Shi kɛya he ni ato saneyitsei lɛ anaa yɛ lɛ

Shi kɛya he ni ato saneyitsei lɛ anaa yɛ lɛ

Mɛni Tsɔɔ akɛ Mɔ ko Eye Omanye Lɛɛlɛŋ?

Mɛni Tsɔɔ akɛ Mɔ ko Eye Omanye Lɛɛlɛŋ?

Mɛni Tsɔɔ akɛ Mɔ ko Eye Omanye Lɛɛlɛŋ?

‘Ooofee nɔbatsɛ kɛ hiɛshikalɔ.’—YOSH. 1:8.

TE OBAAHA HETOO OHA TƐŊŊ?

Mɛɛ gbɛ nɔ Salomo ye omanye?

Mɛɛ gbɛ nɔ abaanyɛ akɛɛ akɛ Paulo ye omanye lɛɛlɛŋ?

Mɛni obaafee koni oye omanye kɛya naanɔ?

1, 2. (a) Te mɛi pii buɔ omanyeyeli amɛhaa tɛŋŋ? (b) Te ooofee tɛŋŋ ona bɔ ni obuɔ omanyeyeli ohaa lɛ?

KƐ́ AKƐƐ mɔ ko eye omanye yɛ shihilɛ mli lɛ, te atsɔɔ tɛŋŋ? Kɛ́ obi mɛi sane nɛɛ, obaana akɛ esoro hetoo ni mɔ fɛɛ mɔ baaha. Akɛ nɔkwɛmɔnɔ lɛ, mɛi pii buɔ mɔ ni ená nii waa loo mɔ ni yɔɔ hegbɛ wulu yɛ nitsumɔ mli loo mɔ ni etee skul kɛshɛ shɔŋŋ lɛ akɛ eye omanye. Yɛ mɛi krokomɛi hu agbɛfaŋ lɛ, kɛ́ mɔ ko kɛ ewekumɛi, loo enanemɛi, loo enitsumɔŋbii yeɔ jogbaŋŋ lɛ, no tsɔɔ akɛ eye omanye. Nyɔŋmɔjalɔ hu baanyɛ adamɔ sɔɔmɔ hegbɛ ni mɔ ko yɔɔ yɛ asafo lɛ mli loo nibii ni etsu yɛ shiɛmɔ nitsumɔ lɛ mli lɛ nɔ ekɛɛ akɛ mɔ lɛ eye omanye.

2 Bɔni afee ni onyɛ ona mɔ ni osusuɔ akɛ eye omanye lɛ, obaanyɛ oŋmala mɛi fioo komɛi ni tamɔ nakai lɛ agbɛ́i—mɛi ni osumɔɔ amɛsane ni obuɔ amɛ waa. Mɛni sa kadimɔ waa yɛ amɛ fɛɛ amɛhe? Ani amɛyɛ nii waa aloo amɛhe gbɛ́i? Ani amɛyɛ hegbɛ wulu ko? Bɔ ni obaaha hetoo oha lɛ baatsɔɔ nɔ ni yɔɔ otsui mli, ni ebaaná yiŋ ni okpɛɔ kɛ otii ni okɛmamɔɔ ohiɛ yɛ shihilɛ mli lɛ anɔ hewalɛ.—Luka 6:45.

3. (a) Mɛni akɛɛ Yoshua afee koni eye omanye yɛ shihilɛ mli? (b) Mɛni he wɔbaasusu?

3 Nɔ ni he hiaa fe fɛɛ ji bɔ ni Yehowa naa omanyeyeli ehaa, ejaakɛ ehiɛ duromɔ ni wɔɔná lɛ ji nɔ ni baaha wɔná naanɔ wala. Beni Yehowa kɛ nitsumɔ ni tsii wo Yoshua dɛŋ akɛ enyiɛ Israelbii lɛ ahiɛ kɛya Shiwoo Shikpɔŋ lɛ nɔ lɛ, ekɛɛ lɛ ni ekane Mose Mla lɛ “nyɔɔŋ kɛ shwane,” koni ebɔ mɔdɛŋ ni eye nɔ ni aŋma yɛ mli lɛ nɔ. Nyɔŋmɔ kɛɛ lɛ akɛ: “No aaaha ofee nɔbatsɛ kɛ hiɛshikalɔ.” (Yosh. 1:7, 8) Ni taakɛ ole lɛ, Yoshua ye omanye loo etsɔ nɔbatsɛ lɛɛlɛŋ. Ni wɔ hu? Te wɔɔfee tɛŋŋ wɔna akɛ wɔbuɔ omanyeyeli taakɛ Nyɔŋmɔ buɔ lɛ lɛ? Ha wɔsusu hii enyɔ komɛi ni atsĩ amɛtã yɛ Biblia lɛ mli lɛ ahe wɔkwɛ.

