1, 2. (a) Etẹwẹ Jiwheyẹwhe nọ donukun sọn omẹ etọn lẹ si na nuhe dù walọyizan yetọn? (b) Kanbiọ tẹlẹ wẹ mí na mọ gblọndo na to hosọ ehe mẹ?

JEHOVAH gbọdo apọsteli Pita nado yí wiwe-yinyin he ji owe Levitiku tọn zinnudo zan nado dohia dọ Klistiani lẹ dona yin wiwe to walọyizan yetọn mẹ. (Hia 1 Pita 1:14-16.) Jehovah, “Omẹ Wiwe lọ” nọ donukun dọ mẹyiamisisadode lẹ po “lẹngbọ devo lẹ” po ni dovivẹnu nado yin wiwe to walọyizan yetọn lẹpo mẹ, e ma yin to walọyizan yetọn delẹ mẹ poun gba.—Joh. 10:16.

² Mí na mọ ale susu yí eyin mí gbadopọnna nuhọakuẹ gbigbọmẹ tọn he tin to owe Levitiku tọn mẹ lẹ yinukọn dogọ, podọ nuhe mí plọn lẹ yíyí do yizan mẹ na gọalọna mí nado yin wiwe to walọyizan mítọn lẹpo mẹ. Mí na gbadopọnna kanbiọ delẹ taidi: Nukun tẹwẹ mí dona nọ yí do pọ́n kọgbigbẹ́ osẹ́n Jiwheyẹwhe tọn lẹ go? Etẹwẹ owe Levitiku tọn plọn mí gando godoninọna nupojipetọ-yinyin Jehovah tọn go? Etẹwẹ mí sọgan plọn sọn avọ́sinsan he nọ yin bibasi to hohowhenu lẹ mẹ?

3, 4. (a) Naegbọn Klistiani lẹ ma dona nọ gbẹkọ osẹ́n po nunọwhinnusẹ́n Biblu tọn lẹ po go? (b) Naegbọn mí ma dona nọ yiahọsu kavi hẹnmẹdohomẹ?

³ Eyin mí na hẹn homẹ Jehovah tọn hùn, mí dona nọ tẹdo osẹ́n po nunọwhinnusẹ́n etọn lẹ po go, bo ma dona gbẹkọ yé go kavi yí  nukunpẹvi do pọ́n yé. Dile etlẹ yindọ mí ma tin to Osẹ́n Mose tọn glọ ba, nubiọtomẹsi he e bẹhẹn lẹ nọ gọalọna mí nado yọ́n nuhe Jiwheyẹwhe kẹalọyi po nuhe e ma kẹalọyi lẹ po. Di apajlẹ, Islaelivi lẹ yin gbedena dọmọ: “Hiẹ ma na yiahọsu gba, kavi ze okẹ̀n depope hẹn do ovi omẹ towe lẹ tọn lẹ go gba, ṣigba hiẹ na yiwanna kọmẹnu towe di dewe: yẹn wẹ OKLUNỌ lọ.”—Lev. 19:18.

⁴ Jehovah ma jlo dọ mí ni nọ yiahọsu, podọ e ma jlo dọ mí ni nọ hẹnmẹdohomẹ. (Lom. 12:19) Eyin mí dovọ́na osẹ́n po nunọwhinnusẹ́n Jiwheyẹwhe tọn lẹ po, homẹ Lẹgba tọn na hùn, podọ enẹ sọgan zọ́n bọ mí na hẹn vlẹko wá Jehovah ji. Eyin mẹde tlẹ desọn ojlo mẹ bo hẹn homẹgble mí, mì gbọ mí ni ma taidi núzinzan okọ́ tọn, he mẹ homẹgble yin bibẹdo blo. Jiwheyẹwhe ko na mí lẹblanulọkẹyi nado yin “núzinzan okọ́ tọn lẹ” he mẹ adọkunnu lizọnyizọn lọ tọn lẹ yin bibẹdo. (2 Kọl. 4:1, 7) Enẹwutu, otẹn ma tin na homẹgble sinsinyẹn to núzinzan ehe dopolọ mẹ!

