Kunanakas utji uk yatiñataki

Skip to table of contents

¿Machaqar tukjjtanti?

¿Machaqar tukjjtanti?

“Amtañanakamanjja machaqat amtasjjapjjam [jan ukajj machaqar tukupjjam].” (ROM. 12:2)

1, 2. ¿Kawkhansa ukat kunjamsa jilsuwaytan ukarjamajj kuns lurtan?

JANIW taqenejj mä kikpäktanti, kunattejj kawkhansa ukat kunjamsa jilsuwaytan, kuna kasta amigonakanïtansa, jaktan uka cheqan kunjam saräwinisa ukarjamaw kuns lurtan. Ukatwa jan mä kikpak isisktanti, manqʼktanti ni amtktansa.

2 Ukampisa, kunjamsa isisiñäni jan ukajj kunsa manqʼañäni ukanak amtañat sipansa, jukʼamp wakiskir amtanakar puriñaw awisajj utjistu. Amuytʼañataki, wawakäyätan ukhatpachaw kunanakas walikïski ukat kunanakas jan walïkaraki ukanak yatichapjjestu. Ukampis ukanakat jila partjja, sapa mayniw kuns lurañäni uk amtjjañasa ukat janiw taqenejj mä pachpak amtkaraktanti. Ukat kuntï amtktan ukarjamaw concienciasajj kunjamäskis ukajj qhan amuyasi. Ukatwa jaqenakajj ley jan yatisin “taqe kunanakatejj leyin qellqatäki” ukanak sapa kuti lurapjje sasin Bibliajj qhanañchi (Rom. 2:14). Ukhamajja, ¿kunanaktï wawatpacha yatichawayapkistu ukat jilsuwayktan uka cheqan kunanaktï lurañ yatipki uka toqenakat Biblian janirakis kamskitejjä sasin luraskakiñäniti?

3. ¿Kunatsa cristianonakajj jaqenakan costumbrenakapampi ukat amuyunakapamp jan apayasipki? Uk pä toqet qhanañchtʼam.

3 Cristianonakatakejj ukajj janiw ukhamäkiti ¿kunatsa? Uk pä toqetwa Bibliajj qhanañchi. Nayrïrejj akawa: “Jaqen amuyatapatjja sarnaqäwinakapajj walikjamakiwa, ukampis tukuyapajj jiwañakiwa” (Pro. 16:25). Pantjasirïtas laykojj janiw jiwas pachpajj jan pantjasis kuns lurksnati (Pro. 28:26; Jer. 10:23). Payïristi akarakiwa: Supayajj akapachankir diosjamajja, kunjamsa jaqenakajj amtapjjañapa uk jupaw amti, mä arunjja, kunatï jaqenakatakejj walïki jan walïki ukat kunatï taqenin uñtʼatäki jan uñtʼatäki ukanak amti (2 Cor. 4:4; 1 Juan 5:19). Ukhamasti Jehová  Diosan bendicionap katoqañataki ukat Jupamp askit uñjatäñatakejj Romanos 12:2 qellqatan jikjjataski uka ewjjtʼarjamaw sarnaqañasa (liytʼasiñapawa).

4. ¿Kuna toqenakatsa aka yatichäwin yatjjataskañäni?

4 Aka yatichäwinjja, Romanos 12:2 qellqatat aka kimsa aski yatichäwinakwa yatjjataskañäni: 1) ¿Kunatsa machaqar tukuñasa? 2) ¿Machaqar tukuñajj kamsañs muni? 3) ¿Kunjamsa machaqar tuksna?

¿KUNATSA MACHAQAR TUKUÑASA?

5. ¿Romanos 12:2 qellqatan jikjjataski uka ewjjtʼajj khitinakatakïnsa?

