Tampok na mga Kabtang sa Libro nin Hokom
An Tataramon ni Jehova Buhay
Tampok na mga Kabtang sa Libro nin Hokom
ANO an reaksion ni Jehova kun an sadiri niang banwaan minatalikod sa saiya asin magpoon na sumamba sa falsong mga dios? Paano kun paorootro sindang minasuhay asin nag-aarang sana sa saiya para sa tabang kun sinda nasa kasakitan? Itinatao daw ni Jehova sa sainda an paagi na makaligtas dawa arog kaiyan an kamugtakan? An libro nin Hokom sinisimbag ini asin an iba pang mahalagang marhay na mga hapot. Isinurat kan propetang si Samuel kan mga 1100 B.C.E., kinokobrehan kaiyan an mga pangyayari na may lawig na mga 330 taon—poon sa pagkagadan ni Josue sagkod sa pagtukaw sa trono kan enot na hade sa Israel.
Bilang kabtang kan mapuersang tataramon o mensahe nin Dios, an libro nin Hokom may dakulang halaga sa sato. (Hebreo 4:12) An nakakaogmang kasaysayan na irinekord dian nagtatao sa sato nin pakarorop sa personalidad nin Dios. An mga leksion na manonodan niato dian mapakosog kan satong pagtubod asin makakatabang sa sato na makapangapot nin marigon sa “tunay na buhay,” buhay na daing katapusan sa ipinanuga nin Dios na bagong kinaban. (1 Timoteo 6:12, 19; 2 Pedro 3:13) An mga gibo nin pagliligtas ni Jehova para sa saiyang banwaan nagtatao nin sarong patanaw sa ngapit kan mas dakulang pagliligtas kan saiyang Aki, si Jesu-Cristo, sa maabot na panahon.
TAANO TA KINAIPUHAN AN MGA HOKOM?
Pagkatapos na madaog an mga hade sa daga nin Canaan sa pangengenot ni Josue, an indibiduwal na mga tribo nin Israel nagduruman sa pamana sa sainda asin sinadiri an daga. Minsan siring, dai pinalayas kan mga Israelita an mga nag-iistar sa dagang iyan. An dai paggibo kaini nagin sarong totoong siod para sa Israel.
An kapag-arakian na nagsurunod pakalihis kan kaaldawan ni Josue “dai nakakamidbid ki Jehova o nakakaaram kan ginibo nia para sa Israel.” (Hokom 2:10) Apuera dian, an banwaan naggibo nin mga pakialyansa sa pag-agom sa mga Cananeo asin naglingkod sa saindang mga dios. Kaya itinao ni Jehova an mga Israelita sa kamot kan saindang mga kaiwal. Minsan siring, kan gruminabe an pan-aapi, an mga aki ni Israel huminagad nin tabang sa tunay na Dios. Arog kaini an kamugtakan sa relihion, sosyal, asin politika kan kasaysayan nin mga hokom na pinatindog ni Jehova tanganing iligtas an saiyang banwaan sa mga kaiwal ninda.
Mga Hapot sa Kasuratan na Sinimbag:
1:2, 4—Taano ta an Juda an dinesignaran na magin enot na tribo na makakasadiri kan daga na itinao sa sainda? Sa pankagabsan, an pribilehiong ini para sa tribo ni Ruben, an panganay ni Jacob. Alagad sa saiyang hula kan sia madali nang magadan, ihinula ni Jacob na si Ruben dai makakalabi sa iba, huli ta iwinara nia an saiyang deretso bilang panganay. Si Simeon asin Levi, na guminawe nin maringis, magkakawararak sa Israel. (Genesis 49:3-5, 7) Huli kaini, an sunod na nakalinya iyo si Juda, an ikaapat na aking lalaki ni Jacob. Si Simeon na tuminukad kaiba ni Juda, nag-ako nin sadit na mga parte nin daga na nakawararak sa bilog na dakulang teritoryo nin Juda. *—Josue 19:9.
1:6, 7—Taano ta pinutolan nin mga tanggurangan sa kamot asin bitis an nadaog na mga hade? Minalataw na an tawong nawaran nin mga tanggurangan sa saiyang kamot asin bitis mayo na nin kapasidad para sa pakikilaban militar. Kun mayo nin mga tanggurangan sa kamot, paano kakapotan nin soldados an espada o budyak? Asin an pagkawara kan mga tanggurangan sa bitis maresulta sa kawaran nin tamang panimbang.
