Ubọn̄ Ubọn̄ Ibuotikọ Bible
Ibuot 2
Ubọn̄ Ubọn̄ Ibuotikọ Bible
Ndisiak ikọ N̄wed Abasi Mme ndịben̄kpọ oro ẹdịpde ke n̄wed Ediyarade ama ayan̄a nditọ ukpepn̄kpọ oro ẹnyenede esịt akpanikọ ifiọk ke anyanini. Ke edikem ini Abasi, ẹkenyene ndiyarade mme ndịben̄kpọ ẹmi, edi didie, ini ewe, ẹkenyụn̄ ẹyarade ẹnọ mmanie? Spirit Abasi ikpọn̄îkpọn̄ ekpekeme ndinam ẹdiọn̄ọ se mmọ ẹwọrọde nte ini oro ẹkemekde ẹnịm asan̄ade ekpere. (Ediyarade 1:3) Ẹyeyarade ndisana ndịben̄kpọ oro ẹnọ mme enyene-ifịk asan̄autom Abasi ke isọn̄ man ẹkpesọn̄ọ mmọ idem ndinam mme owo ẹfiọk ubiereikpe esie. (Matthew 13:10, 11) Owo idọhọke ke mme n̄kpọ oro ẹnamde an̄wan̄a ke n̄wed emi edi mfọnmma. Ukem nte Joseph eke eset, nnyịn idọhọ ite: “Nte edisiak se ikọ ẹwọrọde inyeneke Abasi?” (Genesis 40:8, NW) Ke ukem ini oro, nte ededi, nnyịn imọsọn̄ọ inịm ke akpanikọ ite ke mme n̄kpọ oro ẹnamde an̄wan̄a ke n̄wed emi ẹdu ke n̄kemuyo ye Bible ke ofụri uwetn̄kpọ esie, owụtde ke n̄wọrọnda usụn̄ nte prọfesi Abasi osude ke mme n̄kpọntịbe ererimbot eke ini afanikọn̄ nnyịn emi.
1. Nso idi ubọn̄ ubọn̄ uduak Jehovah?
N̄KE Bible kiet ọdọhọ ete: “Utịt n̄kpọ ọfọn akan editọn̄ọ n̄kpọ.” (Ecclesiastes 7:8) Edi ke n̄wed Ediyarade ke nnyịn ikot iban̄a idara idara utịt akpan uduak Jehovah ndinam enyịn̄ esie asana ke iso kpukpru edibotn̄kpọ. Nte Abasi eketịn̄de ndien ndien ebe ke kiet ke otu mme prọfet esie ke eset ete: “Mmọ ẹyefiọk ẹte ke ami ndi Jehovah.”—Ezekiel 25:17; 38:23.
2. Nso ifiọk oro oyụhọde owo ke Ediyarade, ọkọrọ ye mme akpa n̄wed Bible eken, ẹn̄wam nnyịn ndinyene?
2 Kpa nte Ediyarade anamde idara idara utịt n̄kpọ an̄wan̄a, ntre ẹsian nnyịn nte n̄kpọ ẹmi ẹketọn̄ọde ke mme ntọn̄ọ ntọn̄ọ n̄wed Bible. Ke ndidụn̄ọde n̄wetnnịm n̄kpọ emi, ẹn̄wam nnyịn ndifiọk mme eneni oro ẹbuanade ndinyụn̄ nnyene ọyọhọ ekikere mban̄a mme uduak Abasi. Didie ke emi ọnọ uyụhọ ntem! Akande oro, enye ekpenyene ndidemede nnyịn udọn̄ ndinam n̄kpọ, man ikpekeme ndibuana ke utịbe utịbe ini iso oro anade ebet ubonowo. (Psalm 145:16, 20) Ke nde emi, etie nte odot ndineme ntọn̄ọ ifiọk ye ibuotikọ ofụri Bible, man nnyịn ikpekeme ndinyene n̄wọrọnda eneni oro asakde iso ese ofụri ubonowo idahaemi ke ekikere, ọkọrọ ye in̄wan̄în̄wan̄ uduak oro Abasi aduakde ndida mbiere eneni oro.
