1, 2. (α) Ποιες διαφορετικές απόψεις έχουν οι άνθρωποι όσον αφορά το ζήτημα της ελεύθερης βούλησης; (β) Τι μας διδάσκει η Γραφή σχετικά με την ελευθερία επιλογής μας, και ποια ερωτήματα θα εξετάσουμε;

ΟΤΑΝ χρειάστηκε να πάρει μια προσωπική απόφαση, κάποια γυναίκα είπε σε έναν φίλο της: «Μη με βάζεις να σκέφτομαι, απλώς πες μου τι να κάνω. Αυτό είναι πιο εύκολο». Η συγκεκριμένη γυναίκα προτιμούσε να της πουν τι να κάνει παρά να χρησιμοποιήσει ένα πολύτιμο δώρο από τον Δημιουργό της, το δώρο της ελεύθερης βούλησης. Τι θα πούμε για εσάς; Σας αρέσει να παίρνετε αποφάσεις μόνοι σας ή προτιμάτε να αποφασίζουν άλλοι για εσάς; Πώς βλέπετε το ζήτημα της ελεύθερης βούλησης;

² Επί αιώνες, οι άνθρωποι έχουν διιστάμενες απόψεις για αυτό το θέμα. Κάποιοι ισχυρίζονται ότι στην ουσία δεν υπάρχει ελεύθερη βούληση—ότι όλες μας οι ενέργειες είναι προκαθορισμένες από τον Θεό. Άλλοι υποστηρίζουν ότι η πραγματική ελεύθερη βούληση είναι εφικτή μόνο αν έχουμε απόλυτη ελευθερία. Ωστόσο, για να κατανοήσουμε σωστά αυτό το ζήτημα, πρέπει να στραφούμε στον Λόγο του Θεού, την Αγία Γραφή. Γιατί; Επειδή αυτή αποκαλύπτει ότι ο Ιεχωβά μάς δημιούργησε με ελεύθερη βούληση, δηλαδή την ικανότητα και την ελευθερία να παίρνουμε τις δικές μας νοήμονες αποφάσεις. (Διαβάστε Ιησούς του Ναυή 24:15) Η Γραφή απαντάει επίσης σε ερωτήματα όπως: Πώς πρέπει να ασκούμε την ελευθερία που έχουμε να παίρνουμε αποφάσεις; Έχει περιορισμούς αυτή η ελευθερία; Πώς αποκαλύπτει το βάθος της αγάπης μας για τον Ιεχωβά ο τρόπος με τον οποίο χρησιμοποιούμε την ελευθερία επιλογής μας; Πώς μπορούμε να δείχνουμε σεβασμό για τις αποφάσεις των άλλων;

3. Τι παράδειγμα έθεσε ο Ιεχωβά όσον αφορά τη χρήση της ελευθερίας του;

³ Μόνο ο Ιεχωβά έχει απόλυτη ελευθερία, αλλά ο τρόπος με τον οποίο τη χρησιμοποιεί θέτει ένα υπόδειγμα για εμάς. Λόγου χάρη, επέλεξε το έθνος του Ισραήλ ως τον λαό που έφερε το όνομά του, ως «ειδική ιδιοκτησία» του. (Δευτ. 7:6-8) Αυτή δεν ήταν μια αυθαίρετη απόφαση. Ο Ιεχωβά τηρούσε έτσι μια υπόσχεση που είχε δώσει αιώνες νωρίτερα στον φίλο του τον Αβραάμ. (Γέν. 22:15-18) Επιπρόσθετα, ο Ιεχωβά πάντα ασκεί την ελευθερία του σε αρμονία με τις ιδιότητες της αγάπης και της δικαιοσύνης τις οποίες κατέχει. Αυτό γίνεται φανερό από το πώς διαπαιδαγωγούσε τους Ισραηλίτες, οι οποίοι εγκατέλειπαν επανειλημμένα την αληθινή λατρεία. Όταν μετανοούσαν ολόκαρδα, ο Ιεχωβά εκδήλωνε πρόθυμα αγάπη και έλεος, λέγοντας: «Θα γιατρέψω την απιστία τους. Θα τους αγαπήσω με τη θέλησή μου». (Ωσηέ 14:4) Τι θαυμάσιο παράδειγμα έθεσε χρησιμοποιώντας την ελευθερία του προς όφελος των άλλων!