Mga Leksion Para sa Sato:
2:10-12. Kaipuhan na igwa kita nin regular na programa nin pag-adal sa Biblia tanganing ‘dai malingawan an mga ginibo ni Jehova.’ (Salmo 103:2) Kaipuhan na itadom nin mga magurang an katotoohan kan Tataramon nin Dios sa puso kan saindang mga aki.—Deuteronomio 6:6-9.
2:14, 21, 22. May katuyohan si Jehova sa pagtogot na mangyari an maraot na mga bagay sa saiyang masumbikal na banwaan—tanganing sagweon sinda, dalisayon sinda, asin pahiroon sinda na bumalik sa saiya.
NAGPATINDOG SI JEHOVA NIN MGA HOKOM
An nakakaogmang pagkasaysay kan mga kapangganahan kan mga hokom nagpoon kan taposon ni Otniel an walong taon na pananakop sa Israel kan hade nin Mesopotamia. Ginagamit an sarong estratehiya na nangangaipo nin kosog nin boot, ginadan ni Hokom Aod si Eglon, an matabang Moabitang hade. Solong ginadan kan pusoan na si Samgar an 600 na Filisteo na ginagamit an sarong sogkod na panudok sa baka. Paagi sa pagparigon nin boot ni Debora, na naglilingkod bilang propetisa, asin paagi sa pagsuportar ni Jehova, an makosog na hukbo ni Sisara dinaog ni Barac asin kan saiyang hukbo na may sampulong ribong lalaki na bakong gayong armado. Pinatindog ni Jehova si Gedeon asin itinao sa saiya asin sa saiyang 300 na tawohan an kapangganahan sa mga Midianita.
Paagi ki Jefte, ilinigtas ni Jehova an Israel sa mga Amonita. Kaiba man si Tola, Jair, Ibzan, Elon, asin Abdon sa 12 lalaki na naghokom sa Israel. An panahon nin mga Hokom natapos ki Samson, na nakipaglaban sa mga Filisteo.
Mga Hapot sa Kasuratan na Sinimbag:
4:8—Taano ta iininsistir ni Barac na umiba sa saiya sa lugar kan labanan an propetisang si Debora? Minalataw na si Barac nakamate nin kakulangan nin kakayahan na humampang nin solo sa hukbo ni Sisara. An pag-iba sa saiya kan propetisa matao saiya asin sa saiyang mga tawohan nin asegurasyon na yaon sainda an paggiya nin Dios asin matao iyan sainda nin kompiansa. Kun siring, an pag-insistir ni Barac na ibanan sia ni Debora bakong tanda nin kaluyahan kundi nin makosog na pagtubod.
5:20—Paano nakipaglaban an mga bitoon gikan sa kalangitan para ki Barac? Dai sinasabi kan Biblia kun baga kalabot digdi an pagtabang nin mga anghel, pag-oran nin bulalakaw na ininterpretar kan madodonong na tawohan ni Sisara bilang tanda nin maraot na mangyayari, o tibaad astrolohikong mga prediksion para ki Sisara na bako man totoo. Minsan siring, daing duda na nagkaigwa nin sarong klase nin pag-interbenir nin Dios.
7:1-3; 8:10—Taano ta sinabi ni Jehova na an 32,000 na tawohan ni Gedeon dakolon tumang sa kalaban na hukbo na may 135,000? Ini huli ta itatao ni Jehova ki Gedeon asin sa mga tawohan nia an kapangganahan. Habo nin Dios na isipon ninda na nadaog ninda an mga Midianita paagi sa sadiri nindang kosog.
11:30, 31—Kan ginigibo an saiyang promesa, pag-atang daw nin tawo an nasa isip ni Jefte? An siring na ideya harayo sa isip ni Jefte, huli ta an Ley nagsasabi: “Mayo nin maninigong makua sa saimo na siisay man na nagpapaagi kan saiyang aking lalaki o kan saiyang aking babae sa kalayo.” (Deuteronomio 18:10) Minsan siring, an nasa isip ni Jefte talagang sarong tawo asin bakong hayop. An mga hayop na angay na iatang posibleng marhay na dai inaataman sa laog kan harong nin mga Israelita. Asin bako man na pambihira an pagdolot nin hayop. Aram ni Jefte na an saro na maluwas sa saiyang harong sa pagsabat sa saiya posibleng marhay na an saiyang aking babae. An sarong ini idodolot “bilang dolot na tinotong” sa dahelan na an tawong iyan idinudusay sa eksklusibong paglilingkod ki Jehova may koneksion sa santuaryo.