ANI SALOMO YE OMANYE YƐ SHIHILƐ MLI?

4. Mɛni hewɔ abaanyɛ akɛɛ akɛ Salomo ye omanye lɛ?

4 Salomo ye omanye waa yɛ gbɛi pii anɔ. Mɛni hewɔ wɔkɛɔ nakai? Ejaakɛ eshe Yehowa gbeyei, ni ebo lɛ toi afii babaoo, ni Yehowa jɔɔ lɛ waa. Kaimɔ akɛ, beni Yehowa kɛɛ Salomo akɛ ebi lɛ nɔ ni esumɔɔ lɛ, maŋtsɛ lɛ bi ni aha lɛ nilee ni ekɛkudɔ ewebii lɛ. Enɛ hewɔ lɛ, Nyɔŋmɔ duro lɛ nilee kɛ ninamɔ fɛɛ. (Nyɛkanea 1 Maŋtsɛmɛi 3:10-14.) Enilee lɛ “fe bokagbɛ bii lɛ fɛɛ anilee kɛ Mizraim nilee fɛɛ.” Salomo gbɛ́i jije “yɛ jeŋmaji lɛ fɛɛ mli kɛkpe.” (1 Maŋ. 5:10, 11) Yɛ ninamɔ gbɛfaŋ hu lɛ, shika tsuru ni enáa daa afi lɛ tsiimɔ ji tɔn 25, ni ŋmɛnɛ lɛ efe Amerika dɔlai akpekpe toi akpe kome! (2 Kron. 9:13) Ekɛ maji krokomɛi shara jogbaŋŋ, ni ele tsumaa kɛ jarayeli he saji waa. Beni Salomo tee nɔ eye Nyɔŋmɔ anɔkwa lɛ, eye omanye.—2 Kron. 9:22-24.

5. Mɛni Salomo wie yɛ mɛi ni Nyɔŋmɔ naa amɛ akɛ amɛye omanye lɛ ahe?

5 Nɔ ni Salomo ŋma yɛ Jajelɔ wolo lɛ mli lɛ haa wɔnaa faŋŋ akɛ, esusuuu akɛ niiatsɛmɛi kɛ odehei pɛ baanyɛ aye omanye ni amɛná miishɛɛ. Eŋma akɛ: “Miyoo akɛ nɔ ko nɔ ko bɛ ni hi ha amɛ fe nɔ ni amɛmii aaashɛ amɛhe ni amɛaafee ekpakpa yɛ amɛwala be lɛ mli. Ni asaŋ miyoo akɛ, kɛ́ gbɔmɔ fɛɛ gbɔmɔ aaaye ni enu, ni eye nii kpakpai amli ŋɔɔmɔ yɛ edeŋmegbomɔ fɛɛ mli lɛ, Nyɔŋmɔ nikeenii ni.” (Jaj. 3:12, 13) Ni eyɔse hu akɛ, miishɛɛ ni tamɔ nɛkɛ ni mɔ ko ni wekukpaa kpakpa yɔɔ ekɛ Nyɔŋmɔ teŋ lɛ aaaná lɛ sa jogbaŋŋ. Belɛ, eja jogbaŋŋ akɛ Salomo wie akɛ: “Nyɛhaa wɔboa saji lɛ fɛɛ naagbee toi: She Nyɔŋmɔ gbeyei ni oye ekitai lɛ anɔ! Shi enɛ ji gbɔmɛi fɛɛ agbɛnaa.”—Jaj. 12:13.

