1, 2. Taano ta kapaki-pakinabang na pag-ulayan ta an dapit sa halimbawa kan apat na hadi kan Juda?

KUN nahiling mong may nadarinas asin natumba sa sarong agihan, bako daw na mag-iingat ka pag nag-agi ka man diyan? An pag-isip-isip sa salang mga nagibo kan iba makakatabang sa sato na dai na mautro an mga sala na nagibo ninda. Totoo man ini kun dapit sa satong espirituwalidad. May mahahalagang leksiyon kitang puwedeng manudan sa mga salang nagibo kan iba, kaiba diyan an mga nakasurat sa Bibliya.

² An apat na hadi kan Juda na pinag-ulayan niyato sa sinundan na artikulo naglingkod ki Jehova nin bilog na puso. Pero may mga nagibo man sindang magagabat na kasalan. Ano an manunudan niyato sa mga nagin eksperyensiya ninda, asin paano ta malilikayan an mga sala na nagibo ninda? Kun iisip-isipon ta an mga halimbawang ini, makikinabang kita sa mga bagay na isinurat kaidto para sa pagtukdo sa sato.—Basahon an Roma 15:4.

3-5. (a) Dawa bilog an puso ni Asa para ki Jehova, ano an salang nagibo niya? (b) Ano an mga posibleng dahilan kaya nagsarig si Asa sa mga tawo kan purbaran ni Baasa na kalabanon an Juda?

³ Inot niyatong pag-ulayan si Asa asin aramon ta kun gurano kahalaga  na magpagiya sa Tataramon nin Diyos aroaldaw. Nagsarig si Asa ki Jehova kan magsalakay sa Juda an sarong milyon na Etiope; pero, dai niya iyan ginibo kan gusto niyang papunduhon an hadi nin Israel na si Baasa sa pagpakusog sa Rama, sarong siyudad na harani sa sagkudan kan teritoryong sakop ni Asa. (2 Cron. 16:1-3) Nagsarig si Asa sa sadiri niyang kadunungan. Sinuhulan niya si Hading Ben-hadad nin Siria para salakayon si Baasa. Nag-aser daw an taktikang iyan ni Asa? ‘Kan madangog ini ni Baasa, uminuntok [tulos] siya sa pagpatindog kan Rama, asin binayaan niya an saiyang piggigibo,’ an sabi kan Bibliya. (2 Cron. 16:5) Kaya kun iisipon, garo baga nag-aser man nanggad an plano ni Asa!

⁴ Pero, nagustuhan daw ni Jehova an ginibo ni Asa? Sinugo nin Diyos si propeta Hanani para sagwion si Asa huling dai ini nagsarig ki Jehova. (Basahon an 2 Cronica 16:7-9.) Sinabi ni Hanani: ‘Magpuon ngunyan magkakaigwa nin mga laban tumang sa saimo.’ Napapundo niya si Baasa; pero nakaeksperyensiya si Asa asin an banwaan niya nin dakul na ralaban mantang naghahadi siya.

⁵ Arog kan nanudan niyato sa sinundan na artikulo, siniyasat nin Diyos an puso ni Asa asin nahiling Niya na iyan bilog para sa Saiya. (1 Ha. 15:14) Para sa Diyos, lubos an debosyon ni Asa dawa bako ining perpekto. Pero dai niya madudulagan an mga epekto kan saiyang bakong madunong na desisyon. May koneksiyon sa problema niya ki Baasa, taano ta nagsarig si Asa sa mga tawo—ki Ben-hadad asin sa sadiri niya—imbes na ki Jehova? Naisip daw niya na kisa magpatabang sa Diyos, mas magayon an kaluluwasan kun iaagi niya iyan sa diplomasya o sa militaristikong paagi? Iyan daw an nagin desisyon niya dahil sa salang sadol nin iba?

6. Anong mga leksiyon an manunudan ta sa salang nagibo ni Asa? Magtao nin halimbawa.

⁶ Napapahiro daw kita kan istoryang ini dapit ki Asa na siyasaton man an satong mga desisyon? Pag nagkakaigwa kita nin problema na garo magabaton na marhay para sa sato, posibleng nahihiling ta tulos an pangangaipo na magsarig ki Jehova. Pero kumusta pag-abot sa saradit na problema? Nagsasarig daw kita kun minsan sa kadunungan nin tawo asin hinihinguwang resolberan iyan sa naiisip tang pinakamarahay na paagi? O inaaram ta daw an mga prinsipyo sa Bibliya asin hinihinguwang iaplikar iyan, na nagsasarig ki Jehova sa kun paano reresolberan an mga problema? Halimbawa, paano kun ulangon ka kan mga kapamilya mo sa pag-atender sa mga pagtiripon o asembleya? Hahagadon mo daw ki Jehova na tabangan ka na maaraman kun ano an pinakamarahay na gibuhon sa sitwasyon na iyan? O tibaad nawaran ka nin trabaho asin nasasakitan kang makakua nin bago. Sasabihon mo pa daw sa aaplayan mo na may mga pagtiripon kang dapat atenderan kada semana? Sa ano man na problema, marahay na girumdumon ta an sinabi kan salmista: “Ipagkatiwala mo ki Jehova an saimong dalan; manarig ka sa saiya, asin siya mahiro para sa saimo.”—Sal. 37:5, NW.