Mga Leksion Para sa Sato:
3:10. An kapangganahan sa espirituwal na mga aktibidad nakadepende, bakong sa kadonongan nin tawo, kundi sa espiritu ni Jehova.—Salmo 127:1.
3:21. Si Aod eksperto asin may kosog nin boot sa paggamit kan saiyang espada. Kaipuhan na magin eksperto kita sa paggamit kan “espada kan espiritu, arin na baga, an tataramon nin Dios.” Nangangahulogan ini na kaipuhan na gamiton niato an Kasuratan na may kosog nin boot sa satong ministeryo.—Efeso 6:17; 2 Timoteo 2:15.
6:11-15; 8:1-3, 22, 23. An kababaan nin boot ni Gedeon nagtotokdo sa sato nin tolong mahalagang leksion: (1) Kun tawan kita nin pribilehio nin paglilingkod, maninigong horophoropon niato an paninimbagan na kalabot dian imbes na pagparaisipon an pagkaprominente o prestihio na tibaad kaiba kaiyan. (2) Kun kaatubang an mga may tendensiang makiiwal, an pagpaheling nin kababaan nin boot an madonong na gibohon. (3) An kababaan nin boot pinoprotehiran kita na dai magin labi-labi kainteresado sa posisyon.
6:17-22, 36-40. Kaipuhan man kitang magmaan asin ‘dai magtubod sa gabos na ipinasabong na tataramon.’ Imbes, kaipuhan niatong “baloon an ipinasabong na mga tataramon kun baga iyan gikan sa Dios.” (1 Juan 4:1) Tanganing masierto na an hatol na pinaplano niang itao masarig na nakabasar sa Tataramon nin Dios, madonong na an sarong bagohan na Kristianong magurang sa kongregasyon magkonsulta sa sarong mas eksperyensiadong magurang sa kongregasyon.
6:25-27. Naggamit si Gedeon nin pakamansay tanganing dai mapaanggot nin dai man kaipuhan an mga nagkokontra sa saiya. Kun naghuhulit kan maogmang bareta, kaipuhan na mag-ingat kita na dai makakolog sa boot nin iba nin dai man kaipuhan paagi sa satong pagtaram.
7:6. Kun mapadapit sa paglilingkod ki Jehova, maninigo na magin kapareho kita kan 300 na tawohan ni Gedeon—mapagbantay asin alerto.
9:8-15. Kamangmangan nanggad an gumawe na may kapalangkawan asin mag-ambisyon nin posisyon o kapangyarihan!
11:35-37. An marahay na halimbawa ni Jefte daing duda na nakatabang sa saiyang aking babae na makapatalubo nin makosog na pagtubod asin espiritu nin pagsasakripisyo. An mga magurang ngonyan puedeng magtao nin siring na halimbawa sa saindang mga aki.
11:40. An pagtao nin komendasyon sa saro na nagpapaheling nin espiritu nin pagigin gikan sa boot sa paglilingkod ki Jehova nagpaparigon sa boot kan sarong iyan.
13:8. Sa pagtotokdo sa saindang mga aki, an mga magurang maninigong mamibi ki Jehova para sa paggiya asin sunodon an saiyang pagdirehir.—2 Timoteo 3:16.
14:16, 17; 16:16. An pamimirit paagi sa paghibi asin pambabasol puedeng makaraot sa relasyon.—Talinhaga 19:13; 21:19.
IBA PANG KASALAN SA ISRAEL
An huring kabtang kan libro nin Hokom igwa nin duwang lataw na kasaysayan. An enot may labot sa sarong tawo na an ngaran Miqueas, na nagpatindog nin sarong idolo sa saiyang harong asin kuminua nin sarong Levita tanganing magserbing saserdote para sa saiya. Pagkatapos na laglagon an siudad nin Lais, o Lesem, an mga Danita nagtogdok kan sadiri nindang siudad asin nginaranan iyan na Dan. Ginagamit an idolo ni Miqueas asin an saiyang saserdote, nag-establisar sinda nin saro pang porma nin pagsamba sa Dan. Minalataw na nabihag an Lais bago magadan si Josue.—Josue 19:47.
An ikaduwa nangyari dai nahaloy pagkagadan ni Josue. An lagdoan na seksuwal na krimen na ginibo kan mga lalaki kan Benjamitang siudad nin Gibea nagresulta sa haros pagkapara kan enterong tribo nin Benjamin—na 600 sanang lalaki an natadang buhay. Minsan siring, an sarong kombenyenteng areglo na ginibo nagtogot na makakua sinda nin mga agom na babae, asin an kabilangan ninda nagdakol sagkod sa haros 60,000 na parapakilaban kan panahon kan pamamahala ni David.—1 Cronica 7:6-11.