6. Mɛni wɔkaseɔ kɛjɛɔ Salomo nɔkwɛmɔnɔ lɛ mli yɛ bɔ ni esa akɛ wɔbu omanyeyeli wɔha lɛ he?

6 Salomo she Nyɔŋmɔ gbeyei afii babaoo. Biblia lɛ kɛɔ akɛ, Salomo “sumɔɔ Yehowa, ni enyiɛɔ etsɛ David akpɔi lɛ amli.” (1 Maŋ. 3:3) Ani obuuu enɛ akɛ eji omanyeyeli diɛŋtsɛ? Yɛ Nyɔŋmɔ gbɛtsɔɔmɔ naa lɛ, Salomo ma sɔlemɔtsu kpeteŋkpele kɛha anɔkwa jamɔ, ni eŋmala Biblia mli woji etɛ. Eyɛ mli akɛ wɔfeŋ nibii ni Salomo fee nɛɛ moŋ, shi nɔkwɛmɔnɔ ni efee beni eyeɔ Nyɔŋmɔ anɔkwa lɛ yeɔ ebuaa wɔ koni wɔna nɔ ni tsɔɔ akɛ mɔ ko eye omanye lɛɛlɛŋ, ni wɔbɔ mɔdɛŋ akɛ wɔ hu wɔbaaye omanye. Enɛ hewɔ lɛ, kaimɔ akɛ, akɛ mumɔ tsirɛ Salomo ni eŋma akɛ, ninamɔ, nilee, gbɛ́ihemɔ, kɛ hewalɛ—nibii ni ŋmɛnɛ lɛ mɛi damɔɔ nɔ amɛkɛɔ akɛ mɔ ko eye omanye lɛ—ji “kɔɔyɔɔ hakumɔ” ko kɛkɛ. Nibii nɛɛ ji “kɔɔyɔɔ hakumɔ” ko kɛkɛ, ejaakɛ amɛhaaa mɔ aná miishɛɛ diɛŋtsɛ. Ani oyɔseko akɛ mɛi ni yɔɔ nii pii lɛ ateŋ mɛi babaoo sumɔɔ ni amɛná babaoo lolo? Ni bei pii lɛ, amɛhaoɔ yɛ nibii ni amɛyɔɔ lɛ ahewɔ. Kɛfata he lɛ, amɛnibii lɛ fɛɛ baayaje mɛi krokomɛi adɛŋ gbi ko kɛ̃.—Nyɛkanea Jajelɔ 2:8-11, 17; 5:9-11.

7, 8.  Mɛni Salomo fee ni tsɔɔ akɛ eyeee anɔkwa kɛyawulaaa shi, ni mɛni jɛ mli kɛba?

7 Eka shi faŋŋ akɛ ole akɛ Salomo booo Nyɔŋmɔ toi kɛyawulaaa shi. Biblia lɛ kɛɔ akɛ: “Eba mli akɛ, beni Salomo gbɔ lɛ, eŋamɛi lɛ dɔ etsui kɛyanyiɛ nyɔŋmɔi krokomɛi asɛɛ; ni etsui yeee emuu yɛ Yehowa, e-Nyɔŋmɔ lɛ, hiɛ, tamɔ etsɛ David tsui. . . . Salomo fee nɔ ni ji efɔŋ yɛ Yehowa hiɛ.”—1 Maŋ. 11:4-6.

8 Akɛni nɔ ni Salomo fee lɛ dɔ Yehowa hewɔ lɛ, ekɛɛ Salomo akɛ: “Gbii abɔ ní . . . oyeee mikpaŋmɔ kɛ mikpɔi lɛ ní miwoo lɛ anɔ hewɔ lɛ, shɔ̃ kɛ̃ mashɔ̃ maŋtsɛyeli lɛ yɛ odɛŋ, ni maŋɔha otsulɔ.” (1 Maŋ. 11:11) Mɛɛ mɔbɔ sane po nɛ! Eyɛ mli akɛ Salomo ye omanye yɛ gbɛi pii anɔ moŋ, shi sɛɛ mli efee nibii ni dɔ Yehowa waa. Salomo yeee Nyɔŋmɔ anɔkwa kɛyawulaaa shi, ni tsɔɔ akɛ eyeee omanye lɛɛlɛŋ yɛ shihilɛ mli. Wɔteŋ mɔ fɛɛ mɔ baanyɛ abi ehe akɛ, ‘Ani mitswa mifai shi akɛ mikɛ nɔ ni mikase yɛ Salomo shihilɛ he lɛ baatsu nii koni maye omanye?’