3. Ewe prọfesi ke n̄wed Genesis owụt ibuotikọ ke ofụri Bible, emi esịnede Ediyarade?
3 Akpa n̄wed Bible, Genesis, etịn̄ aban̄a “editọn̄ọ” onyụn̄ anam mme utom edibotn̄kpọ Abasi an̄wan̄a, emi esịnede enye ndinọ edibotn̄kpọ eke isọn̄ ubọn̄, kpa owo. N̄wed Genesis n̄ko osio akpa prọfesi Abasi owụt, emi Abasi ke idemesie eketịn̄de ke in̄wan̄ Eden ke n̄kpọ nte isua 6,000 ẹmi ẹkebede. Ndondo oro ke ẹkeda urụkikọt ẹbian̄a akpa an̄wan oro, Eve; enye n̄ko ama ekpek ebe esie, Adam, nditiene enye mbiat ibet Jehovah ke ndidia “eto ifiọk, eti ye idiọk.” Ke ebierede ikpe ọnọ anamidiọk an̄wan ye ebe oro, Abasi ọkọdọhọ urụkikọt oro ete: “Nyenyụn̄ nsịn usua ke ufọt fo ye n̄wan, ye ke ufọt ubon fo ye ubon esie: enye eyenuak fi ibuot, afo eyenyụn̄ anuak enye nditịn̄-ikpat.” (Genesis 1:1; 2:17; 3:1-6, 14, 15) Prọfesi oro ọnọ ibuotikọ ke ofụri Bible, emi esịnede Ediyarade.
4. (a) Ke Abasi ama eketịn̄ akpa prọfesi oro, nso ikotịbe inọ akpa ete ye eka nnyịn? (b) Mme mbụme ewe idemede iban̄a prọfesi oro, ndien ntak oyomde nnyịn ifiọk mme ibọrọ mbụme oro?
4 Ndondo oro ke ama eketịn̄ prọfesi oro, Abasi ama ebịn akpa ete ye eka nnyịn oro osion̄o ke Eden. Mmọ ikekemeke aba ndidori enyịn ndinyene nsinsi uwem ke Paradise; mmọ ẹkenyene ndikụre eyouwem mmọ ke isọn̄ oro owo mîketịmke ko ke an̄wa. Ke idak ubiomikpe n̄kpa, mmọ ẹkenyene ndision̄o nditọ oro idiọkn̄kpọ obiomode ke idem ndi. (Genesis 3:23–4:1; Rome 5:12) Nte ededi, prọfesi eke Eden oro ọwọrọ nso? Abuana mmanie? Enye asan̄a didie enyene ebuana ye Ediyarade? Nso etop ke enye enyene ọnọ nnyịn mfịn? Man nnyịn owo kiet kiet ibọhọ mme n̄kpọ mmọn̄eyet oro akadade osịm Jehovah nditịn̄ prọfesi oro, enen̄ede otịm ebehe nnyịn akpan akpan ndifiọk ibọrọ ke mme mbụme ẹmi.
Mme N̄wọrọnda Owo ke N̄kpọntịbe Emi
5. Ke ini urụkikọt akabian̄ade Eve, nso ikọtọn̄ọ kaban̄a itie edikara Abasi ye enyịn̄ esie, ndien ẹdibiere eneni emi didie?
5 Ẹketịn̄ prọfesi eke Genesis 3:15 ẹban̄a urụkikọt oro okosude nsu ọnọ Eve, ọnọde enye ekikere nte ke enye idikpaha ke ntụtutọn̄ esie edi nte ke enye eyekabade edi nda-ke-idem, abasi-an̄wan. Urụkikọt ke ntre ama anam etie nte Jehovah edi osu-nsu onyụn̄ etịn̄ n̄kari n̄kari ete ke mme owo ẹkeme ndifori idaha mmọ ke ndisịn akakan ukara Esie. (Genesis 3:1-5) Ẹma ẹmia ata ye itie edikara Jehovah ẹnyụn̄ ẹsịn edisana enyịn̄ esie ke ndek. N̄wed Ediyarade etịn̄ nte edinen Ebiereikpe, kpa Jehovah, adade ukara Obio Ubọn̄ Eyen esie, Jesus Christ, ọnọ itie edikara esie ubọn̄ onyụn̄ emende kpukpru esuene oro ẹsuenede enyịn̄ esie efep.—Ediyarade 12:10; 14:7.
6. Didie ke Ediyarade anam ẹdiọn̄ọ enyeemi eketịn̄de ikọ ọnọ Eve ebe ke urụkikọt?
6 Kaban̄a enyịn̄ oro “urụkikọt,” nte enye aban̄a sụk ata urụkikọt? Baba-o! Ediyarade anam nnyịn idiọn̄ọ oburobụt edibotn̄kpọ eke spirit oro eketịn̄de ikọ ebe ke urụkikọt oro. Enye ekedi “akwa dragon . . . kpa akani urụkikọt oro ẹkotde enye ẹte, andidori ikọt Abasi ikọ ye Satan, andibian̄a ofụri ererimbot” emi “akabian̄ade Eve ke n̄kari esie.”—Ediyarade 12:9; 2 Corinth 11:3.
