THERO I RE KHA GWATI | NDI NGANI YESU O SHENGELA NA U FA?
Naa Zwo Itea Zwa Vhukuma?
Yesu wa Munazareta o vhulahwa nga luṱavula lwa ḽa 33 C.E. O vhonwa mulandu wa mazwifhi wa u vutshela muvhuso, a rwiwa lwa tshiṱuhu nahone a ombelwa kha danda. O fa nga nḓila i vhavhaho vhukuma. Fhedzi Mudzimu o mu vusa nahone nga murahu ha maḓuvha a 40, Yesu o ya ṱaḓulu.
Enea mafhungo a mangadzaho, ro ṅwalelwa one kha Evangeli nṋa dza Maṅwalo a Tshikriste a Lugerika nahone nga ho ḓoweleaho a vhidzwa Thestamennde Ntswa. Naa zwenezwo zwo itea zwa vhukuma? Yeneyo ndi mbudziso yo teaho na ya ndeme vhukuma. Arali zwi songo itea, lutendo lwa Vhakriste ndi mahandana nahone fulufhelo ḽa u tshila tshoṱhe Paradisoni ḽi tou vha muloro nahone ḽi nga si vhuye ḽa ḓadzea. (1 Vhakorinta 15:14) Kha ḽiṅwe sia, arali zwenezwo zwo itea zwa vhukuma, vhathu vha na vhumatshelo havhuḓi vhune na nga vha tshipiḓa tshaho. Nga zwenezwo, naa mafhungo o ṅwalwaho kha Evangeli ndi ngoho kana ndi ngano?
NGOHO YA MAFHUNGO
Maṅwalo a Evangeli ha fani na ngano, ngauri o ṅwalwa nga vhuronwane nahone a na zwidodombedzwa zwo teaho. Sa tsumbo, hu na madzina manzhi a vhukuma a fhethu nahone fhethu hunzhi hu nga dalelwa ṋamusi. A amba nga ha vhathu vha vhukuma, vhe vhaṅwali vha ḓivhazwakale vha ṅwalwa nga havho.—Luka 3:1, 2, 23.
Vhaṅwali vha ḓanani ḽa u thoma na ḽa vhuvhili ḽa miṅwaha vho ṅwala nga ha Yesu. * Nḓila ye a vhulahwa ngayo samusi yo ṅwalwa kha Dzievangeli i tshimbidzana na nḓila ye Vharoma vha vha vha tshi vhulaha ngayo nga tshenetsho tshifhinga. Naho zwo ralo, zwiitea zwo ṅwalwa nga nḓila ye zwa itea ngayo zwa vhukuma nahone dzenedzo Evangeli dzi sumbedza nḓila i si yavhuḓi ye vhaṅwe vhafunziwa vha Yesu vha ḓifara ngayo. (Mateo 26:56; Luka 22:24-26; Yohane 18:10, 11) Zwoṱhe zwenezwi zwi sumbedza uri vhaṅwali vha Vhaevangeli vho vha vha tshi fulufhedzea nahone vho ṅwala zwi re zwone nga ha Yesu.
HU PFI MINI NGA HA U VUSWA HA YESU?
Samusi vhathu vhanzhi vha tshi tenda uri Yesu o vhuya a tshila nahone a fa, vhaṅwe vha nga timatima u vuswa hawe. Na vhaapostola vhawe, mathomoni a vho ngo tenda musi vha tshi pfa uri o vuswa. (Luka 24:11) Naho zwo ralo, vhaapostola na vhaṅwe vhafunziwa a vho ngo tsha timatima musi vha tshi vhona Yesu o vuswaho nga zwifhinga zwo fhambanaho. Zwi re zwone ndi uri nga tshiṅwe tshifhinga ho vha hu na vhathu vha fhiraho 500 vhe vha vhona nga avho maṱo.—1 Vhakorinta 15:6.
Nga tshivhindi vhafunziwa vho vhudza vhathu vhoṱhe u katela na vhe vha vhulaha Yesu nga ha u vuswa hawe, naho zwenezwo zwo vha zwi tshi ḓo ita uri vha farwe na u vhulahwa. (Mishumo 4:1-3, 10, 19, 20; 5:27-32) Naa vhafunziwa vhanzhi vho vha vha tshi ḓo vha na tshivhindi arali vho vha vhe si na vhuṱanzi ha uri Yesu o vuswa? Zwi re zwone ndi uri u vuswa ha Yesu ndi zwone zwe zwa ṱuṱuwedza Vhakriste tshifhingani tsho fhiraho na ṋamusi shangoni ḽoṱhe.
Mafhungo a re kha Evangeli nga ha u fa na u vuswa ha Yesu a sumbedza vhuṱanzi hoṱhe ha ngoho kha ḓivhazwakale. Musi ni tshi a vhala nga vhuronwane, a ḓo ni khwaṱhisedza uri zwenezwi zwiitea zwo itea zwa vhukuma. Ni ḓo tenda nga ho engedzaho musi ni tshi pfesesa uri ndi ngani zwo itea. Thero i tevhelaho i ḓo ṱalutshedza.
^ phar. 7 Tacitus, we a bebwa nga 55 C.E., o ṅwala uri “Kristo, ane dzina [Vhakriste] ḽa bva kha dzina ḽawe, o fa tshifhingani tsha vhuvhusi ha Tiberio zwanḓani zwa muhaṱuli Pontio Pilato.” Suetonius (wa ḓanani ḽa u thoma ḽa miṅwaha); Josephus muḓivhazwakale wa Yuda (wa ḓanani ḽa u thoma ḽa miṅwaha); na Pliny muvhusi we a vha e Muṱuku wa ngei Bithynia (wa ḓanani ḽa vhuvhili ḽa miṅwaha) na vhone vho ṅwala nga ha Yesu.
