Skip to content

Skip to table of contents

Bube Mbotweelede Kutobela

Bube Mbotweelede Kutobela

Bube Mbotweelede Kutobela

“Kogamine kutobela bululami, akukomba, alusyomo, aluyandano, alukakatilo, [alimwi] alulibombyo.”—1 TIM. 6:11.

1. Amupe zikozyanyo zipandulula ncolyaamba bbala lyakuti “kutobela.”

INO ncinzi ncomuyeeya mwamvwa bbala lyakuti “kutobela”? Ambweni muyeeya mazuba ngaakali kupona Musa ciindi bana Egepita ‘nobakabatobela’ bana Israyeli, pele bana Egepita nobakanyonyoonwa buyo mu Lwizi Lusalala. (Kul. 14:23) Ndiza inga mwayeeya ntenda njaakali kucitikilwa muntu wajaya muntunyina cakutaliyandila mu Israyeli yansiku. Wakali kuyandika kufwambaana kutijila kuli umwi waminzi yamayubilo iili cisambomwe. Buyo-buyo, ‘sikuliya nkoto yabulowa uufwundilide mumoyo uutobela sikujaya muntu inga wamweenzya akumujaya.’—Dt. 19:6.

2. (a) Ino mbulumbu nzi Leza mbwalailila Banakristo bamwi kuti bayandaule? (b) Ino mbulangizi nzi Jehova mbwabambilide bunji bwa Banakristo mazuba aano?

2 Mukwiindana azikozyanyo zyamu Bbaibbele eezyi zyaambwa, amulange-lange mizeezo mibotu njaakajisi mwaapostolo Paulo naakati: “Nja bubindaanina kumagolelo, kuti nkajane bulumbu bwakujulu mbwatwiitila Leza muli-Kristo Jesu.” (Flp. 3:14) Bbaibbele litondezya kuti mweelwe oonse wa Banakristo bananike bali 144,000 kubikkilizya a Paulo, balabutambula bulumbu oobu bwabuumi bwakujulu. Bayoolela antoomwe a Jesu Kristo mu Bulelo bwakwe bwa Myaka Iili Cuulu mukweendelezya nyika. Elo tailiboteli kaka mbaakani Leza njabalailila bantu aaba kuti batobele! Nokuba boobo, Banakristo bakasimpe banji mazuba aano bajisi bulangizi naa mbaakani yiindene ayeeyi. Jehova caluyando ubapa ceeco Adamu a Eva ncobakasowa, nkokwaamba kuti bulangizi bwabuumi butamani kabajisi buzumi bubotu munyika yaparadaiso.—Ciy. 7:4, 9; 21:1-4.

3. Ino mbuti mbotukonzya kutondezya kulumba akaambo kaluzyalo lwa Leza?

3 Bantu basizibi tabakonzyi kuba abuumi butamani kwiinda mukusoleka kwabo kutalondokede kwakuti bacite cintu ciluleme. (Is. 64:6) Kuba abuumi butamani kukonzyeka buyo kwiinda mukuba alusyomo mububambe bwa Leza bwacinunuzyo kwiinda muli Jesu Kristo. Ino ncinzi ncotweelede kucita kutegwa tutondezye kulumba akaambo kaluzyalo lwa Leza? Nzila yomwe mbotukonzya kucita boobo njakutobela malailile aaya: “Kogamine kutobela bululami, akukomba, alusyomo, aluyandano, alukakatilo, [alimwi] alulibombyo.” (1 Tim. 6:11) Kulanga-langa bube oobu inga kwamugwasya aumwi wesu kukanza kuzumanana kubutobela “munzila eyo njiyonya.”—1 Tes. 4:1.

‘Amutobele Bululami’

4. Nkaambo nzi ncotukonzya kusinizya kuti kutobela “bululami” kulayandika kapati, alimwi ino nintaamu nzi muntu nzyayelede kusaanguna kubweza?

4 Mumagwalo aakwe obilo ngaakalembela Timoteo, mwaapostolo Paulo wakalemba bube mbotweelede kutobela, alimwi ciindi coonse wakali kusaanguna kwaamba “bululami.” (1 Tim. 6:11; 2 Tim. 2:22) Kunze lyaboobo, muzibalo zimwi Ibbaibbele cakwiinduluka-induluka litukulwaizya kutobela bululami. (Tus. 15:9; 21:21; Is. 51:1) Nzila mbotukonzya kutalika kucita boobu nkwiinda ‘mukuziba . . . Leza mwini-mwini, uuli alikke ayooyo ngwaakatuma, nguwenya Jesu Kristo.’ (Joh. 17:3) Kutobela bululami kuyoomukulwaizya muntu kweempwa zibi nzyaakali kucita alimwi ‘akusanduka’ kutegwa acite kuyanda kwa Leza.—Inc. 3:19.

