Eaha to roto?

Tapura tumu parau

“O vai te taata paari e te ite i roto ia outou na?”

“O vai te taata paari e te ite i roto ia outou na?”

“O vai te taata paari e te ite i roto ia outou na?”

“O vai te taata paari e te ite i roto ia outou na? Ia . . . haapao maitai oia i te faaite mai i ta ˈna ohipa, ma te mǎrû o te paari mau.”—IAK. 3:13.

1, 2. Eaha te nehenehe e parau no nia i te taata e rave rahi e faataata-paari-hia ra?

 O VAI te mea paari mau ia manaˈo outou? To outou mau metua anei, te hoê taata ruhiruhia, aore ra peneiaˈe te hoê orometua haapii tuarua? E nehenehe to outou oraraa i mutaa iho e to outou mau tupuraa e ohipa i nia i ta outou hiˈoraa i tei paari. Teie râ, te anaanatae na mua roa ra te mau tavini a te Atua i to ˈna manaˈo.

2 E ere pauroa te taata ta te ao e faataata paari ra i te mea paari mau i te aro o te Atua. Ei hiˈoraa, ua paraparau Ioba i te mau taata o tei manaˈo e te parau ra ratou i te mau parau paari, ua faaoti râ oia: “Aore roa e taata paari itea e au i roto ia outou.” (Ioba 17:10) No nia i vetahi o tei faarue i te ite i te Atua, ua papai te aposetolo Paulo: “I faataata paari hoi ratou, e riro atura ratou ei maamaa.” (Roma 1:22) E na roto i te peropheta Isaia, ua parau maitai Iehova iho e: “E pohe to ratou, to tei paari i to ratou iho hiˈoraa.”—Isa. 5:21.

3, 4. Ia riro ei taata paari mau, eaha te titauhia?

3 Mea maramarama maitai, e mea tia ia ite tatou eaha te faataata paari mau i te hoê taata a fanaˈo atu ai ïa oia i te farii maitai a te Atua. Teie te manaˈo paari ta te Maseli 9:10 (MN) e horoa ra ia tatou: “O te matamua o te paari ra, o te mǎtaˈu ïa ia Iehova; e te ite [o Tei Moˈa Roa], o te ite ïa.” E mea tia ia noaa i te taata paari te mǎtaˈu tia i te Atua e te faatura i ta ˈna mau ture aveia. Eita râ e navai noa i te fariiraa i te pae manaˈo i te vai-mau-raa o te Atua e to ˈna mau eˈa. Te faaitoito ra te pǐpǐ Iakobo ia feruri tatou i te reira. (A taio i te Iakobo 3:13.) A tapao na i te mau parau ra: “Ia . . . haapao maitai oia i te faaite mai i ta ˈna ohipa.” E mea tia ia itehia te paari mau i roto i to outou haerea e ta outou parau i te mau mahana atoa.

4 E titau te paari mau ia faaite i te manaˈo e au e ia faaohipa ma te manuïa i te ite e te maramarama. E faaite anei ta tatou mau ohipa e tei ia tatou teie paari? Te faahiti ra Iakobo e rave rahi mea e ite-papu-hia i roto i te mau ohipa a te mau taata paari. * Eaha ta ˈna i parau o te nehenehe e tauturu ia tatou ia faatupu i te mau taairaa maitatai e te mau hoa Kerisetiano, oia atoa te mau taata no rapae au mai i te amuiraa?

Ohipa e faaite i te paari mau

5. E nafea te hoê taata paari mau e haa ˈi?

5 E au ia faahiti faahou e ua taai Iakobo i te paari i te haapao maitai. No te mea te matamua o te paari, o te mǎtaˈu ïa ia Iehova, e tutava ïa te hoê taata paari i te faaite i te haerea e au i to te Atua mau eˈa e ta ˈna mau ture aveia. Aita tatou i fanauhia mai e te paari paieti. E noaa râ ia tatou te reira maoti te haapiiraa bibilia tamau e te feruriruriraa. E tauturu te reira ia tatou ia rave i ta te Ephesia 5:1 e aˈo ra: “Ei pee outou i te Atua.” Rahi atu â tatou i te haa mai ta Iehova e haa ra, e rahi atu â tatou i te faaite i te paari i roto i ta tatou mau ohipa. E mea teitei roa ˈˈe to Iehova mau haerea, aore ra eˈa, i to te taata iho. (Isa. 55:8, 9) No reira, a pee ai tatou i to Iehova haerea i te raveraa i te mau mea, e ite te mau taata no rapae au mai e te vai ra te tahi mea taa ê i nia ia tatou.

