U ita muano ndi u ḓivhofha uri u ḓo ita tshiṅwe tshithu. Kanzhi vhathu vha shumisa Mudzimu musi vha tshi ita muano uri a vhe ṱhanzi kha wonoyo muano wavho. Muano u nga itwa nga u tou amba kana nga u tou ṅwala fhasi.

Vhaṅwe vha vhona u nga u ana zwo khakhea ngauri Yesu o ri: “Ni songo ana na luthihi . . . Itani uri ‘Ee’ yaṋu i vhe ee, ‘Hai’ yaṋu i vhe hai, ngauri zwi fhiraho zwenezwi zwi bva kha muvhi.” (Mat. 5:33-37) Ndi ngoho uri Yesu o vha a tshi zwi ḓivha uri Mulayo wa Mushe wo amba uri Vhaisiraele vha tea u ita miano na uri vhaṅwe vhashumeli vha Mudzimu vho ita miano. (Gen. 14:22, 23; Ek. 22:10, 11) Zwiṅwe hafhu, o vha a tshi zwi ḓivha uri na Yehova o ita miano. (Vhahev. 6:13-17) Zwenezwi zwi sumbedza uri Yesu o vha a sa khou amba uri a ro ngo tea u ana. Nṱhani hazwo, o vha a tshi khou tsivhudza vhathu uri vha songo ana nga ha zwithu zwi si zwa ndeme kana u ita miano i sa vhuyedzi. Ri tea u ita zwe ra fhulufhedzisa, ndi zwine Yehova a ṱoḓa ri tshi zwi ita.

Ni fanela u ita mini arali na humbelwa uri ni ite muano? Tsha u thoma, itani vhungoho ha uri ni ḓo ita zwine na khou ana. Ndi khwine ni sa iti muano arali zwi sa ḓo konadzea u ita zwine na khou ana ngauri Mudzimu u ri: “U sa ana zwi khwine u fhira u ana wa si ite.” (Muh. 5:5) Tsha vhuvhili, wanani vhulivhisi Bivhilini vhune ha tshimbidzana na zwine na ḓo ana, ni kone u ita phetho ine ya tendelana na luvalo lwaṋu lwo gudiswaho nga Bivhili. Ndi vhufhio honoho vhulivhisi?

Miṅwe miano i tendelana na zwine Mudzimu a zwi funa. Sa tsumbo, Ṱhanzi dza Yehova vha a ana musi vha tshi vhingana. Vhavhingani vha ana phanḓa ha Mudzimu na vhathu vhoṱhe vha re henefho uri vha ḓo funana, u takalelana na u ṱhonifhana ‘tenda vhuvhili havho vha tshi ḓo tshila vhoṱhe kha ḽifhasi.’ (Vhaṅwe vhavhingani vha nga kha ḓi sa ana nga enea maipfi kokotolo, fhedzi vha vha vha tshi khou ana phanḓa ha Mudzimu.) Nga murahu ha wonoyo muano, vha mbo ḓi vha munna na mufumakadzi nahone a vho ngo tea u ṱalana. (Gen. 2:24; 1 Vhakor. 7:39) Muano wa mbingano wo tea nahone u tshimbidzana na zwi funwaho nga Mudzimu.

Miṅwe miano a i tendelani na zwine Mudzimu a zwi funa. Sa tsumbo, Mukriste wa ngoho a nga si ane uri u ḓo shumisa zwiṱhavhane u itela u lwela shango kana u ana uri ha tsha ḓo shumela Mudzimu. Zwenezwo zwi lwisana na milayo ya Mudzimu. Vhakriste a vho ngo tea u vha “tshipiḓa tsha shango,” ndi ngazwo ri sa ḓidzhenisi kha mafhungo a shango na zwa dzinndwa.—Yoh. 15:19; Yes. 2:4; Yak. 1:27.

 Miṅwe miano ndi mafhungo a luvalo. Nga zwiṅwe zwifhinga, musi ri sa athu u ita muano, ri tea u humbulisisa nga ha zwe Yesu a zwi amba musi a tshi ri: “Kesare mu ṋeeni zwi re zwawe, na Mudzimu ni mu ṋee zwi re zwawe.”—Luka 20:25.

Sa tsumbo, kha ri ri Mukriste u khou ṅwalisa uri a vhe mudzulapo wa shango ḽikene kana u khou itisa passport, a wanulusa uri u tea u ita muano wa uri u ḓo fhulufhedzea kha ḽeneḽo shango. Arali kha ḽeneḽo shango muano wa u fhulufhedzea khaḽo u tshi amba uri u khou fhulufhedzisa uri u ḓo ita zwithu zwine zwa lwisana na mulayo wa Mudzimu, luvalo lwawe lwo gudiswaho nga Bivhili lu nga si mu tendele uri a ite wonoyo muano. Fhedzi muvhuso u nga mu tendela uri a shandule maipfi a wonoyo muano uri zwi si khakhise luvalo lwawe.

Musi a tshi ita wonoyo muano wo shandulwaho maipfi, zwi ḓo vha zwi tshi khou tshimbidzana na vhulivhisi vhu re kha Vharoma 13:1, ine ya ri: “Vhathu vhoṱhe kha vha ḓiṱukufhadze kha mivhuso.” Nga zwenezwo, Mukriste a nga phetha nga ḽa uri a zwo ngo khakhea u ita muano wa zwithu zwine Mudzimu a ṱoḓa ndi tshi zwi ita.

Zwiṅwe hafhu, ndi zwa ndeme uri ni thetshelese luvalo lwaṋu lwo gudiswaho nga Bivhili arali na humbelwa uri ni ite muano ni tshi shumisa tshiṅwe tshithu kana nga u ita tshiṅwe tshithu. Vharoma vha kale na Vhasikita vho vha vha tshi ita muano vha tshi shumisa mabanga avho. Eneo mabanga o vha a tshi fanyisela mudzimu wa nndwa na uri muthu ane a khou ita wonoyo muano u a fhulufhedzea. Vhagerika vhone vho vha vha tshi imisela tshanḓa nṱha musi vha tshi ita muano. Zwenezwi zwo vha zwi tshi sumbedza uri vha a tenda uri hu na mudzimu ane a ṱhogomela zwine zwa ambiwa na zwine zwa itwa na ane vha tea u ḓifhindulela khae.

Ndi ngoho uri mushumeli wa Yehova a nga si ite muano a tshi shumisa zwiga zwa shango ngauri zwi tshimbidzana na vhurereli ha mazwifhi. Fhedzi ni tea u ita mini arali ni tshi khou tea u ita muano khothe no vhea tshanḓa tshaṋu nṱha ha Bivhili? Arali zwo ralo, ni nga ita wonoyo muano ngauri na Bivhili i amba nga ha vhathu vha fhulufhedzeaho vhe vha ita muano vha tshi shumisa zwiṅwe zwithu kana nga u ita zwiṅwe zwithu. (Gen. 24:2, 3, 9; 47:29-31) Ni songo hangwa uri musi ni tshi ita wonoyo muano, ni khou ana phanḓa ha Mudzimu uri ni ḓo amba ngoho. Ni tea u ḓiimisela u amba ngoho kha zwoṱhe zwine na ḓo vhudziswa.

Samusi vhushaka hashu na Yehova vhu ha ndeme, ri tea u rabela na u humbulisisa musi ri sa athu u ita muano, ri ite vhungoho ha uri wonoyo muano a u iti uri ri pfuke vhulivhisi vhu re Bivhilini kana u khakhisa luvalo lwashu. Arali na ita muano, ni ite zwe na fhulufhedzisa.—1 Pet. 2:12.