Xana Bibele Ya Ku Yirisa Ku Gembula?

HAKANYINGI tifilimi leti dumeke ni minongonoko ya thelevhixini swi kombisa ku gembula—ngopfu-ngopfu loku endliwaka etindhawini to gembulela eka tona—tanihi ku tihungasa lokunene, tindhawu to endla mali eka tona ni leti amukelekaka. Kambe vahlaleri va swona va swi xiya leswaku swilo leswi a swi pfuni nchumu.

Ku gembula loku vanhu namuntlha va ku rhandzaka ngopfu loku tlulaka ni loku endliwaka etindhawini to gembulela eka tona i ku xava mathikithi ya mubejo, ku beja vuyelo bya mintlango ni ku gembula hi ku tirhisa Internet. Buku leyi nge Internet Gambling yi kombisa leswaku swi tikomba onge ku gembula “ka endliwa emisaveni hinkwayo naswona ku hangalake hi ku hatlisa.” Hi xikombiso, ntlangu wa makarata lowu vuriwaka poker wu tekiwa tanihi lowu tolovelekeke eka thelevhixini ni le ka Internet. Hi ku ya hi phepha-hungu rin’wana, valavisisi va vule leswaku le United States nhlayo ya vatlangi va poker yi engeteleke kambirhi eka tin’hweti ta 18 leta ha ku hundzaka.

Ku gembula ku hlamuseriwa tanihi ku humesa mali ya wena eka swilo leswi u nga tiyisekiki hi vuyelo bya swona. Vanhu vo tala va tibyela leswaku loko mali leyi munhu a gembulaka ha yona ku ri ya yena naswona swi nga n’wi godzombeli, a swi bihanga nikatsongo ku gembula. New Catholic Encyclopedia yi vula leswaku “ku gembula a hi xidyoho, handle ka loko se ku endla leswaku munhu a nga ha byi hetisisi kahle vutihlamuleri byakwe.” Kambe a ku na Matsalwa lama seketelaka mhaka leyi. Kutani, xana Mukreste u fanele a ku languta njhani ku gembula? Xana Bibele ya ku yirisa ku gembula kumbe ya ku amukela?

Matsalwa yo Kwetsima a ma vulavuli hi ku kongoma hi ku gembula. Kambe leswi a swi vuli swona leswaku a hi na nkongomiso emhakeni leyi. Ematshan’weni yo hi nyika milawu ya hinkwaswo leswi hi swi endlaka evuton’wini, Bibele yi hi khutaza leswaku hi ‘hambeta hi twisisa leswi ku rhandza ka Yehovha ku nga swona.’ (Vaefesa 5:17) Xidyondzi xa Bibele lexi vuriwaka E. W. Bullinger xi vula leswaku rito ra Xigriki leri hundzuluxeriweke ri va “twisisa,” ri vula ku xiya leswi nga swa nkoka hi mhaka yo karhi kutani u “ehleketisisa ha yona.” Kutani Mukreste a nga tiva leswi ku rhandza ka Xikwembu ku nga swona emhakeni leyi hi ku anakanyisisa hi milawu ya Bibele leyi nga tirhisiwaka emhakeni yo gembula. Loko u ri karhi u hlaya Matsalwa lama tshahiweke exihlokweni lexi, u nga ha tivutisa leswi: ‘Xana ku gembula swa fambisana ni tsalwa leri? Xana Rito ra Xikwembu ri kombisa leswaku hi kwihi ku rhandza ka xona emhakeni leyi?’

Ntlhamu Wo Va Ni Nkateko

Leswi vanhu lava gembulaka va nga swi tiviki leswaku va ta wina kumbe a va nge wini, va tshembela ngopfu eka nkateko—ku nga swilo leswi nga hlamuselekiki leswi ku vuriwaka leswaku swi endla masingita—ngopfu-ngopfu loko mali ya kona yi lo bejiwa. Hi xikombiso, loko vanhu va hlawula tinomboro ta mubejo wa mathikithi, va hlawula leti va ehleketaka leswaku hi tona leti  nga ta wina; kutani vatlangi va ntlangu wa Machayina lowu vuriwaka mah-jongg va fanele va wu tlanga va miyerile; kambe va rhanga hi ku fufutela moya eka dayizi loko va nga si ri hoxela ehansi. Ha yini va endla tano? Va ehleketa leswaku va ta va ni nkateko.

