MASAMI nga wala nagaugyunay sa madamong butang ang mga Judiyo, Cristiano, kag Muslim. Apang, walay sapayan sang ila mga kinatuhayan, ining mga relihion magkaanggid sa isa ka butang: ang tudok nga pagtahod kay Moises. Ginakilala sia sang mga Judiyo subong “ang pinakabantog sa tanan nga Judiyong mga manunudlo”—ang tagtukod sang Judiyong pungsod. Ginakabig sia sang mga Cristiano subong manughanda sing dalan para kay Jesucristo. Ginatamod sang mga Muslim si Moises subong isa sa ila pinakauna kag pinakabantog nga mga propeta.

Busa, si Moises isa ka maimpluwensia gid nga lalaki sa maragtas sang tawo. Walay sapayan sini, si Moises nangin kontrobersial sa mga iskolar kag mga klerigo sing kapin na sa isa ka siglo. Ginpangduhaduhaan sang madamo indi lamang ang pagpati nga naghimo si Moises sing mga milagro kag ginpangunahan ang mga Israelinhon paggua sa Egipto kundi ang iya man mismo pagluntad. Ang libro ni Jonathan Kirsch nga Moses​—A Life naghinakop: “Ang masiling lang namon tuhoy sa maragtason nga si Moises amo nga mahimo may isa ka tawo nga kaangay sang ginlaragway sa Biblia nga nagkabuhi sa wala mapat-od nga tion kag duog sang dumaan nga panahon, kag ang iya hinimuan mahimo nga haluson nga matuod nga amat-amat lamang nga gindugangan sang mga leyenda kag tradisyon sa pagligad sang mga siglo tubtob nga ining Moises nangin dalayawon kag kontrobersial nga persona nga mabasa naton sa mga pahina sang Biblia.”

Sa una nga pagtan-aw, ini nga pagduhaduha daw may punto. Halimbawa, nagkomento ang mga kritiko nga may nasapwan nga mga pamatuod sa arkeolohiya nga nagluntad gid anay ining mga tawo sa Biblia subong sang Israelinhon nga si Hari Jehu, apang wala sing ebidensia sa arkeolohiya nga magapamatuod nga nagluntad si Moises. Apang, indi gid ini prueba nga si Moises isa ka mito lamang. Nagbais man anay ang mga maduhaduhaon nga ang iban pa nga mga persona sa Biblia, subong sang Babilonianhon nga si Hari Belsasar kag ang Asirianhon nga si Hari Sargon, mga mito man—tubtob nga ginpamatud-an sang ulihi sang arkeolohiya nga nagkabuhi gid sila.

Ginapahanumdom kita sang awtor nga si Jonathan Kirsch: “Diutay lang katama ang nakutkot nga mga pagkabutang sa Israel sang Biblia amo nga indi katingalahan kag halangpunon lamang nga wala sing makita nga ebidensia magluwas sa Biblia nga nagluntad si Moises.” Suno kay Kirsch, ang pila nagapangatarungan nga indi gid puede nga si Moises mangin produkto lamang sang imahinasyon sang tawo, bangod “ang isa ka istorya sang kabuhi nga detalyado katama kag mga pagsugilanunay nga tama ka komplikado . . . , indi puede mangin produkto lamang sang imahinasyon.”

Tumuluo ka man ukon indi, mahimo nga medyo pamilyar ka sa kabuhi ni Moises: ang iya pagpakigsugilanon sa Dios sa nagadabdab nga sapinit, ang Paggua sang mga Israelinhon gikan sa pagkaulipon sa Egipto, ang pagtunga sang Dagat nga Mapula. Apang makatarunganon bala nga magpati nga natabo gid ini nga mga butang? Ukon si Moises isa lamang bala ka mito? Binagbinagon sang masunod nga artikulo ining makawiwili nga mga pamangkot.