5. Ino ncinzi ncotweelede kucita kutegwa tuzumanane kuba bantu baluleme mumeso aa Leza?

5 Tuulunzuma twabantu babutobela ncobeni bululami balyaaba kuli Jehova alimwi akutondezya kulyaaba ooku kwiinda mukubbapatizyigwa mumaanzi. Ikuti naa lino muli Banakristo babbapatizyidwe, sena kuli nomwakayeeyede mbokali kamasimpe kaambo kakuti nzila mbomupona ileelede alimwi ilalangilwa kutondezya kuti mulazumanana kutobela bululami? Nzila imwi mbomukonzya kucita boobu, nkwiinda mukubelesya bupampu bwanu bwakuzyiba kuzwa mu Bbaibbele cintu “cibotu ecibi” ciindi nomuyanda kusala mubuumi bwanu. (Amubale Ba-Hebrayo 5:14.) Mucikozyanyo, ikuti naa muli Banakristo batanakwata naa batanakwatwa bakasika aciimo cakukwata naa cakukwatwa, sena mulikanzide cakumaninina kuti mukutantamuke kuyanda kukwatana amuntu uutali Munakristo uubbapatizyidwe? Mbomucita oobo ikuti naa mulabutobela bululami.—1 Kor. 7:39.

6. Ino kutobela bululami kwini-kwini kujatikizya nzi?

6 Kuba muntu uululeme kuliindene akulibona kululama naa ‘kwiindilila kululama.’ (Muk. 7:16) Jesu wakacenjezya kuti takuyandiki kulitondezya bululami kwamusyobo ooyu kutegwa muntu alibonye mbuli kuti mmululami kwiinda bamwi. (Mt. 6:1) Kutobela bululami kwini-kwini kujatikizya moyo—kululamika mizeezo mibyaabi, bukkale, makanze alimwi azyintu nzyotulombozya. Ikuti twazumanana kucita boobu, tatulangilwi kucita zibi zipati. (Amubale Tusimpi 4:23; amweezyanisye a Jakobo 1:14, 15.) Kuyungizya waawo, Jehova uyootukkomanina alimwi akutugwasya notusoleka kutobela bube bwa Bunakristo abumwi buyandika.

Amuzumanane “Kukomba” Leza

7. Ino “kukomba” Leza caamba nzi?

7 Kukomba Leza kulabikkilizya akulyaaba cakumaninina alimwi akusyomeka. Bbuku limwi lipandulula mabala aamu Bbaibbele lyaamba kuti bbala lya Chigiliki lisandulwidwe kuti “kukomba” Leza lyaamba “kuba muntu uubikkila maano kwiinda mukutalekela cintu cili coonse kutulesya kumuyoowa Leza.” Kanji-kanji bana Israyeli bakali kukakilwa kutondezya kulyaaba ooku, kweelena ambotukonzya kubona mumicito yabo yakuzangila Leza nociba ciindi Leza naakamana kubanununa kuzwa ku Egepita.

8. (a) Ino kubisya kwa Adamu kwakaleta mubuzyo nzi? (b) Ino mbuti bwiinguzi ‘kumakani aasisidwe’ aaya mbobwakayubununwa?

8 Kwazyuulu zyamyaka kuzwa ciindi muntu uulondokede Adamu naakabisya, mubuzyo ooyu taunaingulwa, wakuti: “Sena kuli muntu uukonzya kulyaaba cakumaninina kuli Leza munzila iilondokede?” Kwaciindi coonse eeci, kunyina muntu sizibi wakali kukonzya kupona buumi bwakulyaaba cakumaninina kuli Leza munzila iilondokede. Muciindi cakwe ceelede, Jehova wakabuyubununa bwiinguzi ‘kumakani aasisidwe’ aaya. Wakalonzya buumi bwa Mwanaakwe simuzyalwa alikke kuzwa kujulu kuya mwida lya Mariya kuti azyakwe kali muntu uulondokede. Mubuumi bwakwe boonse kali anyika kubikkilizya alufwu lwakwe lwakusampaulwa, Jesu wakatondezya ncocaamba kuba muntu uulyaabide cakumaninina alimwi uusyomeka kapati kuli Leza wakasimpe. Mipailo yakwe yakatondezya bulemu mbwaakali kupa Wisyi wakujulu siluyando. (Mt. 11:25; Joh. 12:27, 28) Aboobo, Jehova wakasololela Paulo kwaamba kujatikizya makani “aabukombi” mukwaamba cikozyanyo cabuumi bwa Jesu.—Amubale 1 Timoteo 3:16.

