Nahibaluan Mo Bala?

Ngaa may mga manugbaylo sing kuarta sa templo sa Jerusalem?

▪ Antes napatay si Jesus, gintadlong niya ang daku nga inhustisya sa templo. Ang Biblia nagasiling: “Gintabog [ni Jesus] ang tanan nga nagapamaligya kag nagapamakal sa templo, kag ginpamaliskad ang mga lamesa sang mga manugbaylo sing kuarta kag ang mga bangko sang mga nagabaligya sang mga salampati. Kag nagsiling sia sa ila: ‘Nasulat na, “Ang akon balay tawgon nga balay nga palangamuyuan,” apang ginahimo ninyo ini nga lungib sang mga kawatan.’”—Mateo 21:12, 13.

Ang mga Judiyo kag proselita sang unang siglo nga halin sa lainlain nga lugar nagalakbay pakadto sa templo sa Jerusalem, kag nagadala sila sang ila mga sensilyo. Pero, lain nga kuarta ang dapat nila gamiton sa pagbayad sang buhis sa templo kada tuig kag sa pagbakal sang ginahalad nga mga sapat kag iban pa nga halad. Gani, kinahanglan nila pabayluhan ang ila mga sensilyo sa mga manugbaylo sing kuarta, nga nagapanukot para sa ila serbisyo. Kon malapit na ang kapiestahan sang mga Judiyo, ining mga manugbaylo sing kuarta nagabutang sang ila mga lamesa sa templo sa Luwang sang mga Gentil.

Sang nagsiling si Jesus nga ginhimo sang mga manugbaylo sing kuarta ang templo nga “lungib sang mga kawatan,” ginapahangop niya nga sobra katama ang ila ginasukot para sa ila serbisyo.

Ngaa ginapabaloran gid ang kahoy nga olibo sang panahon sang Biblia?

▪ Ang mga kahoy nga olibo kag mga ulubasan nalakip sa mga pagpakamaayo nga ginpromisa sang Dios sa iya matutom nga katawhan. (Deuteronomio 6:10, 11) Asta subong, ginapabaloran gid ang mga olibo sa mga lugar nga nagatubo ini. Nagapamunga ini sing bugana sa sulod sang ginatos ka tuig bisan indi pag-atipanon sing maayo. Mabuhi ini bisan sa batuhon nga duta kag makabato sa tig-ilinit. Kon pudlon ini, may mga singil nga nagatubo sa tuod kag nagadaku.

Sang panahon sang Biblia, importante gid ang panit kag dahon sang olibo kay makapanubo ini sing hilanat. Ang tagok sang gulang nga mga sanga daw banilya ang humot kag ginagamit sa paghimo sang perfume. Pero, ang ginapabaloran gid sa sini nga kahoy amo ang mga bunga kag lana sini. Lana ang halos katunga sang luto nga bunga sang olibo.

Sa isa ka tuig, mga 57 ka litro nga lana ang makuha sa isa ka mabungahon nga kahoy sang olibo. Ginagamit man ang lana sang olibo sa mga suga, sa seremonyal kag relihioso nga katuyuan, sa lawas kag buhok, kag bulong sa mga pilas kag lagob.—Exodo 27:20; Levitico 2:1-7; 8:1-12; Rut 3:3; Lucas 10:33, 34.