6. No te aha e tapao ai te mǎrû o te paieti, e e titau teie huru maitai i te aha?

6 Te faahiti ra Iakobo e te hoê ravea e riro ai mai ia Iehova, o te noaaraa ïa “te mǎrû o te paari mau.” Noa ˈtu e te mǎrû, o te mamahu ïa, i te hoê â taime, e nehenehe e noaa i te hoê Kerisetiano te puai morare, o te tauturu hoi ia ˈna ia haa ma te faito noa. Noa ˈtu e mea puai taotia ore oia, e mea mǎrû Iehova e eita tatou e mǎtaˈu i te haafatata ˈtu ia ˈna. Ua faaite te Tamaiti a te Atua i te mǎrû o to ˈna Metua e tia ˈi ia ˈna ia parau e: “E haere mai outou ia ˈu nei, e te feia atoa i haˈa rahi, e tei teiaha i te hopoia, e na ˈu outou e [tamahanahana]. A rave mai i tau zugo i nia ia outou, e ia haapiihia outou e au, te mǎrû nei hoi au e te haehaa o te aau: e e noaa hoi te [tamahanahanaraa] i to outou [nephe].”—Mat. 11:28, 29; MN; Phil. 2:5-8.

7. No te aha tatou e nehenehe ai e hiˈo ia Mose mai te hoê hiˈoraa maitai o te mǎrû?

7 Te faahiti ra te Bibilia i te tahi atu mau taata i faaite ma te faahiahia i te mǎrû, aore ra haehaa. O Mose te hoê. E hopoia rahi ta ˈna, ua faataahia râ oia mai ‘te [taata haehaa roa ˈˈe] i to te taata atoa o te ao atoa nei.’ (Num. 11:29; 12:3; MN) E a haamanaˈo na i te itoito ta Iehova i horoa ia Mose no te rave i to ˈNa hinaaro. Ua oaoa Iehova i te faaohipa i te mau taata mǎrû no te faatupu i ta ˈna opuaraa.

8. E nafea te mau taata tia ore e nehenehe ai e faaite i te “mǎrû o te paari mau”?

8 Mea maramarama maitai, e nehenehe te mau taata tia ore e faaite i te “mǎrû o te paari mau.” E o tatou? E nafea tatou e nehenehe ai e haamaitai i ta tatou faaiteraa i teie huru maitai? E hotu a te varua moˈa o Iehova te mǎrû. (Gal. 5:22, 23, MN) E nehenehe tatou e pure no te ani i to ˈna varua e no te rave i te mau tutavaraa taa maitai no te faaite i ta te reira e faatupu, ma te tiaturi e e tauturu te Atua ia tatou ia haamaitai i ta tatou faaiteraa i te mǎrû. E itea ia tatou te manaˈo turai puai no te na reira i roto i te haapapuraa a te fatu salamo: “E haapii mai [te Atua] i te feia aau mǎrû i to ˈna iho eˈa.”—Sal. 25:9.

9, 10. Eaha te tutavaraa e titauhia ia tatou no te faaite i te mǎrû paieti, e no te aha?

9 Atira noa ˈtu, e titauhia paha te tutavaraa ma te aau tae no te haamaitai atu i roto i teie tuhaa. No to tatou taˈere, eita paha vetahi o tatou e hinaaro e riro ei taata mǎrû. Hau atu â, te faaitoito ra paha te mau taata e haaati ra ia tatou eiaha ia riro ei taata mǎrû, ma te parau e e mea tia ia “aro” te hoê taata “i te auahi e te auahi.” Mea paari mau anei râ te reira? Mai te peu e e ama mai te hoê auahi iti haihai i roto i to outou fare, e pi anei outou i te hinu i nia iho aore ra te pape? E faarahi roa ˈtu te maniiraa i te hinu i nia iho i te auahi i te fifi, area te piraa ˈtu i te pape i nia iho, e hopoi mai paha te reira i te faahopearaa e hinaarohia. Oia atoa, te aˈo maira te Bibilia e: “O te parau [aore ra pahonoraa] mǎrû ra tei faaore i te riri; area te parau faaooo ra, o te riri ïa te tupu.” (Mas. 15:1, 18) Ia tupu te mau fifi i muri aˈe, i roto aore ra i rapae au mai i te amuiraa, e nehenehe tatou e faaite e e paari mau to tatou ia haa tatou ma te mǎrû.—Tim. 2, 2:24.

