Pinapabayaan, Minamaltrato, Asin May Edad Na

MANTANG sia naglilibot, an pambangging bantay nakubhanan sa nakakapangirabong naheling nia. Duman sa luwas sana kan sarong maluhong residensial na edipisyo, naheling nia an duwang bangkay—sarong may edad nang mag-agom na luminukso hale sa bintana kan apartment ninda sa ikawalong eskalon. Baga man nakakakubhan na marhay an saindang paghugot, mas lalo pa nganing nakakakubhan an saindang motibo. An sarong surat na nakua sa bulsa kan agom na lalaki nagsabi: “Tinatapos mi na an samong buhay huli sa daing ontok na mga pagmaltrato asin panriribok kan samong aking lalaki asin manugang na babae.”

An mga detalye kan estoryang ini tibaad pambihira, alagad an pundamental na isyu nakakapurisaw asin ordinaryo na sana. Sa katunayan, an pagmaltrato sa mga may edad na lakop sa haros gabos na kabtang kan globo. Estudyare an minasunod:

• Sa sarong pagsiyasat, 4 porsiento kan mga gurang nang taga Canada an nagreport na sinda minamaltrato o inaaprobetsaran—sa parate nin sarong kapamilya. Minsan siring, dakol na gurang na an nasusupog na marhay o takot na marhay na ipakipag-olay an mamondong kamugtakan ninda. An totoong kabilangan tibaad haros 10 porsiento, an sabi kan mga eksperto.

• “An nasyon nin India, sa likod kan garo baga pagkaigwa nin makosog na bogkos nin pamilya, nagluluya na huli sa nagdadakol na gurang na hinahaboan kan saindang mga aki,” an bareta kan magasin na India Today.

• Segun sa pinakamarahay na pagtantsar, “nasa pag-oltanan nin 1 asin 2 milyones na Amerikano na an edad 65 o mas gurang pa an kinokolgan, inaaprobetsaran, o kun bako man minamaltrato nin saro na sinasarigan ninda na maasikaso o maprotehir sa sainda,” an sabi kan National Center on Elder Abuse. An sarong deputadong piskal sa distrito sa San Diego, California, inaapod an pagmaltrato sa mga gurang na “saro sa pinakamagabat na mga isyu na napapaatubang sa mga nagpapaotob kan ley ngonyan.” Idinugang nia: “Naheheling ko na an problema madakula sa masunod na pirang taon.”

• Sa Canterbury, Nueva Zelandia, nag-oorog an paghadit na an mga may edad na an pinupunteriya kan mga kapamilya ninda—partikularmente kan mga may problema sa pagdodroga, pag-inom nin inomon na de alkohol, o paghuego. An kabilangan kan irinereport na mga kaso nin pagmaltrato sa mga may edad na sa Canterbury luminangkaw nin bigla asin risang marhay poon sa 65 kan 2002 sagkod sa 107 kan 2003. An hepe ehekutibo nin sarong ahensia na minukna tanganing maprebentaran an siring na pagmaltrato nagsasabi na an  kabilangan na ini tibaad nagrerepresentar sana sa “sadit na kabtang kan mas dakulang problema.”

• An Japan Federation of Bar Associations nagsasadol na “an may edad nang mga biktima nangangaipo nin mas dakol pa nganing atension kisa sa mga biktima nin pagmaltrato sa aki o iba pang kadahasan sa laog kan pamilya,” an ibinareta kan The Japan Times. Taano? An sarong dahelan, sabi kan Times, iyo na “kun ikokomparar sa pagmaltrato sa aki o agom, an pagmaltrato sa mga may edad na dai tolos naaaraman, sa sarong kabtang huli ta an mga may edad na nagsasaboot na sinda an may paninimbagan kun gibohan sinda nin kadahasan kan saindang mga aki, asin huli man ta an gobyerno asin lokal na mga administrador nasudya sagkod sa presente na atubangon an problema.”

An pira sanang halimbawa na ini kan nangyayari sa bilog na kinaban nagigin dahelan na kita maghapot: Taano ta kadakol na gurang na an pinapabayaan asin minamaltrato? Igwa pa daw nin paglaom na magrahay an situwasyon? Ano an karangahan para sa mga may edad na?