9. Ino mbuti mbotukonzya kuzumanana kukomba?

9 Mbotuli basizibi, tatukonzyi kutondezya kulyaaba cakumaninina munzila iilondokede. Pele tulakonzya kusoleka kucita oobo. Eeci ciyandika kuti twatobela kabotu-kabotu mumikondo ya Kristo kusikila mpotugolela. (1 Pet. 2:21) Aboobo, tatukabi mbuli basikuupa-upa ameso balo ‘bajisi ciwa cabukombi pele inguzu zyambubo balazikazya.’ (2 Tim. 3:5) Eeci tacaambi kuti kulyaaba kwini-kwini takujatikizyi mbobalibonya bantu. Kulyaaba kwini-kwini kulabikkilizya ambwalibonya muntu. Mucikozyanyo, tacikwe makani naa tusala cisani cakumucado naa tuyeeya ncotutisame twanoowula zyintu, mbotulibonya lyoonse kweelede kweendelana ambotulyaamba kuti tuli “bana-Leza.” (1 Tim. 2:9, 10) Masimpe, kuzumanana kukomba kuyandika kuti katubikkila maano kuzyeelelo zya Leza ziluleme mubuumi bwesu bwabuzuba abuzuba.

‘Amutobele Lusyomo’

10. Ncinzi ncotweelede kucita kutegwa lusyomo lwesu kaluli luyumu lyoonse?

10 Amubale Ba-Roma 10:17. Kutegwa azumanane kuba alusyomo luyumu, Munakristo weelede kuzumanana kuzinzibala kuyeeya kasimpe kajanwa mu Jwi lya Leza. “Muzike musyomesi uucenjede” watwaabila mabbuku manji mabotu. Mabbuku mabotu kapati otatwe ngayaaya: Muntu Mupati Kwiinda Iwakaponede, Amwiiye ku Mwiiyi Mupati, alimwi alyakuti “Come Be My Follower,” alo aabambilidwe kutugwasya kumuzyiba kabotu Kristo alimwi akuba bantu bakonzya kumwiiya kabotu. (Mt. 24:45-47) Alimwi baciinga camuzike musyomesi balabamba miswaangano yambungano, yabbazu ayaalubazu alimwi ayacooko, bunji banjiyo iikankaizya ‘jwi lya Kristo.’ Sena kuli mbazu nzyomubona kuti mulakonzya kwiibelesya kapati miswaangano eeyi ciindi ‘nomuswiilila kapati’ kuli zyeezyo Leza nzyaabila?—Bahibulu 2:1, BT.

11. Ino mupailo akutobela malailile kujisi mulimo nzi ciindi notutobela lusyomo?

11 Mupailo ncimwi cazyintu zigwasya mukuba alusyomo luyumu. Basikutobela ba Jesu cimwi ciindi bakamulomba kuti: “Yungizya lusyomo lwesu.” Tulakonzya kumulomba Leza kuti atucitile mbubwenya oobu. (Lk. 17:5) Kutegwa tube alusyomo luyumu, tweelede kupailila kuti muuya uusalala wa Leza utugwasye; lusyomo ncibeela cimwi ‘camicelo yamuuya.’ (Gal. 5:22) Kuyungizya waawo, kutobela malailile aa Leza kuyumya lusyomo lwesu. Mucikozyanyo, inga twasoleka kutola ciindi cinji mumulimo wakukambauka. Eeci ciyootuletela kukkomana kapati. Alimwi notuyeeya zilongezyo zijanwa akaambo ‘kukusaanguna kuyandaula Bwami bwa Leza abululami bwakwe,’ lusyomo lwesu luyooyuma.—Mt. 6:33.