7, 8. Anong mga sala an nagibo ni Josaphat, asin ano an mga nagin resulta kaiyan? (Hilingon an ritrato sa kapinunan kan artikulo.)

⁷ Pag-ulayan na man niyato an aki ni Asa na si Josaphat. Dakul siyang magayon na kuwalidad. Huli sa pagsarig niya sa Diyos, kadakul siyang nagibong marahay. Pero nakagibo man siya nin bakong madunong na mga desisyon. Halimbawa, ipinaagom niya an aki niyang lalaki sa aking babayi ni Ahab para makipag-alyansa sa maraot na hading ini kan kahadian sa amihanan. Saka dawa pinatanidan na ni propeta Micaya, uminiba pa man giraray si Josaphat ki Ahab sa pakikipaglaban sa mga Siriano. Sa laban na iyan, dikit-dikitan pang magadan si Josaphat. Tapos nagbalik siya sa Jerusalem. (2 Cron. 18:1-32) Duman hinapot siya ni propeta Jehu kun baga tama na ‘an mga maraot an tatabangan niya asin an mga naaanggot ki Jehova an mamumutan niya.’—Basahon an 2 Cronica 19:1-3.

 ⁸ Nakanuod daw si Josaphat sa eksperyensiyang ini? Totoo, padagos niyang hininguwa na mapaugma an Diyos, pero minalataw na dai siya nakanuod sa nangyari kan makipag-alyansa siya ki Ahab asin sa patanid ni Jehu. Luminaog giraray siya sa saro na naman na bakong madunong na pakikipag-alyansa. Sa pagkakataon na ini, sa sarong kaiwal nin Diyos, sa maraot na aki ni Ahab—si Hading Ahazias. Nagpagibo si Josaphat asin Ahazias nin mga barko, pero nagkararaot man sana iyan bago pa man ninda magamit.—2 Cron. 20:35-37.

9. Paano puwedeng makaapektar sa sato an maraot na pag-iriba?

⁹ An pagbasa sa istorya kan buhay ni Josaphat makakatabang sa sato na siyasaton an sato mismong buhay. Paano? Sa kabilugan, masasabing marahay na hadi si Josaphat. Ginibo niya an tama asin ‘hinanap niya si Jehova sa bilog niyang puso.’ (2 Cron. 22:9) Pero bako siyang libre sa epekto kan maraot na mga pag-iriba. Girumdumon an ipinasabong na talinhagang ini: ‘Mag-iba ka sa madunong ‘nganing ika magin madunong, kun makipagkatuod ka sa lolong mapapahamak ka.’ (Tal. 13:20, An Marahay na Bareta Biblia) Iyo, hinihinguwa tang tabangan an sarong interesado na manudan an katotoohan. Pero tandaan na dikit-dikitan pang magadan si Josaphat huli sa pakikipag-amigo niya ki Ahab. Arog niya, tibaad mapahamak man kita kun magkaigwa kita nin dai kinakaipuhan na pakikiiba-iba sa mga dai naglilingkod ki Jehova.

10. (a) Kun naghahanap nin maaagom, ano an manunudan ta ki Josaphat? (b) Ano an dapat tang isaisip kun dapit sa peligro nin maraot na pag-iriba?

¹⁰ Anong praktikal na leksiyon an makukua niyato sa nangyari ki Josaphat? Tibaad nagkakagusto na an sarong Kristiyano sa saro na dai namumutan si Jehova, na iniisip na mayo siyang mahiling sa mga kapagtubod na puwede niyang magin agom. O tibaad ginigipit an sarong Kristiyano kan mga kapamilya niyang bakong Saksi na mag-agom na huling ‘malampas na siya sa kalendaryo.’ Tibaad iniisip man kan iba an arog kan sinabi nin sarong sister: “Gusto ta na mamutan kita saka may makaiba-iba. Iyan an pagkadisenyo sa sato.” Ano an dapat gibuhon nin sarong Kristiyano? Makakatabang kun iisip-isipon ta an nangyari ki Josaphat. Parati niyang hinahagad an paggiya nin Diyos. (2 Cron. 18:4-6) Pero ano an nangyari kan makiiba-iba si Josaphat ki Ahab, na dai namumutan si Jehova? Inisip kutana dapat ni  Josaphat na an hinahanap ni Jehova iyo an mga tawong bilog an puso para sa Saiya. Ngunyan, ‘an mga mata ni Jehova naghihiling man sa bilog na daga’ asin andam siyang tabangan kita. (2 Cron. 16:9) Nasasabutan niya an satong sitwasyon asin padangat niya kita. Nagtitiwala ka daw na papaniguan nin Diyos an pangangaipo mo na mamutan asin may makaiba-iba? Makakasigurado ka na maabot an panahon na itatao iyan sa saimo ni Jehova!

