Pagbantay sa Kalibutan

▪ Ang maid-id nga pagtuon sa mga baybay nga ginatubuan sang mga korales nagapakita nga 32.8 porsiento sini ang “madali na lang maubos” bangod sang pagbag-o sang klima ukon pag-abuso sang mga tawo sa sina mismo nga lugar.​—SCIENCE, U.S.A.

▪ Sa sobra sa 2,000 ka kabataan nga ginahapo nga naeksamin sa ospital sa Athens, Greece, mga “65 porsiento ang natukiban nga bangod ini sa pagpanigarilyo sang isa ukon duha sa ila ginikanan.”​—KATHIMERINI—​ENGLISH EDITION, GREECE.

▪ “Ang pagmahal sang petrolyo, balaklon,  . . . pagnubo sang ekonomiya . . . , kag ang mga kalamidad sining karon lang nagapakita nga wala kita sing ikasarang: wala kita sing solusyon sa sining dalagku nga mga problema.”​—LLUÍS MARIA DE PUIG, PRESIDENTE SANG PARLIAMENTARY ASSEMBLY OF THE COUNCIL OF EUROPE.

▪ Sa Poland, 17 porsiento sang mga bata nga lalaki kag 18 porsiento sang mga bata nga babayi ang nakatilaw na sing droga sa edad nga 15.​—ŻYCIE WARSZAWY, POLAND.

Ang Away sang mga Leon kag mga Tawo

Samtang nagadamo ang tawo sa Aprika, nagadiutay naman ang puluy-an sang ilahas nga mga sapat, nagaresulta ini sa “masami nga pagpamintas,” siling sang balasahon sa Cape Town nga Africa Geographic. Ang mga leon “nagahunahuna nga tulukbon nila ang mga tawo.” Halimbawa, sa Tanzania ginapatay sang leon ang mga 70 ka tawo kada tuig sugod sang 1990. Sa pila ka kaso, suno sa sini nga balasahon, ang iban nga mga leon “nanamian gid magtukob sang mga tawo, amo nga ginasalakay nila ini sa balkon sang mga payag kag ginapangrungkab nila ang mga atop nga hilamon kag ang daga nga mga dingding.”

Nakutkutan ang Bodega sang Dumaan nga Egipto

Nakutkutan sang mga arkeologo sang University of Chicago sa bagatnan sang Egipto ang pito ka dumaan nga suludlan sang mga uyas, ang pinakadaku sa sina nga pungsod. Ang mga kagamitan nga nasapwan sa kaingod sini amo ang nakabulig sa ila nga mahibaluan nga ginhimo ini sang mga 1630 kag 1520 B.C.E. Kon eksakto ini nga petsa, ini nga suludlan nagluntad na sa panahon ni Moises. Ang diametro sini nagalapad sing 5.5 tubtob 6.5 metros kag mga 7.5 metros kataas, kag gingamit ini sa pagpanagtag sing pagkaon sa sina nga lugar. Ang report sang unibersidad tuhoy sa sini nagasiling nga ining mga bodega “ginagamit agod mangin tilipunan sang mga patubas sa palibot sang Nile para magamit sang bug-os nga pungsod. Ang paggamit sang uyas subong kuarta amo ang nagahatag sing gahom sa mga paraon.” Nagdugang pa ang report nga “bangod ginagamit ang mga uyas subong kuarta, ini nga mga bodega ginkabig nga mga bangko kag kuluhaan sing pagkaon.”

Papel nga Pareho Kapag-on sang Salsalon

Ang mga researcher sa Swedish Royal Institute of Technology nakaimbento sing pamaagi nga makahimo sing papel halin sa kahoy nga indi madula ang natural nga kapag-on sang iya fiber. Ang kinaandan nga pamaagi sa paghimo sing papel halos nagadula sang natural nga kapag-on sini. Pero nagmadinalag-on ang grupo sang mga Swedish sa pagproseso sang kahoy nga indi madula ang natural nga kapag-on sang iya fiber, nga nagagamit sang de-makina nga pangbati. Sa tion sang pagsala, nagatapikanay ang mga fiber sini, kag makahimo sing papel nga mas mapag-on pa sangsa metal ukon daw halos pareho na kapag-on sa mga salsalon nga ginagamit sa pagpatindog sang bilding.