Xana a swi na khombo ku tlanga ntlango lowu eka wona munhu a tshembelaka eka nkateko? Vanhu van’wana eIsrayele wa khale a va titwa hi ndlela yoleyo. A va tibyela leswaku nkateko wu ta va tisela rifuwo. Xana Yehovha Xikwembu a a titwa njhani hi mhaka yoleyo? Hi ku tirhisa muprofeta Esaya, Xikwembu xi va byele leswi: “N’wina, hi n’wina lava tshikaka Yehovha, lava rivalaka ntshava ya mina yo kwetsima, lava lulamisaka tafula ra xikwembu xa Nkateko ni lava tataka vhinyo leyi pfanganisiweke ya xikwembu xa ku Kunguhateriwa.” (Esaya 65:11) Eka Xikwembu, ku tshembela eka nkateko swi fana ni ku gandzela swikwembu swa hava naswona a swi fambisani ni vugandzeri bya ntiyiso. Swi endla leswaku vanhu va tshembela eka matimba lawa va ma ehleketaka, ku ri ni ku tshembela eka Xikwembu xa ntiyiso. Xikwembu a xi si cinca vonelo ra xona emhakeni leyi.

Ndlela Leyi Ku Winiwaka Ha Yona

Ku nga khathariseki leswaku vanhu va gembula eka Internet, va xava mathikithi ya mubejo, va beja vuyelo bya mintlango kumbe va gembulela etindhawini to gembulela eka tona, hakanyingi a va ehleketi hi mali leyi hinkwavo va lavaka ku yi wina. Ku gembula swi hambanile ni ku va munhu a va ni bindzu, hikuva munhu la gembulaka u lava ku wina mali leyi lahlekeleke vatlangi van’wana. * Vanhu lava tirhaka endhawini ya le Canada leyi Khathalelaka Vanhu Lava Godzomberiweke Ni Lava Nga Hanyangiki Kahle eMiehleketweni va ri: “Loko munhu a va n’wankumi hikwalaho ko wina mathikithi ya mubejo, vanhu va timiliyoni va va va lahlekeriwe hi timali ta vona!” Xana hi yihi milawu ya Bibele leyi nga pfunaka Vakreste leswaku va twisisa ndlela leyi Xikwembu xi yi langutaka ha yona mhaka leyi?

Nawu wo hetelela eka Milawu ya Khume leyi nyikiweke Vaisrayele a wu ku: “U nga tshuki u navela nsati wa munhu-kuloni, kumbe hlonga rakwe ra xinuna kumbe ra xisati kumbe nkunzi yakwe kumbe mbhongolo yakwe kumbe xin’wana ni xin’wana lexi nga xa munhu-kuloni.” (Eksoda 20:17) Ku navela swilo swa munhu-kuloni—rifuwo ni  mali yakwe—a swi ri swidyoho leswikulu leswi fanaka ni ku navela nsati wakwe. Endzhaku ka malembe-xidzana, muapostola Pawulo u tlhele a byela Vakreste xileriso lexi: “U nga tshuki u navela.” (Varhoma 7:7) Xana Mukreste la lavaka ku wina loko munhu un’wana a lahlekeriwa a nga va ni nandzu wa ku va ni makwanga?

J. Phillip Vogel la nga muhleri-nkulu wa mintlangu leyi ku gemburiwaka ha yona eka Internet u te: “Ku nga khathariseki leswaku [vanhu vo tala lava gembulaka] va swi pfumela kumbe a va swi pfumeli, loko va nga si gembula, va va va tibyele leswaku va ta engetela tidolara leti va nga na tona leti nga nyawuriki.” Vanhu volavo va tibyela leswaku va lava ku fuma hi ku tsopeta ka tihlo. Leswi swi hambanile ni ndzayo ya Bibele leyi vulaka leswaku Mukreste u fanele a ‘tirha hi matimba, a endla ntirho lowunene hi mavoko yakwe, leswaku a kuma xo xi avela loyi a pfumalaka.’ (Vaefesa 4:28) Muapostola Pawulo u vule hi ku kongoma a ku: “Loko munhu a nga lavi ku tirha, ni ku dya a nga tshuki a dya.” U tlhele a ku: “Va ta dya swakudya leswi va tikumelaka swona hi voxe.” (2 Vatesalonika 3:10, 12) Xana ku gembula swi fanele swi tekiwa ku fana ni ntirho wun’wana ni wun’wana?