11, 12. (a) Paano nahayag kun ano an nasa puso ni Hezekias? (b) Taano ta nakaligtas si Hezekias sa kaanggutan nin Diyos?

¹¹ Puso an kalabot sa leksiyon na manunudan ta sa buhay ni Hezekias. Sa sarong pangyayari, ihinayag kan Parasiyasat nin puso kun ano an nasa puso ni Hezekias. (Basahon an 2 Cronica 32:31.) Kan magkahilang nin grabe si Hezekias, tinawan siya nin Diyos nin tanda—sarong anino na nag-aatras—para ipahiling na mauumayan siya. Minalataw na gustong aramon kan mga prinsipe kan Babilonya an dapit sa tandang iyan kaya nagpadara sinda nin mga sugo. (2 Ha. 20:8-13, An Banal na Biblia; 2 Cron. 32:24) Sinabi kan Bibliya na kan “binayaan” nin Diyos si Hezekias, ipinahiling kaini sa mga Babilonyo an ‘bilog na harong na nasasarayan niya kan kayamanan.’ Nahayag kan bakong madunong na desisyon na ini kun ano talaga an nasa puso ni Hezekias.

¹² Mayong sinasabi an Bibliya kun taano ta nagin mapalangkaw an puso ni Hezekias. Iyan daw huli sa kapangganahan niya laban sa mga Asiriano o sa milagrosong pagpaumay sa saiya nin Diyos? O dahil daw iyan sa saiyang ‘dakulang kayamanan asin kamurawayan’? Arin man diyan an dahilan, huling nagin mapalangkaw si Hezekias, ‘dai siya nagbalos nin siring sa karahayan na ginibo sa saiya.’ Makamumundo nanggad iyan! Dawa ngani masasabi ni Hezekias na naglingkod siya sa Diyos nin bilog na puso, may panahon na napamundo niya si Jehova. Pero kan huri ‘nagpakumbaba siya,’ kaya nakaligtas siya asin an banwaan sa kaanggutan nin Diyos.—2 Cron. 32:25-27; Sal. 138:6.

13, 14. (a) Sa anong mga sitwasyon puwedeng mahayag kun ano an nasa puso niyato? (b) Ano an dapat na magin reaksiyon niyato kun umawon kita dahil sa sarong bagay na nagibo ta?

¹³ Paano kita makikinabang sa pagbasa asin paghurop-hurop sa halimbawa ni Hezekias? Girumdumon na nahayag an kapalangkawan ni Hezekias dai nahaloy pagkatapos siyang paganahon ni Jehova laban ki Sennacherib asin paumayan sa malala niyang hilang. Paano kun may nagibo kitang sarong mahalagang marhay na bagay? Posible daw na ‘binabayaan man kita ni Jehova sa pagbalo sa sato,’ para maihayag kun ano an nasa puso ta? Halimbawa, tibaad nagmaigot na marhay an sarong brother sa pag-andam nin pahayag asin sa pag-atubang kaiyan sa dakul na nagdadangog. Dakul an nag-umaw sa saiya. Ano daw an magigin reaksiyon niya?

¹⁴ Kun inuumaw kita, marahay na iaplikar ta an sinabi ni Jesus: “Kun nagibo na nindo an gabos na bagay na iinasignar sa saindo, sabihon nindo: ‘Mga uripon man sana kami. Ginibo mi lang an dapat ming gibuhon.’” (Luc. 17:10) May saro pa kitang manunudan sa nangyari ki Hezekias. Nahayag an saiyang kapalangkawan huling ‘dai siya nagbalos nin siring sa karahayan na ginibo sa saiya.’ Kun huhurop-hurupon niyato kun gurano kadakul kan nagibo nin Diyos para sa sato, makakatabang iyan na malikayan ta an ugaling ini na ikinakaungis ni Jehova. Puwede man niyatong sabihon sa iba an mga bagay na ipinagpapasalamat ta ki Jehova. Itinao niya an Banal na Kasuratan asin an banal na espiritu tanganing tabangan an saiyang mga lingkod.