4, 5. (α) Ποιος ήταν ο πρώτος που έλαβε το θεϊκό δώρο της ελεύθερης βούλησης, και πώς το χρησιμοποίησε; (β) Τι πρέπει να αναρωτηθεί ο καθένας μας;

⁴ Όταν ο Ιεχωβά άρχισε τα δημιουργικά του έργα, επέλεξε στοργικά να χορηγήσει ελεύθερη βούληση στα νοήμονα πλάσματά του. Ο πρώτος που έλαβε αυτό το δώρο ήταν ο πρωτότοκος Γιος του, «η εικόνα του αόρατου Θεού». (Κολ. 1:15) Ακόμη και προτού έρθει στη γη, ο Ιησούς επέλεξε να παραμείνει όσιος στον Πατέρα του και να μην ακολουθήσει τον Σατανά στον στασιασμό του. Αργότερα, όταν ο Ιησούς ήταν στη γη, άσκησε την ελεύθερη βούλησή του για να απορρίψει τους πειρασμούς του μεγάλου Αντιδίκου. (Ματθ. 4:10) Προσευχόμενος ένθερμα τη νύχτα πριν από τον θάνατό του, επιβεβαίωσε και πάλι την αποφασιστικότητά του να κάνει το θέλημα του Θεού, λέγοντας: «Πατέρα, αν θέλεις, απομάκρυνε αυτό το ποτήρι από εμένα. Ωστόσο, ας γίνει, όχι το δικό μου θέλημα, αλλά το δικό σου». (Λουκ. 22:42) Ας μιμούμαστε τον Ιησού και ας χρησιμοποιούμε την ελεύθερη βούλησή μας για να τιμούμε τον Ιεχωβά και να κάνουμε το θέλημά του! Αλλά είναι αυτό όντως εφικτό;

⁵ Ναι, μπορούμε να μιμούμαστε το παράδειγμα του Ιησού, εφόσον είμαστε και εμείς πλασμένοι κατά την εικόνα και την ομοίωση του Θεού. (Γέν. 1:26) Εντούτοις, έχουμε περιορισμούς. Δεν έχουμε την απόλυτη ελευθερία που έχει ο Ιεχωβά. Ο Λόγος του Θεού εξηγεί ότι η ελευθερία μας έχει όρια και ότι πρέπει να τηρούμε τους περιορισμούς που μας θέτει κατάλληλα ο Ιεχωβά. Και επιπλέον, οι γυναίκες πρέπει να υποτάσσονται στους συζύγους τους και τα παιδιά στους γονείς τους. (Εφεσ. 5:22· 6:1) Πώς επηρεάζουν αυτοί οι περιορισμοί τον τρόπο με τον οποίο χρησιμοποιούμε την ελεύθερη βούλησή μας; Η απάντηση σε αυτό το ερώτημα μπορεί να καθορίσει το αιώνιο μέλλον μας.

6. Δείξτε με παράδειγμα γιατί είναι κατάλληλο να έχει περιορισμούς η ελευθερία μας.

⁶ Είναι η ελεύθερη βούληση με όρια πραγματική ελευθερία; Και βέβαια είναι! Γιατί το λέμε αυτό; Οι περιορισμοί που τίθενται στην ελευθερία των ανθρώπων μπορούν να τους προστατέψουν. Για παράδειγμα, ίσως ασκήσουμε την ελευθερία επιλογής μας και πάμε με το αυτοκίνητό μας σε μια μακρινή πόλη. Ωστόσο, θα αισθανόμασταν άραγε ασφαλείς αν οδηγούσαμε σε αυτοκινητόδρομους όπου δεν υπάρχουν κανόνες οδικής κυκλοφορίας, όπου ο καθένας είναι ελεύθερος να αποφασίσει πόσο γρήγορα θα οδηγεί ή σε ποια πλευρά του δρόμου θα κινείται; Προφανώς όχι. Τα όρια είναι απαραίτητα προκειμένου να απολαμβάνουν όλοι τις ευλογίες της πραγματικής ελευθερίας. Για να διευκρινίσουμε περαιτέρω πόσο σοφό είναι να χρησιμοποιούμε την ελεύθερη βούλησή μας εντός των ορίων που έχει θέσει ο Ιεχωβά, ας εξετάσουμε κάποια Γραφικά παραδείγματα.