5. Etẹwẹ kandai he gando Aalọn po okú visunnu etọn lẹ tọn po go tọn sọgan plọn mí? (Pọ́n yẹdide he tin to bẹjẹeji hosọ ehe tọn.)

⁵ Whẹndo Aalọn tọn pehẹ nujijọ sinsinyẹn de he yin kinkandai to Levitiku 10:1-11 mẹ. Yé na ko jẹflumẹ taun to whenue miyọ́n tọ́n sọn olọn mẹ bo fiọ visunnu Aalọn tọn Nadabi po Abihu po to gòhọtúntún mẹ. Jiwheyẹwhe sọ gbẹna Aalọn po whẹndo etọn po ma nado nọ aluẹmẹ na hẹnnumẹ yetọn he kú lẹ. Whlepọn yise tọn tẹ die! Be hiẹ lọsu nọ do dewe hia di omẹ wiwe bo ma nọ dogbẹ́ hẹ hagbẹ whẹndo tọn kavi mẹdevo he yin didesẹ sọn agun mẹ lẹ ya?—Hia 1 Kọlintinu lẹ 5:11.

6, 7. (a) Eyin mí to nudide basi nado yì alọwle he na yin bibasi to ṣọṣi mẹ de, onú titengbe tẹlẹ wẹ mí dona gbadopọnna? (Pọ́n nudọnamẹ odò tọn.) (b) Nawẹ mí sọgan do nuhewutu mí ma na tindo mahẹ to alọwle mọnkọtọn mẹ hia hẹnnumẹ he ma yin Kunnudetọ de gbọn?

⁶ Mí sọgan nọma pehẹ whlepọn sinsinyẹn taidi dehe Aalọn po whẹndo etọn po pehẹ. Ṣigba, eyin mí yin oylọ-basina nado yì alọwle hẹnnumẹ he ma yin Kunnudetọ de tọn to ṣọṣi mẹ bo tindo mahẹ to e mẹ lo? Owe-wiwe ma gbẹ́ tlọlọ dọ mí ma dona yì, ṣigba be nunọwhinnusẹ́n Biblu tọn delẹ tin he na gọalọna mí nado yọ́n nudide he mí na basi ya? *

⁷ To ninọmẹ he go mí donù wayi mẹ, hẹnnumẹ mítọn he ma yin Kunnudetọ lẹ sọgan nọma mọnukunnujẹ nuhewutu mí do magbe nado do míde hia taidi omẹ wiwe na Jehovah mẹ. (1 Pita 4:3, 4) Nugbo wẹ dọ mí nọ tẹnpọn ma nado hẹn homẹgblena yé, ṣigba nuhe nọ yọ́n hugan wẹ nado dọ hójọhó na yé to aliho he jọmẹ mẹ. Vlavo mí sọgan wà ehe jẹnukọnna azán nujijọ lọ tọn. Mí sọgan dọnudo yé bo dọna yé dọ homẹ mítọn hùn dọ yé basi oylọna mí nado tindo mahẹ to alọwle yetọn mẹ. Enẹgodo, mí sọgan dọna yé dọ, na hùnwhẹ lọ na bẹ nuwiwa ṣọṣi mẹ tọn lẹ hẹn wutu, e na vẹawuna mí nado tindo mahẹ to e mẹ, podọ ehe sọgan hẹn ayajẹ yetọn gble to azán vonọtaun enẹ gbè bo tlẹ sọgan dowinyan yewlẹ po mẹhe wá lẹ po. Dopo to aliho he mẹ mí sọgan yinuwa te ma nado gbẹkọ yise po nuyise mítọn lẹ po go niyẹn.