7. Nso iwụt ite ke n̄wan eke Genesis 3:15 odu ke obio mme spirit?
7 Genesis 3:15 etịn̄ n̄ko aban̄a “n̄wan” oro. Nte emi ekedi Eve? Eyedi Eve ekekere ntre. (Men Genesis 4:1 domo.) Edi usua anyanini ndikaiso ke ufọt Eve ye Satan ikpekemeke ndida itie ke ini Eve akakpade ke se iwakde ikan isua 5,000 ẹmi ẹkebede. Adianade do, sia Urụkikọt oro Jehovah eketịn̄de ikọ ọnọ edide spirit oro enyịn mîkwe, nnyịn ikpenyene ndidori enyịn nte ke n̄wan oro n̄ko odu ke obio spirit. Ediyarade 12:1, 2 ọsọn̄ọ emi, owụtde ete ke ndamban̄a an̄wan emi edi esop Jehovah eke heaven edide mme edibotn̄kpọ eke spirit.—Se n̄ko Isaiah 54:1, 5, 13.
Mfri Iba Ẹdu ke Ntuaha
8. Ntak emi nnyịn ikpowụtde udọn̄ ntotụn̄ọ ntotụn̄ọ ke se ẹtịn̄de idahaemi ẹban̄a mfri iba oro?
8 Ke oro ebede ‘mfri’ iba ẹwụt idem ke Genesis 3:15. Akpana nnyịn inyene udọn̄ ntotụn̄ọ ntotụn̄ọ ke mmọemi, koro mmọ ẹnyenede ebuana ke akwa eneni aban̄ade enyeemi enyenede unen ndikara isọn̄ emi. Emi abuana nnyịn owo kiet kiet, n̄kpri m̀mê ikpọ. Ewe ke otu mfri ẹmi ke afo ada ọnọ?
9. Mfri Urụkikọt oro ke akpanikọ esịne mmanie?
9 Akpa, mfri, m̀mê nditọ Urụkikọt ẹdu. Emi edi nso? Enye ke akpanikọ esịne mme edibotn̄kpọ eke spirit eken oro ẹketienede Satan ke nsọn̄ibuot esie, ẹmi ke akpatre ‘ẹkesion̄ode ẹduọn̄ọ ye enye’ ke n̄kan̄ isọn̄ emi. (Ediyarade 12:9) Sia Satan, m̀mê Beelzebub, edide “ọbọn̄ mme demon,” ana in̄wan̄în̄wan̄ nte ke mmọ ẹnam esop esie oro enyịn mîkwe.—Mark 3:22; Ephesus 6:12.
10. Didie ke Bible anam ẹdiọn̄ọ mbon eken nte ubak mfri Satan?
10 Adianade do, Jesus ama ọdọhọ mme adaiso ido ukpono mme Jew eke eyo esie ete: “Mbufo ẹdi nditọ ete mbufo, kpa Satan, ẹnyụn̄ ẹyom ndinam obukpo udọn̄ ete mbufo.” (John 8:44) Ke mmọ ndikọbiọn̄ọ Jesus, kpa Eyen Abasi, mme adaiso ido ukpono oro ẹma ẹwụt ẹte ke mmimọ n̄ko idi nditọ Satan. Mmọ ẹkedi ubak mfri Satan, ẹnamde n̄kpọ ẹnọ enye nte ete mmọ ke ndamban̄a usụn̄. Ediwak owo eken ke ofụri mbụk ẹma ẹyarade se mmọ ẹdide ke ukem usụn̄ oro ke ndinam uduak Satan, akpan akpan ke ndibiọn̄ọ nnyụn̄ n̄kọbọ mme mbet Jesus. Nte otu, ẹkeme ndidọhọ ke mme owo ẹmi ẹnam esop Satan oro ẹkụtde ke enyịn ke isọn̄.—Se John 15:20; 16:33; 17:15.
Ẹnam Ẹdiọn̄ọ Mfri An̄wan Oro
11. Ke ediwak isua ikie ẹmi ẹkebede, nso ke Abasi akayarade aban̄a mfri an̄wan oro?
11 Prọfesi oro ke Genesis 3:15 ke akpatre etịn̄ otụk mfri an̄wan. Ke adan̄aemi Satan ọkọtọn̄ọde mfri esie, Jehovah ke akanam ndutịm ọnọ “n̄wan” esie, m̀mê esop mbiet-an̄wan esie eke enyọn̄, ndisio mfri ndi. Ke n̄kpọ nte isua 4,000, Jehovah ama akaiso ndiyarade ọyọhọ mbụk aban̄ade mfri oro edidide, nnọ mme okopitem owo oro ẹkebakde Abasi. (Isaiah 46:9, 10) Abraham, Isaac, Jacob, ye mmọ eken ke ntre ẹma ẹkeme ndikọn̄ mbuọtidem ke un̄wọn̄ọ oro nte ke mfri emi eyewụt idem ke udịm ubon mmimọ. (Genesis 22:15-18; 26:4; 28:14) Ediwak ini Satan ye mbon afai esie ẹsikọbọ mme utọ asan̄autom Jehovah oro ke ntak mbuọtidem mmọ oro mîsehekede.—Mme Hebrew 11:1, 2, 32-38.
