Lutani apo pali nkhani

Lutani apo pali mitu ya nkhani

Baibolo Likusintha Umoyo wa Ŵanthu

Baibolo Likusintha Umoyo wa Ŵanthu

Baibolo Likusintha Umoyo wa Ŵanthu

CIFUKWA wuli munthu munyake uyo wakakulira mu mbumba ya Ŵakatolika ndiposo uyo wakacitanga makora comene pa masambiro gha vya malango wakazgoka Kaboni wa Yehova? Nchivici cikawovwira munthu munyake kuleka ucigeŵenga na kuŵa Mkhristu? Ŵazgani ivyo ŵanthu aŵa ŵakuyowoya.

“Nkhamba kupambaniska pakati pa ciwemi na ciheni.”—SEBASTIÃO ALVES JUNQUEIRA

CAKA ICO WAKABABIKIRA: 1946

UKO WAKABABIKIRA: BRAZIL

IVYO WAKACITANGA: WAKAŴA MWERUZGI

UMO NKHAŴIRA KALE: Mbumba yithu yikakhalanga pamtunda wa makilomita 6 kufuma ku tawuni ya Piquete. Ŵapapi ŵane ŵakaŵa na kafamu kacoko, kweni kakawovwiranga kuti tisange vyakukhumbikwa pa umoyo. Sukulu iyo nkhasambiranga yikaŵa ku Piquete, ntheura nkhagura njinga yikoloŵeri iyo yikanovwiranga kuti nileke kusuzgika mendero. Ŵanthu ŵa mu cigaŵa cithu ŵakaŵa ŵakavu. Kweni tawuni iyi ŵakayipweleleranga makora kweniso ucigeŵenga ukaŵako viŵi yayi. Ŵanalume ŵanandi ŵakagwiranga nchito ku fakitare yakupanga vilwero vyankhondo.

Nkhatemwanga comene vyakuŵazga ntheura nkhanjira sukulu yakusambizga vyakupanga ndege za nkhondo ku tawuni yapafupi, ndipo mu 1966, ŵakanikwezga kuŵa ofesala mularako. Pamasinda nkhaluta ku sukulu ya vyauloya ndipo nkhatora digiri. Kufuma apo nkhalemba kalata yakufumbira nchito kuti niŵe mulara wapolisi. Mu 1976, nkhakwera mayeso gha boma ndipo nkhaŵa mulara wa ŵapolisi. Nyengo zinyake nkhalaŵiliranga milimo ya jele. Kanandi Ŵakaboni ŵa Yehova ŵakizanga na kunipempha kuti ŵapharazgire ŵakayidi. Nyengo zose nane ŵakanipharazgiranga. Ciuta nkhamucindikanga comene. Nkhakondwa comene kumanya kuti zina la Ciuta ni Yehova, na kumanya kuti tingaŵa nayo paubwezi.

Pacokopacoko nkhasazgirangako masambiro ghane pa vyamalango. Mu 1981, nkhakweraso mayeso ghanyake gha boma ndipo ŵakanikwezga kuŵa mweruzgi wa boma. Ndipo mu 2005, ŵakanisora kuŵa mweruzgi ku khoti lakupulika vya madandawuro gha ŵanthu ku São Paulo.

UMO BAIBOLO LIKASINTHIRA UMOYO WANE: Nkhati namalizga waka kusambira vya malango, nkhamba kuŵazga Baibolo. Ntheura, nkhasintha kaghanaghaniro kane. Nkhaŵa wakugomezgeka ku chalichi la Katolika. Mu mbumba yithu, ŵanji ŵakaŵa ŵasembe ndipo yumoza wakaŵa Bishopu. Ndipo pa nyengo ya Misa nkhawovwiranga wasembe. Pambere wasembe wandambe kupharazga, nkhaŵazganga vigaŵa ivyo napika mu buku la malurombo. Mu mbumba za Cikatolika ni viŵi yayi kuŵazga Baibolo, ntheura amama ŵakakhuŵara comene ŵati ŵamanya kuti nkhaŵazganga Baibolo. Ŵakayezga kunigongoweska. Ŵakatenge para nkhuŵazga Baibolo nilekenge kughanaghana makora. Ndipouli, nkhalutilira ndipo nkhawonangapo uheni uliwose yayi.

Nkhughanaghana kuti kuŵazga Baibolo ndiko kukanikhukiska comene. Nkhakhumbanga kumanya vinandi vyakukhwaskana na ŵasembe na milimo yawo pa chalichi. Kweniso nkhamba kuŵazga mabuku gha Cikatolika agho ghakuyowoya kuti mpingo ukwenera kunjilirapo pa vyandyali na kulwera wanangwa wa ŵanthu. Kweni nkhatorapo fundo yiliyose yayi cifukwa ŵakaghalongosora makora yayi.