10 Mai tei faahitihia i nia nei, e ere roa te taata e rave rahi e hema ra i te feruriraa o teie ao i te mea mǎrû, mea hau, e te faaea hau. Mea rahi râ te taata etaeta e te ahaaha. Ua ite maitai Iakobo i te reira, e ua horoa oia i te mau faaararaa ia nehenehe te mau taata i roto i te amuiraa ia ore ia peehia e teie huru feruriraa. Eaha ˈtu â te haapiiraa ta tatou e nehenehe e huti i ta ˈna aˈoraa?

Huru o te taata paari ore

11. Eaha te mau huru e patoi ra i te paari paieti?

11 Ua papai Iakobo ma te haavare ore no nia i te mau huru o te taata o te patoi tia ˈtu i te paari paieti. (A taio i te Iakobo 3:14.) E huru pae tino te feii e te mârô e ere râ i te huru pae varua. A hiˈo na eaha te tupu ia parare teie feruriraa pae tino. E mana to e ono pǔpǔ faahua “Kerisetiano” i nia i te mau tuhaa o te Fare pure o te Menema Moˈa, i Ierusalema, e manaˈohia ra e ua patuhia i te vahi i haapohehia ˈi e i tanuhia ˈi Iesu. Ua riro to ratou taairaa ei mârôraa tamau. I 2006, ua faahiti te vea Time i te hoê tupuraa na mua ˈtu i to te mau monahi no reira “tatamaˈi-maoro-raa, . . . a tupai ai te tahi i te tahi e te mau tutuiraa mori hinu rarahi.” No to ratou manaˈo ino iti rahi te tahi e te tahi i ani ai ratou i te hoê Mahometa ia tapea ia ˈna ra te taviri no te iriti i te opani o te fare pure.

12. Aita anaˈe te paari, eaha te nehenehe e tupu mai?

12 Eiaha iho â ia itehia teie faaiteraa rahi roa ino o te mârô i roto i te amuiraa Kerisetiano mau. Noa ˈtu râ, i te tahi mau taime ua turai te mau huru tia ore ia vetahi ia faaite i te aau etaeta no to ratou iho manaˈo. E nehenehe te reira e faatupu i te tahi umeumeraa e te amahamaha. Ua tapao te aposetolo Paulo i te reira i roto i te amuiraa i Korinetia, i papai ai hoi oia: “Te vai ra . . . te feii, e te mârô, e te amahamaha i roto ia outou na, e ere anei tei ta te tino â outou, mai ta te taata atoa ra ta outou haerea?” (Kor. 1, 3:3) Ua itehia iho â teie tupuraa peapea i te hoê area taime i roto i teie amuiraa i te senekele matamua. E mea tia ïa ia ara maitai tatou eiaha teie huru feruriraa e ô i roto i te hoê amuiraa i teie mahana.

13, 14. A horoa i te tahi mau hiˈoraa e nafea e nehenehe ai e faaite i te hoê feruriraa pae tino.

13 E nafea teie huru feruriraa e ohipa riirii ai i nia i te hoê amuiraa? E nehenehe te reira e haamata na roto i te mau mea iti. Ei hiˈoraa, ia patuhia te hoê Piha a te Basileia, e itehia paha te mau manaˈo taa ê e nafea ia ravehia te mau ohipa e tia ˈi. E faaetaeta mai paha te hoê taeae mai te peu e eita to ˈna manaˈo e fariihia, peneiaˈe ma te faahapa roa ˈtu i te mau faaotiraa i ravehia. E patoi atoa paha oia i te rave i te tahi atu ohipa no nia i te paturaa! E moe i te hoê taata e haa ra mai tera e e pinepine te raveraa i te hoê ohipa i titauhia ˈi te amuiraa i te taai-roa-hia i te huru feruriraa hau o te amuiraa i te ravea taa maitai e faaohipahia. O te hoê feruriraa mǎrû ta Iehova e farii, eiaha te feruriraa mârô.—Tim. 1, 6:4, 5.