7. (α) Πώς ξεχώρισε τον Αδάμ από τις άλλες μορφές ζωής στην Εδέμ το δώρο της ελεύθερης βούλησης; (β) Περιγράψτε έναν τρόπο με τον οποίο ο Αδάμ άσκησε την ελεύθερη βούλησή του.

⁷ Όταν ο Θεός δημιούργησε τον πρώτο άνθρωπο, τον Αδάμ, του έδωσε το ίδιο δώρο που είχε προσφέρει και στα νοήμονα πλάσματά  του στον ουρανό, το δώρο της ελεύθερης βούλησης. Αυτό ξεχώρισε τον Αδάμ από τα ζώα, τα οποία ενεργούν σύμφωνα με το ένστικτο. Σκεφτείτε ένα παράδειγμα που δείχνει πώς χρησιμοποίησε ο Αδάμ την ελεύθερη βούλησή του με κατάλληλο τρόπο. Τα ζώα δημιουργήθηκαν πριν από τον άνθρωπο. Εντούτοις, ο Ιεχωβά φύλαξε για τον πρώτο ανθρώπινο γιο του τη χαρά να δώσει ονόματα σε αυτά τα πλάσματα. Ο Θεός «άρχισε να τα φέρνει στον άνθρωπο για να δει πώς θα ονόμαζε το καθένα». Αφού ο Αδάμ παρατήρησε κάθε ζώο και του έδωσε ένα κατάλληλο όνομα, ο Ιεχωβά δεν παρενέβη ούτε και αγνόησε τις επιλογές του. Αντίθετα, «όπως ονόμαζε ο άνθρωπος κάθε ζωντανή ψυχή, αυτό ήταν το όνομά της».—Γέν. 2:19.

8. Πώς έκανε ο Αδάμ κατάχρηση της ελεύθερης βούλησής του, και με ποιο αποτέλεσμα;

⁸ Δυστυχώς, ο Αδάμ δεν αρκέστηκε στον θεόδοτο διορισμό που είχε να καλλιεργεί και να φροντίζει τον επίγειο παράδεισο. Δεν ήταν ικανοποιημένος με την τεράστια ελευθερία που του είχε δοθεί προκειμένου να εκπληρώσει τη θεόδοτη εντολή: «Να είστε καρποφόροι και να πληθυνθείτε και να γεμίσετε τη γη και να την καθυποτάξετε και να έχετε σε υποταγή τα ψάρια . . . τα πετούμενα πλάσματα . . . και κάθε ζωντανό πλάσμα που κινείται πάνω στη γη». (Γέν. 1:28) Αντίθετα, επέλεξε να υπερβεί τα θεόδοτα όριά του τρώγοντας τον απαγορευμένο καρπό. Αυτή η χονδροειδής κατάχρηση της ελεύθερης βούλησης επέφερε χιλιετίες γεμάτες βάσανα και πόνο στους απογόνους του Αδάμ. (Ρωμ. 5:12) Εφόσον γνωρίζουμε τις συνέπειες της απόφασής του, θα πρέπει να υποκινούμαστε να χρησιμοποιούμε την ελευθερία μας υπεύθυνα και εντός των ορίων που έχει θέσει ο Ιεχωβά.

9. Ποια επιλογή έδωσε ο Ιεχωβά στον λαό του, τον Ισραήλ, και πώς ανταποκρίθηκε το έθνος;

⁹ Οι απόγονοι του Αδάμ και της Εύας κληρονόμησαν την ατέλεια και τον θάνατο από τους ανυπάκουους γονείς τους. Ωστόσο, διατήρησαν το δικαίωμα να ασκούν το δώρο της ελεύθερης βούλησης. Αυτό είναι φανερό στον τρόπο με τον οποίο συμπεριφέρθηκε ο Θεός στο έθνος του Ισραήλ. Μέσω του υπηρέτη του, του Μωυσή, ο Ιεχωβά έδωσε στον λαό την επιλογή να δεχτούν ή να απορρίψουν το προνόμιο να γίνουν ειδική ιδιοκτησία Του. (Έξοδ. 19:3-6) Ποια ήταν η απάντησή τους; Επέλεξαν πρόθυμα να ανταποκριθούν στις προϋποθέσεις που απαιτούνταν για να γίνουν λαός που έφερε το όνομα του Θεού και διακήρυξαν ομόφωνα: «Όλα όσα είπε ο Ιεχωβά είμαστε πρόθυμοι να τα εκτελούμε». (Έξοδ. 19:8) Αλλά δυστυχώς, με τον καιρό το έθνος έκανε κατάχρηση της ελευθερίας επιλογής του και αθέτησε εκείνη την υπόσχεση. Ας δίνουμε προσοχή σε αυτό το προειδοποιητικό παράδειγμα και ας θεωρούμε πάντοτε πολύτιμο το δώρο της ελεύθερης βούλησής μας παραμένοντας προσκολλημένοι στον Ιεχωβά και τηρώντας τις δίκαιες απαιτήσεις του.—1 Κορ. 10:11.