Pa nyengo iyi dokotala wane wa mino uyo wakaŵa Wacibuda wakanipa buku ilo ŵanthu ŵanyake ŵakamupa. Buku ili likaŵa na mutu wakuti Did Man Get Here by Evolution or by Creation? a Nkhazomera buku ili, na cigomezgo cakuti nisangengemo fundo za Charles Darwn zakulongosora umo umoyo ukambira. Fundo za mu buku ili zikaŵa zakupulikikwa makora, zaunenesko kweniso zakukondweska. Nkhamanya nadi kuti cisambizgo cakuti vinthu vikaŵako vyekha cikaŵa cautesi.

Nati naŵazga vyakukhwaskana na cilengiwa, nkhanweka comene kuti nimanye vinandi. Nkhakhumbanga kuŵa na mabuku ghanandi gha Ŵakaboni ŵa Yehova. Nkhapulika kuti makanika munyake ku sukulu yakusambizga vyakunozga ndege wakaŵa kaboni wa Yehova. Nkhadumbiskana nayo ndipo wakanipa mabuku ghanyake. Panyengo iyi nkhazomera yayi kuti nisambirenge Baibolo na Ŵakaboni. Cifukwa nkhaghanaghananga kuti ningaŵazga panekha.

Nati namba kuŵazga Baibolo nkhawona kuti cikaŵa ciwemi kuŵazgira lumoza na mbumba yane. Tikasambiranga mazgu gha Ciuta sabata yiliyose na kuŵazgira Baibolo pamoza. Pakuti nkhaŵa wa chalichi la Katolika, mbumba yane yikathembanga comene pa ŵasembe na mabishopu. Kweni ivyo nkhaŵazga pa Yohane 14:6 vikanovwira comene. Yesu wakaphalira msambiri Tomasi kuti: “Ine ndine nthowa na unenesko na umoyo. Palije uyo wakwiza ku Ŵadada kweni kwizira mwa ine.” Nkhati napenjerezga fundo zinandi pa nkhani iyi nkhamanya kuti Yehova ndiyo wazamutiponoska kwizira mwa Yesu. Pakwamba tikasambizgika kugomezga kuti ŵasembe ndiwo ŵangatiponoska.

Fundo zinyake ziŵiri zikasintha kaghanaghaniro kane kulazga ku Chalichi la Katolika na ivyo likusambizga. Yakwamba yikusangika pa Zintharika 1:7, apo pakuti: “Kumopa Yehova ndilo jando la mahara; vindere vikuyuyura vinjeru na visambizgo.” Ndipo yinyake yili pa Yakobe 1:5, apo tikuŵazga kuti: “Usange yumoza wa imwe wakupeleŵera mu vinjeru, walombenge Ciuta, pakuti iyo wakupeleka mwawanangwa ku wose, nakuti wakutombozga cara; ndipo vipikenge kwa iyo.” Nkhaŵa na nyota yambura kumara ya unenesko na vinjeru nangauli nkhalutanga ku chalichi. Ntheura, nkhaleka kuluta ku chalichi la Katolika.

Mu 1980, Muwoli wane wakamba kusambira Baibolo na Ŵakaboni ŵa Yehova. Para nili pa nyumba nane nkhasambirangako. Pamasinda nane nkhamba kusambira Baibolo. Ndipouli, pakatora nyengo yitali kuti tibapatizike kuŵa Ŵakaboni ŵa Yehova. Muwoli wane wakabapatizika mu 1994 ndipo ine mu 1998.

UMO NASANGIRA CANDURO: Ŵana ŵane ŵanayi ŵasanga candulo cifukwa cakuti ŵakulondezga fundo za Yehova. (Ŵaefeso 6:4) Nili na ŵana ŵanyamata ŵaŵiri, ndipo wose ŵakufwilirapo kuteŵetera ŵanji mu mpingo. Ŵana ŵane ŵasungwana ŵaŵiri ŵakupharazgira ŵanji mwamwamphu. Muwoli wane wakumalira maora ghanandi kovwira ŵanthu kusambira Baibolo, ndipo ine nili wakukondwa kuteŵetera ŵanji mu mpingo nga mulara.

Nkhati naŵa Kaboni ŵa Yehova, nkhamba kupambaniska pakati pa ciwemi na ciheni. Pakuŵa mweruzgi, nkhuyezgayezga kulondezga nthowa za Yehova na umo wakucitira vinthu pa nkhani zakupambanapambana. Nkhuyezga kuŵaghanaghanira ŵanthu pakweruzga, kuwona nkhani yose, na kucita mwalusungu.