8. Nawẹ owe Levitiku tọn dohia dọ Jehovah wẹ yin Nupojipetọ gbọn?

⁸ Owe Levitiku tọn dohia hezeheze dọ Jehovah wẹ yin Nupojipetọ. Hugan whla 30 wẹ owe Levitiku tọn dohia dọ Jehovah dè wẹ osẹ́n he yin kinkan do e mẹ lẹ wá sọn. Mose yọ́n ehe podọ e wà nuhe Jehovah biọ to e si. (Lev. 8:4, 5) Mọdopolọ, mílọsu dona nọ wà nuhe Nupojipetọ mítọn Jehovah biọ to mí si lẹ to whepoponu. Titobasinanu Jiwheyẹwhe tọn nọ gọalọna mí nado wà ehe. Ṣigba, mí sọgan pehẹ whlepọn yise tọn to whenue mí tin míde ṣo, dile e jọ do Jesu go to danfafa ji do. (Luku 4:1-13) Eyin mí nọ ze ayiha do nupojipetọ-yinyin Jiwheyẹwhe tọn ji bo nọ dejido ewọ go, mí ma na joawuna obu gbẹtọ tọn bo gbẹkọ osẹ́n etọn lẹ go.—Howh. 29:25.

9. Naegbọn gbẹtọ lẹ do nọ dohomẹkẹn omẹ Jiwheyẹwhe tọn lẹ lẹdo aihọn pé?

 ⁹ Mí nọ yin homẹkẹndo lẹdo aihọn pé, na mí yin hodotọ Klisti tọn podọ Kunnudetọ Jehovah tọn lẹ wutu. Ehe ma dona paṣa mí, na Jesu ko dọna devi etọn lẹ dọmọ: “Gbẹtọ lẹ na jo mì hlan nukunbibia bo na hù mì, podọ akọta lẹpo na gbẹwanna mì na oyín ṣie tọn wutu.” (Mat. 24:9) Enẹwutu, to homẹkẹn mọnkọtọn lẹ whenu, mí nọ doakọnnanu to azọ́n yẹwhehodidọ Ahọluduta lọ tọn mẹ bo nọ zindonukọn nado to míde dohia di omẹ wiwe Jehovah tọn lẹ. Naegbọn gbẹtọ lẹ nọ dohomẹkẹn mí, mahopọnna dọ mí nọ yin nugbonọ, nọ zan gbẹzan wiwe, bosọ nọ setonuna osẹ́n otò tọn lẹ? (Lom. 13:1-7) Na mí kẹalọyi Jehovah taidi Oklunọ Nupojipetọ mítọn wutu wẹ! Mí nọ basi sinsẹ̀nzọn wiwe hlan “ewọ kẹdẹ,” podọ mí ma na gbẹkọ osẹ́n po nunọwhinnusẹ́n dodo tọn etọn lẹ po go gbede.—Mat. 4:10.

10. Etẹwẹ jọ to whenue mẹmẹsunnu de gboawupo nado hẹn kadaninọ go?

¹⁰ Mí ma “yin apadewhe aihọn tọn.” Enẹwutu, mí nọ nọ̀ kada na nuhe dù awhànfunfun po whẹho tonudidọ tọn lẹ po. (Hia Johanu 15:18-21; Isaia 2:4.) Delẹ to mẹhe basi klandowiwe hlan Jiwheyẹwhe lẹ mẹ ko gboawupo nado hẹn kadaninọ yetọn go. Susu to omẹ enẹlẹ mẹ ko lẹnvọjọ bo ko vọ́ haṣinṣan yetọn jlado hẹ Otọ́ lẹblanunọ olọn mẹ tọn mítọn. (Ps. 51:17) Amọ́, vude to omẹ enẹlẹ mẹ ma lẹnvọjọ. Di apajlẹ, to Wẹkẹ-Whàn II whenu, mẹmẹsunnu mítọn lẹ yin wiwle do gànpamẹ na whẹdida agọ̀ wutu to otò Hongrie tọn mẹ, bọ ahọluzọnwatọ lẹ yí ṣinyan mẹmẹsunnu 160 he ma ko tindo owhe 45 sọn gànpa lọ lẹ mẹ bo pli yé do tòpẹvi de mẹ. To finẹ, yé degbena yé nado lẹzun awhànfuntọ. Mẹmẹsunnu he yin nugbonọ lẹ hẹn tenọgligo bo gbẹ́, ṣigba omẹ ṣinẹnẹ to yé mẹ yigbe nado lẹzun ponọ bọ yè do ponọ-wù na yé. To owhe awe godo, dopo to mẹhe jogbe lẹ mẹ yin azọ́ndena gọna ponọ devo lẹ nado yì hù Kunnudetọ he hẹn nugbonọ-yinyin go lẹ. Amọ́, e wá mọ nọvisunnu etọn titi to Kunnudetọ he na yin hùhù lọ lẹ mẹ! Ninọmẹ lọ wá diọ bọ yé masọ yin hùhù ba.