15, 16. Ano an ginibo ni Josias na nagresulta sa kagadanan niya?

¹⁵ Panghuri, anong patanid an itinutukdo sa  sato kan nangyari sa marahay na hading si Josias? Pag-ulayan ta an nagin dahilan kan saiyang pagkadaog asin kagadanan. (Basahon an 2 Cronica 35:20-22.) ‘Luminuwas si Josias tumang’ ki Hading Neco nin Ehipto, dawa sinabi na kaini na bako man si Josias an kalaban niya. Sinabi kan Bibliya na an mga sinabi ni Neco ‘gikan sa nguso nin Diyos.’ Kaya, taano ta nakipaglaban pa si Josias sa saiya? Mayong sinasabi an Bibliya.

¹⁶ Ano daw an puwede kutanang ginibo ni Josias para maaraman niya kun baga hali man nanggad ki Jehova an mga sinabi ni Neco? Puwede niya kutang haputon si Jeremias, an saro sa maimbod na mga propeta. (2 Cron. 35:23, 25) Pero, mayo kitang mababasa na ginibo niya iyan. Saka pasiring kaidto si Neco sa Carkemis tanganing makigiyera sa ibang nasyon bako man sa Jerusalem. Saro pa, dai man kalabot an pangaran nin Diyos huling dai man tinutuya ni Neco si Jehova o an banwaan Niya. Kaya, dai nagin madunong si Josias sa desisyon niyang makipaglaban ki Neco. Ano an puwede tang manudan digdi? Kun magkaigwa kita nin problema, marahay na aramon nguna niyato an kabutan ni Jehova bago kita gumibo nin desisyon.

17. Pag may problema, paano ta malilikayan na makagibo nin sala na arog kan nagibo ni Josias?

¹⁷ Pag may mag-abot na problema, dapat na aramon niyato an mga prinsipyo sa Bibliya na makakatabang asin iaplikar iyan sa timbang na paagi. May mga pagkakataon na tibaad kaipuhan niyatong maghapot sa mga elder. Puwedeng pinag-isipan na niyato an aram ta dapit sa problema, asin tibaad nag-research na ngani kita sa satong mga publikasyon. Pero, tibaad may iba pang mga prinsipyo sa Bibliya na aplikado sa sitwasyon ta. Puwede kitang matabangan kan mga elder na turutimbangon an mga iyan. Halimbawa, malinaw sa sarong sister an paninimbagan niyang ihulit an maugmang bareta. (Gibo 4:20) Ipamugtak na sa aldaw na plano niyang lumuwas sa langtad, gusto kan agom niyang bakong kapagtubod na dai nguna siya maghali. Sinabi kaini na gusto niyang magluwas man sinda sa aldaw na iyan ta haloy-haloy na sindang dai nagkakaibanan. Kinonsiderar kan sister an mga tekstong makakatabang sa saiya sa paggibo nin desisyon. Aram niyang dapat siyang magsunod sa Diyos asin gumibo nin mga disipulo. (Mat. 28:19, 20; Gibo 5:29) Pero, kaipuhan man niyang pag-isipan an dapit sa pagpapasakop sa agom na lalaki asin pagigin rasonable. (Efe. 5:22-24; Fil. 4:5) Kontra daw na marhay an agom niya sa pagluwas niya sa langtad, o nakikiulay lang ini na magtao nin panahon para sa saiya dawa sa aldaw sanang idto? Kaipuhan niyatong magin timbang mantang hinihinguwa tang magibo an kabutan nin Diyos asin magkaigwa nin malinig na konsiyensiya.

18. Ano an mga pakinabang kun huhurop-hurupon niyato an mga istorya dapit sa apat na hadi na pinag-ulayan ta sa artikulong ini?

¹⁸ Bako man kitang perpekto kaya posibleng magibo ta an arin man sa mga salang nagibo kan apat na hading pinag-ulayan niyato. Tibaad (1) nagsasarig na palan kita sa kadunungan nin tawo, (2) nakikipag-amigo na sa bakong marahay na pag-iriba, (3) nagigin mapalangkaw na, o (4) naggigibo na nin mga desisyon na dai nguna inaaram an kabutan nin Diyos. Pero mabuuton nanggad si Jehova. An mga marahay an hinihiling niya sa sato, arog kan ginibo niya sa apat na hading idto! Nahihiling man ni Jehova kun gurano ta siya kanamumutan asin kun gurano niyato kagustong mapaglingkudan siya nin lubos. Kaya tinawan niya kita nin mga halimbawa na nagseserbing patanid sa sato tanganing malikayan tang makagibo nin magabat na mga kasalan. Lugod na hurop-hurupon niyato an mga istoryang ini sa Bibliya asin pasalamatan niyato si Jehova na itinao niya iyan sa sato!