10. Ποια παραδείγματα αποδεικνύουν ότι οι ατελείς άνθρωποι μπορούν να χρησιμοποιούν την ελεύθερη βούλησή τους με τρόπο που τιμάει τον Θεό; (Βλέπε εικόνα στην αρχή του άρθρου.)

¹⁰ Στο 11ο κεφάλαιο της επιστολής προς τους Εβραίους, βρίσκουμε τα ονόματα 16 υπηρετών του Θεού που επέλεξαν να χρησιμοποιούν την ελεύθερη βούλησή τους εντός των ορίων που είχε θέσει ο Ιεχωβά. Ως αποτέλεσμα, θέρισαν πλούσιες ευλογίες και βέβαιη ελπίδα για το μέλλον. Για παράδειγμα, ο Νώε έδειξε μεγάλη πίστη και επέλεξε να υπακούσει στις θεϊκές οδηγίες κατασκευάζοντας μια κιβωτό για τη διαφύλαξη τόσο της δικής του οικογένειας όσο και των μελλοντικών γενεών της ανθρωπότητας. (Εβρ. 11:7) Ο Αβραάμ και η Σάρρα ακολούθησαν πρόθυμα την καθοδήγηση του Θεού προς τη γη της υπόσχεσης. Ακόμη και αφού ξεκίνησαν αυτό το μακρινό ταξίδι, είχαν την «ευκαιρία να επιστρέψουν» στην ευημερούσα πόλη Ουρ. Εντούτοις, κράτησαν τα μάτια της πίστης τους προσηλωμένα στη μελλοντική «εκπλήρωση των υποσχέσεων [του Θεού]» και “επιδίωξαν έναν καλύτερο τόπο”. (Εβρ. 11:8, 13, 15, 16) Ο Μωυσής γύρισε την πλάτη του στους θησαυρούς της Αιγύπτου, «επιλέγοντας να υφίσταται κακομεταχείριση με το λαό του Θεού μάλλον παρά να έχει την προσωρινή απόλαυση της αμαρτίας». (Εβρ. 11:24-26) Ας μιμούμαστε και εμείς την πίστη τέτοιων αρχαίων ανθρώπων θεωρώντας πολύτιμο  το δώρο της ελεύθερης βούλησής μας και χρησιμοποιώντας το για να κάνουμε το θέλημα του Θεού.

11. (α) Ποια είναι μια από τις μεγάλες ευλογίες της ελεύθερης βούλησης; (β) Τι υποκινεί εσάς να χρησιμοποιείτε κατάλληλα την ελεύθερη βούλησή σας;

¹¹ Αν και μπορεί να φαίνεται πιο εύκολο να βάζουμε κάποιον άλλον να αποφασίζει αντί για εμάς, κάτι τέτοιο θα μας στερούσε μια από τις μεγάλες ευλογίες της ελεύθερης βούλησης. Αυτή η ευλογία αναφέρεται στα εδάφια Δευτερονόμιο 30:19, 20. (Διαβάστε) Το εδάφιο 19 περιγράφει την επιλογή που έδωσε ο Θεός στους Ισραηλίτες. Στο εδάφιο 20 μαθαίνουμε ότι ο Ιεχωβά τούς έδωσε την πολύτιμη ευκαιρία να του δείξουν τι υπήρχε στην καρδιά τους. Και εμείς επίσης μπορούμε να επιλέξουμε να λατρεύουμε τον Ιεχωβά. Δεν θα μπορούσαμε να έχουμε σπουδαιότερο κίνητρο από το να χρησιμοποιούμε το θεόδοτο δώρο της ελεύθερης βούλησης προκειμένου να εκφράζουμε την αγάπη μας για εκείνον και να του φέρνουμε τιμή και δόξα!