11, 12. Etẹwẹ Klistiani lẹ sọgan plọn sọn aliho he mẹ Jehovah biọ dọ Islaelivi lẹ ni nọ basi avọ́sinsan lẹ te mẹ?

¹¹ Sọgbe hẹ Osẹ́n Mose tọn, Islaelivi lẹ dona nọ basi avọ́sinsan tangan delẹ. (Lev. 9:1-4, 15-21) Avọ́sinsan lọ lẹ ma dona tindo oblọ, na yé yin ohia avọ́sinsan pipé he Jesu wá basi tọn. Humọ, afọdide tangan de dona yin hihodo nado basi nunina kavi avọ́sinsan dopodopo. Di apajlẹ, pọ́n nuhe yin bibiọ to onọ̀ he ṣẹṣẹ jivi de si. Levitiku 12:6 dọmọ: “Whenuena azán lilẹ̀wé etọn tọn lẹ yin hinhẹn gọ́, na visunnu de kavi viyọnnu de, ewọ na hẹn lẹngbọvu owhe tintan tọn lọ wá na avọ́nunina mimẹ̀ de, po awhànnẹvu de po, kavi owhlé de, na avọ́nunina ylando de tọn, jẹ ohọ̀n gòhọ opli tọn lọ tọn kọ̀n, jẹ yẹwhenọ lẹ dè.” Nubiọtomẹsi Jiwheyẹwhe tọn lẹ họnwun, etomọṣo, Osẹ́n lọ dohia hezeheze dọ ewọ nọ do owanyi po lẹnpọn dagbe po hia. Eyin onọ̀ lọ ma penugo nado na lẹngbọvu de, ewọ sọgan na owhlé kavi awhànnẹvu awe. (Lev. 12:8) Mahopọnna dọ ewọ yin wamọnọ, Jiwheyẹwhe do owanyi po pinpẹn-nutọn-yinyọnẹn po hia ẹ kẹdẹdile e nọ dohia mẹhe basi avọ́nunina akuẹgegenu tọn lẹ do. Etẹwẹ mí sọgan plọn sọn ehe mẹ?

¹² Apọsteli Paulu dotuhomẹna yisenọ hatọ etọn lẹ nado nọ basi “avọ́sinsan pipà tọn” hlan Jiwheyẹwhe. (Heb. 13:15) Mí dona nọ yí nùflo mítọn do basi gbeyiyi gbangba tọn na oyín wiwe Jehovah tọn. Mẹmẹsunnu po mẹmẹyọnnu po he yin tókunọ lẹ nọ zan ogbè alọ-yido-dọho tọn nado na pipà Jiwheyẹwhe. Klistiani he ninọmẹ tangan de ko glọn do whégbè lẹ nọ na ẹn pipà gbọn wekanhlanmẹ, kunnudide alokan ji tọn, yẹwhehodidọ na mẹhe nọ yilizọn na yé, po mẹhe nọ wá dla yé pọ́n lẹ po dali. Mí dona nọ basi avọ́sinsan pipà tọn, enẹ wẹ yindọ mí dona nọ pà Jehovah gbọn yinkọ etọn hinhẹn zun yinyọnẹn po wẹndagbe lọ lilá  po dali, sọgbe hẹ agbasalilo po nugopipe mítọn po. Nuhe go mí pé lẹpo wẹ mí dona wà.—Lom. 12:1; 2 Tim. 2:15.