MƆ KO NI YE OMANYE DIƐŊTSƐ

9. Yɛ je lɛ susumɔ naa lɛ, ani Paulo ye omanye yɛ shihilɛ mli? Tsɔɔmɔ mli.

9 Esoro bɔfo Paulo shihilɛ kwraa yɛ Maŋtsɛ Salomo nɔ lɛ he. Jeee maŋtsɛ ji Paulo, aahu ni ekɛ maŋtsɛmɛi aaaye nii. Moŋ lɛ, hɔmɔ ye lɛ, kumai ye lɛ, fɛ̃i ye lɛ, ni enyiɛ yayaiaŋ hu. (2 Kor. 11:24-27) Beni Paulo kpɛlɛ Yesu nɔ akɛ Mesia lɛ, enáaa gbɛnaa ko dɔŋŋ yɛ Yudafoi ajamɔ lɛ mli. Yɛ no najiaŋ lɛ, Yudafoi ajamɔŋ hiɛnyiɛlɔi lɛ nyɛ lɛ. Awo lɛ tsuŋ, ayi lɛ kpãi, ayi lɛ tsei, atswia lɛ tɛi. Paulo wie akɛ ajɛ lɛ kɛ enanemɛi Kristofoi lɛ, awa amɛ yi, ni afite amɛgbɛ́i. Ni ekɛfata he akɛ: “Wɔtsɔmɔ tamɔ je lɛ tumu nɔ nii, mɛi fɛɛ abɛɛmɔ nii [loo jwɛi] kɛbashi be nɛɛ.”—1 Kor. 4:11-13.

10. Mɛni hewɔ eeenyɛ efee akɛ mɛi susu akɛ Paulo ha hegbɛ ni ená akɛ ebaaye omanye lɛ ŋmɛɛ lɛ lɛ?

10 Beni bɔfo Paulo ji oblanyo ni no mli lɛ atsɛɔ lɛ Saulo lɛ, etamɔ nɔ ni nɔ fɛɛ nɔ miiya nɔ jogbaŋŋ kɛmiiha lɛ. Akɛni afɔ lɛ awo weku ni eeenyɛ efee akɛ amɛyɛ nii waa mli hewɔ lɛ, atsɔse lɛ yɛ Gamaliel, ni ji tsɔɔlɔ ko ni abuɔ lɛ waa lɛ naji anaa, ni sɛɛ mli lɛ Paulo ŋma akɛ: “Mife mitipɛŋfoi pii yɛ Yudafoi ajamɔ lɛ mli.” (Gal. 1:14) Saulo wieɔ Hebri kɛ Hela fɛɛ, eji Romanyo hu, ni no ha ená hegbɛi krɛdɛi komɛi. Eji etiu je lɛŋ nibii nɛɛ asɛɛ kulɛ, ekolɛ abaabu lɛ waa, ni ebaatsɔ niiatsɛ. Yɛ no najiaŋ lɛ, ekɔ gbɛ ni mɛi krokomɛi—ni ekolɛ ewekumɛi po fata he lɛ—buɔ akɛ nilee bɛ mli. Mɛni hewɔ?

11. Mɛɛ nibii Paulo ná bulɛ ni mli kwɔ eha, ni mɛni etswa efai shi akɛ ebaafee, ni mɛni hewɔ?

11 Paulo sumɔɔ Yehowa, ni eesumɔ ni Yehowa akpɛlɛ enɔ moŋ fe ni ebaaná nii babaoo kɛ hegbɛ yɛ je lɛŋ. Beni Paulo ná le anɔkwale lɛ, ebaná bulɛ ni mli kwɔ eha kpɔmɔnɔ lɛ, Kristofoi asɔɔmɔ nitsumɔ lɛ, kɛ wala ni ebaaná yɛ ŋwɛi, ni ji nibii ni je lɛŋ bii babaoo ebuuu kwraa lɛ. Paulo yɔse akɛ Satan etee sane ko shi ni esa akɛ ana naa. Etswa mpoa akɛ ebaanyɛ eha adesai fɛɛ akpa Nyɔŋmɔ sɔɔmɔ. (Hiob 1:9-11; 2:3-5) Paulo tswa efai shi akɛ, ekɔɔɔ he eko jaramɔ shihilɛ ni ekɛbaakpe lɛ, ebaaya nɔ eye Nyɔŋmɔ anɔkwa. Enɛ ji nɔ ko ni je lɛ ebuuu akɛ no tsɔɔ akɛ mɔ ko eye omanye.

