Nganong Ako Makuyapan?
Nganong Ako Makuyapan?
Gustong tsek-apon sa doktor ang presyur sa akong mata. Usa kini ka paagi nga kinahanglan niyang tandogon ang akong kalimutaw nga gamiton ang usa ka instrumento. Nahibalo na ko kon unsay mahitabo. Ingon gayod niini kanunay ang mahitabo. Ingon usab niini ang mahitabo kon dunay nars nga mogamit ug dagom aron kuhaan akog dugo. Usahay, bisag samad ra ganiy estoryahan, mao ra gihapoy mahitabo—ako makuyapan.
Sumala sa usa ka taho sa Canada, mga 3 porsiyento kanato sagad makuyapan kon kita maanaa sa usa sa espesipikong mga situwasyon nga atong nahisgotan. Kon ikaw nag-antos usab niini sama kanako, lagmit ikaw napakyas sa imong paningkamot nga dili unta makuyapan. Nagdalidali ka na tingali sa pag-adto sa kasilyas aron dili ka makuyapan taliwala sa mga tawo. Apan kana dili maayo. Mahimong kalit kang makuyapan sa pagpadulong nimo didto ug basig maangol ka pa hinuon. Human nga ako hapit nang makuyapan sa daghang higayon, nakahukom ko sa pagsusi kon unsay hinungdan niini.
Human maestorya ang usa ka matinabangong doktor ug masusi ang pipila ka basahon, akong nasayran nga ang maong kahimtang gitawag diay ug vasovagal reaction. * Gituohan nga kini maoy dili normal nga pag-obra sa usa ka sistema sa lawas nga mao untay mokontrolar sa sirkulasyon sa dugo, sama sa dihang imong usbon ang imong posisyon gikan sa paglingkod ngadto sa pagtindog.
Sa pipila ka kahimtang, sama nianang ikaw makakitag dugo o tsek-apon ang imong mata, ang imong sistema sa nerbiyos molihok nga mora bag ikaw naghigda, nga naglingkod o nagtindog ka ra man unta. Sa sinugdan, ang imong kasingkasing sagad mokulba pag-ayo tungod sa kabalaka. Dayon ang imong pulso kalit nga mohinay pag-ayo ug ang mga ugat sa imong mga bitiis modako, o molapad. Tungod niini, modaghan ang dugo diha sa imong mga bitiis ug momenos ang dugo sa imong ulo. Makulangag oksiheno ang imong utok, ug ikaw makuyapan. Sa unsang paagi ikaw makalikay niini?
Mahimo kang molingiw o mohigda kon kuhaan kag dugo. Sama sa nahisgotan na, kon kakuyapon ka na, kasagarang makabantay ka niini. Busa may panahon pa sa paglihok sa dili ka pa gayod makuyapan. Daghang doktor nagrekomendar nga ikaw mohigda ug ibad-ay ang imong mga bitiis diha sa lingkoranan o isandig sa bungbong. Makapugong kini nga ang imong dugo dili moagos ngadto sa imong mga bitiis, ug busa dili ka makuyapan. Sulod sa pipila ka minutos, lagmit moarang-arang na ang imong gibati.
Kon kining impormasyona makatabang kanimo sama nga kini nakatabang kanako, ikaw makahimo na sa pag-ila sa mga timaan sa dihang kakuyapon ka na. Busa makalihok ka dayon ug makapugong niini sa dili pa gayod kini mahitabo.—Tinampo.
[Footnote]
^ par. 4 Ang “vasovagal” nagtumong sa pag-obra sa mga kaugatan diha sa taas nga ugat nga gitawag ug vagus nerve. Ang Latin nga pulong nga vagus nagpasabot ug “paglatagaw.”
[Blurb sa panid 28]
Ang paghigda panahon sa pagtambal lagmit makatabang kanimo