13. Naegbọn mí dona nọ na linlin kunnudegbe tọn mítọn?

¹³ Avọ́sinsan pipà tọn mítọn lẹ wẹ avọ́sinsan he mí nọ basi sọn ojlo mẹ wá hlan Jiwheyẹwhe, na mí yiwanna ẹn wutu. (Mat. 22:37, 38) Amọ́, e yin bibiọ to mí si nado nọ na linlin lizọnyizọn mítọn tọn. Enẹwutu, nukun tẹwẹ mí dona nọ yí do pọ́n tito ehe? Linlin he mí nọ na to sunmẹsunmẹ nọ do mẹdezejo mítọn na Jiwheyẹwhe hia. (2 Pita 1:7) Na nugbo tọn, mí ma dona do magbọjẹ na míde to lizọnyizọn lọ mẹ, po linlẹn lọ po nado sọgan na gànmẹ susu. Enẹ wẹ zọ́n bọ wẹnlatọ Ahọluduta lọ tọn he yin ginglọndo dotowhé kavi yin madogánnọ to aliho de mẹ lẹ sọgan nọ na linlin kunnudegbe tọn etlẹ yin nukunwhiwhe 15, kakati nido yin gànhiho susu. Jehovah nọ yọ́n pinpẹn nukunwhiwhe enẹlẹ tọn bo nọ pọ́n yé hlan taidi avọ́sinsan dagbe hugan he wẹnlatọ Ahọluduta tọn ehe sọgan basi nado do owanyi hia Emi. Podọ, Jehovah sọ nọ mọdọ wẹnlatọ lọ yọ́n pinpẹn lẹblanulọkẹyi daho he e tindo nado yin dopo to Kunnudetọ Emitọn lẹ mẹ tọn. Kẹdẹdi Islaelivi he ninọmẹ yetọn ma na yé dotẹnmẹ nado basi avọ́sinsan akuẹgegenu tọn, devizọnwatọ Jehovah tọn he ma tindo nugopipe sọmọ lẹ lọsu sọgan gbẹ́ na linlin kunnudegbe tọn. Humọ, lẹndopọ linlin he dopodopo mítọn lẹ nọ na lẹdo aihọn pé tọn nọ gọalọna titobasinanu lọ nado basi tito lẹ jẹnukọn gando lehe azọ́n yẹwhehodidọ Ahọluduta lọ tọn na yin wiwà to nukọn mẹ do go. Eyin mọ wẹ, be nuhe hugan nugopipe mítọn wẹ yin bibiọ to mí si nado na linlin sinsẹ̀nzọn tọn mítọn lẹ ya?

14. Dọ nuhewutu mí dona gbeje aṣa nupinplọn tọn mítọn pọ́n.

¹⁴ Todin he mí ko gbadopọnna nuhọakuẹ gbigbọmẹ tọn vude to owe Levitiku tọn mẹ, a sọgan ko jẹ linlẹn to dewe mẹ ji dọ, ‘Todin n’mọnukunnujẹ nuhewutu owe ehe do yin dopo to Ohó gbọdo Jiwheyẹwhe tọn mẹ.’ (2 Tim. 3:16) Hiẹ sọgan magbe dogọ todin nado do dewe hia di omẹ wiwe, e ma yin na Jehovah biọ enẹ to a si we wutu kẹdẹ gba, ṣigba na ewọ wẹ mẹhe e jẹ dọ a ni dovivẹnu lẹpo nado hẹn homẹhun. Vlavo nuhe a plọn sọn owe Levitiku tọn mẹ to hosọ awe ehelẹ mẹ ko hẹn ojlo towe jideji nado plọnnu sisosiso dogọ sọn owe Biblu tọn he pò lẹ mẹ. (Hia Howhinwhẹn lẹ 2:1-5.) Hodẹ̀ bo gbeje aṣa nupinplọn tọn towe pọ́n. Matin ayihaawe, ojlo towe wẹ yindọ Jehovah ni kẹalọyi avọ́sinsan pipà tọn towe lẹ. Be a doayi e go dọ televiziọn pinpọn, aihundida video ji tọn, aihundida lanmẹyiya tọn, kavi ayidedai he a yiwanna lẹ to ayihafẹsẹna we bo nọ glọnalina nukọnyiyi gbigbọmẹ tọn towe wẹ ya? Eyin mọ wẹ, e na yọ́n dọ hiẹ ni lẹnayihamẹpọn do hodidọ apọsteli Paulu tọn delẹ ji he yin kinkandai to owe Heblu tọn mẹ.