12. Τι δεν πρέπει ποτέ να κάνουμε με το δώρο της ελεύθερης βούλησής μας;

¹² Φανταστείτε ότι προσφέρατε ένα πολύτιμο δώρο σε κάποιον φίλο σας. Πόσο πολύ θα απογοητευόσασταν αν μαθαίνατε ότι το είχε πετάξει στα σκουπίδια ή, ακόμη χειρότερα, ότι το είχε χρησιμοποιήσει για να τραυματίσει κάποιον! Σκεφτείτε τώρα πώς πρέπει να νιώθει ο Ιεχωβά καθώς παρατηρεί τόσο πολλούς ανθρώπους να κάνουν κακή χρήση της ελευθερίας τους επιλέγοντας πράγματα στη ζωή που μπορεί ακόμη και να βλάψουν τους άλλους. Όντως, όπως προείπε η Γραφή, «στις τελευταίες ημέρες» οι άνθρωποι θα ήταν «αχάριστοι». (2 Τιμ. 3:1, 2) Είθε να μην κάνουμε ποτέ κακή χρήση αυτού του πολύτιμου δώρου από τον Ιεχωβά ή να το θεωρήσουμε δεδομένο. Πώς, όμως, θα αποφύγουμε να κάνουμε κακή χρήση του δώρου της ελεύθερης βούλησής μας;

13. Ποιος είναι ένας τρόπος με τον οποίο δεν θα κάνουμε κακή χρήση της Χριστιανικής μας ελευθερίας;

¹³ Όλοι μας έχουμε ελευθερία επιλογής όσον αφορά τις συναναστροφές, τον τρόπο ντυσίματος και εμφάνισης καθώς και τη διασκέδαση. Αλλά η ελευθερία μας θα μπορούσε να γίνει «επικάλυμμα για την κακία» αν επιλέγαμε να γίνουμε δούλοι των σαρκικών επιθυμιών μας ή αν υιοθετούσαμε τις επαίσχυντες τάσεις της μόδας του κόσμου. (Διαβάστε 1 Πέτρου 2:16) Αντί να χρησιμοποιούμε την ελευθερία μας «ως αφορμή για τη σάρκα», θέλουμε να είμαστε αποφασισμένοι να κάνουμε επιλογές που μας βοηθούν  να ακολουθούμε τη νουθεσία: «Να κάνετε τα πάντα για τη δόξα του Θεού».—Γαλ. 5:13· 1 Κορ. 10:31.

14. Πώς συνδέεται η εμπιστοσύνη μας στον Ιεχωβά με τη χρήση της ελεύθερης βούλησής μας;

¹⁴ Ένας άλλος τρόπος για να προφυλάσσουμε το δώρο της ελεύθερης βούλησής μας είναι να εμπιστευόμαστε στον Ιεχωβά και να τον αφήνουμε να μας καθοδηγεί εντός των προστατευτικών ορίων που έχει θέσει για εμάς. Μόνο αυτός είναι “Εκείνος που μας διδάσκει για την ωφέλειά μας, Εκείνος που μας κάνει να βαδίζουμε στην οδό στην οποία πρέπει να περπατάμε”. (Ησ. 48:17) Πρέπει να αναγνωρίζουμε ταπεινά πόσο αληθινά είναι τα θεόπνευστα λόγια: «Δεν ανήκει στο χωματένιο άνθρωπο η οδός του. Στον άνθρωπο που περπατάει δεν ανήκει το να κατευθύνει το βήμα του». (Ιερ. 10:23) Ας μην πέσουμε ποτέ στην παγίδα τού να επιλέξουμε να στηριζόμαστε στη δική μας κατανόηση, όπως έκαναν ο Αδάμ και οι στασιαστικοί Ισραηλίτες. Αντίθετα, είθε “να εμπιστευόμαστε στον Ιεχωβά με όλη μας την καρδιά”.—Παρ. 3:5.