Hambileswi ku gembula swi nga ha vaka swi lava leswaku u tirhisa mianakanyo, mali leyi u yi kumaka u va u lo yi wina, ku nga ri ku yi tirhela. Loko munhu a gembula, a nga swi tivi leswaku mali ya kona u ta yi kuma kumbe a nge yi kumi hikuva u tibyela leswaku u ta va ni nkateko, hambiloko nkateko wa kona wo hlwela, wu ta fika. Kahle-kahle vanhu lava gembulaka va hlongorisa moya. Kutani Vakreste va ntiyiso va khutaziwa ku kuma mali leyi va yi tirheleke hi ku tshembeka. Hosi Solomoni wo tlhariha u te: “Malunghana ni munhu a ku na nchumu xo antswa ku tlula leswaku a dya ni ku nwa, a endla leswaku moya-xiviri wakwe wu vona leswinene hikwalaho ka ku tikarhata kakwe.” U tlhele a ku: “Leswi . . . swi huma evokweni ra Xikwembu xa ntiyiso.” (Eklesiasta 2:24) Malandza ya Xikwembu a ma lavi tindlela to olova leswaku ma kuma mali, kambe ma titshega hi Xikwembu leswaku ma kuma ntsako ni mikateko.

‘Ntlhamu’ Lowu Faneleke Wu Papalatiwa

Hambiloko munhu la gembulaka o wina, swi ta n’wi pfuna ku anakanyisisa hileswi a nga ta langutana na swona hi ku famba ka nkarhi, ku nga ri ku anakanyisisa ntsena hi ntsako lowu sweswi a nga na wona. Swivuriso 20:21 yi ri: “Ndzhaka yi kumiwa hi makwanga eku sunguleni, kambe vumundzuku bya yona a byi nge katekisiwi.” Vanhu vo tala lava winaka mubejo wa mathikithi ni van’wana, va tisola hikuva mali leyi va yi wineke a yi va pfunanga leswaku va tsaka. Kutani i swa nkoka ku yingisa ndzayo ya Bibele leyi hi khutazaka leswaku hi nga veki ntshembo wa hina “erifuweni leri nga tiyangiki, kambe [hi] wu veka eka Xikwembu, lexi hi nyikaka swilo hinkwaswo hilaha ku fuweke leswaku hi tiphina.”—1 Timotiya 6:17.

Ku nga khathariseki leswaku munhu u winile kumbe a nga winanga loko a gembula, ku ni makhombo man’wana lama tumbeleke lawa a nga ha langutanaka na wona. Rito ra Xikwembu ri ri: “Lava tiyimiseleke ku fuwa va wela endzingweni ni le ntlhan’wini ni le ku naveleni ko tala ka vuhunguki ni loku vavisaka, loku nghenisaka vanhu endzovisweni ni le ku onhakeni.” (1 Timotiya 6:9) Ntlhamu wu endleriwe ku phasa. Vanhu vo tala lava tirhiseke swimalana swa vona leswaku va gembula kumbe lava a va tibyela leswaku vo swi ringeta, va phasiwile hikuva sweswi se swi va godzomberile. Ku gembula swi endle leswaku va nga ha swi koti ku endla leswi a va tiyimisele ku swi endla, swi twise varhandziwa va vona ku vava ni ku hahlula mindyangu.

Leswi se hi kambisiseke Matsalwa yo tala lama fambisanaka ni ku gembula, xana wa ku xiya ku rhandza ka Xikwembu emhakeni leyi? Muapostola Pawulo u khutaze Vakreste-kulobye a ku: “Tshikani ku titwananisa ni mafambiselo lawa ya swilo, kambe mi hundzuka hi ku hundzula mianakanyo ya n’wina, leswaku mi ta tiyiseka hi ku rhandza ka Xikwembu loku nga kunene ni loku amukelekaka ni loku hetisekeke.” (Varhoma 12:2) Kutani malandza ya Xikwembu ma fanele ma kongomisiwa hi ku rhandza ka xona, ku nga ri hi mavonelo ya vanhu. Leswi Yehovha a nga “Xikwembu lexi tsakeke,” u lava leswaku hi tiphina hi vutomi naswona hi fambela ekule ni vuyelo byo biha lebyi tisiwaka hi ntlhamu wa ku gembula.—1 Timotiya 1:11.

[Nhlamuselo ya le hansi]

[Marito lama tshahiweke exihlokweni lama nga eka tluka 14]

Malandza ya Xikwembu ma kuma mali hi ku tirha hi ku tshembeka

[Bokisi leri nga eka tluka 13]

Ntsako Wo Wina

Xana ku gembula swi nga ku godzombela hakatsongo-tsongo? Loko Dok. Hans Breiter a bula ni vanhu lava wineke loko va gembula ni lava nga winangiki, u xiye leswaku “ndlela leyi va tsakaka ha yona loko va winile yi fana ni ndlela leyi byongo bya munhu la godzomberiweke hi khokheyini byi tirhaka ha yona endzhaku ka loko a yi tirhisile.”

[Xifaniso lexi nga eka tluka 13]

Xana mali leyi vanhu lava gembulaka va lavaka ku yi wina i ya mani?