Neruzgapo milandu yinandi yakukhwaskana na nkhaza, unkhungu, na kucitira nkhaza ŵana kweniso milandu yikuru ya vyaucigeŵenga. Ndipouli, nindaleke yayi kughanaghanira ŵanthu. Para nkhulaŵilira nkhani pa TV, nkhuseluka na nkharo zakuvunda izo zazara mu caru na kuleka kugomezgeka. Nkhuwonga comene Yehova cifukwa namanya cifukwa ico kuswa malango kwazalira nthena, kweniso kuti kunthazi vinthu vizamuŵa makora.

“Jele likatondeka kunisintha.”—KEITH WOODS

CAKA ICO WAKABABIKIRA: 1961

UKO WAKABABIKIRA: NORTHERN IRELAND

IVYO WAKACITANGA: UCIGEŴENGA

UMO NKHAŴIRA KALE: Nkhababika mu 1961 mu Portadown, tawuni iyo mukucitika vinthu vinandi comene ku Northern Ireland. Nkhakulira pa komboni iyo pakaŵa Ŵakatolika na Ŵaprotesitanti. Mbumba zinandi zikaŵa zikavu. Ndalama nayo yikaŵa yakusoŵa, ntheura tikagomezgananga na ŵazengezgani ŵithu.

Nkhaŵa na umoyo uwo sono nkhudandawura nawo comene. Mu 1974 nkhaŵa mu gulu la ŵanthu awo ŵakambiska “Masuzgo” panji kuti vivulupi kumpoto kwa Ireland. Pa nyengo iyi vinthu vikanangikirathu mu makomboni ghithu. Zuŵa linyake usiku, adada awo ŵakaŵa bwana pa fakitare yakupanga makaripeti ŵakasambizganga nchito ŵanyamata ŵaŵiri awo ŵakakhalanga pafupi nase. Ŵanyamata aŵa ŵakaŵa Ŵakatolika. Pa nyengo iyi munthu munyake wakaponya bomba pa windo la nyumba iyo ŵanyamata aŵa ŵakakhalanga. Ndipo likakoma awiskewo, anyinawo na munung’una wawo.

Masuzgo ghakakura comene ndipo pakawuka nkhondo ya citimbaheti. Ŵaprotesitanti awo ŵakakhalanga pamoza na Ŵakatolika ŵakaŵawochera nyumba. Ndipo Ŵakatolika awo ŵakakhalanga mu makomboni gha Ŵaprotesitanti ŵakayuzgikanga. Ŵanandi ŵakaŵa Ŵaprotesitanti mu cigaŵa cithu. Pakatora nyengo yitali yayi apo nkhakakika na kujalirika mu jele kwa vyaka vitatu cifukwa nane nkhaphuliskako mabomba.

Apo nkhaŵa mu jele, nkhaŵa paubwezi na kayidi munyake uyo wakamanyikwanga comene pa nkhani za ndyali. Tikaŵa nga mphaubali ndipo pa zowara zake, ine ndine nkhaŵa kaboni. Tose, iyo na ine jele likatisintha yayi. Tikati tafuma, nyengo yeneyiyo tikamba kucita vyandyali, nakuti pa nyengo iyi tikacita vikuru comene. Ntheura, munyane wakanjiraso mu gadi ndipo wakakomeka.

Nane ŵakanipenjanga ndipo nyengo yinyake ŵakanibuskira galimoto. Kweni ivi vikanikwezga waka nkhongono kuti nilutilire kucita vyandyali.

Pa nyengo iyi nkhaŵovwira kunozga pulogiramu yakukhwaskana na “Masuzgo” panji kuti vivulupi vyapakati pa visopa na ndyali ku Northern Ireland ivyo ŵakaviwoneska pa British TV. Ivyo vikayowoyeka mu pulogiramu iyi vikasazgirako waka masuzgo ghane. Mwaciyelezgero, zuŵa linyake nati nafika ku nyumba usiku, nkhasanga kuti muwoli wane wacimbira. Nyengo yicoko waka, ŵakanipoka mwana wane musepuka cifukwa ca ivyo vikayowoyeka pa TV. Nkhukumbuka kuti nkhalaŵiska pa gilasi na kuyowoya kuti, “Usange a Ciuta muliko, novwirani.”

Zuŵa linyake pa Cisulo, nkhakumana na munyane Paul uyo wakaŵa kuti wazgoka Kaboni wa Yehova. Wakamba kuniphalirako vyakukhwaskana na Baibolo. Pakati pajumpha mazuŵa ghaŵiri, Paul wakanitumira Gongwe la Mulinda. Mu nkhani yinyake ya mu magazini iyi ŵakakora mazgu gha Yesu gha pa Yohane 18:36. Mazgu agha ghakuti: “Ufumu wane ngwa caru cino cara. Ufumu wane uŵenge wa caru cino mphanyi ŵateŵeti ŵane ŵarwa nkhondo kuti nileke kupelekeka ku Ŵayuda. Kweni umo uliri, ufumu wane ngwakufuma ku caru cino cara.” Mazgu agha ghakanicontha comene. Pa zuŵa ili ndipo umoyo wane ukambira kusintha.