5 Kunapachatï apóstol Pablojj Roma markankirinakar carta qellqkäna ukhajja, janiw jan cristianöpki ukanakatakïkänti ni taqe jaqenakatakïkänsa, jan ukasti, ajllit cristianonakatakïnwa (Rom. 1:7). Jupanakaruw machaqar tukupjjañapataki ukat ‘akapacha saräwinakarjam’ jan sarnaqapjjañapatak chʼamañchtʼäna. Roma markankir cristianonakajj 56 jichha pacha maranakan jakapkäna ukanakatakejja, ‘akapachan saräwinakapajj’ kunanaktï romanonakajj walita ukat jan walita uñjapkäna ukanakänwa, ukhamarak costumbrenakapa, sarnaqäwinakapa ukat isisitanakapa. “Janiy jumanakajj akapacha saräwinakarjamajja jakjjapjjamti” sasin Pablojj siskäna ukajja, yaqhep cristianonakajj uka tiemponkir jaqenakjam lurasipkatapa ukat amuyasipkatapwa uñachtʼayi. ¿Kunjamsa jupanakajj mayjtʼayatäsipkäna?

6, 7. Pablojj jakkäna uka tiemponjja, ¿kunatsa Roma markan cristianöñajj chʼamäna?

6 Roma markanjja, jichhürunakanjj turistanakajj templonakana, cementerionakana, estadionanakana jan ukajj teatronakana ukat yaqha ukhamanakan laqayanakapakwa uñjapjje, ukanakat yaqhepajj nayrïr patak maranakatawa. Taqe ukanakajja, uka tiempon kunjamsa jakapjjäna ukat kunanakarus yupaychapjjerïna ukanakwa amuytʼayistu. Sarnaqäwinakat parlir libronakanjja, jaqenakampi ukat ajjsarkay animalanakamp nuwasir jaqenakata, caballomp qatatit carrot tʼijurinakata, dramanakata music tocañanakatwa parli, ukanakat yaqhepanjj qʼañu luräwinakaw uñjasïna. Ukat Roma markanjja, alakip lurañajj waljaw utjarakïna, ukhamajja qollqe jikjjatañajj janiw chʼamäkänti (Rom. 6:21; 1 Ped. 4:3, 4).

7 Romanonakajj walja diosanakani templonakanïpkchïnsa, uka diosanakapar jakʼachasiñatakejj janiw kuns lurapjjerïkänti. Ukat maynejj naski, jaqechaski jan ukajj jiwjje ukhajj kuna costumbrenaktï lurañ yatipkäna ukanak lurañakïkaspas ukhamwa religionat amuyapjjerïna, ukat ukarjamaw sarnaqapjjerïna. Ukanakar saykatañajj Roma markankir cristianonakatakejj chʼamäpachänwa. Kunattejj jupanakat jila partejj uka kasta familianwa jilsuwayapjjäna. Ukhamajj cheqpach cristianöñatakejja, machaqar tukupjjañapaw wakisïna. Ukampis machaqar tukuñajj janiw bautisasipkäna ukharuk tukuykänti, jan ukasti uka qhepatsa machaqar tukusipkakiñapänwa.

8. ¿Kunatsa akapachajj cristianonakatak jan walïki?

 8 Jichhürunakanjja, cristianonakatakejj ukham jan walirakiw akapachajja. ¿Kunatsa? Kunattejj akapachankir ajayojj taqe cheqankiwa (Efesios 2:2, 3; 1 Juan 2:16 liytʼasiñapawa). Jichhürunakanjja, sapüruw akapachan munañanakaparu, amuyunakaparu ukat sarnaqäwinakapar saykattanjja, ukhamajj taqe ukanakamp jan waltʼayataw uñjastanjja. Ukatwa machaqar tukusin ‘akapachan saräwinakaparjam’ jan sarnaqañasatak Pablojj ewjjtʼkistu uk istʼañasajj wali wakiskirejja. ¿Ukatakejj kunsa lursna?

¿KUNANSA MACHAQAR TUKUÑASA?

9. ¿Janïr bautisaskasajj kunanaksa waljanejj lurapjje?

9 Maynejj Bibliat yatjjati ukat ukarjam sarnaqe ukhajja, Jehová Diosar jakʼachasiñwa qallti. Ukat janiw nayrjam sarnaqjjeti, kʼari yupaychäwsa jaytjjewa. Ukatjja, machaq jakäwimpi isthapisiñataki ukat Jesusat yateqasiñatakiw chʼamachasiraki (Efe. 4:22-24). Sapa maraw waljanejj Diosar jakäwip katuyasis bautisasiñataki mayitanak phoqhasipki, uk uñjasajj wal kusistanjja. Ukat Jehová Diosarus kusisiyarakiwa (Pro. 27:11). Ukampisa, ¿ukanakakti maynejj lurañapa?