12. (a) Ini ewe, n̄ko ye nso n̄kpọntịbe ke akpan ubak mfri an̄wan oro ekedi edibehe? (b) Ẹkeyet Jesus aran kaban̄a nso uduak?
12 Ke akpatre, ke isua 29 eke Eyo Nnyịn, Jesus, kpa mfọnmma owo oro ama ọnọ idemesie ke Akpa Jordan onyụn̄ ana baptism. Do Jehovah ama obon Jesus ke edisana spirit, ọdọhọde ete: “Emi edi edima Eyen Mi, emi esịt enemde Mi etieti ye Enye.” (Matthew 3:17) Ẹma ẹnam ẹdiọn̄ọ Jesus do nte enyeemi ẹkesiode ke esop Abasi eke spirit ke heaven ẹdọn̄ utom. Ẹma ẹyet enye aran n̄ko nte Mmeknnịm-Edidem Obio Ubọn̄ eke heaven oro edifiakde owụk ukara ke ofụri isọn̄ ke enyịn̄ Jehovah, ntre ke nsinsi nsinsi ebierede eneni aban̄ade ukara, m̀mê obio ubọn̄. (Ediyarade 11:15) Jesus, ndien, edi n̄wọrọnda Owo ke mfri an̄wan oro, kpa Messiah oro ẹkebemde iso ẹtịn̄ ẹban̄a.—Men Galatia 3:16; Daniel 9:25 domo.
13, 14. (a) Ntak mîkpedịghe n̄kpọ n̄kpaidem inọ nnyịn ndifiọk nte ke mfri an̄wan oro ikpedịghe ọwọrọiso owo kiet kpọt? (b) Owo ifan̄ ke Abasi emek ke otu ubonowo ndikabade ndi udiana ubak mfri oro, ndien mmọ ẹnam nso orụk esop? (c) Mmanie en̄wen ẹnam utom ke edidianakiet ye mfri emi?
13 Nte mfri an̄wan oro ekpedi ọwọrọiso owo kiet kpọt? Ọfọn, nso kaban̄a mfri Satan? Bible anam ẹdiọn̄ọ mfri Satan nte esịnede udịm ndiọi angel ye mme owo oro mîkponoke Abasi. Do ikpedịghe n̄kpọ n̄kpaidem inọ nnyịn ndifiọk uduak oro Abasi aduakde ndimek mbon nsọn̄ọnda ẹdide owo 144,000 nsio ke otu ubonowo ndikabade ndi mme oku oro ẹkarade ye Mfri Messiah oro, kpa Jesus Christ. Ediyarade etịn̄ aban̄a mmọemi ke ini enye ọdọhọde ete ke Devil, ke ntak usua oro enye asuade esop an̄wan Abasi, “adaha ndin̄wana ekọn̄ ye nditọ esie ẹmi ẹsụhọde.”—Ediyarade 12:17; 14:1-4.
14 Ke Bible, ẹkot mme Christian oro ẹyetde aran, nditọete Jesus, ndien nte nditọete esie, mmọ ẹbuana Ete ye eka kiet. (Mme Hebrew 2:11) Ete mmọ edi Jehovah Abasi. Ntem, eka mmọ enyene ndidi “n̄wan” oro, kpa esop mbiet-an̄wan Abasi eke enyọn̄. Mmọ ẹkabade ẹdi udiana ubak mfri oro, sia Christ Jesus edide akpa ubak. Esop mme Christian ẹmi ẹbonde ke spirit mi ke isọn̄ ẹnam esop Abasi oro ẹkụtde ke enyịn, emi anamde utom ke idak esop mbiet-an̄wan esie ke heaven, ke ebiet mmọ ẹdidianade kiet ye Christ Jesus ke mmọ ẹsetde ke n̄kpa. (Rome 8:14-17; Galatia 3:16, 29) Okposụkedi mmọ mîdịghe ubak mfri oro, ediwak miliọn erọn̄ en̄wen ẹmi ẹtode kpukpru idụt ẹmediana kiet ndinam utom ye esop Abasi ke isọn̄. Nte afo edi kiet ke otu mme erọn̄ en̄wen ẹmi? Do idara idara idotenyịn fo edi nsinsi uwem ke paradise isọn̄.—John 10:16; 17:1-3.