15. Τι μαθαίνουμε από την αρχή του εδαφίου Γαλάτες 6:5;

¹⁵ Ένας από τους περιορισμούς της ελευθερίας μας είναι ότι πρέπει να σεβόμαστε το δικαίωμα των άλλων να παίρνουν τις δικές τους αποφάσεις στη ζωή. Γιατί; Εφόσον όλοι μας έχουμε το δώρο της ελεύθερης βούλησης, δεν υπάρχουν ούτε δύο Χριστιανοί που θα παίρνουν πάντοτε ακριβώς την ίδια απόφαση. Αυτό αληθεύει ακόμη και σε ζητήματα που αφορούν τη διαγωγή και τη λατρεία μας. Θυμηθείτε την αρχή του εδαφίου Γαλάτες 6:5. (Διαβάστε) Όταν αναγνωρίζουμε ότι ο κάθε Χριστιανός πρέπει να «βαστάξει το δικό του φορτίο», θα σεβόμαστε το δικαίωμα των άλλων να χρησιμοποιούν το δώρο της ελεύθερης βούλησής τους.

16, 17. (α) Πώς έγινε η ελευθερία επιλογής επίμαχο ζήτημα στην Κόρινθο; (β) Πώς τακτοποίησε ο Παύλος τα ζητήματα, και τι μας διδάσκει αυτό για τα δικαιώματα των άλλων;

¹⁶ Εξετάστε ένα Γραφικό παράδειγμα που φανερώνει γιατί πρέπει να σεβόμαστε την ελευθερία που έχουν οι αδελφοί μας να παίρνουν τις δικές τους αποφάσεις σε ζητήματα συνείδησης. Οι Χριστιανοί στην Κόρινθο διχάστηκαν σχετικά με το ζήτημα της βρώσης κρέατος το οποίο μπορεί να είχε προσφερθεί στα είδωλα αλλά αργότερα πουλιόταν σε μια κρεαταγορά. Μερικοί σκέφτονταν: “Αφού το είδωλο δεν είναι τίποτα, μπορούμε να φάμε το κρέας με ήσυχη συνείδηση”. Εντούτοις, κάποιοι που προηγουμένως λάτρευαν αυτά τα είδωλα θεωρούσαν ότι η βρώση του κρέατος ισοδυναμούσε με πράξη λατρείας. (1 Κορ. 8:4, 7) Αυτό ήταν λεπτό ζήτημα και μπορούσε να προξενήσει διαιρέσεις στην εκκλησία. Πώς βοήθησε ο Παύλος τους Χριστιανούς στην Κόρινθο να δουν το ζήτημα από την άποψη του Θεού;

¹⁷ Αρχικά, ο Παύλος υπενθύμισε και στις δύο πλευρές ότι η τροφή δεν θα τους έφερνε πιο κοντά στον Θεό. (1 Κορ. 8:8) Έπειτα, τους προειδοποίησε να μην επιτρέψουν στο δικαίωμα επιλογής τους να γίνει «πρόσκομμα για εκείνους που [ήταν] αδύναμοι». (1 Κορ. 8:9) Αργότερα, έδωσε στα άτομα που είχαν πιο ευαίσθητη συνείδηση την οδηγία να μην κρίνουν αυτούς που επέλεγαν να τρώνε τέτοιο κρέας. (1 Κορ. 10:25, 29, 30) Επομένως, σε αυτό το σημαντικό ζήτημα που σχετιζόταν με τη λατρεία, ο κάθε Χριστιανός έπρεπε να πάρει μια απόφαση με βάση τη συνείδησή του. Έτσι λοιπόν, δεν πρέπει να σεβόμαστε και εμείς το δικαίωμα των αδελφών μας να παίρνουν προσωπικές αποφάσεις σε ζητήματα μικρότερης σημασίας;—1 Κορ. 10:32, 33.

18. Πώς θα δείξετε εσείς ότι θεωρείτε πολύτιμο το δώρο της ελεύθερης βούλησής σας;

¹⁸ Ο Ιεχωβά μάς έχει δώσει το δώρο της ελεύθερης βούλησης και μαζί με αυτό πραγματική ελευθερία. (2 Κορ. 3:17) Εμείς θεωρούμε πολύτιμο αυτό το δώρο επειδή μας επιτρέπει να παίρνουμε αποφάσεις που αποκαλύπτουν στον Ιεχωβά πόσο πολύ τον αγαπάμε. Είθε να συνεχίσουμε να δείχνουμε την εκτίμησή μας για αυτό το πολύτιμο δώρο χρησιμοποιώντας το με τρόπο που τιμάει τον Θεό και σεβόμενοι τον τρόπο με τον οποίο επιλέγουν οι άλλοι να χρησιμοποιούν το δικό τους δώρο.