Usa ka Kaliwatan nga Nameligro

“Duha ka bulan nga miagi, ako malipayon ug aktibo. Karon matag panahon nga makahigayon ko pagbuhat ug usa ka butang, kapoy na kaayo ko nga dili na nako mabuhat kana. Masulub-on kaayo ko ug dali ra kong masuko, ambot lang kon duna bay makaagwanta nako. Wala ko mahibalo kon nganong kalit lang naglain ang akong buot.”—Paul.

“Ako mohilak ug masakitan pag-ayo. Kon wala ko masakiti, maora kog patay. Dili ko malingaw sa bisan unsa. Dili na ko gustong makighugoyhugoy sa akong mga higala. Magsige lang kog katulog. Daghang adlaw nga dili ko makabangon aron moadto sa eskuylahan ug mius-os pag-ayo ang akong mga grado.”—Melanie.

DILI kay si Paul ug Melanie ra ang nakaagi niini. Gipakita sa mga pagtuon nga duolan sa 8 porsiyento sa mga batan-on sa Tinipong Bansa ang nag-antos gumikan sa usa ka matang sa depresyon ug nga kada tuig mga 4 porsiyento ang nag-antos sa grabeng depresyon. Apan kini nga mga estadistika wala maghatag sa tanang detalye aron bug-os nga masabtan ang maong kahimtang, kay ang depresyon kasagarang masaypan pagdayagnos o bug-os nga dili mamatikdan. “Ngani,” misulat ang sikologo alang sa mga batan-on nga si David G. Fassler, “human repasoha ang panukiduki nga gihimo diha sa mga bata ug mga tin-edyer, ako nagtuo nga kapin sa usa sa upat ka batan-on ang makaagi ug grabeng yugto sa depresyon inig-edad nila ug desiotso anyos.”

 Makapahugnong mga Epekto

Ang depresyon adunay makapahugnong mga epekto diha sa mga tin-edyer. Sa pagkatinuod, ang mga eksperto nagtuo nga dako kinig kalabotan sa mga abnormalidad sa pagkaon, mga sakit sa emosyon, kalisdanan sa eskuylahan, ug mga kaso sa pag-abuso sa makagiyan nga mga substansiya diha sa mga batan-on.

Mas makaguol pa, ang depresyon nalangkit sa paghikog sa mga tin-edyer. Sumala sa National Institute of Mental Health sa T.B., mikabat ug 7 porsiyento sa mga batan-on nga nag-antos sa grabeng depresyon ang naghunos sa ilang kinabuhi. * Bisan kini wala magbutyag sa bug-os nga gidak-on sa problema, tungod kay gituohan nga sa matag batan-on nga maghunos sa iyang kinabuhi, daghan pa ang mosulay sa pagbuhat niana. Busa adunay maayong katarongan nga ang usa ka taho sa Carnegie Council on Adolescent Development nag-ingon: “Ang pagbalewala sa mga suliran sa mga batan-on karon maoy pagpangitag kadaot. Ang maong pagpabaya nagpameligro gayod sa usa ka kaliwatan.”

Walay-Kabalakang Kinabuhi?

Ang uban malisdan pagtuo nga ang mga tin-edyer aktuwal nga makaagom sa depresyon. ‘Mga bata pa na sila,’ mangatarongan tingali ang mga hamtong. ‘Sila nagkinabuhi nga walay gikabalak-an, ug tinong wala silay mga kahangawa nga iya sa mga hamtong.’ Tinuod kaha kana? Ang tinuod mao nga ang mga batan-on nag-atubang ug mga pagpit-os nga mas grabe pa kay sa naamgohan sa daghang hamtong. Si Dr. Daniel Goleman nag-ingon: “Ang matag nagsunod nga kaliwatan sa tibuok kalibotan sukad sa pagsugod sa [ika-20ng] siglo nagkinabuhi nga mas nameligrong makaagom sa grabeng depresyon kay sa ilang mga ginikanan​—dili lamang kasubo, kondili makapaluyang kawalay-kadasig, kaguol, ug pagkaluoy-sa-kaugalingon, ug hilabihang kawalay-paglaom​—latas sa yugto sa ilang kinabuhi. Ug kanang maong mga yugto sa depresyon nagsugod sa mas sayo pa nga mga pangedaron.”

Bisan pa niana, daghan tingaling mga ginikanan ang mosupak: ‘Kami nakalabang sa pagkabatan-on nga wala moagig depresyon. Nganong ang among anak nalumsan sa hilabihang kasubo?’ Apan dili angayng itandi sa mga hamtong ang ilang naagian sa batan-on pa sila nianang sa mga batan-on karon. Kon buot hunahunaon, ang mga tawo magkalahi sa paagi sa ilang pagsabot sa kalibotan sa ilang palibot ug sa ilang reaksiyon niini.

Gawas pa, ang mga tin-edyer karon nag-atubang ug dugang hagit. “Nagdako sila sa usa ka kalibotan nga lahi kaayo nianang sa batan-on pa ang ilang mga ginikanan,” misulat si Dr. Kathleen McCoy diha sa iyang librong Understanding Your Teenager’s Depression. Human hisgoti ang ubay-ubayng hinungdanong mga kausaban nga nahitabo sa di pa dugayng mga dekada, si Dr. McCoy mihinapos: “Ang mga tin-edyer karon mibating dili kaayo luwas, dili kaayo masaligon sa kaugalingon ug dili kaayo malaomon kon itandi sa atong gibati usa ka kaliwatan nga miagi.”

Tungod sa pagkakaylap sa depresyon taliwala sa mga batan-on, ang mosunod nga mga artikulo maghisgot sa tulo ka pangutana:

• Unsa ang pipila ka simtoma sa depresyon sa tin-edyer?

• Unsay hinungdan sa maong kahimtang?

• Sa unsang paagi matabangan ang mga tin-edyer nga nag-antos sa depresyon?

[Footnote]