15, 16. Naegbọn Paulu do dọho madoadúdẹji na Klistiani Heblu tọn lẹ to wekanhlanmẹ etọn mẹ?

¹⁵ Paulu dọho madoadúdẹji to owe he e kàn hlan Klistiani hatọ etọn he to Heblu lẹ mẹ. (Hia Heblu lẹ 5:7, 11-14.) Apọsteli lọ dọ nugbo na yé! E dọna yé dọ yé ko “lẹzun tótlitọ” to sisè yetọn mẹ. Naegbọn Paulu ma kuwinyan nado dọhona yé madoadúdẹji? E wàmọ  nado do ahunmẹdunamẹnu po owanyi Jehovah tọn po hia Klistiani enẹlẹ, na yé gbẹ́ to titẹdo anọ́sin gbigbọmẹ tọn kẹdẹ go wutu. Nugbo wẹ dọ nuplọnmẹ dodonu tọn Biblu tọn lẹ yinyọnẹn yin nujọnu. Etomọṣo, nado whẹ́n to gbigbọ-liho bo lẹzun Klistiani he whèwhín, mí tindo nuhudo “núdùdù sinsinyẹn” tọn.

¹⁶ Kakati Klistiani Heblu tọn lẹ ni dovivẹnu bo pegan nado plọn mẹdevo lẹ, yé gbẹsọ tindo nuhudo mẹde tọn nado plọnnu yé. Etẹwutu? Na yé nọ dapana “núdùdù sinsinyẹn” wutu. Kanse dewe dọ: ‘Be n’nọ ylọ núdùdù sinsinyẹn gbigbọmẹ tọn lẹ dọ nujọnu ya?’Am Be n’nọ plọnnu to gbesisọ mẹ ya? Kavi be n’nọ whleawu nado hodẹ̀ podọ nado plọnnu sisosiso to Biblu mẹ wẹ ya? Eyin mọ wẹ, be aṣa nupinplọn tọn ṣie wẹ yin nuhahun lọ ya?’ Mí ma dona nọ dọyẹwheho na gbẹtọ lẹ poun gba, ṣigba mí dona plọnnu yé bo hẹn yé zun devi.—Mat. 28:19, 20.

17, 18. (a) Naegbọn mí dona nọ dù núdùdù sinsinyẹn gbigbọmẹ tọn to gbesisọ mẹ? (b) Nukun tẹwẹ mí dona nọ yí do pọ́n ahàn sinsinyẹn nùnù jẹnukọnna opli Klistiani tọn lẹ?

¹⁷ Biblu pinplọn sọgan nọma bọawuna suhugan mítọn. Na nugbo tọn, Jehovah ma nọ hẹn omẹ etọn lẹ nado tindo numọtolanmẹ whẹhuhu tọn bọ ehe na whàn yé nado nọ plọnnu gba. Etomọṣo, vlavo mí ṣẹṣẹ klan gbẹzan mítọn do wiwe na Jiwheyẹwhe kavi mí ko wàmọ sọn owhe susu die, mí dona zindonukọn nado nọ dù núdùdù gbigbọmẹ tọn sinsinyẹn. Dandannu wẹ e yin dọ mí ni nọ wàmọ, eyin mí na yin omẹ wiwe zọnmii.