Nte Usua Ọkọtọn̄ọde
15. (a) Tịn̄ nte mfri Satan ẹdide eke owo ye angel ọkọtọn̄ọde. (b) Nso ikotịbe inọ mfri Satan ke ini Ukwọ eke eyo Noah?
15 Mfri Satan edide owo ama ọtọn̄ọ ndiwụt idem ke ata ntọn̄ọ ntọn̄ọ ini ke mbụk ubonowo. Ke uwụtn̄kpọ, Cain ama odu, kpa akpa owo oro ẹkemande-man, “emi ekedide eke andidiọk, onyụn̄ owotde eyenete esie” Abel. (1 John 3:12) Ke ukperedem, Enoch ama etịn̄ nte Jehovah asan̄ade “ye ata ediwak ndisana ikọt Esie edi, ndikpe ikpe ye kpukpru owo, ndinyụn̄ mbiom kpukpru mmọemi mîbakke Enye ikpe mban̄a kpukpru mbukpo ido eke mmọ ẹnamde, ye kpukpru n̄kpọsọn̄ ikọ eke mmọemi mîbakke Enye ẹketịn̄de ẹdian Enye.” (Jude 14, 15) Akande oro, mme ọsọn̄ibuot angel ẹma ẹdiana ye Satan ẹnyụn̄ ẹkabade ẹdi ubak mfri esie. Mmọemi ‘ẹma ẹkpọn̄ ebietidụn̄ mmọ’ ke heaven man ẹkpemen idem eke obụk ẹsịne ẹnyụn̄ ẹdọ nditọiban owo. Mmọ ẹma ẹbon ibak ibak ikpọ nditọ mbuaha uduot. Ererimbot oro ama akabade ọyọhọ ye afai ye idiọkido, tutu eyedi se Abasi osobode enye ke Ukwọ, Noah anam-akpanikọ ye ubon esie ẹkedi n̄kukụre mbon oro ẹkebọhọde. Mme otụtutọn̄ angel oro—idahaemi ẹdide mme demon ke idak ukara Satan—ẹkedi se ẹnyịkde ndikpọn̄ mme enyene-ubiomikpe iban ẹdide owo ye nditọ mbuaha uduot mmọ. Mmọ ẹma ẹfọrọde idem eke obụk ẹduọk, ẹfiak ẹnyọn̄ọ ke obio mme spirit emi mmọ ẹtiede ẹbet ata usọp usọp ubiomikpe oro Abasi edinọde Satan ye mfri esie.—Jude 6; Genesis 6:4-12; 7:21-23; 2 Peter 2:4, 5.
16. (a) Ewe owo ufịk ikọbiọn̄ọde ke Ukwọ oro ama ekebe, ndien didie ke enye okowụt ke imọ ikedi ubak mfri Satan? (b) Didie ke Abasi akasuan mbon oro ẹkeyomde ndibọp tọwa eke Babylon?
16 Ibịghike ke akwa Ukwọ oro ama ekebe, owo ufịk oro ẹkekerede Nimrod ama ọbiọn̄ọde ke isọn̄. Bible etịn̄ aban̄a enye nte “atautop ke iso Jehovah”—ke akpanikọ ubak mfri Urụkikọt oro. Ukem nte Satan, enye ama owụt edu nsọn̄ibuot onyụn̄ ọbọp obio Babel, m̀mê Babylon, ke ndibiọn̄ọ uduak Jehovah ndinam ubonowo ẹsuana ẹnyụn̄ ẹyọhọ ke isọn̄. Babylon nte iwụk-ebiet ekenyene ndidi akwa tọwa “eke ibuot esie edisịmde ke enyọn̄.” Abasi ama ọbiọn̄ọ mme andikoyom ndibọp tọwa oro. Enye ama etịmerede usem mmọ onyụn̄ “anam mmọ ẹdaha do ẹsuana ke iso ofụri ererimbot,” edi ama ayak Babylon ke idemesie osụhọ.—Genesis 9:1; 10:8-12; 11:1-9.