‘Amutobele Luyando’

12, 13. (a) Ino mmulawo nzi mupya Jesu ngwaakapa? (b) Ino muunzila nzi ziyandika motweelede kutobela luyando luli mbuli lwa Kristo?

12 Amubale 1 Timoteo 5:1, 2. Paulo wakapa lulayo lugwasya kujatikizya Banakristo mbobakonzya kutondezyanya luyando. Kulyaaba kwesu kuli Leza kweelede kubikkilizya kutobela mulawo mupya ngwaakapa Jesu wakuti ‘tuyandane umwi amweenzinyina’ mbubwenya mbwaakatuyanda. (Joh. 13:34) Mwaapostolo Johane wakaamba kuti: “Oyo uujisi imbono zyaansi ano, nekubaboobo naabona mweenzinyina uubulide ulamujalila luzyalo lwakwe, ino luyando lwa-Leza lulakala buti mulinguwe?” (1 Joh. 3:17) Sena mulakonzya kuyeeya ziindi nomwakatondezya luyando munzila iigwasya?

13 Nzila imwi mbotutobela luyando nkwiinda mukuba bantu balekelela, kutali kubikkilila zibi kubakwesu. (Amubale 1 Johane 4:20.) Muciindi caboobo, tuyandika kutobela lulayo oolu lwakasololelwa amuuya: “Amukazikilane myoyo yanu akulekelelana, na umwi ulijisi kaambo kumweenzinyina. Mbuli [Jehova] mbwaakamulekelela milandu yanu, anywebo amucite mbubonya obo.” (Kol. 3:13) Sena kuli umwi uuli mumbungano ngomukonzya kubelesyela lulayo oolu? Sena muyoomulekelela?

‘Amutobele Lukakatilo’

14. Ino ncinzi ncotukonzya kwiiya kumbungano yaku Filadelfia?

14 Ncintu cuubauba kucita kweelana ampotugolela kutegwa tuzuzikizye mbaakani yaciindi cisyoonto, pele ncintu cikatazya ciindi mbaakani noikatazya kuzuzikizya naa noitalangilwi kweelana ambotwali kuyeeyela. Masimpe, kutobela mbaakani yabuumi butamani kuyandika kukakatila. Mwami Jesu wakaambila mbungano yaku Filadelfia kuti: “Webo wakajatisya ijwi lyangu lyalukakatilo, aboobo mebo njookujatisya kuciindi cakusunkwa.” (Ciy. 3:10) Ncobeni, Jesu wakayiisya mboluyandika lukakatilo—ibube butugwasya kutatyompwa ciindi notuli mumasunko alimwi amasukusyo. Bakwesu bamumbungano yamumwaanda wamyaka wakusaanguna yaku Filadelfia balangilwa kuti bakakakatila kapati mumasukusyo aalusyomo manji. Aboobo, Jesu wakabasyomezya kuti uyoobagwasya kwiinda waawo ciindi baakucitikilwa masukusyo mapati.—Lk. 16:10.

15. Ino ncinzi ncaakayiisya Jesu kujatikizya kukakatila?

15 Jesu wakalizyi kuti basikumutobela bakali kuyoosulwa kubasazinyina batasyomi alimwi akubantu boonse bamunyika, aboobo kwaziindi zibalilwa kuli zyobile wakabakulwaizya boobu: “Oyo uukakatila kusikila kumamanino uyoofutuka.” (Mt. 10:22; 24:13) Alimwi Jesu wakatondezya mbobakeelede kujana nguzu zyakuliyumya basikwiiya bakwe ciindi eeco. Mucikonzyanyo cimwi, wakakozyanisya ivwu lijisi mabwe kubantu ‘bamvwa makani aa Leza, baatambula cakubotelwa’ pele balalenguka ciindi nobasikilwa masukusyo aasunka mbobasyomeka. Nokuba boobo, wakakozyanisya basikumutobela basyomeka kuvwu bbotu akaambo kakuti ‘balalijatisya’ jwi lya Leza alimwi ‘akuzyala micelo cakuliyumya.’—Lk. 8:13, 15.