Supayan apnaqat akapachat waljaniw mistupjjañapa ukat machaqar tukupjjañapa (9 tʼaqa uñjjattʼäta)

10. ¿Machaqar tukuñampi ukat nayrar sartañampejj kunatsa jan pachpäki?

10 Machaqar tukuñajj janiw nayrar sartañakïkiti. Bibliat parlir mä diccionarionjja, Romanos 12:2 qellqatan “machaqat amtasjjapjjam [jan ukajj machaqar tukupjjam]” siski uka arunakajja, Diosan qollan ajayupamp yanaptʼayasis nayra amuyunakas apanukuña sañ muni. Ukhamasti, mä cristianojj machaqar tukuñatakejj janiw jan wali luräwinakaki, jan wali arunakaki ni qʼañu luräwinakaksa apanukuñapäkiti. Yaqhepajj kuntï Bibliajj yatichki uk jan yatkasasa janiw ukanak lurapkiti. Ukhamajja, ¿cristianonakjam machaqar tukuñatakejj kun lurañasasa?

11. Pablon arunakaparjamajja, ¿maynejj machaqar tukuñapatakejj kun lurañapas wakisïna?

11 “Amtañanakamanjja machaqat amtasjjapjjam [jan ukajj machaqar tukupjjam]” sasaw Pablojj ewjjtʼäna. ‘Amtañanakama’ sasin Biblian siski ukajja, kuntï lupʼktan, amtktan ukat amuytʼktan ukanakampi sasiwa. Pablojj romanonakar carta qellqkäna ukanjja, ‘jan wali luräwinakana’ sarnaqerinakaru ukat “qʼañu lurañanakampi, ñanqha amtañampi, michʼasiñampi, jan wali amtañampi, envidiasiñampi, jaq jiwayañampi, uñisisiñampi, sallqjasiñampi” ukat jukʼamp jan wali lurir jaqenakat parljjataynawa (Rom. 1:28-31). Ukhamajja, ukham jaqenak taypin jilsuwayapkäna ukat Diosan yupaychiripar tukjjapjjäna ukanakarojj amtanakapan ‘machaqar tukupjjañapataki’ ewjjtʼkäna ukajj wali askïnwa.

“Chuyma usuchjasiñjjatjja jitheqtapjjam, taqe thithiñanakatsa, colerat chuymampi jachʼat artʼasiñanakatsa, jan wali arunakampi toqesiñanakatsa.” (Efe. 4:31)

12. ¿Jichhürunakan kunsa jaqenakajj amuyapjje, ukat uka kasta amuyunakajj kunatsa jiwasatakejj jan walïki?

12 Apóstol Pablojj kunjam jaqenakattï  parlkäna ukham jaqenak taypinwa jakaraktanjja. Jupanakajja, aski yatichäwirjama ukat kamachinakarjam sarnaqañajj janis jichha tiempotakïkaspa ukham inas amuyapjjchi. Yatichirinakata ukat awk taykanakat waljanejja, kuntï wawanakajj munapki ukakwa lurayjjapjje. Ukat kunatï walïki ukat jan walïki uk sapa mayniw amtjjañapa sas kunaw yatichapjje. Ukat kunatï walïki ukat jan walïki ukajj janiw kunjamats yatiñjamäkiti sasaw jupanakajj sapjje. Diosar iyawstwa sapki ukanakasa, Diosan kamachinakapar jan istʼasajj amtasarjam lurasksnawa sasaw amuyapjje (Sal. 14:1). Ukham amuyañajja, cheqpach cristianonakatakejj jan walipuniwa. Jiwasatï jan amuyasksnajja, Jehová Diosan markapajj kuntï ewjjtʼkistu ukanakarojj janiw istʼjjsnati ukat amuyusarjam kunatï jan waljamäkaspa ukanakatsa jan wal parljjsna. Jan ukajj kʼuchirtʼäwinakata, Internet toqeta ukat jachʼa yateqañ utar sarañ toqet Bibliarjam ewjjtʼkistu ukanakatsa jan wal parljjsna.