Odudu Ukaraidem Ẹbiọn̄ọde
17. Nte ubonowo ọkọtọtde, nso oburobụt ikpehe n̄kaowo ikọwọrọ idi, ndien nte utịp, ikpọ obio ukara ewe ikadaha ida?
17 Ke Babylon mme ndutịm n̄kaowo ẹma ẹbiọn̄ọde oro ẹketọn̄ọde ke ndisọn̄ ibuot ye ukara Jehovah. Kiet ke otu ẹmi ekedi ukaraidem. Nte ubonowo ọkọtọtde, mbon udọn̄ ikpọ n̄kpọ eken ẹma ẹtiene uwụtn̄kpọ Nimrod ke ndiwamade ukara mbọ ke odudu. Owo ama ọtọn̄ọ ndikara owo nnọ unan. (Ecclesiastes 8:9) Ke eyo Abraham, ke uwụtn̄kpọ, Sodom, Gomorrah, ye mme n̄kpet n̄kpet obio eken ẹma ẹduọn̄ọ ẹdụk idak ukara ndidem ẹketode Shinar ye mme ata nsannsan idụt eken. (Genesis 14:1-4) Ke akpatre, mbon ikpọ ifiọk ke ekọn̄ ye ke unam ndutịm ẹma ẹsiak ikpọ obio ukara ndida uforo ye ubọn̄ nnọ idemmọ. Bible etịn̄ aban̄a ndusụk mmọemi, ẹsịnede Egypt, Assyria, Babylon, Medo-Persia, Greece ye Rome.
18. (a) Nso edu ke ikọt Abasi ẹnyene ẹban̄a mme akara ukaraidem? (b) Didie ke mme ukara ukaraidem ẹsinam uduak Abasi ndusụk ini? (c) Didie ke ediwak mme andikara ẹkewụt idemmọ nte idide ubak mfri Urụkikọt?
18 Jehovah ama onyịme mme ukara ukaraidem ẹmi ẹdu, ikọt esie ẹma ẹnyụn̄ ẹnọ mmọemi uke-uke nsụkibuot ke ini mmọ ẹkedụn̄de ke mme idụt ukara ẹmi. (Rome 13:1, 2) Ndusụk ini, mme odudu ukaraidem ẹsikam ẹn̄wam ndinam mme uduak Abasi ẹkaiso m̀mê ndidu nte ukpeme nnọ ikọt esie. (Ezra 1:1-4; 7:12-26; Utom 25:11, 12; Ediyarade 12:15, 16) Nte ededi, ediwak mme akara ukaraidem ẹmebiọn̄ọ utuakibuot akpanikọ idiọk idiọk, ẹwụtde nte mmimọ idide ubak mfri Urụkikọt oro.—1 John 5:19.
19. Didie ke ẹwụt mme ukara ererimbot ke n̄wed Ediyarade?
19 Ke akamba udomo, ukara owo omokpu idiọk idiọk ndida inemesịt nsọk nnyịn mme owo m̀mê ndikọk mme mfịna nnyịn. Jehovah amayak ubonowo odomo kpukpru orụk ukara ese, edi enye imaha oburobụt edinam m̀mê idiọk usụn̄ oro mme ukara ẹkarade mme owo. (Mme N̄ke 22:22, 23) Ediyarade owụt mme efịk-ufịk ukara ererimbot nte ẹdide eseri iseri ye ubi ubi idiọk unam.—Ediyarade 13:1, 2.
Ibụk Ibụk Mbon Mbubịne
20, 21. Ọyọhọ ikpehe iba ewe ke ana nte ẹbat “mme etubom ekọn̄” ye “n̄kpọsọn̄ owo” ẹsịn nte ẹdide eke idiọk mfri Satan, ndien ntak-a?
20 Mbon ẹmi ikụtde nte ẹnen̄erede ẹdiana kiet ye mme adaiso ukaraidem ẹdi abian̄a abian̄a mbon mbubịne ke inyene obụkidem. Mme n̄wetnnịm n̄kpọ oro ẹkebụhọrede ke n̄wụre Babylon eset ẹwụt ẹte ke mme ndutịm unam mbubehe oro ẹkesidade ẹwo ekemmọ owo ẹmi ẹkedude ke idiọk idaha ẹma ẹwọrọ etop etieti ko ke ini oro. Mbon mbubịne ererimbot ẹmekaiso ndiyom ibụk ibụk udori tutu osịm eyomfịn, emi edide ke ediwak idụt ibat ibat owo ẹkabarede ẹdi ata mbon imọ ke adan̄aemi n̄wakn̄kan ibat owo ẹkpade ubuene. Ke eyo usiakifia emi, mbon unyamurua ye mme anam n̄kpọurua ẹmedia akwa udori ke ndinyam otu-otu ikpọ ndiọi n̄kpọekọn̄ nsobo nnọ mme ukara ukaraidem, esịnede n̄kpọekọn̄ oro ẹnamde ndida nsobo ediwak owo, emi edide akwa ntak editịmede esịt idahaemi. Ana ẹbat utọ owowo mbon mbubịne idiọkitọn̄ oro ye mbon eken ẹbietde mmọ, ẹsịn ke otu “mme etubom ekọn̄” ye “n̄kpọsọn̄ owo” nte ẹdide eke idiọk mfri Satan. Kpukpru mmọ ẹdi ubak esop eke isọn̄ oro Abasi ye Christ ẹbierede ikpe ẹnọ nte ẹdotde nsobo.—Ediyarade 19:18.