16. Mbubambe nzi bwaluyando ibwagwasya tuulunzuma twabantu kuliyumya?

16 Sena mwacibona cintu ciyandika mukukakatila? Tweelede ‘kujatisya’ jwi lya Leza, ikuliyeeya lyoonse mumyoyo alimwi amumizeezo yesu. Kuba aa Bbaibbele mumyaambo minji kupa kuti cuube-ube alimwi kacikonzyeka kucita boobo. Ikuti katuzinzibala kuyeeya cibeela ca Jwi lya Leza abuzuba, ciyootugwasya kujana nguzu nzyotuyandika kutegwa tuzumanane kuzyala micelo ‘cakuliyumya.’—Int. 1:1, 2.

‘Amutobele Lulibombyo’ Aluumuno

17. (a) Ino nkaambo nzi “lulibombyo” ncoluyandika kapati? (b) Ino mbubuti Jesu mbwaakatondezya kuti wakali mubombe moyo?

17 Kunyina muntu uukukkomanina kupegwa mulandu wacintu ncaataamba naa kucita. Kukaka cabukali kulidumide ikuti muntu watamikizyigwa kaambo nkaatacita. Elyo inga cagwasya kapati kaka kutondezya “lulibombyo”! (Amubale Tusimpi 15:1.) Kuyandika kusolekesya kutegwa tube bantu balitesya ciindi notutamikizyigwa. Jesu Kristo wakasiya cikozyanyo cibotu mumakani aaya. “Wakatukilwa pele takakabweedezya matusi. Naakapenzegwa takakabbodola, pe, pele makani aakwe wakaasia mumaanza aamubetesi mubotu.” (1 Pet. 2:23) Tatukonzyi kulangila kucita mbubwenya mbwaakacita Jesu mumakani aaya pe, pele sena tulakonzya kusolekesya kulitesya ikwiinda mbotucita lyoonse?

18. (a) Ino mbubotu nzi buboola akaambo kakulibombya? (b) Ino mbube nzi abumwi mbotukulwaizyigwa kutobela?

18 Mukwiiya Jesu, atube bantu ‘balibambilide kupandulula lyoonse’ kujatikizya nzyotusyoma, katucita oobo “amoyo mutete akuyoowa Leza.” (1 Pet. 3:15) Masimpe, kuba bantu balibombya kulakonzya kugwasya kutegwa kwiimpana mizeezo kutaleteli mazwanga kubantu mbotuyaanya mumulimo wesu alimwi akubasyomima. (2 Tim. 2:24, 25) Kulibombya kulatugwasya kutegwa tube aluumuno. Ambweni ncencico eeco Paulo mulugwalo lwabili ndwaakalembela Timoteo ncaakabikkilizya “luumuno” akati kabube bweelede kutobelwa. (2 Tim. 2:22; amweezyanisye a 1 Timoteo 6:11.) Inzya, “luumuno” mbube abumwi mbotukulwaizyigwa kutobela muma Magwalo.—Int. 34:14; Heb. 12:14.

19. Notwamana kulanga-langa bube bwa Bunakristo buli ciloba, ino ncinzi ncomukanzide kutobela, alimwi ino nkaambo nzi?

19 Twalanga-langa mubufwaafwi bube bwa Bunakristo buli ciloba bwalo mbotukulwaizyigwa kutobela—bululami, kukomba, lusyomo, luyando, lukakatilo, lulibombyo, alimwi aluumuno. Elo kaka ncibotu kapati mumbungano aimwi ciindi bakwesu abacizi nobasolekesya kutondezya bube oobu bubotu! Eeci ciyoomupa bulemu Jehova alimwi ciyoomupa kuti amoolole aumwi wesu kutegwa Jehova atembaulwe.

Twaambo Twakuzinzibala Kuyeeya

• Ino ncinzi cijatikizyidwe mukutobela bululami alimwi akukomba Leza?

• Ino ncinzi ciyootugwasya kutobela lusyomo alimwi alukakatilo?

• Mbuti luyando mbolweelede kubujatikizya mbotucitilana zyintu abeenzuma?

• Ino nkaambo nzi ncotweelede kutobela lulibombyo alimwi aluumuno?

[Mibuzyo yaciiyo]

[Cifwanikiso icili apeeji 12]

Jesu wakacenjezya kuti takuyandiki kulitondezya kululama kutegwa muntu akkomanisye bantunyina

[Cifwanikiso icili apeeji 13]

Tulakonzya kutobela lusyomo kwiinda mukuzinzibala kuyeeya kasimpe kali mu Jwi lya Leza

[Cifwanikiso icili apeeji 15]

Tulakonzya kutobela luyando alimwi alulibombyo