14 Teie paha te tahi atu hiˈoraa, mai te peu e te hiˈo ra te mau matahiapo i roto i te hoê amuiraa e mea papu maitai i teie nei e eita te hoê matahiapo, noa ˈtu e ua tavini oia tau matahiti i te maoro, e faaî i te mau titauraa bibilia. Ma te tapao e ua aˈo-taa-ê-hia te taeae i mutaa iho aita râ oia i haamaitai ia ˈna iho, e farii e e papai te tiaau haaati i roto i te parau faatoroaraa e ia iritihia to ˈna toroa matahiapo. E nafea oia e hiˈo ai i te reira? E farii anei oia i te faaotiraa rave-tahi-hia a te mau matahiapo e te aˈoraa bibilia ma te feruriraa haehaa e te mǎrû e e faaoti papu anei oia e faaî i te mau titauraa bibilia ia nehenehe oia e tavini faahou ei matahiapo? Aore ra e tapea anei oia i te inoino e te feii aita faahou te haamaitairaa taa ê ta ˈna i fanaˈo i mutaa iho? No te aha te hoê taeae e haa ˈi mai te mea ra e ua faaî oia i te mau titauraa ei matahiapo e ere roa ˈtu mau hoi oia? E mea paari roa ˈˈe ïa ia faaite i te haehaa e ia taa!

15. No te aha outou e manaˈo ai e mea faufaa roa te aˈoraa faaurua o te Iakobo 3:15, 16 (MN)?

15 Oia mau, te vai ra te tahi atu mau tupuraa e nehenehe ai e ite i tera huru haerea. Noa ˈtu râ eaha te ohipa e tupu mai, e mea tia ia tutava tatou i te haapae i teie mau huru. (A taio i te Iakobo 3:15, 16 [MN].) Ua parau te pǐpǐ Iakobo i teie mau haerea “no teie nei ao” no te mea e haerea pae tino e aita i niuhia i nia i te paari no nia maira. E haerea “animara” i roto i te auraa e hotu te reira o te mau hinaaro pae tino, e tuea ra i te mau animara aita e feruriraa. E haerea “demoni,” no te mea te faaite ra te reira i te huru o te mau varua enemi o te Atua. E mea tano ore mau no te hoê Kerisetiano ia faaite i tera mau huru!

16. Eaha te mau faatanoraa e mea tia ia rave tatou, e e nafea tatou e manuïa ˈi i te na reiraraa?

16 E mea tia ia hiˈopoa te melo taitahi o te amuiraa ia ˈna iho e ia haa no te faaore i teie mau huru. Ei orometua haapii i roto i te amuiraa, e mea tia ia ite te mau tiaau i te faufaaraa ia faaore i teie mau huru pae tino e demoni. E ere i te mea ohie ia faaore i te reira no to tatou huru tia ore e te mana o teie nei ao. E nehenehe te na reiraraa e faaauhia i te tamataraa i te paiuma i te hoê aivi varivari e te paheehee. Aita anaˈe mea no te tapea i nia iho, e nehenehe noa tatou e hee atu i muri. Teie râ, ma te pee maite atu i te aˈoraa i roto i te Bibilia, oia atoa te tauturu e pûpûhia mai e te amuiraa a te Atua i te fenua atoa nei, e nehenehe tatou e haere i mua.—Sal. 73:23, 24.

Huru maitatai ta te taata paari e tutava i te faaite

17. E pinepine e nafea te taata paari e haa ˈi ia faaû oia i te ino?

17 A taio i te Iakobo 3:17. E nehenehe tatou e faufaahia ma te hiˈopoa i te tahi mau huru maitatai e tupu mai na roto i te faaiteraa i “te paari no nia maira.” Te riroraa ei mea anoi-ore-hia oia ïa te riroraa ei mea viivii ore e te porao ore i roto i ta tatou mau ohipa e to tatou mau manaˈo turai. E titauhia ia faarue oioi tatou i te mau mea iino. Ia riro te na reiraraa ei ohipa tupu tamau e tia ˈi. Peneiaˈe i faaohipa na to outou taote i te hoê hamara no te tairi i nia i te uaua i raro aˈe mai i to outou turi. Ia tairi te taote i te uaua e pee taue te avae. E tupu tamau noa te reira; eita iho â outou e feruri. Mai tera atoa tatou ia faahemahia ia rave i te ino e tia ˈi. Ia turai taue noa to tatou manaˈo viivii ore e to tatou manaˈo haava haamatarohia e te Bibilia ia tatou ia faarue i te mea ino e tia ˈi. (Roma 12:9) Te horoa ra te Bibilia i te mau hiˈoraa o te feia i haa mai tera, mai ia Iosepha e Iesu.—Gen. 39:7-9; Mat. 4:8-10.