Mga Hapot sa Kasuratan na Sinimbag:
17:6; 21:25—Kun ‘an ginigibo kan lambang saro iyo an tama sa saiyang mga mata,’ ini daw nagpalakop nin anarkiya? Dai man, huli ta si Jehova naggibo nin bastanteng probisyon tanganing giyahan an saiyang banwaan. Itinao Nia sa sainda an Ley asin an mga saserdote tanganing tokdoan sinda dapit sa saiyang mga dalan. Paagi sa Urim asin Tummim, an halangkaw na saserdote puedeng magkonsulta sa Dios manongod sa mahalagang mga bagay. (Exodo 28:30) An lambang siudad igwa man nin kamagurangan na lalaki na may kakayahan na magtao nin madonong na hatol. Kun inaaprobetsaran nin sarong Israelita an mga probisyon na ini, igwa sia nin madonong na giya para sa saiyang konsensia. An paggibo nia kan “tama sa saiyang mga mata” sa paaging ini magbubunga nin marahay. Sa ibong na lado, kun dai intindihon nin sarong tawo an Ley asin gumibo sia kan sadiri niang mga desisyon manongod sa gawe-gawe asin pagsamba, maraot an magigin resulta.
20:17-48—Taano ta tinogotan ni Jehova an mga Benjamita na daogon an ibang mga tribo nin duwang beses, minsan ngani an mga Benjamita kaipuhan na kastigohon? Paagi sa pagtogot na an maimbod na mga tribo mag-agi nin grabeng kapierdihan sa primero, binalo ni Jehova an saindang determinasyon na paraon an karatan sa Israel.
Mga Leksion Para sa Sato:
19:14, 15. An pagsayuma kan mga taga Gibea na magpaheling nin pagkamapag-istimar nagpaparisa nin pagkukulang sa moral. An mga Kristiano sinasadol na ‘sunodon an dalan nin pagkamapag-istimar.’—Roma 12:13.
An Pagliligtas sa Ngapit
Dai na nanggad mahahaloy ngonyan, an Kahadean nin Dios sa kamot ni Cristo Jesus lalaglagon an maraot na kinaban asin matao nin dakulang pagliligtas sa mga matanos asin daing katuyawan. (Talinhaga 2:21, 22; Daniel 2:44) ‘Mapapara kun siring an gabos na kaiwal ni Jehova, asin an mga namomoot sa saiya magin logod arog kan aldaw kun iyan minasubang sa kaliwanagan kaiyan.’ (Hokom 5:31) Patunayan niato na kita kabilang sa mga namomoot ki Jehova paagi sa pag-aplikar kan nanodan niato sa libro nin Hokom.
An pundamental na katotoohan na paorootrong ipinaheling sa kasaysayan kan mga Hokom iyo ini: An pagkuyog ki Jehova nagbubunga nin mayaman na mga bendisyon, an pakisuway may kapahapahamak na mga resulta. (Deuteronomio 11:26-28) Mahalagang marhay nanggad na kita magin “makinuyog gikan sa puso” sa ihinayag na kabotan nin Dios!—Roma 6:17; 1 Juan 2:17.
[Nota sa Ibaba]
^ par. 10 An mga Levita dai tinawan nin pamana sa Dagang Panuga apuera sa 48 siudad na nakawararak sa bilog na Israel.
[Mapa sa pahina 25]
(Para sa aktuwal na format, hilingon an publikasyon)
“Si Jehova nagpapatindog nin mga hokom, asin iliniligtas ninda sinda sa kamot kan mga nananamsam sa sainda.”—Hokom 2:16
MGA HOKOM
1. Otniel(Tribo nin Manases)
2. Aod (Tribo nin Juda)
3. Samgar (Tribo nin Juda)
4. Barac (Tribo nin Neftali)
5. Gedeon (Tribo nin Isacar)
6. Tola (Tribo nin Manases)
7. Jair (Tribo nin Manases)
8. Jefte (Tribo nin Gad)
9. Ibzan (Tribo nin Aser)
10. Elon (Tribo nin Zabulon)
11. Abdon (Tribo nin Efraim)
12. Samson (Tribo nin Juda)
DAN
MANASES
NEFTALI
ASER
ZABULON
ISACAR
MANASES
GAD
EFRAIM
DAN
BENJAMIN
RUBEN
JUDA
[Ritrato sa pahina 26]
Anong leksion an nanodan nindo sa pag-insistir ni Barac na umiba si Debora sa lugar kan labanan?