12. Mɛni hewɔ okɛ ohiɛ efɔ̃ Nyɔŋmɔ nɔ lɛ?

12 Ani otswa ofai shi tamɔ Paulo? Eyɛ mli akɛ ebɛ mlɛo akɛ wɔɔye Yehowa anɔkwa be fɛɛ be moŋ, shi wɔle akɛ no haa ejɔɔ wɔ, ni wɔnáa ehiɛ duromɔ, ni no ji nɔ ni tsɔɔ akɛ wɔye omanye lɛɛlɛŋ. (Abɛi 10:22) Wɔnáa he sɛɛ amrɔ nɛɛ, ni wɔsɛɛ hu wɔbaaná jɔɔmɔi babaoo. (Nyɛkanea Marko 10:29, 30.) No hewɔ lɛ, esaaa akɛ wɔŋɔɔ wɔhiɛ wɔfɔ̃ɔ “nifalɛ ni bɛ shweshweeshwe lɛ nɔ, shi moŋ Nyɔŋmɔ hiɛkalɔ lɛ nɔ, mɔ hu ni ŋɔɔ nibii fɛɛ ehaa wɔ babaoo, akɛ wɔye mli ŋɔɔmɔ lɛ.” Kɛfata he lɛ, esa akɛ ‘wɔbɔ jwetri wɔha wɔhe, ní efee shishitoo kpakpa eha be ni baaba lɛ, koni wɔmɔ anɔkwa wala lɛ mli.’ (1 Tim. 6:17-19) Biɛ afii oha loo afii akpe sɛɛ po lɛ, wɔbaanyɛ wɔkɛ nɔmimaa akɛɛ akɛ, “Mikɔ omanye gbɛ lɛ lɛɛlɛŋ!”

HE NI OJWETRI YƆƆ LƐ

13. Mɛɛ ŋaa Yesu wo yɛ jwetri he?

13 Yesu wie jwetri he akɛ: “Nyɛkabɔa jwetrii nyɛhaa nyɛhe yɛ shikpɔŋ lɛ nɔ, he ni omlɛ̃gɛ̃ kɛ ŋkanale fiteɔ nii ni julɔi gbáa bajuɔ yɛ lɛ. Shi nyɛbɔa jwetrii nyɛhaa nyɛhe yɛ ŋwɛi, he ni omlɛ̃gɛ̃ kɛ ŋkanale fiteee nii ni julɔi gbáaa amɛyajuuu yɛ lɛ. Shi he ni nyɛjwetri yɔɔ lɛ, jɛi nyɛtsui aaahi.”—Mat. 6:19-21.

14. Mɛni hewɔ nilee bɛ mli akɛ wɔɔtiu je lɛŋ jwetrii lɛ asɛɛ lɛ?

14 Jeee shika pɛ ji jwetri ni mɔ ko baanyɛ abɔ yɛ shikpɔŋ lɛ nɔ. Yɛ gbɛ ko nɔ lɛ, ekomɛi baanyɛ afee nibii ni Salomo wie he ni je lɛ buɔ akɛ no tsɔɔ omanyeyeli lɛ, tamɔ hiɛnyam, gbɛ́ihemɔ, loo hegbɛnamɔ. Yesu wie nɔ ko ni tamɔ nɔ ni Salomo wie yɛ Jajelɔ wolo lɛ mli lɛ nɔŋŋ akɛ, je lɛŋ jwetrii lɛ asɛɛ etsɛɛɛ. Taakɛ ekolɛ oyɔse lɛ, je lɛŋ jwetrii lɛ fɛɛ baanyɛ afite, ni ebaanyɛ elaaje shwiaa. Woloŋlelɔ kpanaa ko ni atsɛɔ lɛ F. Dale Bruner lɛ wie nɔ ni Yesu wie yɛ jwetrii ahe lɛ he akɛ, ‘hiɛnyam sɛɛ etsɛɛɛ. Mɔ ko baanyɛ ahe gbɛ́i ŋmɛnɛ, shi wɔ benɛ hiɛ ekpa enɔ. Mɔ ko baanyɛ aná shika waa ŋmɛnɛ, shi wɔ lɛ, etsɔ ohiafo. Akɛni Yesu sumɔɔ adesai hewɔ lɛ, ewo amɛ ŋaa yɛ hiɛnyam ni sɛɛ etsɛɛɛ, ni haa mɔ feɔ shwɛm lɛ he.’ Mɔ ni ŋma sane nɛɛ kɛfata he akɛ, gbi fɛɛ gbi lɛ, mɛi ni kɛ amɛhiɛ fɔ̃ɔ shika nɔ lɛ anine nyɛɔ shi, ni Yesu sumɔɔɔ ni ekaselɔi lɛ anine anyɛ shi. Eyɛ mli akɛ mɛi babaoo baakpɛlɛ wiemɔi nɛɛ anɔ moŋ, shi mɛi enyiɛ baakase nii kɛjɛ mli? Ani obaakase nɔ ko kɛjɛ Yesu wiemɔi nɛɛ amli?

