustraties op blz. 16, 17]

(Zie publicatie voor volledig gezette tekst)

HET ASTRONOMIECENTRUM VAN CAHOKIA

Nog een uniek kenmerk van Cahokia is een reeks „volmaakte cirkels waar ooit met regelmatige tussenruimten kolossale palen uit de platforms staken” (National Geographic, december 1972). Ze worden wel woodhenges genoemd omdat ze lijken op de oude, stenen zonnekalender in Stonehenge (Engeland).

Eén woodhenge is gerestaureerd. Het is een cirkel van 125 meter doorsnee, van 48 reusachtige palen van rood cederhout, die volgens sommigen als een zonne-observatorium heeft gediend. De palen staan „op één lijn met de streken van het kompas en zijn dusdanig neergezet dat een negenenveertigste paal buiten de cirkel een toeschouwer binnenin een blik gunde op de zonsopgang tijdens de dag-en-nachteveningen en solstitia in 1000 A.D.”

Archeologen hebben van slechts drie van de palen kunnen achterhalen waarvoor ze dienden. Eén paal markeert de dag-en-nachteveningen, de eerste dag van de lente en van de herfst, wanneer de zon op dezelfde plaats opkomt. De andere twee markeren de eerste zonsopgang van het wintersolstitium en van het zomersolstitium. Het doel van de overige palen is nog niet duidelijk.

[Illustratie]

Woodhenge

[Verantwoording]

Cahokia Mounds State Historic Site

[Illustraties]

Begroeting van de opkomende zon

Op de markt

Aan het werk

[Verantwoording]

Middle three paintings: Cahokia Mounds State Historic Site/Michael Hampshire

[Illustratie]

Cahokia zoals dit er volgens een illustrator omstreeks 1200 kan hebben uitgezien. Op haar hoogtepunt had de stad ongeveer 20.000 inwoners

1. Monks Mound

2. Het grote plein

3. Twin Mounds

4. Palissademuur

[Verantwoording]

Cahokia Mounds State Historic Site/William R. Iseminger

[Kaarten op blz. 14]

(Zie publicatie voor volledig gezette tekst)

Vergroot terrein

Illinois

Mississippi

Missouri

Saint Louis

Cahokia Mounds

[Verantwoording]

Mountain High Maps® Copyright © 1997 Digital Wisdom, Inc.

[Illustratie op blz. 15]

De vogelman van Cahokia

[Illustratie op blz. 17]

Langwerpige bergkamheuvel

[Illustratie op blz. 17]

Kegelvormige heuvel

[Illustratie op blz. 17]

Platformheuvel

[Illustraties op blz. 18]

Informatiecentrum Cahokia Mounds

Monks Mound

[Verantwoording]

Pictures above and below: Cahokia Mounds State Historic Site

[Illustratieverantwoording op blz. 15]

All photos: Cahokia Mounds State Historic Site