21 Odu ọyọhọ ikpehe ita eke n̄kaowo emi odotde ndibọ ọkpọsọn̄ ubiomikpe Abasi, oro anade ẹmen ẹdian ke oburobụt mbre ukara ye idiọkitọn̄ unyamurua. Nso idi oro? Ekeme ndidi n̄kpaidem eyenam fi ke se Ediyarade etịn̄de aban̄a ndutịm ofụri ererimbot oro ẹdiọn̄ọde mfọn mfọn mi.
Akwa Babylon
22. Nso orụk ido ukpono ikọtọn̄ọ ke Babylon eset?
22 Edibọp oro ẹkebọpde akpa Babylon ama okpon akan ndutịm ukaraidem. Sia ẹkebọpde obio oro ndibiọn̄ọ ukara Jehovah, ido ukpono ama abuana. Ke akpanikọ, Babylon eset ama akabade edi ọtọ oro ido ukpono ndem ọkọtọn̄ọde. Mme oku esie ẹkekpep mme ukpepn̄kpọ oro mîdaha ukpono isọk Abasi, utọ nte ukpọn̄ owo ndibọhọ ndu uwem ke ama akakpa ndien ekem odụkde ebiet nsinsi n̄kpọndịk ye ndutụhọ emi mme demon ẹtiede ibuot. Mmọ ẹma ẹmenede n̄kọri utuakibuot nnọ mme edibotn̄kpọ ye ediwak abasi ye mme eka-abasi. Mmọ ẹma ẹtịbi mme ikpîkpu n̄ke ẹdi ndinam nte isọn̄ ọkọtọn̄ọde ye owo ke esịt an̄wan̄a ẹnyụn̄ ẹnam mme esuene esuene usọrọ ye uwa, emi ẹkekerede ke ẹyesịn n̄kọri ke uman-eyen ye ke mfri in̄wan̄, ye edikan ke ekọn̄.
23. (a) Ke ndisuana nto Babylon, nso ke mme owo oro ẹkekama ẹsan̄a, ndien ye nso utịp? (b) Nso enyịn̄ ke Ediyarade okot ukara ererimbot eke nsunsu ido ukpono? (c) Kpukpru ini nsunsu ido ukpono atak ndin̄wana ye nso?
23 Nte nsio nsio otu usem ẹtode Babylon ẹkesuanade ke ofụri isọn̄, mmọ ẹma ẹsan̄a ye ido ukpono Babylon. Ntem, mme ido edinam ye se ẹnịmde ke akpanikọ oro ẹbietde eke mbon Babylon eset ẹma ẹkọri ke otu akpa mbio obio Europe, Africa, mbon America, Far East ye Inyan̄ibom Edem Usụk; ndien ediwak ke otu se ẹnịmde ke akpanikọ ẹmi ẹkaiso tutu osịm mfịn. Nte odotde ndien, Ediyarade etịn̄ otụk ukara ofụri ererimbot eke nsunsu ido ukpono nte obio oro ekerede Akwa Babylon. (Ediyarade, ibuot 17, 18) Ebiet ekededi oro ẹketọde nsunsu ido ukpono, enye omosion̄o mme efịk-ufịk oku, nsunsu ekikere, unana ifiọk, ye oburobụt ido edi. Enye osụk edi okopodudu n̄kpọutom ke ubọk Satan. Kpukpru ini Akwa Babylon atak ke afai afai en̄wan ye utuakibuot akpanikọ Jehovah, kpa Ọbọn̄ Andikara.
24. (a) Didie ke Urụkikọt oro ekekeme ndinuak Mfri an̄wan oro “nditịn̄-ikpat”? (b) Ntak ẹdọhọde ke edinuak oro ẹkenuakde mfri an̄wan oro edi ikpîkpu unan nditịn̄-ikpat?