15. Mɛɛ omanyeyeli esa akɛ wɔtiu sɛɛ?

15 Jamɔŋ hiɛnyiɛlɔi komɛi shiɛɔ akɛ esaaa akɛ mɔ ko bɔɔ mɔdɛŋ akɛ ebaaye omanye yɛ shihilɛ mli. Shi kadimɔ akɛ, Yesu ewieee eshiii mɔdɛŋ ni aaabɔ akɛ abaaye omanye lɛ. Yɛ no najiaŋ lɛ, ewo ekaselɔi lɛ hewalɛ ni amɛbɔ mɔdɛŋ amɛye omanye yɛ gbɛ kroko nɔ, no ji, ni amɛbɔ ‘jwetrii ni fiteee amɛha amɛhe yɛ ŋwɛi.’ Oti ni fe fɛɛ ni esa akɛ wɔkɛma wɔhiɛ ji, ni wɔbɔ mɔdɛŋ wɔye omanye yɛ Yehowa hiɛ. Hɛɛ, Yesu wiemɔi lɛ haa wɔnaa akɛ, wɔ diɛŋtsɛ wɔbaahala nɔ ni wɔsumɔɔ. Shi anɔkwa sane ji akɛ, bei pii lɛ nɔ ni kã wɔtsui nɔ lɛ sɛɛ moŋ wɔbɔɔ mɔdɛŋ akɛ wɔtiu.

16. Mɛɛ hekɛnɔfɔɔ wɔbaanyɛ wɔná?

16 Kɛ́ ekã wɔtsui nɔ akɛ wɔfee nɔ ni sa Yehowa hiɛ lɛ, wɔbaanyɛ wɔná nɔmimaa akɛ ebaaha wɔ nibii ni he hiaa wɔ lɛ. Ekolɛ ebaaŋmɛ gbɛ ni hɔmɔ loo kumai aye wɔ taakɛ ebalɛ yɛ bɔfo Paulo gbɛfaŋ lɛ. (1 Kor. 4:11) Fɛɛ sɛɛ lɛ, wɔbaanyɛ wɔmu wɔfɔ Yesu ŋaawoo ni nilee yɔɔ mli nɛɛ nɔ akɛ: “Nyɛkahaoa nyɛhe nyɛkɛa akɛ: Mɛni wɔɔye, aloo mɛni wɔɔnu, mɛni hu wɔɔŋɔha wɔhe? Ejaakɛ nii nɛɛ fɛɛ sɛɛ jeŋmajiaŋbii lɛ diɔ. Shi nyɛtsɛ lɛ ni yɔɔ ŋwɛi lɛ le akɛ nii nɛɛ fɛɛ he miihia nyɛ. Shi [nyɛyaa nɔ] nyɛtaoa Nyɔŋmɔ maŋtsɛyeli lɛ kɛ ejalɛ lɛ tsutsu, ni akɛ nii nɛɛ fɛɛ aaafata he aha nyɛ.”—Mat. 6:31-33.

FEEMƆ NIBII NI BAAHA OYE OMANYE YƐ NYƆŊMƆ HIƐ

17, 18. (a) Mɛni tsɔɔ akɛ mɔ ko eye omanye diɛŋtsɛ? (b) Mɛni etsɔɔɔ akɛ mɔ ko eye omanye?

17 Oti ni esa akɛ wɔkadi nɛ: Jeee nibii ni wɔná loo hegbɛ ni wɔyɔɔ yɛ je lɛ mli lɛ ji nɔ ni tsɔɔ akɛ wɔye omanye diɛŋtsɛ. Kɛfata he lɛ, jeee hegbɛ ko ni mɔ ko yɔɔ yɛ Kristofoi asafo lɛ mli lɛ ni tsɔɔ akɛ eye omanye. Shi jɔɔmɔ ni tamɔ nɛkɛ lɛ haa wɔnaa nɔ ni ebiɔ ni mɔ ko afee koni eye omanye diɛŋtsɛ, no ji Nyɔŋmɔ toi ni aaabo kɛ anɔkwa ni aaaye lɛ lɛ, ejaakɛ ekɛɔ wɔ akɛ: “Nɔ ni eshwɛ ni ataoɔ yɛ tsuji nukpai lɛ adɛŋ ji akɛ, ana amɛteŋ mɔ fɛɛ mɔ akɛ anɔkwafo.” (1 Kor. 4:2) Ni esa akɛ wɔmia wɔhiɛ wɔye anɔkwa daa. Yesu wie akɛ: “Mɔ ni hiɛɔ mli kɛyawulaa shi lɛ, lɛ lɛ aaahere eyiwala.” (Mat. 10:22) Ani okpɛlɛɛɛ nɔ akɛ kɛ́ ahere mɔ ko yiwala lɛ, no tsɔɔ akɛ eye omanye lɛɛlɛŋ?