18. Eaha te auraa (a) ia parahi hau noa? (b) ia riro ei taata faatupu parau hau?

18 E titau te paari no nia maira ia parahi hau noa atoa tatou. Te auraa, te haapaeraa tatou i te iria, te hoê haerea patoi, aore ra te mau ohipa e faaore i te hau. Te faaaano ra Iakobo i teie manaˈo a parau ai oia e: “E ueuehia te parau-tia ma te hau e te feia faatupu i te parau hau ra.” (Iak. 3:18) A tapao na i te mau parau ra “faatupu i te parau hau ra.” I roto i te amuiraa, ua matauhia anei tatou ei taata faatupu parau hau aore ra ei taata faatupu peapea? E pinepine anei tatou i te peapea e o vetahi ê, a inoino ohie ai aore ra a faainoino ai ia vetahi ê? E onoono anei tatou ia farii vetahi ê ia tatou ma to tatou huru, aore ra e haa anei tatou ma te haehaa no te faaore i to tatou huru taata ta vera ma e ite ma te tano e mea au ore? Ua matau-noa-hia anei tatou ei taata faatupu parau hau, ma te faaore oioi i te hara e te hapa a vetahi ê? E nehenehe te hiˈopoaraa ia tatou iho ma te haavare ore e tauturu ia tatou ia ite e e titauhia anei ia haamaitai tatou i ta tatou faaiteraa i te paari no nia mai i roto i teie tuhaa.

19. E nafea te hoê taata e matauhia ˈi ei taata faito noa?

19 Ua faaô Iakobo i te riroraa ei mea faito noa i roto i te faataaraa o te faaite ra i te paari no nia maira. Ua matauhia anei tatou ei taata hinaaro e tauturu ia vetahi ê aita anaˈe e taairaa e te mau faaueraa tumu bibilia, ma te ore e oioi i te onoono e ia peehia ta tatou iho mau ture aveia? Ua matauhia anei tatou ei taata mǎrû e te ohie ia paraparau atu? E faaiteraa teie e ua haapii tatou i te vai faito noa.

20. Eaha te tupu mai a faaite ai tatou i te mau huru maitatai o te Atua o tei paraparauhia iho nei?

20 Auê ïa tupuraa oaoa mau e nehenehe e itehia i roto i te amuiraa a haa ˈi te mau taeae e tuahine no te faaite roa ˈtu â i te mau huru maitatai o te Atua ta Iakobo hoi i papai e! (Sal. 133:1-3) Mea papu maitai e e haamaitai te riroraa ei taata mǎrû, faaea hau, e te faito noa i te mau taairaa e e haapapu te reira e tei ia tatou te “paari no nia maira.” E hiˈopoa tatou i muri nei e nafea te haapiiraa ia hiˈo ia vetahi ê mai ta Iehova hiˈoraa e nehenehe ai e tauturu ia tatou i roto i teie tuhaa.

[Nota i raro i te api]

^ Te faaite ra te mau irava tapiri e ua haamanaˈo na mua Iakobo i te mau matahiapo, aore ra “orometua haapii” o te amuiraa. (Iak. 3:1, MN) E mea tia iho â ia riro teie mau taata ei hiˈoraa i te faaiteraa i te paari paieti, e nehenehe râ tatou paatoa e huti i te haapiiraa i ta ˈna aˈoraa.

E nehenehe anei outou e faataa?

• Eaha te faataata paari mau i te hoê Kerisetiano?

• E nafea tatou e nehenehe ai e haamaitai i te faaiteraa i te paari paieti?

• Eaha te mau huru e itehia i ǒ te feia o te ore e faaite i “te paari no nia maira”?

• Eaha te mau huru maitatai ta outou i faaoti papu i te atuatu roa ˈtu â?

[Uiraa haapiiraa]

[Hohoˈa i te api 25]

E nafea te mârô e nehenehe ai e ohipa riirii i teie mahana?

[Hohoˈa i te api 26]

E oioi anei outou i te ohipa no te faarue i te ino?