24 Nte ubak mfri Urụkikọt oro ẹkenyenede nduduọhọ akan, mme scribe ye mme Pharisee ke ido ukpono mme Jew eke akpa isua ikie ẹma ẹda iso ke ndikọbọ ndien ke akpatre ẹwotde akpan owo oro akadade ke ibuot mfri an̄wan oro. Ntem, Urụkikọt oro ama ekeme “[ndinuak] enye [‘mfri’ oro] nditịn̄-ikpat.” (Genesis 3:15; John 8:39-44; Utom 3:12, 15) Ntak ẹdọhọde ke emi edi ikpîkpu unan nditịn̄-ikpat? Edi koro enye ekenyenede unan emi ke ibio ibio ini kpọt mi ke isọn̄. Ikedịghe nsinsi unan koro Jehovah ama anam Jesus eset ke n̄kpa ke ọyọhọ usen ita onyụn̄ emenede enye ke enyọn̄ ọnọ uwem eke spirit.—Utom 2:32, 33; 1 Peter 3:18.
25. (a) Didie ke Jesus emi ẹnọde ubọn̄ mi ọkọtọtọn̄ọ ndinam n̄kpọ ye Satan ye mme angel esie? (b) Ini ewe ke edisio mfri Satan eke isọn̄ mfep edida itie? (c) Nso ke oro ediwọrọ ke ini Mfri an̄wan Abasi anuakde Satan, kpa Urụkikọt oro, “ibuot”?
25 Idahaemi Jesus Christ emi ẹnọde ubọn̄ ke anam utom ke ubọk nnasia Abasi, ebierede ikpe ọnọ mme asua Jehovah. Enye ama ananam n̄kpọ ye Satan ye mme angel esie, osion̄ode mmọ ọduọn̄ọ onyụn̄ ọkọbide utom mmọ abaha ke n̄kan̄ isọn̄ emi—emi edide ntak afanikọn̄ ọtọtde ke eyo nnyịn. (Ediyarade 12:9, 12) Edi edisio mfri Satan eke isọn̄ mfep, oro ẹkebemde iso ẹtịn̄ ẹnịm eyeda itie ke ini Abasi edibierede ikpe ọnọ Akwa Babylon ye kpukpru ikpehe esop Satan eken ke isọn̄. Ke akpatre, Mfri an̄wan Abasi, Jesus Christ, eyenuak Satan, akari n̄kari akani Urụkikọt oro, “ibuot,” ndien oro ediwọrọ ọyọhọ nsobo ọnọ enye ye edisio enye ofụri ofụri mfep ke mme mbubehe ubonowo.—Rome 16:20.
26. Ntak edide ata akpan n̄kpọ nte nnyịn idụn̄ọde prọfesi oro ke Ediyarade?
26 Kpukpru emi edisan̄a didie ida itie? Oro edi se ẹyararede ẹnọ nnyịn ke n̄wed Ediyarade eke Bible. Ẹyarade enye ẹnọ nnyịn ke udịm udịm n̄kukụt oro mme n̄wọrọnda idiọn̄ọ ye mme ndamban̄a n̄kpọ ẹnamde an̄wan̄a. Ye ọkpọsọn̄ udọn̄, ẹyak nnyịn idụn̄ọde okopodudu prọfesi emi. Ke akpanikọ, ọfọfọn ọnọ nnyịn edieke nnyịn ikopde inyụn̄ inịmde mme ikọ Ediyarade! Ke ndinam ntre, nnyịn iyebuana ke ndida ukpono nsọk Jehovah, Ọbọn̄ Andikara nnyụn̄ nda mme nsinsi un̄wọn̄ọ esie nnyene. Mbọk kaiso kot ndien ke ọniọn̄ da se ekpepde sịn ke edinam. Enye ekeme ndiwọrọ edinyan̄a nnọ fi ke ata-utịt ini emi ke mbụk ubonowo.
[Mme Mbụme Ukpepn̄kpọ]
[Ekebe/Ndise ke page 13]
N̄wetnnịm n̄kpọ eset ke unam mbubehe
N̄wed oro Ancient Near Eastern Texts, emi James B. Pritchard ekewetde, esịne n̄kpọ nte ibet 300 oro Hammurabi okotịmde ke eyo Babylon. Mme ibet ẹmi ẹwụt ẹte ke ama oyom ẹtre in̄wan̄în̄wan̄ unana edinam akpanikọ oro ọkọyọhọde ererimbot unyamurua ke eyo oro. Kere ban̄a uwụtn̄kpọ kiet emi: “Edieke ọbọn̄ obio ekedepde m̀mê ọkọbọde-bọ n̄kpọ oyom nditịm nnịm, edide silver m̀mê gold m̀mê ofụn-eren m̀mê ofụn-an̄wan m̀mê enan̄ m̀mê erọn̄ m̀mê ass m̀mê orụk n̄kpọ ekededi oto ubọk eyen ọbọn̄ obio m̀mê ofụn ọbọn̄ obio ke enye mînyeneke mme ntiense inyụn̄ inam mme ediomi, sia ọbọn̄ obio oro edide inọ, ẹnyene ndiwot enye.”