18 Kɛ́ ojwɛŋ otii ni awie he yɛ nikasemɔ nɛɛ mli lɛ anɔ lɛ, obaana akɛ hiɛnyam, wolokasemɔ, shika, loo hegbɛ ni mɔ ko yɔɔ lɛ kɛ anɔkwa ni aaaye Nyɔŋmɔ lɛ bɛ tsakpaa ko kwraa; ni nakai nɔŋŋ eji yɛ nilee, hesaa, loo nyɛmɔ ni mɔ ko yɔɔ lɛ gbɛfaŋ. Ekɔɔɔ he eko bɔ ni wɔshihilɛ ji lɛ, wɔbaanyɛ wɔye Nyɔŋmɔ anɔkwa. Nyɔŋmɔ webii ni hi shi yɛ klɛŋklɛŋ afii 100 lɛ mli lɛ ateŋ mɛi komɛi ji niiatsɛmɛi, ni mɛi komɛi hu ji ohiafoi. Ŋaa ni Paulo wo niiatsɛmɛi akɛ “amɛfee ejurɔ, ni amɛtsɔmɔ niiatsɛmɛi yɛ nitsumɔi kpakpai amli, amɛsumɔ nihamɔ, amɛdɛŋ akpɔ” lɛ sa jogbaŋŋ. Niiatsɛmɛi kɛ ohiafoi fɛɛ baanyɛ amɔ “anɔkwa wala lɛ mli.” (1 Tim. 6:17-19, Ga Biblia hee) Nakai nɔŋŋ eji ŋmɛnɛ hu. Wɔ fɛɛ wɔyɛ nɔ kome ni esa akɛ wɔtsu he nii, no ji akɛ: Wɔye anɔkwa daa, ni wɔtsɔmɔ “niiatsɛmɛi yɛ nitsumɔi kpakpai amli.” Kɛ́ wɔfee nakai lɛ, wɔbaaye omanye yɛ wɔ-Bɔlɔ lɛ hiɛ, ni wɔmii baashɛ wɔhe akɛni wɔmiifee nɔ ni sa ehiɛ lɛ hewɔ.—Abɛi 27:11.

19. Mɛni otswa ofai shi akɛ obaafee koni oye omanye diɛŋtsɛ?

19 Ekolɛ onyɛŋ ofee nɔ ko yɛ jwɛŋmɔ ni je lɛ hiɛ yɛ ohe lɛ he, shi obaanyɛ otsake susumɔ ni ohiɛ yɛ bɔ ni oshihilɛ ji lɛ he. Ekɔɔɔ he eko bɔ ni oshihilɛ ji lɛ, bɔɔ mɔdɛŋ ni oye anɔkwa. Obaaná he sɛɛ waa. Ná nɔmimaa akɛ Yehowa baajɔɔ bo babaoo—amrɔ nɛɛ kɛ wɔsɛɛ hu. Kaaha ohiɛ kpa nɔ ni Yesu kɛɛ Kristofoi ni afɔ amɛ mu lɛ nɔ kɔkɔɔkɔ. Ekɛɛ akɛ: “Feemɔ anɔkwafo kɛyashi gbele mli, ni mahao wala akekre lɛ.” (Kpoj. 2:10) No ji nɔ ni tsɔɔ akɛ oye omanye lɛɛlɛŋ!

[Nikasemɔ lɛ he Sanebimɔi]

[Mfoniri ni yɔɔ baafa 6]

Yɛ adesai ahiɛ lɛ, etamɔ nɔ ni nɔ fɛɛ nɔ miiya nɔ jogbaŋŋ kɛmiiha Saulo

[Mfoniri ni yɔɔ baafa 7]

Paulo ye omanye diɛŋtsɛ