13. ¿Kunatsa jiwas pachpa sum amuykiptʼasiñasa?

13 Ukhamasti jan akapachamp apayasiñatakejja, kuna amtanakanïtansa, kunas chuymasan utji, kun lurañs muntan taqe ukanakwa sum amuykiptʼasiñasa. Ukanakjja jaqejj janiw uñjkiti. Ukatwa yaqhepajj Jehová Diosarojj sum yupaychasktajja sasin sapjjestaspa. Ukampisa, Biblian cheqa yatichäwinakapajj cheqpachapunit machaqar tukuyawayistu ukat machaqar tukuyaskakistu uk jiwasakiw yatistanjja (Santiago 1:23-25 liytʼasiñapawa).

¿KUNJAMATSA MACHAQAR TUKTANJJA?

14. Kunansa machaqar tukuñasa uk amuyasiñjja, ¿kunas yanaptʼistaspa?

14 Machaqar tukuñatakejja, kunatï chuymasan utjki ukaw machaqar tukuñapa, mä arunjja, kunjam jaqëktantï ukanwa machaqar tukuñasa. ¿Kunas uk lurañatakejj yanaptʼistaspa? Jehová Diosajj kun lurañassa muni uk Bibliat yatjjatasajja, kunjamsa ukar istʼtan ukanwa kunas chuymasan utji uk qhan amuytanjja. Ukat ukarakiw Diosan munañap phoqhañatakejj kunansa machaqar tukuñasa uk amuyañatak yanaptʼistani (Rom. 12:2; Heb. 4:12).

15. ¿Kunansa Jehová Diosajj machaqar tukuyistu?

15 (Isaías 64:8 liytʼasiñapawa.) Isaías profetan arunakapatjja, mä aski yatichäw yateqtanjja. Jehová Diosajj sañu Luririwa ukat jiwasajj ñeqʼëpjjtanwa. Kunapachatï Jehová Diosajj ñeqʼerjam apnaqkistu ukhajja, janiw suma uñnaqtʼanïñasatak jañchis machaqar tukuykistuti. Jan ukasti ajay toqetwa machaqar tukuyistu. Jiwasatï Jupampi ñeqʼjam apnaqayasiñäni ukhajja, chuymasanwa machaqar tukuñäni, mä arunjja, Diosar yupaychañ toqenwa machaqar tukuñäni. Ukwa ‘akapachan saräwinakaparu’ saykatañatakejj muntanjja. ¿Kunjamsa Jupajj machaqar tukuyistu?

16, 17. 1) Suma sañunak lurañatakejj kunsa sañu lurirejj luri uk arstʼam. 2) ¿Jehová Diosamp askit uñjatäñatakejj kunjamsa Bibliajj suma jaqer tukuñatak yanaptʼistu?

16 Ñeqʼeta mä suma sañu lurañatakejja, suma ñeqʼew munasi. Ukampis sañu lurirejj akanakwa lurañapa: nayraqatjja, ñeqʼen jan kuna qʼañu utjañapatakejj sumwa jarsuñapa. Ukatsti, wakiski ukarjamaw umamp warjjattʼas sum ñatuñapa, ukhamat sañunak lurkani ukhajj kunjamtï lurañ munki ukarjam mistuni.

17 Kunjamtï amuytanjja, ñeqʼet qʼañunak jarsuñatakisa ukat ñatuñatakisa umaw munasi, ukhamat uka ñeqʼejj sumäñapataki ukat wali suma sañunak lurañataki. Kunjamtï umajj ñeqʼer sumar tukuykejja, ukhamarakiw Diosan Arupajj sumar tukuyistu. Kunapachatï Bibliat yatjjatañ qalltawaytan ukhajja, akapachankir amuyanakap jaytañataki ukat kunjamtï Diosajj  amuyki ukham amuyañatakiw yanaptʼawayistu. Ukhamatwa Dios nayraqatan askit uñjatätanjja (Efe. 5:26). ¿Kunatsa Biblia sapüru liyiñasataki ukat taqe tantachäwinakar sarañasatak chʼamañchtʼapjjestu uk amuytanti? Kunattejj ukhamatwa Jehová Diosampejj machaqar tukuyatässna (Sal. 1:2; Hech. 17:11; Heb. 10:24, 25).

