Tsiko Ya Yehova I Mangadzaho

“Milambo Nga I Phuphuthe”

SEDZANI kha mapa wa ḽifhasi, nahone fhethu hunzhi, ni ḓo vhona mitalo yo mona na fhethu hoṱhe huhulwane ha shango. Yeneyi mitalo yo mona na mabale, masoga, na mavhaleni. I songana na magovha, miedzi, na maḓakani. (Habakuku 3:9) Yeneyi mitalo i imela milambo, ine ya nga tsinga dza vhutshilo dza ḽifhasi. Yeneyo milonga ya maḓi i khwaṱhisedza vhuṱali na maanḓa a Musiki wa ḽifhasi, Yehova. Musi ri tshi i sedza, ri vha na maḓipfele a fanaho na a mupsalme we a imba a ri: “Milambo nga i phuphuthe, dzithavha nga dzi fhululedze. Zwi ralo phanḓa ha Yehova.”—Psalme ya 98:8, 9. *

Milambo i tshimbidzana vhukuma na ḓivhazwakale ya vhathu. Bivhili i amba nga ha milambo miṋa mihulwane i bvaho kha mulambo u bvaho Edeni. (Genesi 2:10-14) Tshanduko khulwane dza kale vhukuma dzo thoma magovhani o nonaho a mulambo wa Tigris na wa Furata Vhubvaḓuvha Kati. Tshanduko khulwane yo vha hone nga ṅwambo wa Mulambo wa Hwang ngei China, wa Ganges na Indus ngei tshipembe ha Asia, na wa Nile ngei Egipita.

Ndi ngazwo vhathu tshifhinga tshoṱhe vha tshi mangadzwa nga maanḓa, vhunzhi na vhuḓi ha milambo. Mulambo wa Nile ngei Egipita u elela khilomithara dzi ṱoḓaho u vha 6670. Mulambo muhulwanesa ndi wa Amazon wa ngei Amerika Tshipembe. Naho miṅwe milambo i mihulwane, miṅwe ndi yo nakaho, u fana na Mulambo muṱuku fhedzi u elaho nga u ṱavhanya wa Tone ngei Dzhapani.

Ndi mini tshi itaho uri mulambo u elele? Ndi maanḓa a kokodzelaho zwithu fhasi. Nga zwiṅwe zwifhinga i vha maguvhukuvhu a itaho phosho vhukuma. I tshi ṱalusa enea maanḓa a vhonalaho na vhuhulwane hayo, Bivhili i ri: “Milambo yo vha yo vuwa, Yehova; milambo yo vusa mibvumo; milambo i ḓo ḓi dovha ya vusa lushada.”—Psalme ya 93:3.

Yehova o vhudzisa, Yobo, munna a ofhaho Mudzimu a ri: “Ndi nnyi a nisaho mvula ya tshirulu?” (Yobo 38:25, Contemporary English Version) Ee, enea maḓi oṱhe a bva ngafhi? Phindulo i wanala kha maitele o serekanaho a mutevheṱhaḓu wa maḓi. Maḓi a re kha ḽifhasi a dzula a tshi khou mona a tshi ṋewa maanḓa nga maanḓa a bvaho kha ḓuvha na kha maanḓa a kokodzelaho zwithu fhasi. Musi maḓi o no ḓimuwa, mutsiḓi u ya kha dzingamufhe. Mafheleloni, u a rothola nahone wa dovha wa vha maḓi u itela u vhumba makole. Nga u ya ha tshifhinga, wonoyu mutsiḓi u dovha wa humela kha ḽifhasi sa mahaḓa kana mvula. Vhunzhi ha maḓi a vhulungwa malwanzheni, maishani, milamboni, mielaxwatu, fhasi ha mahaḓa, na fhasi ha mavu.

Malugana na wonoyu mutevheṱhaḓu u mangadzaho, Bivhili i ri: “Yoṱhe milambo i ya lwanzheni; lwanzhe lwone a lu ḓali. Milambo yone  i ḓi dovha ya vhuya ya ela mielani yayo.” (Muhuweleli 1:7) Ndi Yehova fhedzi, Mudzimu wa vhuṱali vhuhulwane vhu sa fheli na wa lufuno, ane a nga ita uri wonoyu mutevheṱhaḓu u dzule u tshi khou shuma. Nahone yeneyo tsiko ya vhuṱali i ri vhudza uri Mudzimu ndi muthu wa mufuda-ḓe? Ndi Mudzimu wa vhuṱali vhuhulwane na a ṱhogomelaho nga lufuno.—Psalme ya 104:13-15, 24, 25; Mirero 3:19, 20.

Hu sa londwi vhuhulwane na vhunzhi hayo, milambo i na maḓi maṱuku a maḓi o kunaho shangoni. Naho zwo ralo, ndi ya ndeme vhutshiloni. Bugu ine ya pfi Water i ri: “Nga nnḓa ha maḓi na u a langa, zwo vha zwi tshi ḓo konḓa u swikelela ṱhoḓea ṱhuku na khulwane dza vhathu. Mbuno ya uri milambo ndi ya ndeme vhutshiloni zwi vhonala vhukuma kha ḓivhazwakale ya tshanduko ya vhathu.”

Miṅwahani minzhi ya zwigidi, milambo yo dzimula ḓora ḽa vhathu na u ṋea maḓi a u sheledza tsimu dzavho. Mavu o nonaho u katela na milambo minzhi zwo tea kha u ṱavha zwiliṅwa. Ṱhogomelani nḓila ine wonoyu muhumbulo wa ṱaluswa ngayo sa phaṱutshedzo kha vhashumeli vha Yehova: “Dzo naka hani thumba dzau, Yakobo, na dzinnḓu dzau, Isiraele! Ndi miṱanga i tshi ya, ndi masimu milamboni, ndi miri, Yehova o sima; ndi ṱhaululo fhethu huṋu.” (Numeri 24:5, 6) Milambo i dovha ya tshidza na zwipuka zwi ngaho masekwa na phunguhwe zwine na khou zwi vhona hafha. Vhukuma, musi ri tshi guda zwo engedzeaho nga ha milambo, ri ḓo sudzuluselwa vhukuma u livhuha Yehova.

[Ṱhaluso dzi re magumoni a siaṱari]

[Bogisi/Tshifanyiso kha siaṱari 8]

Guvhukuvhu ḽa Iguaçú, mukanoni wa vhukati ha Argentina na Brazil, ḽi wela kha ḽiṅwe ḽa maguvhukuvhu o ṱanḓavhuwesaho. Ḽo ṱanḓavhuwa khilomithara tharu. Ḽi wanala maḓakani a kale a tropika nahone ḽo vhumbwa nga maguvhukuvhu maṱuku a ṱoḓaho u vha 300. Maḓi a ṱoḓaho u vha khubu dza 10 000 a eletshela khao muthethe muṅwe na muṅwe zwifhingani zwa mvula.

[Tshifanyiso kha siaṱari 9]

Mulambo wa Tone, ngei Dzhapani