UMO BAIBOLO LIKASINTHIRA UMOYO WANE: Paul wakamba kusambira nane Baibolo. Pamasinda nkhasambiranga na Kaboni munyake zina lake Bill. Nkhaŵa msambiri wakusuzga, cifukwa nkhaŵa na mafumbo ghanandi. Nkhacemanga ŵanthu ŵa machalichi ghanandi kuti ŵazakamususke Bill. Kweni kwizira mu mazgu gha Ciuta unenesko ukaŵala nipera.

Nkhukumbuka kuti zuŵa linyake nkhaphalira Bill kuti waleke kwiza ku nyumba kuti tizakasambire. Cifukwa ŵanthu ŵakajara msewu wa mu cigaŵa cithu ndipo mphanyi ŵakamupoka galimoto yake na kocha. Ndipouli, Bill wakiza kuti tizakasambire. Galimoto yake wakayileka ku nyumba ndipo wakakwera njinga. Palije uyo wakatenge wapokenge njinga. Nyengo yinyakeso apo ine na Bill tikasambiranga, tikasanga waka ŵapolisi na ŵasilikari ba! Ndipo ŵakanikaka. Apo ŵakalutanga nane, Bill wakacemerezga na kuniphalira kuti nigomezge Yehova. Vyakucitika ivi vikanikhwaska comene.

Pa nyengo yakwamba apo nkhaluta ku maungano gha Ŵakaboni ŵa Yehova pa Nyumba ya Ufumu, ŵanji ŵakwenera kuti ŵakatindikika comene. Nkhaŵa na sisi litali, nkhavwara ndolora ndipo nkhavwara baci la cipani. Kweni nkhazizwa comene cifukwa cakuti Ŵakaboni ŵakanipokelera makora. Lusungu lwawo lukanikondweska comene.

Nangauli nkhasambiranga Baibolo, kweni nkhalutilira kucezga na ŵabwezi ŵane ŵakale. Ndipouli, pamasinda, unenesko uwo nkhasambira mu Baibolo ukamba kukhazikika mu mtima wane. Nkhawamo kuti usange nkhukhumba kuteŵetera Yehova, nkheneranga kusintha maghanoghano pa nkhani ya ndyali kweniso ŵabwezi. Ici cikaŵa cipusu yayi. Kweni nati nasambira vinandi kufuma mu Baibolo, Yehova wakanovwira ndipo nkhasintha. Nkhameta sisi, nkhawuskamo ndolora [ndewelewe] mu makutu ndipo nkhakagula suti. Ivyo nkhasambiranga vikanovwiraso kuti nambe kuwona ŵanthu mwakwenelera.

UMO NASANGIRA CANDULO: Nkhaŵa cigeŵenga ndipo nkhakhaliranga milandu pera. Ŵapolisi ŵakanimanyanga makora pa nkhani ya ucigeŵenga. Kweni pasono vinthu vili kusintha. Mwaciyelezgero, apo nkhalutanga ku ungano wa Ŵakaboni ŵa Yehova kakwamba, ŵapolisi ŵakanipelekezga pakuluta na pakuwera. Ungano uwu ukacitikira ku Navan tawuni ya Ireland. Kweni sono nkhuluta nekha ku maungano kwambura ŵapolisi kunipelekezga. Kweniso nkhupharazgira lumoza na Paul, Bill pamoza na Ŵakaboni ŵanyithu mu mpingo mwawanangwa.

Umoyo wane ukati wasintha nkhakhazikika mu mpingo. Ntheura ku mpingo nkhasangana na Kaboni munyake zina lake Louise, ndipo pamasinda tikatorana. Mwakusazgirapo nkhambaso kukhala na mwana wane munyamata.

Para nkhukumbukira ivyo nkhacitanga kumasinda, nkhudandawura comene cifukwa ca viheni ivyo nkhacitiranga ŵanji. Kweni nga umo vyaŵira na ine, Baibolo likusintha nadi ŵanthu kuti ŵaŵe na umoyo wacandulo kweniso cigomezgo.

[Mazgu ghamusi]

a Lakupharazgika na Ŵakaboni ŵa Yehova kweni pasono likusindikizgikaso yayi.

[Mazgu Ghakukhozgera pa peji 12]

Amama ŵakakhuŵara comene ŵati ŵamanya kuti nkhaŵazganga Baibolo