Ang Nag-usab-usab nga Kalibotan sa Elektronikong mga Dula

Sumala sa magasing “Newsweek,” “ang labing himalitan nga dula sa video sa miaging tuig mao ang Grand Theft Auto 3.” Ang tumong sa maong dula mao ang pag-asenso diha sa usa ka kriminal nga organisasyon pinaagi sa pagpakigbahin sa nagkalainlaing mga krimen, sama sa pagpamampam ug pagbuno. “Ang imong tagsatagsa ka lihok dunay mga sangpotanan,” nag-ingon ang “Newsweek.” Kon samtang nagdrayb ka sa imong kinawat nga awto unya nakapatay kag mga tawo nga naglakaw, gukdon ka sa mga polis. Kon makapusil kag polis, malangkit ang FBI. Kon makapatay kag detektib sa FBI, pangitaon ka sa mga sundalo aron patyon. Bisan tuod ug ang dula gituyo alang niadtong nag-edad ug 17 anyos pataas, ang mga tindahan nahibaloan nga namaligya sa maong dula ngadto sa mga bata. Sumala sa gikataho, bisan ang mga bata nga nagpanuigon ug 12 anyos gusto usab nga modula.

ANG unang modernong dula sa kompiyuter, ang Spacewar, gimugna niadtong 1962. Ang tumong sa maong dula mao: pagsanta sa mga asteroid ug kaawayng mga salakwanang. Ang di-maihap nga susamang mga dula nanungha wala madugay. Sa dihang mikaylap ang mas paspas nga mga personal kompiyuter sa katuigan sa 1970 ug 1980, ang mga dula sa kompiyuter nahimong komon na kaayo. Dihay mga dula sa panimpalad, tigi sa kahibalo, estratehiya, ug aksiyon. Pananglitan, ang usa ka matang sa dula sa estratehiya nagkinahanglan nga planohon ug kontrolahon sa magdudula ang paglambo sa mga siyudad o sibilisasyon. Daghang dula nagsundog sa mga esport, sama sa ice hockey ug golf.

May mga dula nga ginadayeg tungod sa pagkamatulon-anon ug pagkamakalingaw niini. Diha sa pipila ka dula, makahimo ka sa pagpalanding ug dakong ayroplano, pagmaneho ug awto nga iglulumba o kaha tren, pagsakay sa usa ka snowboard, o paglibot sa kalibotan. Apan, ang ubang aksiyon nga mga dula, sama nianang gitawag ug tirohi sila nga mga dula, kasagarang gisaway tungod sa kapintas sa unod niini. Ang usa ka tumong sa magdudula mao ang pagpilig hinagiban ug dayon pusilon ug patyon ang nagkalainlaing mga kaaway, tawo man o dili.

Mga Dula sa Internet​—Bag-ong Uso

Ang hinandurawng yuta sa Britannia dunay mga 230,000 ka molupyo. Gilangkoban kini sa tanang matang sa mga tawo​—mga sundalo, mananahi, panday ug puthaw, ug mga musikero. Sila makiggubat, magtukod ug mga siyudad, mag-abli ug mga tindahan, magminyo, ug mamatay. Apan, kining maong Britannia dili tinuod nga naglungtad. Minugna lang kini sa kompiyuter nga kalibotan sa Edad Medya, usa ka dapit diin ang mga magdudula sa Internet mag-indigay ug makiglabot sa usag usa​—usa ka matang sa dula sa kompiyuter, nga gitawag ug dula sa Internet, nga nagkapopular ug gidahom nga mahimong sunod nga kabuangan nga dula sa kompiyuter. Gipagawas niadtong 1997, ang Ultima Online​—nga naglakip sa hinanduraw nga yuta sa Britannia​—mao ang unang dula nga anaa sa Internet. Sukad niadto, daghang uban pang mga dula sa Internet ang nanungha, ug mas daghan pa ang gikamulo.

Unsay nakalahi niining matanga sa dula? Ang nagkalainlaing mga karakter nga imong mahibalag diha sa dula gikontrolar, dili sa kompiyuter, kondili sa ubang mga magdudula nga kadungan ug dula diha sa Internet. Libolibo ka tawo ang makaapil sa mao ra gihapong dula. Pananglitan, ang Ultima Online gikaingong dunay mga magdudula gikan sa 114 ka nasod nga dungang nagdula. Ang pagkapopular niining mga dulaa mahimong magdepende ug dako sa nalangkit nga pakighugoyhugoy. Ang mga magdudula mahimong magbayloay ug mga mensahe ug busa mobati nga sila bahin sa tibuok-yutang komunidad.

Dakong Negosyo

Ang industriya sa elektronikong dula positibo kaayo bahin sa umaabot niini. Pagka-1997 ang tinuig  nga kita gikan sa dula sa kompiyuter ug video sa Amerika mikabat ug $5.3 bilyones, ug ang halin sa tibuok kalibotan maoy labing menos $10 bilyones. Kini nga uso walay gipakitang timailhan nga mohinay. Ang negosyo sa elektronikong mga dula gidahom nga mouswag ug 50 ngadto sa 75 porsiyento sulod sa umaabot nga lima ka tuig.

Matag adlaw, sumala sa Forrester Research, kapin sa usa ka milyong tawo ang moapil sa nagkalainlaing mga dula diha sa Internet, ug gikaingon nga mouswag ang interes diha sa mga dula sa Internet tungod sa pagkaylap sa broadband, usa ka matang sa paspas kaayo nga pagkonektar sa Internet. Ang mga bata nga nagdakong nagdula sa kompiyuter walay timailhan nga moundang inigkahingkod na nila. Ang usa ka dugay nang magdudula miingon: “Ang pagdula ug mga dula sa kompiyuter nahimong usa ka matang sa pagpakig-uban sa mga higala gikan sa tibuok kalibotan.”

Ang tanan bang dula sa kompiyuter dili makadaot nga kalingawan, o duna bay mga kapeligrohan nga nalangkit? Atong susihon.