¹⁸ Nado yin wiwe, mí dona nọ yí sọwhiwhe do plọn Owe-wiwe lẹ bo nọ wà nuhe Jiwheyẹwhe biọ to mí si. Lẹnnupọndo visunnu Aalọn tọn Nadabi po Abihu po ji, he yin hùhù to whenue yé na “miyọ́n alọpa de” kavi basi avọ́nunina he ma yin alọkẹyi de, vlavo na yé nùahànmú wutu. (Lev. 10:1, 2) Todin, pọ́n nuhe Jiwheyẹwhe dọna Aalọn bọdego to Levitiku 10:8-11 mẹ. (Hia.) Be kandai lọ to didohia dọ mí ma dona nùahàn sinsinyẹn depope whẹpo do yì opli Klistiani tọn lẹ wẹ ya? Lẹnnupọndo nuagokun ehelẹ ji: Mí ma tin to Osẹ́n enẹ glọ. (Lom. 10:4) To otò delẹ mẹ, yisenọ hatọ mítọn lẹ nọ nùahàn sinsinyẹn do jlẹkaji to núdùdù whenu whẹpo do nọ yì opli lẹ. Kọfo ẹnẹ he mẹ ovẹn te wẹ yin yiyizan to Juwayi whenu. To whenue Jesu to hùnwhẹ Oflin okú etọn tọn zedai, e degbena apọsteli etọn lẹ nado nù ovẹn he nọtena ohùn etọn. (Mat. 26:27) Biblu gblewhẹdo ahànnunu zẹjlẹgo po ahànnumu po. (1 Kọl. 6:10; 1 Tim. 3:8) Podọ, ayihadawhẹnamẹnu Klistiani susu tọn sọgan whàn yé ma nado nọ nùahàn sinsinyẹn depope whẹpo do tindo mahẹ to sinsẹ̀nzọn wiwe wunmẹ depope mẹ. Etomọṣo, ninọmẹ lẹ nọ gbọnvo sọn otò de mẹ jẹ devo mẹ, podọ nujọnu lọ wẹ yindọ Klistiani lẹ dona “[yọ́n vogbingbọn to onú wiwe lọ] po onú vọ́tọ lọ po ṣẹnṣẹn” nado sọgan nọ yinuwa to aliho wiwe he nọ hẹn homẹhun Jiwheyẹwhe mẹ.

19. (a) Etẹwẹ mí dona hẹn do ayiha gando sinsẹ̀n-bibasi whẹndo tọn po oplọn mẹdetiti tọn po go? (b) Nawẹ hiẹ sọgan dohia dọ a magbe nado to dewe dohia di omẹ wiwe gbọn?

¹⁹ Nuhọakuẹ gbigbọmẹ tọn susu gbẹ́ pò he hiẹ na mọyi, eyin a nọ dín yé vẹkuvẹku to Ohó Jiwheyẹwhe tọn mẹ. Nọ yí azọ́nwanu dodinnanu tọn he tin-to-aimẹ lẹ zan nado hẹn sinsẹ̀n-bibasi whẹndo tọn mìtọn po oplọn mẹdetiti tọn towe po pọnte dogọ. Nọ plọnnu nado yọ́n nususu dogọ gando Jehovah po lẹndai etọn lẹ po go. Dọnsẹpọ ẹ hugan gbede pọ́n tọn. (Jak. 4:8) Nọ hodẹ̀ hlan Jiwheyẹwhe taidi Psalm-kantọ lọ he jihàn dọmọ: “Hiẹ ni hùn nukun ṣie, na yẹn nido pọ́n onú jiawu jiawu lẹ sọn osẹ́n towe mẹ.” (Ps. 119:18) Ma nọ gbẹkọ osẹ́n po nunọwhinnusẹ́n Biblu tọn lẹ po go blo. Nọ yìn osẹ́n Jehovah, “Omẹ Wiwe lọ” tọn lẹ sọn ojlo mẹ wá, bo nọ tindo mahẹ zohunhun tọn to “azọ́n wiwe wẹndagbe Jiwheyẹwhe tọn lọ” tọn mẹ. (1 Pita 1:15; Lom. 15:16) Nọ do dewe hia di omẹ wiwe to azán godo tọn he gọ́ na nuylankan ehelẹ mẹ. Mì gbọ mímẹpo ni yin wiwe to walọyizan mítọn mẹ bo gbọnmọ dali nọgodona nupojipetọ-yinyin Jehovah, Jiwheyẹwhe wiwe mítọn tọn.