Machaqar tukuñaw jan walinakar saykatañatakejj yanaptʼätam (18 tʼaqa uñjjattʼäta)

18. 1) Jehová Diosan Arupamp machaqar tukuyatäñ munstan ukhajja, ¿kunatsa lupʼiñasa? 2) ¿Kuna jisktʼanakatsa amuykiptʼañasa?

18 Biblia liyiñasa ukat Bibliat yatjjatañasa machaqar tukuñatakejj qalltakïskiwa. Waljanejj awisakiw Biblia liyipjje ukat sumwa yatipjjaraki. Yatiyir sarkasajj inas ukham jaqenakamp jikisirïsta. Yaqhepasti Biblian jiskʼa tʼaqanakap pʼeqer yatsus kunaw arsupjje. * Ukampis kuntï yatki ukajj inas jakäwipana ukat amuyupan mä jukʼaki yanaptʼchi jan ukajj jan yanaptʼkchiti. ¿Kunatsa? Diosan Arupajj maynir machaqar tukuyañapatakejja, Jehová Diosan arunakap chuymaparuw katoqañapa (Gál. 6:6). Ukhamasti, kuntï yateqtan uk lupʼiñatakejj tiempo apstʼasiñasaw wakisi. Ukat akham jisktʼasiñasajj wakisirakispawa: “¿Kuntï yateqta ukajj janiw mä religionan aleq yatichäwipakïkiti sasin taqe chuymat atinistjja? ¿Ukajj cheqapunïskatap nayajj uñjawayti? Ukhamarusa, ¿uka yatichäwinakajj nayar yanaptʼirjamätapti uñjta, jan ukajj mayninakar yatichañatakïkaspas ukhamakcha uñjtjja? ¿Jehová Diosas parlkitaspa ukhamti amuytjja?” sasa. Uka jisktʼanakat lupʼiñäni ukhajja, Jehová Diosarojj jukʼampiw jakʼachasiñäni ukat Jupar munasirakiñäni. Ukat kuntï yateqtan ukajj chuymasar purtʼistani ukhajja, kunanakatï Diosar kusisiyki ukanak lurañatakiw yanaptʼistani (Pro. 4:23; Luc. 6:45).

19, 20. ¿Biblian kuna ewjjtʼapas bendicionanak katoqañatak yanaptʼistani?

19 Diosan Arup sapüru liyiñasa ukat lupʼiñasa, kuntï Pablojj siskäna uk luraskakiñatakiw yanaptʼistani, jupajj akham sänwa: “Nayra jakäwinakamsa, luräwinakamsa apanukjjapjjsta ukajja. Jichhasti machaqat isthapitäpjjtawa, uka machaqar tukuñasti sapürunjamarakiw jukʼamp machaqar tukus saraski” (Col. 3:9, 10). Kuntï Bibliajj yatichki uk sum amuyañäni ukat ukarjam sarnaqañäni ukhajja, cristianjamajj machaqar tukuskakiñäniwa, ukaw Supayan sipitanakapar jan jaltʼañatak yanaptʼistani.

20 “Istʼasir wawanakjamajja, jan munañanakamarjam sarnaqapjjamti, kunjamtï janïra Diosar uñtʼkasajj sarnaqapkäyätajj ukhamjja. Ukampis jichhajj qʼoma jakañanpun jakjjapjjam, jumanakar jawsir Diosasti qollanätap layku” sasaw apóstol Pedrojj amtayistu (1 Ped. 1:14, 15). Nayra amuyunakasa ukat luräwinakas jaytañäni ukhajja, walja bendicionanakwa katoqañäni, ukwa jutïr yatichäwin yatjjataskañäni.

^ tʼaqa 18 Uka toqet jukʼamp amuytʼañatakejja, La Atalaya febrero 1, 1994, 9 janankir 7 tʼaqap uñjjattʼäta.